Diangɔ tshɛ diayonga eyoyo​—Oko akadiatama

“Ɔnɛ lakadjasɛ l’okudi akate ate: ‘Nyende! Dimi leetɛ diangɔ tshɛ eyoyo.’ Ndo nto, nde ate: . . . ‘Ɛtɛkɛta ɛnɛ wekɔ wa kɔlamelo ndo wa mɛtɛ.’”​—ƐNYƐLƆ 21:5, NW.

1, 2. Lande na kele anto efula, kânga mbele aha kɔlɔ katshawɔ, mengengaka dia mbidja yimba lo awui wayosalema lo nshi yayaye?

ONDE wɛ ambotaka kana amboyambolaka wate: ‘Akɔna eya kɛnɛ kayosalema lui?’ Lâsɔ, wɛ kokaka mboka lande na kele anto mengengaka dia pemba mbuta kɛnɛ kayosalema lo nshi yayaye kana mbɛkɛ otema le wanɛ wasɛma ɔnɛ vɔ kokaka mbuta awui wa lo nshi y’otsha la ntondo. Anto mɛtɛ hawokoke mbuta kânga yema kɛnɛ kayosalema lo ngɔndɔ kana l’ɛnɔnyi w’otsha la ntondo ko awui akɔ ndjosalema tshɛ ɔnkɔnɛ akawatatshi.

² Jurunalɛ mɔtshi yelɛwɔ Forbes ASAP yakatondja sawo dimɔtshi diakatɛkɛtaka paka dikambo dia etena. Lo sawo diakɔ, Robert Cringely, ɔnɔmbɔdi w’emisiɔ wa lo televiziɔ, akafunde ate: “Etena ndjokomɛka lo tosha nsɔnyi sho tshɛ, koko ndoko wanɛ waleka soyama oma le etena ko mbɛdima la wanɛ wayaetɛ oko aprɔfɛta dia fɔnyaka awui wayosalema lo nshi y’otsha la ntondo. Mpemba mbuta kɛnɛ kayosalema lo nshi y’otsha la ntondo ekɔ oko kɛnyɔ y’owale yele vɔ kɔlɛka suke la nshi tshɛ. . . . Koyanga mbediɔ ɔsɔku, waa nomb’ewo ya l’ɛlɔmɔ tetemalaka la mbuta akambo wa lo nshi yayaye.”

3, 4. (a) Amɔtshi wekɔ l’elongamelo kakɔna k’awui w’ɛlɔlɔ lo dikambo dia ntambe k’oyoyo k’ɛnɔnyi kinunu? (b) Dikongelo diakɔna dia mɛtɛ mɛtɛ diele l’anto akina lo dikambo dia nshi yayaye?

³ Ondo wɛ ambolembetɛ dia lo menda woho waleka anto tɛkɛta dia ntambe k’oyoyo k’ɛnɔnyi kinunu kambotɔtɔ kɛnɛ, mɛnamaka di’oko anto efula keto wekɔ lo kanyiya dia lɔsɛnɔ la lo nshi yayaye. L’etatelo k’ɔnɔnyi wetshi, jurunalɛ mɔtshi (Maclean’s) yakate ɔnɛ: “Le efula k’ase Canada, ɔnɔnyi wa 2000 mbeyaka monga tsho oko ɔnɔnyi okina wambahema l’ɛnɔnyi wa l’alamanaka, koko [ɔnɔnyi akɔ] kokaka ndjohomana la dui dimɔtshi diayoyokoka monga mɛtɛ etatelo k’akambo w’eyoyo.” Yɔnɛ Chris Dewdney, prɔfɛsɛrɛ ka l’Inivɛrsite wa York akate dui dimɔtshi diɛnya bonde kele anto efula nongamɛka ɔnɛ awui wayɔlɔngɔswama. Nde akate ate: “Ntambe k’ɛnɔnyi kinunu mɛnyaka ɔnɛ tambotshindja ntambe kɛmɔtshi k’ɛnɔnyi lokama wa kɔlɔ efula l’ɔkɔngɔ.”

⁴ Onde ɔsɔ ekɔ dui diahatshamaki pondjo? Lo wodja wa Canada, wakakɔnya anto ko wakɛnyi dia 22 ato lo lokama “mbêtawɔ ɔnɛ ɔnɔnyi wa 2000 ayoyala etatelo k’akambo w’eyoyo l’andja ɔnɛ.” Lo mɛtɛ, suke la ka hende ɔtɔi k’anto “nongamɛka ta dikina di’andja w’otondo” la ntondo k’ɛnɔnyi 50 wayaye mbeta. Lâsɔ mɛtɛ, mbokɛmaka hwe ɔnɛ efula k’anto mɛnaka ɔnɛ ntambe k’oyoyo k’ɛnɔnyi kinunu hakokaki shidiya ekakatanu aso pondjo, kana mbetɛ diangɔ tshɛ eyoyo. Yɔnɛ Michael Atiyah, ɔnɔmbɔdi w’edjedja wa Société Royale ka la Grande-Bretagne, akafunde ate: “Woho watatshikitana akambo wa l’andja esadi esadi nganɛ . . . mɛnyaka ɔnɛ ntambe k’akumi ahende l’ɔtɔi ayela ekakatanu wa wolo efula le anto wa lɔlɔnga laso lɔnɛ. Ekakatanu wendana l’ofulanelo w’anto, ekondjelo k’anto, olanyelo w’ahole wadjasɛ anto, ndo wôla wambokokanɛ l’ahole tshɛ​—wasɔ tshɛ ekɔ awui weso lo mɛna aha ɛlɔ la lui ndo wahombaso mbidja yimba esadi esadi dia mbashidiya.”

5. Lende akokaso tana awui w’eshika lo kɛnɛ kendana la nshi yayaye?

⁵ Ondo wɛ ayota wate: ‘Lam’ele anto hawokoke mbuta kɛnɛ kayosalema lo nshi yayaye, onde hatokoke minya yimba di’aha mbeya awui akɔ asɔ wa lo nshi y’otsha la ntondo?’ Tayokadimola shate: “bu!” Eelo mɛtɛ, anto hawokoke mbuta awui wa lo nshi y’otsha la ntondo ko awui akɔ ndjosalema ɔnkɔnɛ akawatatshi. Koko, hatokoke mbuta ɔnɛ ndoko lakoka mbuta akambo wa lo nshi yokoya. Ko lâsɔ, onto akɔna ɔsɔ akoka mbuta kɛnɛ kayosalema lo nshi yayaye ndo lande na kahombaso nongamɛ ɔnɛ awui wayɔlɔngɔsɔma lo nshi y’otsha la ntondo na? Wɛ kokaka kondja ekadimwelo w’eshika wa wembola ɛsɔ lo awui anɛi wakatatami la ntondo ka vɔ ntshama. Awui akɔ fundama lo Bible, dibuku dioleki pandjɔnɛ ndo mbadiema le anto, dibuku dioleki tshɛ hokɛma dimɛna ndo di’ɔnyɔma le anto. Oyadi kanyi yakɔna yele layɛ lo dikambo dia Bible, ndo oyadi wɛ fɔnyaka wate wɛ kieyaka dimɛna kana bu, wɛ ayokondja ɛlɔlɔ efula naka wɛ sɛdingola efundelo ɛsɔ ɛnɛi wa weke. Efundelo ɛsɔ mɛtɛ mbutaka akambo w’amɛna efula wayoyala lo nshi yayaye. Lâdiko dia lâsɔ, prɔfɛsiya shɔ nyɛi ya weke mɛnyaka ɔnkɔnɛ wakoka monga lɔsɛnɔ layɛ ndo l’elangemi ayɛ lo nshi yayaye.

6, 7. Etena kakɔna kakate Isaya prɔfɛsiya kɛsɔ, ndo ngande wakatwayokotshamaka lo yoho ya diambo efula?

⁶ Prɔfɛsiya ka ntondo tanemaka lo Isaya tshapita ya 65. Koko la ntondo ka sho kiada, onga oko wɛ ekɔ lo mɛna lo yimba yayɛ etena kakafundamaka akambo akɔ ndo awui wakendanaka la prɔfɛsiya kakɔ. Omvutshi wa Nzambi wakawelɛka Isaya, ɔnɛ lakafunde ɛtɛkɛta ɛsɔ, akasɛnɛ ɛnɔnyi ndekana lokama la ntondo ka diolelo dia Juda ndjokomɛ. Ekomelo kadiɔ kakonge lam’akayotshika Jehowa kokɛ ase Juda wanɛ wakatɔmbɔkɔ, ko mbetawɔ di’ase Babilɔna pandjola Jerusalɛma vwa ndo munda anto wa lɔkɔ otsha lo fumbe. Awui asɔ wakayotshama ɛnɔnyi ndekana lokama l’ɔkɔngɔ w’Isaya tawatshi.​—2 Ekondo 36:15-21.

⁷ Ohɔ dia, la ntondo k’etena kakayokotshamaka awui asɔ lo nshi shɔ, l’ɛlɔmbwɛlɔ ka Nzambi, Isaya akatatshi ndo lokombo l’ose Pɛrɛsiya lakahombe ndjɔkɔsha Babilɔna, lâsɔ ko onto ɔsɔ atotɔ ndo mbotɔ: lokombo l’onto akɔ ko Kurɔ. (Isaya 45:1) Kurɔ akalɔngɔswɛ ase Juda mboka dia vɔ kalola lo nkɛtɛ yawɔ ya lôtɔ l’ɔnɔnyi wa 537 N.T.D. Dui dia diambo ko, Isaya akatatshi di’okalwelo ɔsɔ w’oma lo lɔhɔmbɔ; sho kokaka mbadia dui diakɔ lo tshapita ya 65. Nde akaleke tɛkɛta dia lɔsɛnɔ la dimɛna lakakoke toyala l’ase Isariyɛlɛ lam’akawakalola lo nkɛtɛ yawɔ ya lôtɔ.

8. Naa lɔsɛnɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ lakatatshi Isaya ɔnɛ layonga, ndo naa ɛtɛkɛta wele ohomba efula le so?

⁸ Ɔnkɔnɛ mbadiaso l’Isaya 65:17-19: “Enda, dimi lutsha ntunga ulungu w’uyuyu la kete y’uyuyu, akambu wa ntundu wayuhamamela, hawuyuhwama ntu. Nyongenengene, nyuyali la ongenongeno wa pundju, ne dia kene kayangami ntunga. Enda, dimi lutsha ntunga Jerusalema, usumba w’ongenongeno, la antu awo, antu w’ongenongeno. Dimi layongenangena dikambu dia Jerusalema ndu dia antu ami. Alelu la tukuku t’alelu hawukema leko ntu.” Lo mɛtɛ, Isaya akakɔndɔlaka woho wa lɔsɛnɔ la dimɛna efula ndeka ndo lɔnɛ lakasɛnaka ase Juda la Babilɔna la fwa. Nde akatatshi dia ɔlɔ la ɔngɛnɔngɛnɔ wa woke. Kakianɛ, tênde ɛtɛkɛta w’ɔnɛ “ulungu w’uyuyu la kete y’uyuyu.” Ɛtɛkɛta ɛsɔ tanemaka lo Bible l’ahole anɛi, koko lanɛ mbele dihole dia ntondo, ndo ahole asɔ anɛi kokaka monga la shɛngiya ya wolo lo lɔsɛnɔ laso la lo nshi yayaye, ndo kânga tatshi woho ɔnɛ wayonga lɔsɛnɔ lakɔ.

9. Ngande wakakotshama awui wa l’Isaya 65:17-19 le ase Juda wa lo nshi y’edjedja?

⁹ Awui wa l’Isaya 65:17-19 wakakotshama ntondo le ase Juda wa lo nshi y’edjedja. Oko wakataditshi Isaya, ase Juda asɔ wakakalola dia todjasɛ lo nkɛtɛ yawɔ ya lôtɔ, lɛnɛ akawatôlola ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi. (Ezera 1:1-4; 3:1-4) Lo mɛtɛ, wɛ ekɔ lo mboka lâsɔ dia vɔ wakakalola lo wodja wele l’okama aso ɔnɛ wa nkɛtɛ, koko aha lo dihole dikina diele bu l’okama wa nkɛtɛ ɔnɛ. Woho wakakotshama akambo asɔ kokaka tokimanyiya dia sho mboka kɛnɛ kakalange Isaya mbuta lam’akandatɛkɛta dia olongo w’oyoyo la nkɛtɛ k’oyoyo. Sho bu l’ohomba wa fɔnya awui ɔfɔnyafɔnya oko ɔnkɔnɛ asala amɔtshi la prɔfɛsiya yahokɛma ndo ɔtɛ l’ekolo yaki Nostradamus kana y’anto akina wafɔnya akambo wa lo nshi yayaye. Bible tɔ twamɛ kɛnɛmɔlaka kɛnɛ kakalange Isaya mbuta.

10. “Kete” kakatatshi Isaya kɛdikɛdi na?

¹⁰ Lo Bible, tshɛkɛta “nkɛtɛ” hayolembetshiya paka okama aso ɔnɛ wa nkɛtɛ oto. Ɛnyɛlɔ, Osambu 96:1 (lo ekadimwelo ka tshɛkɛta la tshɛkɛta) mbutaka ɔnɛ: ‘Nkɛtɛ tshɛ nyêmbe Jehowa.’ Sho mbeyaka ɔnɛ okama aso ɔnɛ wa nkɛtɛ, mbut’ate nkɛtɛ nyɛ ya womu la ndjale y’enanɔnanɔ ya lɔkɔ, hayokoke memba. Paka anto mbokoki memba. Lâsɔ Osambu 96:1 ekɔ lo tɛkɛta di’anto wodjashi laa nkɛtɛ.a Koko Isaya 65:17 tɛkɛtaka ndo dia “ulungu w’uyuyu.” Ko endaka ‘nkɛtɛ’ nembetshiyaka tshunda di’oyoyo di’anto wakahombe mbidjasɛ lo nkɛtɛ ya lôtɔ y’ase Juda, lâsɔ “ulungu w’uyuyu” kɛdikɛdi na?

11. “Ulungu w’uyuyu” nembetshiyaka na?

¹¹ Ansiklopedi ɔmɔtshi (Encyclopédie de littérature biblique, théologique et ecclésiastique) wakafundama oma le yɔnɛ M’Clintock nde la Strong mbutaka ɔnɛ: “Etena tshɛ katɛkɛtawɔ dia olongo lo prɔfɛsiya kɛmɔtshi, olongo nembetshiyaka . . . olui w’emboledi tshɛ . . . wanɛ wele lâdiko ndo wôlɛ, oko wele olongo wa mɛtɛ lâdiko ndo wahemewɔ nkɛtɛ.” Lo kɛnɛ kendana l’ɛtɛkɛta w’ɔnɛ “olongo la nkɛtɛ,” dibuku diakɔ sɔ nembetshiyaka ɔnɛ ‘l’ɔtɛkɛta wa prɔfɛsiya, etelo kɛsɔ nembetshiyaka eongelo k’anto lo woho wolanewɔ lo akambo wa pɔlitikɛ. Olongo ele lowandji; nkɛtɛ kɛdikɛdi ambolami kana anto wolame oma le anto akina wâleki.’

12. Ase Juda wa lo nshi y’edjedja ngande akawɛnyi “ulungu w’uyuyu la kete y’uyuyu”?

¹² Lam’akakalola ase Juda lo nkɛtɛ yawɔ ya lôtɔ, vɔ wakayala la kɛnɛ kakokaso mbelɛ ɔnɛ akambo w’eyoyo. Waki l’emboledi w’eyoyo. Zɛrubabɛlɛ, kanula ya lo dioho dia Nkumekanga Davidi, aki nguvɛrnɛrɛ, ndo Jashua aki ɔlɔmbɛdi wa lâdiko. (Hangai 1:1, 12; 2:21; Zekariya 6:11) Anto asɔ mbaki “ulungu w’uyuyu.” Vɔ waki lâdiko dia na? “Ulungu w’uyuyu” waki lâdiko dia ‘nkɛtɛ k’oyoyo,’ mbut’ate tshunda di’anto wakɛdiama, wanɛ wakakalola lo nkɛtɛ yawɔ dia ndjohika Jerusalɛma nto la tɛmpɛlɔ kayɔ woho wa ndjɔtɛmɔlaka Jehowa. Ɔnkɔnɛ, lo yoho shɔ ya mɛtɛ mɛtɛ mbakonge olongo w’oyoyo la nkɛtɛ k’oyoyo lam’akakotshama prɔfɛsiya kɛsɔ le ase Juda wa lo nshi shɔ.

13, 14. (a) Naa ahole akina wahombaso menda, lɛnɛ atanema ɛtɛkɛta w’ɔnɛ “ulungu w’uyuyu la kete y’uyuyu”? (b) Lande na kele prɔfɛsiya ka Petero ohomba efula nshi nyɛ?

¹³ Koko, aha wɛ mbohɛ otondo wa dikambo diatatawese. Aha wɔɔngɔ mbasalanganyaso lanɛ lo mɔmbɔla Bible kana mbeka ɛkɔndɔ w’akambo wa lo nshi y’edjedja. Wɛ kokaka mɛna dui sɔ naka wɛ mbeta lo dihole dikina diatanema ɛtɛkɛta w’ɔnɛ “ulungu w’uyuyu la kete y’uyuyu.” Lo 2 Petero tshapita ya 3 mbatanema ɛtɛkɛta akɔ ɛsɔ, ndo wɛ ayɛna woho wokakatanyi lɔsɛnɔ laso la lo nshi yayaye l’awui wakatatami lo divɛsa sɔ.

¹⁴ Ɔpɔstɔlɔ Petero akayofunda mukanda ande lâsɔ ko ambeta ɛnɔnyi ndekana 500 l’ɔkɔngɔ w’ase Juda kalola lo nkɛtɛ yawɔ ya lôtɔ. Lam’ele nde aki ɔpɔstɔlɔ wa Yeso, Petero akafundɛka ambeki wa Kristo, ɔnɛ lele “Khumadiondjo” katawɔ lo 2 Petero 3:2. Lo divɛsa dia 4, Petero ekɔ lo tɛkɛta dia ‘wôngelo wakalakema’ wa Yeso. Kɛsɔ mɛnyaka ɔnɛ prɔfɛsiya kɛsɔ mɛtɛ mendanaka la nshi yaso nyɛ. Tolembetelo efula mɛnyaka ɔnɛ tatɛ oma lam’akatombe Ta dia Ntondo di’Andja w’Otondo, Yeso akashile kalola lo yoho yende la lowandji oko Omboledi wa lo Diolelo dia Nzambi dia l’olongo. (Enyelo 6:1-8; 11:15, 18) Dui sɔ diekɔ la kitshimudi ya lânde naka sho menda dikambo dikina nto diakatatshi Petero lo tshapita yakɔ yâmɛ nyɛ.

15. Ngande wakotshama prɔfɛsiya ka Petero katɛkɛta dia “ulungu w’uyuyu”?

¹⁵ Lo 2 Petero 3:13, sho mbadiaka ɔnɛ: “Keli ne dia daka diandi, mbalungamelasu ulungu w’uyuyu la kete y’uyuyu, lene udjashi akambu w’ololo.” Ondo wɛ amboshilaka mbeya ɔnɛ Yeso, lele nshi nyɛ l’olongo, mbele Omboledi lo “ulungu w’uyuyu.” (Luka 1:32, 33) Koko, avɛsa akina wa lo Bible mɛnyaka ɔnɛ aha ndamɛ oto mbayolɛ. Yeso akalake ɔnɛ apɔstɔlɔ la anto akina wele oko vɔ wayokondja dihole l’olongo. Lo dibuku dia Heberu, ɔpɔstɔlɔ Paulo akelɛ anto asɔ ɔnɛ ‘wanɛ wakelamɛ ndo vɔ lawɔ lo leeta la l’olongo.’ Ndo nto, Yeso akate ɔnɛ anto wa lo djui shɔ wayodjasɛ lo nkɔsa ya lowandji l’olongo kâmɛ la nde. (Heberu 3:1; Mateu 19:28; Luka 22:28-30; Joani 14:2, 3) Kanyi yahombaso kimɛ lanɛ ele ɔnɛ ndo anto akina nto wekɔ lo mbolɛ kâmɛ la Yeso oko ase olongo w’oyoyo. Ko lâsɔ, ‘nkɛtɛ k’oyoyo’ kakate Petero kɛdikɛdi na?

16. Naa ‘nkɛtɛ k’oyoyo’ kamboshilaka monga?

¹⁶ Oko lam’akakotshama prɔfɛsiya kɛnɛ lo nshi y’edjedja etena kakakawola ase Juda lo nkɛtɛ yawɔ ya lôtɔ, ekotshamelo ka nshi nyɛ ka 2 Petero 3:13 mendanaka l’anto wayakitshakitsha l’ɛse ka lowandji la olongo w’oyoyo. Ɛlɔ kɛnɛ, wɛ kokaka mɛna miliyɔ y’anto wayakitshakitsha l’ɔngɛnɔnɛnɔ tshɛ l’ɛse ka lowandji lɔsɔ. Vɔ wekɔ lo kimanyiyama oma l’ekongelo k’olakanyelo kakalɔngɔsɔla lowandji lakɔ ndo wekɔ lo ndjâtshutshuya dia ndjela ɛlɛmbɛ alɔ wele lo Bible. (Isaya 54:13) Anto asɔ mbele oko etshina ka ‘nkɛtɛ k’oyoyo’ lo yoho yewɔ tshunda dia l’andja w’otondo di’anto wa lo wedja tshɛ, w’ɛtɛkɛta tshɛ, wa weho tshɛ wa nkoho y’alemba ndo vɔ kambaka kâmɛ la ndjâkitshakitsha l’ɛse ka Yeso Kristo, Nkumekanga kodjashi l’okudi. Dui dimɔtshi di’ohomba efula ele: ndo wɛ lawɔ kokaka monga l’atei w’anto asɔ.​—Mika 4:1-4.

17, 18. Lande na kele ɛtɛkɛta wofundami lo 2 Petero 3:13 toshaka ɔkɔkɔ wa sho kongɛ nshi yayaye na?

¹⁷ Koko, tɔfɔnyake ɔnɛ kɛnɛ keyaso tshɛ kɛsɔ, ndo ɔnɛ hatokoke shihodia awui efula wayosalema lo nshi yayaye. Naka wɛ menda avɛsa wele la ntondo ndo l’ɔkɔngɔ wa 2 Petero tshapita ya 3, kete wɛ ayɛna ɔnɛ otshikitanu ɔmɔtshi wa woke efula wayanga salema lo nshi yayaye. Lo 2Pe 3 divɛsa 5 la 6, Petero akatɛkɛta dia Mvula k’Elola ka lo nshi ya Nɔa, Mvula k’Elola kakakomiya andja wa kɔlɔ wa lo nshi shɔ. Lo 2Pe 3 divɛsa 7, Petero ekɔ lo mbuta ɔnɛ ‘olongo la nkɛtɛ wele kakianɛ,’ mbut’ate ndo ewandji ndo anto wolɛwɔ, wambolamema lo dikambo dia ‘lushi l’elombwelo ndo l’elanyelo ka anto wa kɔlɔ.’ Ɛtɛkɛta ɛsɔ shikikɛka ɔnɛ etelo ka ‘olongo la nkɛtɛ’ hendana l’andja wɛnama, koko mendanaka la anto ndo la mandji yawɔ.

¹⁸ L’ɔkɔngɔ wa lâsɔ, Petero ekɔ lo nembetshiya ɔnɛ lushi la Jehowa layaye layoya la ɛdiɛlɔ kɛmɔtshi ka woke efula, ko nɔngɔsɔlɛ olongo w’oyoyo la nkɛtɛ k’oyoyo watawɔ lo divɛsa dia 13 mboka. Ekomelo ka divɛsa sɔ mbutaka ɔnɛ: ‘akambo w’ɔlɔlɔ wayodjasɛ lɔkɔ.’ Kema ɛtɛkɛta ɛsɔ mɛnyaka ɔnɛ etshikitanu ɛmɔtshi wa weke efula pombaka salema di’akambo nɔngɔsɔma? Shi vɔ toshaka elongamelo k’akambo wele mɛtɛ eyoyo, etena kayɔngɛnangɛnaka anto woho w’anyanya ndeka ndo woho wangɛnangɛnawɔ nshi nyɛ? Endaka ngasɔ mbɛnayɛ, kete lâsɔ wɛ amboshihodia awui wakatatshi Bible wayosalema lo nshi yayaye; anto yema tshitshɛ tsho mbashihodia awui asɔ.

19. Awui akɔna watɛkɛtawɔ lo dibuku dia Enyelo yema la ntondo ka vɔ ndjɔtɛkɛta dia ‘olongo w’oyoyo la nkɛtɛ k’oyoyo’?

¹⁹ Koko, ɛsɔ tonyomotshimola dikambo sɔ. Takendji dihole diatanema ɛtɛkɛta w’ɔnɛ “ulungu w’uyuyu la kete y’uyuyu” lo Isaya tshapita ya 65 ndo dihole dikina lo 2 Petero tshapita ya 3. Kakianɛ, fola Bible lo Enyelo tshapita 21, dihole dikina dia lo Bible diatanema etelo k’ɔnɛ “ulungu w’uyuyu la kete y’uyuyu.” Ndo lanɛ nto, eokelo ka totshapita ta ntondo kayotokimanyiya efula. Lo Enyelo tshapita ya 19, wekɔ lo kɔndɔla ta dimɔtshi lo ɛtɛkɛta wa didjidji, koko ɔsɔ bu ta dia l’asa wedja wahetshana. Lo ta diakɔ, ‘Ɔtɛkɛta wa Nzambi’ ekɔ lo wedi ɔmɔtshi. Ondo wɛ mbeyaka ɔnɛ Yeso Kristo mbakanga lokombo lɔsɔ. (Joani 1:1, 14) Nde ekɔ l’olongo, ndo lo ɛnɛlɔ kɛsɔ vɔ mɛnya ɔnɛ nde ekɔ nde l’alembe ande wa l’olongo. Vɔ la waa na walɔ na? Tshapita yakɔ tɛkɛtaka dia ‘nkumi ya dikanga,’ ‘ewandji w’asɔlayi,’ ndo anto wa weho la weho, oyadi ‘wa totshitshɛ kana wa wake.’ Ta sɔ mendanaka la lushi la Jehowa layaye, lushi layowonya akambo wa kɔlɔ. (2 Tesalonika 1:6-10) Tshapita yahɔnyi, Enyelo tshapita ya 20, tatɛka kɔndɔla woho wayolanyema ‘olui w’edjedja, welɛwɔ Satana Diabolo.’ Awui asɔ tshɛ wambotolembetɛ tokimanyiyaka dia sho mbidja yimba ɔlɔlɔ lo Enyelo tshapita ya 21.

20. Enyelo 21:1 mɛnyaka otshikitanu akɔna wa woke wayosalema lo nshi yayaye?

²⁰ Ɔpɔstɔlɔ Joani ambotatɛ l’ɛtɛkɛta ɛnɛ wa diambo, ate: “Dimi lakenyi ulungu w’uyuyu la kete y’uyuyu; ne dia ulungu wa ntundu la kete ya ntundu wakadimana, kundjala ashi a waki ntu.” Lo ndjela kɛnɛ kakatɛnyi lo Isaya tshapita 65 la lo 2 Petero tshapita 3, sho kokaka shikikɛ ɔnɛ hawotonya olongo wa mɛtɛ mɛtɛ wɛnama ɔnɛ la okama aso ɔnɛ wa nkɛtɛ ndo ɛhɔngɔ w’ashi wa lɔkɔ ko mbela olongo okina la okama a nkɛtɛ w’oyoyo. Oko wakatɛnyi lo totshapita ta ntondo, anto wa kɔlɔ la mandji yakiwɔ, kâmɛ ndo Satana, omboledi awɔ wahɛnama, mbayoshilama oshiki. Eelo mɛtɛ, kɛnɛ katolakawɔ lanɛ ele akambo w’eyoyo wendana l’anto wayodjasɛ lanɛ laa nkɛtɛ.

21, 22. Ɛtshɔkɔ akɔna watoshikikɛ Joani, ndo wonyelo w’asɔi kɛdikɛdi na?

²¹ Sho ndekaka shikikɛ kanyi shɔ lam’atataleke tshimola prɔfɛsiya kɛsɔ ka dimɛna efula. Ekomelo ka divɛsa 3 tɛkɛtaka dia etena kayonga Nzambi kâmɛ l’anto, etena kayondodja yimba le anto wasala lolango lande dia mbakimanyiya oma l’ɔlɔlɔ ande. (Ezekiyele 43:7) Joani ambotetemala la mbuta lo divɛsa 4 la 5 (NW) ate: “Nde [Jehowa] ayokitola asɔi tshɛ oma lo washo awɔ, ndo nyɔi hatonga nto, koyanga delo kana tokoko hatonga nto. Akambo wa ntondo wayeta. Ko Ɔnɛ lakadjasɛ l’okudi akate ate: ‘Nyende! Dimi leetɛ diangɔ tshɛ eyoyo.’ Ndo nto, nde ate: ‘Funda, dikambo ɛtɛkɛta ɛnɛ wekɔ wa kɔlamelo ndo wa mɛtɛ.’” Ɔsɔ mɛtɛ ekɔ prɔfɛsiya kasalanganya otema!

²² Ohotokokanyiya yema dia wɛ ngɛnangɛna awui wata Bible wayosalema lo nshi yayaye. ‘Nzambi ayokitola asɔi tshɛ oma lo washo awɔ.’ Ɔsɔ bu asɔi w’asɔi watɔlɔyaka washo aso dia mbaɛdia kana asɔi w’ɔngɛnɔngɛnɔ. Asɔi wayonya Nzambi ele asɔi wa shɔkɔ, wa fɔnu, w’ekiyanu, wa kandji ka l’asolo ndo wa pâ yambɔtɛkɔya. Ngande wakokaso shikikɛ dikambo sɔ na? Daka dia dimɛna efula sɔ di’ɔnɛ Nzambi ayonya asɔi aso kakatana la woho ‘wahatonga nyɔi, delo, tokoko la kandji nto pondjo.’​—Joani 11:35.

23. Prɔfɛsiya ka Joani shikikɛka ekomelo k’awui akɔna?

²³ Shi dui sɔ mɛnyaka ɔnɛ hemɔ ka kansɛrɛ, hemɔ ka muyɛkɛ la kardiyakɛ hatoyala nto pondjo? Akɔna l’atei aso ahatavushaka onto ɔmɔtshi lokande ngandji la hemɔ kɛmɔtshi, lo wâle ɔmɔtshi kana lo dito dimɔtshi na? Lanɛ, Nzambi ekɔ lo tolaka ɔnɛ nyɔi hatoyala nto pondjo. Ɔnkɔnɛ, daka sɔ mɛnyaka ɔnɛ ana wayotɔ nshi shɔ hawotoyala l’elongamelo ka mbola, tshunda osombe ko ndjokamɛ oma lonya l’ɔkɔngɔ diko. Prɔfɛsiya kɛsɔ mɛnyaka nto ɔnɛ hemɔ ka dadi, hemɔ ka weka mbɔkɔkɔka, wadada wa kansɛrɛ, hemɔ ka mbudiyaka okele wa sso, la hemɔ ka mbetɛka washo loonge​—hemɔ yaleka tanema le enunu w’anto efula​—yayoshila tshɛ.

24. Ngande wayonga ‘olongo w’oyoyo la nkɛtɛ k’oyoyo’ tshondo y’ɔtshɔkɔ, ndo kakɔna kâkatahombe menda nto?

²⁴ Wɛ ayetawɔ mɛtɛ ɔnɛ delo la tokoko wayokitakita lam’ayowonya nyɔi, lotshundju la hemɔ. Ko kayotota dia wôla, ɔhɛnyɛhɛnyɛlɔ w’ana ndo shɔnɔdi ya mɛngiyaka anto akina l’ɔtɛ w’ekondjelo kawɔ kana wa lokoho lawɔ la demba na? Endaka akambo asɔ, wɛnaso efula nshi nyɛ, tetemala tsho, kete sho la dia ndelaka tsho ndo tayɔkɔlamɛ mbudaka ekoko. Lâsɔ lɔsɛnɔ layonga l’anto lo ‘olongo w’oyoyo la nkɛtɛ k’oyoyo’ hatofukutana l’awui asɔ weta nshi nyɛ ndo wakiyanya anto. Ɔsɔ mɛtɛ ayonga otshikitanu wa mamba! Koko polo ndo kakianɛ, tambenda paka ahole asato l’atei w’ahole anɛi wa lo Bible watanema ɛtɛkɛta w’ɔnɛ ‘olongo w’oyoyo la nkɛtɛ k’oyoyo.’ Ekɔ dihole dikina nto diokakatanyi la kɛnɛ kakatɛnyi ndo diashikikɛ lande na kahombaso nongamɛ l’ɔngɛnɔngɛnɔ tshɛ etena ndo woho wayokotsha Nzambi daka diande dia ‘mbetɛ diangɔ tshɛ eyoyo.’ Sawo diayela, tɛkɛtaka dia prɔfɛsiya kɛsɔ ndo di’ɔngɛnɔngɛnɔ wakokaso kondja oma lɔkɔ.

[Nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi]

Akayakime?

• Naa ahole asato watɛkɛta Bible dia “ulungu w’uyuyu la kete y’uyuyu”?

• Ngande wakakotshama daka dia “ulungu w’uyuyu la kete y’uyuyu” le ase Juda wa lo nshi y’edjedja?

• Oko wambotodishihodia, daka dia “ulungu w’uyuyu la kete y’uyuyu” pombaka kotshama woho akɔna oko wakaditshi Petero?

• Ngande watɛkɛta Enyelo tshapita 21 dia lɔsɛnɔ la dimɛna la lo nshi yayaye?

[Osato wa lo lɛkɛ 10]

Oko wakataditshi Jehowa, Kurɔ akalɔngɔswɛ ase Juda mboka dia vɔ kalola lo wodja awɔ l’ɔnɔnyi wa 537 N.T.D.