BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ wa Watchtower
Watchtower
BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ
Ɔtɛtɛla
  • BIBLE
  • EKANDA
  • NSANGANYA
  • w00 10/1 lk. 6-11
  • “Etena kandi katakuki”

Ndooko vidɛo yele lo kɛnɛ kɔsɔnyiyɛ.

Otokimwe, munga kakongi etena kakayatelesharjɛki vidɛo.

  • “Etena kandi katakuki”
  • Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2000
  • Ɛtɛ w'awui wahɔnyi
  • Awui wa woho akɔ
  • Nde amboyashikikɛ dia sala lolango laki Nzambi
  • Ohetoheto dikambo dia luudu la Jehowa
  • Esambishelo k’efula la ngalileya
  • Ambosambisha la dihonga tshɛ la judeya ndo la pereya
  • Dihindo dieyama le anto tshɛ
  • ‘Etena kambokoka!’
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2000
  • Ambetsha la Pereya etena katandatshu la Judeya
    Yeso ekɔ mboka, mɛtɛ ndo lɔsɛnɔ
  • Ambotshɔ la Judeya atokimanyiya onto ɔmɔtshi
    Onto loleki woke lo tena tshɛ
  • Yeso ambolola Lazaro
    Wetshelo wakokayɛ nkondja oma lo Bible
Enda awui akina
Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2000
w00 10/1 lk. 6-11

“Etena kandi katakuki”

“Nduku untu lakawahe anya, ne dia etena kandi katakuki.”​—JOANI 7:30.

1. Naa akambo ahende wakalɔmbɔla lɔsɛnɔ laki Yeso?

YESO KRISTO akatɛ apɔstɔlɔ ande ate: “on’a untu, kundja dia antu mbukambela ulimu, keli akayi dia mbakambela ulimu, la dia mbakimwela lumu landi uku etshungwelu ka antu efula.” (Mateu 20:28) Nde akatɛ Pɔnsɔ Pilato, nguvɛrnɛrɛ ka la Rɔma ate: “Dimi lakuto dia dikambu ne. Dia dikambu ne mbakamayi la kete, dia mvuta akambu wa mete.” (Joani 18:37) Yeso akeyaka shikaa bonde kakandahombe mvɔ ndo olimu wakandahombe sala la ntondo ka nyɔi kande. Nde akeyaka nto polo l’etena kakɔna kakandahombe shidiya olimu ande. Olimu ande wa lanɛ la nkɛtɛ oko Mɛsiya wakahombe mbiviya paka ɛnɔnyi esato eto l’etenyi. Vɔ wakatatɛ lam’akandalongola batismu l’Ɔkɛdi wa Jɔrɔdana (l’ɔnɔnyi wa 29 T.D.) l’etatelo ka lomingu la 70 la didjidji lakatama ndo wakakomɛ lo nyɔi kande ka l’otamba w’asui kakonge l’atei wa lomingu lɔsɔ (l’ɔnɔnyi wa 33 T.D.). (Danyele 9:24-27; Mateu 3:16, 17; 20:17-19) Ɔnkɔnɛ, kɛnɛ tshɛ kakatshe Yeso lanɛ la nkɛtɛ kakalɔmbwama l’akambo anɛ ahende: oyango w’oyelo wakinde ndo etena kakandahombe shidiya olimu ande.

2. Ngande wakɔndɔla evanjiliɔ dikambo dia Yeso, ndo ngande wakandɛnya wahɔ wakandashaka l’olimu wakinde?

2 Ɛkɔndɔ wa lo evanjiliɔ kɔndɔlaka dia Yeso Kristo aki pami la lokombo, ndo nde akakindjakindja Palɛstina k’otondo atewoya lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo diaki Nzambi ndo atasale akambo wa mamba. Lo etatelo k’olimu wa wolo wakakambe Yeso, Afundelo mbutaka ɔnɛ: “Etena kandi katakuki.” Yeso ndamɛmɛ akate ate: “Etena kami atakuki.” Oya l’ekomelo k’olimu ande, nde akate ate “unya ambukuka.” (Joani 7:8, 30; 12:23) Woho wakeyaka Yeso wonya, kana etena kakandahombe tatɛ olimu wakawawosha, mbidja ndo wonya wa nyɔi kande k’olambo, akahombe monga la shɛngiya lo kɛnɛ kakandataka ndo kakandatshaka. Naka sho nshihodia shɛngiya yakonge la dikambo sɔ le nde, kete tayokoka nshihodia lonto lande la tokanyi tande, ndo dui sɔ ayotokimanyiya dia mbeya ‘ndjela wanya ande,’ dimɛna dimɛna.​—1 Petero 2:21.

Nde amboyashikikɛ dia sala lolango laki Nzambi

3, 4. (a) Kakɔna kambotomba lo diwala dia tshuki dia la Kana? (b) Lande na kambotona Ɔnaki Nzambi dia sala kɛnɛ kambowotɛ Mariya lam’amboshila wanu, ndo wetshelo akɔna wakondjaso oma lo dikambo sɔ?

3 Tekɔ l’ɔnɔnyi wa 29 T.D. Nshi ngana tsho l’ɔkɔngɔ wa Yeso ndamɛ sɔna ambeki ande wa ntondo. Vɔ tshɛ wambokoma kakianɛ lo ngelo kelɛwɔ Kana lo distrikɛ dia Ngalileya lo fɛtɛ kɛmɔtshi ka diwala. Ndo Mariya wa nyango Yeso mbele lo fɛtɛ kɛsɔ. Lam’oshidi wanu, Mariya ambowokiya dia kana nde kokaka sala dikambo dimɔtshi ata ate: “Vo kema la wanu.” Koko Yeso ambokadimola ate: “Umuntu, dikambu diakona diasami la ye? Unya ami atakuki.”​—Joani 1:35-51; 2:1-4.

4 Woho wambokadimola Yeso ɔnɛ: “Umuntu, dikambu diakona diasami la ye?” ekɔ yoho mɔtshi y’edjedja ya wombola yɛnya di’onto ambotona kɛnɛ kɔ̂lɔmbiwɔ kana kanyi yowoshawɔ. Bonde kambotona Yeso kɛnɛ kowote Mariya na? Kakianɛ nde aya l’ɛnɔnyi 30. Mingu mɔtshi ngana tsho la ntondo, nde aki ma la batizama, kitama esɔ ka nyuma k’ekila, ndo ndowɔma oma le Joani Obatizanyi oko ‘Ɔn’Ɔkɔkɔ wa Nzambi lanya pɛkato y’andja.’ (Joani 1:29-34; Luka 3:21-23) Kakianɛ Ɔnɛ Laheme Lâdiko dia Tshɛ ndo lakotome mbayanga mbɛ̂nya kɛnɛ kahombande sala. (1 Koreto 11:3) Ndoko onto ɔtɔi, oyadi kânga owotɔ wa kasuke, laki la lotshungɔ la mbidjɛ Yeso wekamu l’olimu wakandatomama dia ndjokamba lanɛ la nkɛtɛ. Woho wambokadimola Yeso Mariya mɛnyaka nganɛ wamondoyashikikɛ dia sala lolango laki She! Nyɛsɔ tonge l’eshikikelo ka woho akɔ wamɛ dia kotsha ‘ɔkɛndɛ wakiso tshɛ’ le Nzambi.​—Undaki 12:13.

5. Naa dihindo diambosala Yeso la Kana, ndo etombelo akɔna wamonga la dihindo sɔ le anto akina?

5 L’ɔkɔngɔ wa nde shihodia okadimwelo waki Yeso dimɛna, Mariya ambonya demba mbala kakɔ ɔtɔi ndo ambotɛ ekambi ate: “Nyutshe kene tshe kayundunyutela.” Yeso ambokandola dikambo sɔ. Nde ambotɛ ekambi dia ndodja ashi lo waa mbaka, ko nde ambokadimola ashi wanu woleki tshɛ amɛna. Ɔsɔ ekɔ dihindo dia ntondo diambotsha Yeso dia mɛnya ɔnɛ nde ekɔ la nyuma ka Nzambi. Lam’ɛnyi ambeki ande w’eyoyo dihindo sɔ, mbetawɔ kawɔ kambokeketshama.​—Joani 2:5-11.

Ohetoheto dikambo dia luudu la Jehowa

6. Bonde kambonyanga Yeso lam’amondɛna tɛmpɛlɔ ka la Jerusalɛma, ndo yɛdikɔ yakɔna yamondɔsa?

6 Kakianɛ taya l’eleko kamɔnga akatshi ka l’ɔnɔnyi wa 30 T.D., ndo Yeso nde l’asekande wambokimɛ lɔkɛndɔ otsha la Jerusalɛma dia tosala difɛstɔ dia Pasaka. Lam’okomiwɔ lɛkɔ, ambeki ande wambɛna Owandji awɔ atsha akambo amɔtshi wele ondo watawɛnaka asala ndoko lushi. Amundji w’ekanda woludi la lokaki w’ase Juda wekɔ lo sondja waa nyama ndo tofudu dikambo di’elambo l’etei ka tɛmpɛlɔ. Ndo wekɔ lo mbidjɛ atɛmɔdi wa kɔlamelo w’ase Juda oshinga wolo efula. Yeso ambodunganɛ la nkɛlɛ ndo ambɔsa yɛdikɔ. Nde ambɔsa lofimbo ndo ambotshanya asondji asɔ oma lo tɛmpɛlɔ. Nde ambotshola falanga y’amengodi, ndo ambosokola mɛsa awɔ. Nde ambotɛ wanɛ wasondja tokudumba ate: ‘Nyonya diangɔ nɛ oma lanɛ!’ Lam’ɛnyi ambeki waki Yeso woho wamondosala dikambo sɔ la dihonga tshɛ, vɔ wambohɔ prɔfɛsiya kendana l’Ɔnaki Nzambi kata ɔnɛ: ‘Ohetoheto dikambo dia luudu layɛ mbayomonya to.’ (Joani 2:13-17; Osambu 69:9) Sho lawɔ pombaka ndjalama l’ohetoheto tshɛ di’aha tɔsɛngiya t’andja ɔnɛ ndanya ɔtɛmwɛlɔ aso.

7. (a) Kakɔna kambotshutshuya Nikɔdɛmɔ dia ndjenda Mɛsiya? (b) Wetshelo akɔna wakondjaso lo woho wakasambisha Yeso womoto l’ose Samariya?

7 Lam’ekende la Jerusalɛma, Yeso ambotsha tolembetelo ta mamba, ndo anto efula wamonga la mbetawɔ le nde. Kânga Nikɔdɛmɔ, ɔmɔtshi a l’atei w’ase Sheke, mbut’ate ose tuminadi ta lâdiko t’ase Juda, amamba Yeso heyama ko amboya l’otsho le nde dia ndjeka akambo efula. Oma lâsɔ, Yeso l’ambeki ande wambotshikala l’‘ɛtshi ka nkɛtɛ kɛsɔ ka Judeya’ yɛdikɔ y’oko ngɔndɔ enanɛi, wasambisha ndo wetɛ anto ambeki. Koko, l’ɔkɔngɔ wa vɔ mbatɛ dia wambodja Joani Obatizanyi lo lokanu, vɔ wambomɔ oma la Judeya ko wambotshɔ otsha la Ngalileya. Lam’atawatenyanya distrikɛ dia Samariya, Yeso ambokondja diaaso dia sambisha womoto ɔmɔtshi l’ose Samariya. Esambishelo kɛsɔ amboyosha ase Samariya efula diaaso dia vɔ koma ambetawudi. Nyɛsɔ sho lawɔ tokambake la diaaso tshɛ diakondjaso dia mbewoya akambo wa Diolelo.​—Joani 2:23; 3:1-22; 4:1-42; Mako 1:14.

Esambishelo k’efula la ngalileya

8. Olimu akɔna wambomɛ Yeso sala la Ngalileya?

8 Yeso ekɔ l’akambo efula wa sala l’olimu wa She lele l’olongo la ntondo ka “wonya” wa nyɔi kande koka. La Ngalileya, Yeso ambomɛ l’olimu w’efula woleki ndo wɔnɛ wakandasale la Judeya ndo la Jerusalɛma. Nde ambokindola ‘Ngalileya k’otondo, atetsha lo waa shinangɔnga, atasambisha lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo, atakɔnɔla weho tshɛ wa hemɔ ndo weho tshɛ wa dikɔmɔ l’atei w’anto.’ (Mateu 4:23) Ɛtɛkɛta wakinde w’ɔnɛ: “Nyukadimuli etema, ne dia diulelu dia l’ulungu diaya suki,” wambohandjɔnɛ lo distrikɛ di’otondo. (Mateu 4:17) L’ɔkɔngɔ wa ngɔndɔ ngana tsho, lam’oye ambeki ahende waki Joani Obatizanyi dia ndjoshikikɛ akambo wendana la Yeso oma l’onyɔ ande ndamɛ, nde ambowatɛ ate: “[Nyotshu], nyututeli Joani akambu wenanyu la wukanyu: akanga a tutshungu wambosena, akanga a tshumbi wambokendakenda, akanga a sudi wambokono, akanga a puki wambuka, wavo wambolwama, asi wula wambusambishama lukumu l’ololo. Untu tshe lahatani utakanya lu dikambu diami eko la otshoko.”​—Luka 7:22, 23.

9. Bonde kaya nyemba y’anto oya le Yeso, ndo wetshelo akɔna wakondjaso oma lo dikambo sɔ?

9 ‘Lokumu l’ɔlɔlɔ lendana la Yeso lambodiangana lo wedja tshɛ wa l’emamu,’ ndo lemba la woke l’anto lamboya oya le nde​—oma la Ngalileya, oma la Dekapɔli, oma la Jerusalɛma, oma la Judeya, ndo oma lo wedi okina w’Ɔkɛdi wa Jɔrɔdana. (Luka 4:14, 15; Mateu 4:24, 25) Vɔ wamboya le nde aha tsho l’ɔtɛ wakɔnɔlande anto lo dihindo koko ndo l’ɔtɛ wa wetshelo ande wa diambo. Losango lakinde minandaka otema ndo keketshaka anto. (Mateu 5:1–7:27) Yeso ekɔ l’ɛtɛkɛta w’amɛna efula ndo wa ngandji. (Luka 4:22) Anto ‘wamamba woho w’anyanya oma lo yoho yande ya ndakanya,’ nɛ dia nde tɛkɛtaka akambo w’oma l’Afundelo la nkudu tshɛ. (Mateu 7:28, 29; Luka 4:32) Onto akɔna ahahombe kotwama oya le yoho y’onto ya ngasɔ na? Nyɛsɔ sho lawɔ tonge la diewo dia ndakanya kele anto wele l’etema w’ɔlɔlɔ kawokotwame oya l’akambo wa mɛtɛ.

10. Bonde kayanga anto wa l’osomba wa Nazarɛtɛ dia ndjaka Yeso, ndo lande na kambowokita tatala?

10 Koko, aha ampokami tshɛ waki Yeso mbetawɔ ɛtɛkɛta ande. Kânga l’etatelo k’olimu ande, lam’ende lo ndakanya lo shinangɔnga ka la Nazarɛtɛ, l’osomba ande wa lôtɔ, anto woyanga dia mbodiaka. Kânga mamba anto wa l’osomba ɔsɔ oma “l’aui wa ngandji ka mamba” watɛkɛtande vɔ wekɔ lo nanga mbɛna asala ahindo. Koko lo dihole dia nde sala akambo efula wa diambo lɛkɔ, Yeso ambɔkɛnɛmɔla dionga diawɔ dia lokaki ndo woho wewɔ bu la mbetawɔ. Anto wele lo shinangɔnga wambodunganɛ la nkɛlɛ, ko wambemala, wamonda Yeso, ko wotosokola oma l’osomba, watatshu la nde otsha l’ɔtɛ wa dikona diakawake osomba dia mbôka lo lowenga etshuletshule. Koko nde ambɔmɔsɔ l’atei awɔ ko ambolawɔ. “Wonya” wa nyɔi kande watakoke.​—Luka 4:16-30.

11. (a) Bonde kamboya ewandji ɛmɔtshi w’ɛtɛmwɛlɔ dia ndjohokamɛ Yeso? (b) Bonde kambowɔsɔngwɛ Yeso ɔnɛ nde ambɔnyɔla lushi la Sabato?

11 Ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ: afundji, Afarisɛ, Asadukɛ ndo anto akina mongaka mbala efula lɛnɛ asambisha Yeso. Efula l’atei awɔ ndjaka, aha dia ndjohokamɛ kana mbeka, koko dia tana Yeso l’ɛkɔmɔ ko pemba dia monda. (Mateu 12:38; 16:1; Luka 5:17; 6:1, 2) Oko ɛnyɛlɔ, lam’otshwende la Jerusalɛma lo difɛstɔ dia Pasaka dia l’ɔnɔnyi wa 31 T.D., Yeso ambɔkɔnɔla pami kɛmɔtshi kaki la hemɔ ɛnɔnyi 38 w’etondo. Ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ w’ase Juda wambofunda Yeso ɔnɛ nde ambɔnyɔla lushi la Sabato. Nde ambakadimola ate: “Papa atukambaka edja ndu kakiane, ndu dimi latukambaka.” Oma lâsɔ ko ase Juda vɔ la nde vate nde ambɔtɛnga Nzambi, nɛ dia nde ambota ate dimi lekɔ Ɔnaki Nzambi mbut’ate nde ambelɛ Nzambi ate Papa. Vɔ woyanga dia ndjaka Yeso, koko nde l’ambeki ande wambomɔ oma la Jerusalɛma wambotshɔ otsha la Ngalileya. Yoho yakɔ yamɛ, ayonga dui dia lomba naka sho mbewɔ ewanu w’anyanya lam’asaso l’atunyi aso etena keso l’olimu w’esambishelo ka Diolelo ndo wa mbetɛ anto ambeki.​—Joani 5:1-18; 6:1.

12. Polo lo yɛdikɔ yakɔna yambokindjakindja Yeso lɛtshi la nkɛtɛ la Ngalileya?

12 Lo ɔnɔnyi l’etenyi wakayele, Yeso amboleka sambisha la Ngalileya, nde tshɔka la Jerusalɛma paka lo afɛstɔ asato w’ase Juda wasalema ɔnɔnyi tshɛ. Lo tshɛ, nde ambosala kɛndɔ shato dikambo di’olimu w’esambishelo la Ngalileya: lɔkɛndɔ la ntondo nde akatshu l’ambeki 4, la hende nde akatshu l’ambeki 12, ndo lɔkɛndɔ la sato ndo la woke nde ambotshɔ kâmɛ l’apɔstɔlɔ ande wakahokwama dimɛna. Akambo wa mɛtɛ wambosambishama efula la Ngalileya!​—Mateu 4:18-25; Luka 8:1-3; 9:1-6.

Ambosambisha la dihonga tshɛ la judeya ndo la pereya

13, 14. (a) Lo diaaso diakɔna dioyanga ase Juda dia ndjaka Yeso? (b) Bonde kambohekɔ asuda dia munda Yeso?

13 Taya l’eleko kɔ̂lɔ akatshi ka l’ɔnɔnyi wa 32 T.D., koko “wonya” waki Yeso watakoke tsho. Difɛstɔ dia Totombotombo diambosukana. Anango Yeso wa l’emunyi wowotshutshuya kakianɛ ɔnɛ: “Umo lindu, utshu la Judiya.” Vɔ nangaka dia Yeso tɛnya wolo wele lande wa sala ahindo la ntondo k’anto tshɛ wotshumanyi la Jerusalɛma lo difɛstɔ sɔ. Koko, Yeso mbeyaka wâle wele la ntondo kande. Ɔnkɔnɛ, nde ambotɛ anango ate: “Dimi halutsho lu dambu diako, ne dia etena kami atakuki.”​—Joani 7:1-8.

14 L’ɔkɔngɔ wa nde tshimbatshimba yema la Ngalileya, Yeso ambotshɔ otsha la Jerusalɛma ‘aha lo washo w’anto tshɛ koko lo woshɛshɛ.’ Ase Juda wekɔ lo mboyanga lo difɛstɔ wambwana vate: “Lendi endi na?” L’atei atei wa difɛstɔ, Yeso ambotshɔ lo tɛmpɛlɔ ko ambotatɛ ndakanya la dihonga tshɛ. Vɔ woyanga dia monda, ondo dia mbodja lo lokanu kana dia mbodiakisha. Koko, wambohekɔ nɛ dia ‘wonya wakinde watakoke.’ Efula wamonga la mbetawɔ le Yeso. Koyanga asuda wotomi Afarisɛ dia ndjowonda wambokawola anyanya ato, wata vate: ‘Tatokaka onto atɛkɛta ngasɔ ndoko lushi.’​—Joani 7:9-14, 30-46.

15. Lande na kambɔtɔngɔna ase Juda ave dia mboka Yeso, ndo olimu akɔna w’esambishelo wambondotatɛ sala oma lâsɔ?

15 Ewanu wele lam’asa Yeso l’atunyi ande w’ase Juda wambotetemala polo ndo l’etena kɛnɛ ketshande akambo wendana la She lo tɛmpɛlɔ wonya wasalema difɛstɔ. Lushi l’ekomelo la difɛstɔ, ase Juda wambomala hakoke lo woho wamondɔtɛkɛta dikambo dia lɔsɛnɔ lande la la ntondo ka nde ndjotɔ oko onto, ko wambɔtɔngana ave dia mboka. Koko, nde ambonya demba aha la pomɔ kanga dive ɔtɔi. (Joani 8:12-59) Yeso ambotomba oma la Jerusalɛma, ko ambotatɛ sambisha efula la Judeya. Nde ambɔsɔna ambeki 70 ndo, l’ɔkɔngɔ wa nde mbasha alako, nde ambâtoma ahende ahende dia vɔ kamba olimu lo lɛtshi lɔsɔ la nkɛtɛ. Vɔ wambotshɔ ntondo lo dihole tshɛ ndo l’osomba tshɛ wasangoya Yeso nde l’apɔstɔlɔ wakinde dia ntshɔ.​—Luka 10:1-24.

16. Lo wâle akɔna wamboyahandola Yeso lo Difɛstɔ di’Ekidielo, ndo olimu akɔna wondosala nto?

16 L’eleko ka ntshitshi ka l’ɔnɔnyi wa 32 T.D., lâsɔ ko ‘wonya’ waki Yeso waya kasuke. Nde amboya la Jerusalɛma lo Difɛstɔ di’Ekidielo. Etena kɛsɔ tshɛ ko ase Juda wekɔ lo tetemala nyanga dia paka mbɔmɛnya lɔsɔi. Diakɔ diele, lam’eteta Yeso lo tɛmpɛlɔ, vɔ wambodinga. Ndo wambofunda nto ɔnɛ nde ekɔ lo tɛnga Nzambi, vɔ wambɔsa ave dia mbodiaka. Koko oko wakandatshe lo mbala yakete, Yeso ambɔmɔsɔ. Oshimu kele edja, nde ambomɛ mbetsha lo shinga, mbala kɛsɔ nde otasambisha l’osomba l’osomba, lo ngelo la ngelo lo distrikɛ dia Pereya, lo tenyanya Jɔrɔdana oma la Judeya. Ndo anto efula wamonga la mbetawɔ le nde. Koko losango l’esadi esadi lamondolongola lo kɛnɛ kendana la Lazaro, ɔngɛnyi ande wa ngandji lambotshutshuya dia kawola nto la Judeya.​—Luka 13:33; Joani 10:20-42.

17. (a) Naa losango l’esadi esadi lambolongola Yeso wonya wende lo sambisha la Pereya? (b) Kakɔna kɛnya dia Yeso mbeyaka oyango wa kɛnɛ kahombande ntsha ndo etena kahombande ntsha akambo akɔ?

17 Mata la Mariya akadiyɔ waki Lazaro wanɛ wodjashi la Bɛtaniya ka la Judeya mbotomi losango lɔsɔ l’esadi esadi. Ɔkɛndji wakawatome akate ate: “Khumadiondjo, ulungi, one latuyulangaka, eko la hemo.” Yeso ambâkaloya dui ate: “Hemo keso aha ka nyoi, keli ne dia lutumbu la [Nzambi], ne dia On’a [Nzambi] atumbwami lu dikambu diako.” Dia kotsha sangwelo sɔ, Yeso ambotshikala nto la lolango lande ndamɛ nshi hiende y’etondo lɛnɛ akotanyi ɔkɛndji ɔsɔ. L’ɔkɔngɔ diko nde ambotɛ ambeki ande ate: “Tutshu la Judeya ntu.” Vɔ wambokadimola wele ndo la tamu l’etema ɔnɛ: “Umbetsha, asi Juda waki lu nyanga nkuka ave nshi nye, ku we utatshu utsha la leko ntu?” Yeso ekɔ lo mbeya dia ‘wenya wa yanyi,’ mbut’ate wenya wa la ntondo ka nyɔi kande, wakashikikɛ Nzambi dikambo di’olimu ande wa la nkɛtɛ wekɔ yema tshitshɛ. Nde mbeyaka shikaa kɛnɛ kahombande sala ndo lande na kahombande kisala.​—Joani 11:1-10.

Dihindo dieyama le anto tshɛ

18. Lam’ambokoma Yeso la Bɛtaniya, kakɔna kamondotana lɛkɔ, ndo kakɔna kambotshama l’ɔkɔngɔ w’okomelo ande?

18 La Bɛtaniya, Mata amboya onto la ntondo dia ndjolongola Yeso, ata ate: “Khumadiondjo, utuyuyala lindu, tshiki onalingu kumvo.” Mariya kâmɛ l’anto wakaye dia ndjasamba wamboyela. Vɔ tshɛ wekɔ lo ndela. Yeso amombola ate: “Lendi akanyukhunde na?” Vɔ wambokadimola vate: ‘Nkumadiɔndjɔ, oye oyende.’ Lam’okomiwɔ lo diombo dia eohwelo​—dive diakafamɛ lâdiko adiɔ, ko Yeso ambowatɛ ate: “Nyunya dive.” Aha la nde mbeya kɛnɛ kalanga Yeso sala, Mata ambotona ata ate: “Khumadiondjo, udu aya sulu, ne dia aya nshi nyei.” Yeso mbawombolande ate: “Dimi hakutedi nti: Naka we ayetawo, [kete] we ayena lutumbu la [Nzambi]?”​—Joani 11:17-40.

19. Bonde kambɔlɔmba Yeso lo washo w’anto tshɛ la ntondo ka nde mbolola Lazaro?

19 Lam’onyishawɔ dive diaki lâdiko dia diombo diaki Lazaro, Yeso ambɔlɔmba la dui dia wolo woho w’anto mbeya dia kɛnɛ kayangande sala, ndja oma lo wolo waki Nzambi. L’ɔkɔngɔ wa lâsɔ nde ambota la dui dia wolo ate: “Lazaro, tumba!” Lazaro ambotomba ɔmbami ahɔndɔ w’odo l’ekolo la l’anya. Yeso mbatande ate: “Nyowombole, ndi atshu.”​—Joani 11:41-44.

20. Ngande wambotsha wanɛ wambɛna nganɛ wambolola Yeso Lazaro?

20 Lam’ɛnyiwɔ dihindo nɛ, ase Juda efula wanɛ woye dia ndjosamba Mata la Mariya wamonga la mbetawɔ le Yeso. Akina wambotshɔ dia totɛ Afarisɛ kɛnɛ kambosalema. Afarisɛ ambowotsha na? Aha la tshimbatshimba vɔ wambɔtɔ losanganya la wanyandja vɔ l’ɛlɔmbɛdi a weke kamɛ l’ase Tuminadi ta Lâdiko. Wambohandjɔ wɔɔngɔ ndo wambonyanga vate: “Atshasu na? ne dia untu one tshaka tulimbitelu efula. Naka shu tayutshika okone, keti antu tshe mbêtawo. Ku asi Romo wayuya, wayosa kete yasu la wudja asu.” Koko Kayifasi, ɔlɔmbɛdi wa lâdiko nde la wɔ ate: “Nyu hanyeyi nduku dikambu. Nyu hanyukani yimba nyati: Eko ololo dia untu otoi mvwela antu, dia antu wa wudja tshe tawuvokaki.” Ɔnkɔnɛ, tatɛ oma lo lushi lɔsɔ, vɔ wakɔtɔ sheki dia ndjaka Yeso.​—Joani 11:45-53.

21. Dihindo dia eolwelo ka Lazaro ekɔ etatelo kakɔna?

21 Ɔnkɔnɛ, lo tshimbatshimba yema la ntondo ka ndja la Bɛtaniya, Yeso amboyokoka sala dihindo diahakoke kânga onto ɔtɔi mbohɛ. Oma lo wolo waki Nzambi, Yeso ambolola pami kambovɔ nshi nyɛi y’etondo. Oyadi kânga ase Sheke, akanga wa lotamanya wambotshutshuyama dia mbɔsa yɛdikɔ mɔtshi ndo mona woho wa ndjaka Otshi wa Dihindo sɔ. Dihindo sɔ diekɔ dikambo di’ohomba efula dia l’olimu wa Yeso, otshikitanu w’oma lo etena kele ‘wonya wakinde watakoke’ otsha lo etena kele ‘wonya wakinde wambokoka.’

Ngande wayoyokadimola?

• Ngande wakɛnya Yeso dia nde akeyaka ohomba w’olimu wakawosha Nzambi?

• Bonde kambotona Yeso kanyi yowosha Mariya lo dikambo dia wanu?

• Akokaso mbeka lo yoho yakasɛnaka Yeso nde la atunyi ande?

• Lande na kakatshimbatshimba Yeso lam’akandoke dia hemɔ ka Lazaro?

[Esato wa lo lɛkɛ 10]

Yeso akakotsha ɔkɛndɛ wakawosha Nzambi la wolo tshɛ

    Ekanda wa l’Ɔtɛtɛla (1983-2025)
    Tomba
    Ɔtɔ
    • Ɔtɛtɛla
    • Kahana l'onto
    • Nango
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ɛlɛmbɛ w'okambelo
    • Awui wa sheke
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Ɔtɔ
    Kahana l'onto