BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ wa Watchtower
Watchtower
BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ
Ɔtɛtɛla
  • BIBLE
  • EKANDA
  • NSANGANYA
  • w00 10/1 lk. 11-16
  • ‘Etena kambokoka!’

Ndooko vidɛo yele lo kɛnɛ kɔsɔnyiyɛ.

Otokimwe, munga kakongi etena kakayatelesharjɛki vidɛo.

  • ‘Etena kambokoka!’
  • Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2000
  • Ɛtɛ w'awui wahɔnyi
  • Awui wa woho akɔ
  • Lushi lambɔtɔ yeso la lotombo
  • Tshelo ya dihonga yoyelanyi la wetshelo washa lɔsɛnɔ
  • Lushi lambowofundɛ nyɔi lo washo w’anto tshɛ
  • Yeso ‘amboka wakinde ngandji polo ndo l’ekomelo’
  • Ɔna onto ambotombwama!
  • “Etena kandi katakuki”
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2000
  • Dambo di’Elekanelo di’ekomelo dia Yeso aya suke
    Yeso ekɔ mboka, mɛtɛ ndo lɔsɛnɔ
  • Tɛmpɛlɔ kambɛdiama nto
    Yeso ekɔ mboka, mɛtɛ ndo lɔsɛnɔ
  • Kristo ambɔtɔ lo Jerusalɛma la lotombo
    Onto loleki woke lo tena tshɛ
Enda awui akina
Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2000
w00 10/1 lk. 11-16

‘Etena kambokoka!’

‘Etena kande kambokoka ka nde mimɔ oma l’andja ɔnɛ ko tshɔ otsha le She.’​—JOANI 13:1.

1. Lam’ambosukana Pasaka ka l’ɔnɔnyi 33 T.D., vate vate yakɔna yamonga la Jerusalɛma, ndo lande na?

LO BATISMU kande ka l’ɔnɔnyi wa 29 T.D., mambomɛ Yeso olimu wahomba mbɔ̂lɔmbɔla otsha lo ‘wonya’ wa nyɔi kande, w’eolwelo kande, ndo wa lotombo lande. Wony’ɔsɔ taya l’eleko ka ntshitshi ka l’ɔnɔnyi wa 33 T.D. Ambeta mingu ngana tsho tatɛ lam’akɔtɔ ase Tuminadi ta lâdiko ta la Juda sheke ya ndjaka Yeso. Lam’akandeye sheke shɔ, ondo oma lo tshimbo ya Nikɔdɛmɔ, laki ɔtɔi ɔmɔtshi wa lo Tuminadi tɔsɔ ta lâdiko ndo ɔngɛnyi ande, Yeso akamɔ oma la Jerusalɛma ko akatenyanya otsha lo wedi okina w’Ɔkɛdi wa Jɔrɔdana. Lam’ele Difɛstɔ dia Pasaka diaya suke, anto efula wambomɔ oma l’esomba awɔ wamboya oya la Jerusalɛma, koko lam’okomiwɔ lɛkɔ vɔ wambotana osomba ambɔtɔ lɔ̂ka l’ɔtɛ wa vate vate yatawɔ lo dikambo dia Yeso. Wekɔ lo mimbwana onto l’onto ɔnɛ “Akananyu na? Nyati ndi huya lu dambu?” Ɛlɔmbɛdi a weke la Afarisɛ mamboleka tshutshuya dja dia londjo lɔsɔ tamanya monga efula nɛ dia vɔ wambotɛ anto ɔnɛ, onto tshɛ layɛna dihole diele Yeso kaye dia ndjowatɛ.​—Joani 11:47-57.

2. Naa tshelo yaki Mariya yambela tamanu, ndo woho wambowamɛ Yeso ɛnyande lo kɛnɛ kendana la woho weyande dikambo dia ‘wonya ande’?

2 Lo Ngɔndɔ ka Nisana 8, nshi shamalo la ntondo ka Pasaka, Yeso ambokawola suke la Jerusalɛma. Nde ambokoma la Bɛtaniya​—osomba wa lôtɔ w’angɛnyi ande wa ngandji, Mata, Mariya, la Lazaro, ngelo kanganyi la Jerusalɛma kilɔmɛtɛlɛ shato. La dikɔlɔ dia Lushi la Tanu, Yeso ambetsha Sabato lɛkɔ. La dikɔlɔ diakayele, ambeki ande wambomala etena koye Mariya dia ndjoshinola esɔ k’opumu. Yeso ambâkadimola ate: “Nyuwete, ankitshiya malashi one, edja du lushi layuwunkhunde. Ne dia nyu la akanga a weula nshi tshe l’atei anyu, keli nyu kema la mi nshi tshe.” (Joani 12:1-8; Mateu 26:6-13) Yeso mbeyaka dia ‘etena kande kambokoka ka nde mimɔ oma l’andja ɔnɛ ko tshɔ otsha le She.’ (Joani 13:1) L’ɔkɔngɔ wa nshi tshanu nde ‘ayokimɔ anima wakinde dikambo di’anto efula.’ (Mako 10:45) Tatɛ oma l’etena kɛsɔ, Yeso ambɛna ohomba wa sala oseka dikambo tshɛ ndo mbetsha anto esadi esadi. Ɔsɔ mɛtɛ ekɔ ɛnyɛlɔ ka dimɛna ka sho ndjela etena kɛnɛ kakongɛso ekomelo ka dikongɛ nɛ di’akambo! Tênde kɛnɛ kambokomɛ Yeso la wedi a pindju.

Lushi lambɔtɔ yeso la lotombo

3. (a) Ngande wambɔtɔ Yeso la Jerusalɛma Lushi la Lomingu, Ngɔndɔ ka Nisana 9, ndo kakɔna kambotsha efula ka wanɛ wodingi? (b) Yeso ngande wamondokadimola Afarisɛ wanɛ wanyanga dikambo dia olui w’anto?

3 Lushi la Lomingu, Ngɔndɔ ka Nisana 9, Yeso ambɔtɔ lo Jerusalɛma la lotombo. Lam’ayandasukana l’osomba, ahemi lâdiko di’ɔna ponda dia kotsha kɛnɛ kakafundama lo Zekariya 9:9​—anto efula wanɛ wodingi wambalɛ ahɔndɔ awɔ lo mboka, ndo akina wambohembola wanga ko wambâlɛ lo mboka. Vɔ wekɔ lo mbuta la dui dia wolo vate: “Khum’ekanga kuyi lu lukumbu la [Jehowa], atumbwami!” Afarisɛ amɔtshi l’atei w’olui ɔsɔ nangaka dia Yeso pangwɛ ambeki ande di’aha vɔ sala dikambo sɔ. Koko, Yeso ambâkadimola ate: “Dimi lambunyutela nti: Naka vo wayolembohala, ave wayuhangohango.”​—Luka 19:38-40; Mateu 21:6-9.

4. Bonde kambɔtɔ lofunguso la Jerusalɛma lam’ambɔtɔ Yeso l’osomba ɔsɔ?

4 Ambeta mingu ngana tsho yele efula k’anto wa l’olui ɔsɔ wakɛnyi lam’akolola Yeso Lazaro. L’etena kɛnɛ, vɔ wekɔ lo tetemala mbutanɛ awui anɛ wendana la dihindo sɔ. Ɔnkɔnɛ, lam’ɔtwɛ Yeso la Jerusalɛma, osomba w’otondo waya eyongeyonge keto. Anto wombola vate: “Akona one na?” Ko elui w’anto vate: “Uku eli umvutshi Jesu, uma la Nazareta ka la Ngalili.” Lam’ɛnyiwɔ kɛnɛ kotshami, Afarisɛ woyakiyanya vate: ‘Anto tshɛ wekɔ lo toyele.’​—Mateu 21:10, 11; Joani 12:17-19.

5. Kakɔna kambotomba lam’ambotshɔ Yeso lo tɛmpɛlɔ?

5 Oko wele mbekelo kande, lam’okuminde la Jerusalɛma, Yeso, Ombetsha a Woke, ambotshɔ lo tɛmpɛlɔ dia tetsha anto. Lɛkɔ akanga wa totshungu l’akanga wa tshumbe wamboya le nde, ko nde ambâkɔnɔla. Ɛlɔmbɛdi a weke la afundji kam’ɛnyiwɔ ngasɔ ndo lam’okiwɔ ana w’akɛnda wahangɔhangɔ lo tɛmpɛlɔ ɔnɛ: ‘Tambokɔlɔmba, ototsha, wɛ Ɔna Davidi!’ vɔ wambodunganela la nkɛlɛ. Vɔ la nde vate: “We mbukaka okone wata akenda aso? Yeso nde la wɔ ate: ‘Onde nyu nyatalaka ndoko lushi ɔnɛ: Wɛ akatondja lotombo oma l’enyɔ w’ana w’akɛnda ndo w’ana walɔma?’ Lam’etsha Yeso nde ekɔ lo nembetɛ kɛnɛ tshɛ kasalema lo tɛmpɛlɔ.​—Mateu 21:15, 16; Mako 11:11.

6. Ngande wambotshikitana kɛnɛ kambotsha Yeso kakianɛ la kɛnɛ kakandatshe ntondo, ndo lande na?

6 Yoho yotsha Yeso akambo wony’ɔnɛ ambotshikitana efula la woho wakandatshaka ambeta ngɔndɔ shamalo y’etondo! Nshi shɔ nde akayaka la Jerusalɛma lo Difɛstɔ dia Totombotombo ‘aha lo washo w’anto tshɛ koko lo woshɛshɛ.’ (Joani 7:10) Ndo mbala tshɛ kaki lɔsɛnɔ lande lo wâle, nde akanyaka demba. Koko kakianɛ nde ambɔtɔ lo washo w’anto tshɛ, nde ambɔtɔ l’osomba, lɛnɛ ambowotɛ anto dia monda. Ndo nto, Yeso komonga la mbekelo ka ndjaɛnyanya ndamɛ oko Mɛsiya. (Isaya 42:2; Mako 1:40-44) Nde konangaka dia lofunguso mbɔtɔ lo dikambo diande kana awui wa vate mbekɔnɛ l’enyɔ w’anto lo dikambo diande. Koko kakianɛ elui w’anto wotaka lo washo w’anto tshɛ dia nde ekɔ Nkumekanga ndo Oshimbedi​—Mɛsiya, koko nde hatshe kɛnɛ kawotɛ ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ dia mbɔladja anto asɔ! Bonde kondetawɔ wony’ɔnɛ dia vɔ mbekola lokumu lande na? Nɛ dia ‘wonya w’Ɔna onto tombwama wambokoka,’ oko wakadite Yeso lɔm’ɔ lui.​—Joani 12:23.

Tshelo ya dihonga yoyelanyi la wetshelo washa lɔsɛnɔ

7, 8. Ngande wele kɛnɛ kambotsha Yeso lo Ngɔndɔ ka Nisana 10, l’ɔnɔnyi wa 33 T.D., mɛnyaka kɛnɛ kakandatshe lo tɛmpɛlɔ lo Pasaka ka l’ɔnɔnyi 30 T.D.?

7 Lam’ɔtwɛ Yeso lo tɛmpɛlɔ Lushi l’Ɔtɔi, lo Ngɔndɔ ka Nisana 10, nde ambotsha akambo lo ndjela kɛnɛ kakandɛnyi la dikɔlɔ dia lushi lakete. Nde ambotatɛ ‘mbitshanya wanɛ wasondja ndo wasomba diangɔ lo tɛmpɛlɔ, ndo ambotshola mɛsa w’amengodi wa falanga ndo ekala wasombishi wa tokudumba; nde hetawɔ kânga onto ɔtɔi tenyanya tɛmpɛlɔ atɛmbɛ ɛngɔ kɛmɔtshi.’ Nde ambanya atshi asɔ wa kɔlɔ lo mbuta ate: “Undi, nkufundama ati: Luudu lami layetama ati: Luudu la dombelo la wedja tshe? Keli nyu nyambulete wuku w’apotodi.”​—Mako 11:15-17.

8 Tshelo yaki Yeso nyɛ mɛnyaka kɛnɛ kakandatshe ambeta ɛnɔnyi esato lam’akandɔtɔ lo tɛmpɛlɔ lo Pasaka ka l’ɔnɔnyi wa 30 T.D. Koko, mbala kɛnɛ kamondoleka mbâwanya la wolo tshɛ. Kakianɛ nde ɛdika asondji la ‘apɔtɔdi.’ (Luka 19:45, 46; Joani 2:13-16) Vɔ wekɔ apɔtɔdi nɛ dia vɔ mbidjɛka wanɛ wele l’ohomba wa nyama ya nambola elambo oshinga wolo efula. Ɛlɔmbɛdi a weke, afundji, ndo ɛlɔhɛ wa lo wodja wamboka kɛnɛ kosadi Yeso, ko woyanga woho wa mbodiakisha. Koko haweye woho wa ndjaka Yeso, nɛ dia anto tshɛ wamambiama la wetshelo wakinde, ko wambomamema dia mpokamɛ awui ande.​—Mako 11:18; Luka 19:47, 48.

9. Wetshelo akɔna wambosha Yeso, ndo leeta lakɔna lamondosha wanɛ wohokamɛ lo tɛmpɛlɔ?

9 Yeso ambotetemala mbetsha lo tɛmpɛlɔ, ndo ambota ate: “Unya ambukuka dia On’a untu ntumbwama.” Eelo, nde mbeyaka dia nshi ngana tsho mambotshikalɛ. L’ɔkɔngɔ wa nde kɔndɔla woho wakoka lɔtɔngɔ l’eponga mvɔ dia tondja lɔsɔngɔ l’ɔkɔngɔ diko ko ndjodja washa, nde ambɛdika dikambo sɔ la nyɔi kande hita ndo la woho wayande ehomɔ kasha anto akina lɔsɛnɔ​—Yeso ambɔlɔmba ampokami wakinde ate: ‘Naka onto ayolanga kambɛmi olimu, nde andjele, ndo lɛnɛ ayomonga mbayonga ndo okambi wakimi. Naka onto ayolanga kambɛmi olimu, kete Papa ayowɔlɛmiya.’​—Joani 12:23-26.

10. Ngande wayaoka Yeso lo dikambo dia nyɔi ka kɔlɔ kokongɛ?

10 Lam’akanyiyande nyɔi ka kandji kayangande mvɔ l’ɔkɔngɔ wa nshi nyɛi tsho, Yeso ambota nto ate: ‘Kakianɛ, anima ami wambangasana, ndo ayomota nto na? Papa, oshimbele lo wonya ɔnɛ.’ Koko ekɔ wolo Yeso mbewɔ kɛnɛ kele lo mbokongɛ. Nde ate: “Keli dimi lakayi lu unya one dia dikambu ne.” Ɔnkɔnɛ, Yeso mbetawɔka tɛdikɔ tshɛ takɔshi Nzambi aha la kandakanda. Nde amboyashikikɛ dia lolango laki Nzambi nɔmbɔla ditshelo diakinde polo ndo lo nyɔi kande k’olambo. (Joani 12:27) Nde akatotshikɛ mɛtɛ ɛnyɛlɔ ka dimɛna efula kendana la woho wahombaso ndjakitsha tshɛ l’ɛse ka lolango laki Nzambi!

11. Wetshelo akɔna wambosha Yeso olui w’anto w’oma la mboka dui di’oma l’olongo?

11 Lo ndjakiyanya efula woho wayolana lokumu la She l’ɔtɛ wa nyɔi kande, Yeso ambɔlɔmba ate: “Papa, utumbuli lukumbu laye.” La diambo dia mamba, elui w’anto wotshumanyi lo tɛmpɛlɔ wamboka dui dimɔtshi diamboya oma l’olongo diata ate: “Dimi lambulutumbula, layulutumbula ntu.” Ombetsha wa Woke ambokamba la diaaso sɔ dia mbutɛ olui w’anto ɔsɔ bonde kambokɛma dui sɔ oma l’olongo, etombelo wayonga la nyɔi kande, ndo bonde kahombawɔ monga la mbetawɔ. (Joani 12:28-36) Nshi hiende ya komelo ekɔ mɛtɛ nshi yakaleke Yeso kamba olimu efula. Koko lushi l’ohomba efula lêke la ntondo.

Lushi lambowofundɛ nyɔi lo washo w’anto tshɛ

12. Lushi la Hende, Ngɔndɔ ka Nisana 11, ngande wamboyanga ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ dia munda Yeso, ndo naa etombelo wambowokondja?

12 Lushi la Hende, Ngɔndɔ ka Nisana 11, Yeso ambotshɔ nto lo tɛmpɛlɔ dia tolakanya. Yeso ayanga koma la ntondo k’ampokami woludi tɔ la lohetsho. Lo mbohɔ kɛnɛ kakatshe Yeso lushi lakete, ɛlɔmbɛdi a weke la dikumanyi wambowombola vate: “La wulu akona watshaye akambu ane? Ndu akakusha wulu one na?” Dia tondja kɔlɔ kawɔ sɛkɛ, Ombetsha wa Woke ambâkonya ewo oma l’okadimwelo wakinde, ndo ambowaoka wɛɛla esato wa mamba​—ehende l’atei awɔ mendanaka la ekambɔ ka vinyɔ ndo wɛɛla wa sato mendanaka la dambo dia tshuki. Lo mboka akambo asɔ, ɛlɔmbɛdi a weke wambomala ko wotawɔnyɔndja dia nde pɔsɔ dikambo dimɔtshi diakokawɔ monda. Koko wekɔ lo mboka elui w’anto wɔma nɛ dia vɔ mbɔsaka Yeso oko omvutshi ɔmɔtshi. Ɔnkɔnɛ, vɔ wekɔ lo nyanga paka dia mbotadja lo lolimi woho wa tana yɛkɛ nɛndɛ ya monda. Koko ekadimwelo waki Yeso ambadiha enyɔ.​—Mateu 21:23–22:46.

13. Naa dako diambosha Yeso ampokami ande lo dikambo di’afundji l’Afarisɛ?

13 Lam’ele afundji la Afarisɛ funaka dia vɔ mbetshaka Ɛlɛmbɛ waki Nzambi, Yeso ambokeketsha ampokami wakinde ate: “Nyutshaki ndu nyetawoki akambu tshe wanyutelawo. Keli tanyutshaki uku atuwutshaka, ne dia vo watusambishaka, keli hawutshi.” (Mateu 23:1-3) Nde mɛtɛ ambowawanya lo sɛkɛ! Koko Yeso êke l’akambo efula wa mbawanya. Ɔnɛ ekɔ lushi lande l’ekomelo la sambisha lo tɛmpɛlɔ, ndo la dihonga tshɛ nde ekɔ lo tetemala mbawanya watekana oko ndjadi mbawalɛwalɛ, ndjaka mbɔsa nɛ ko kitsha nɛ.

14, 15. Ngande wambanya Yeso afundji la Afarisɛ?

14 Yeso ambota mbala shamalo y’etondo ate: ‘Mananu kayale le nyu, afundji la Afarisɛ akanga wa lokeso!’ Oko wotshinde, vɔ wekɔ akanga wa lokeso, nɛ dia vɔ ndihɛka anto mboka k’otsha lo Diolelo dia l’olongo, hawolange wanɛ walanga mbɔtɔ mbɔtɔ lɔkɔ. Akanga wa lokeso asɔ watetetaka lo ashi a wake ndo l’ekongo l’oyango wa mbetɛ onto ɔmɔtshi ombetawodi, woho w’onto ɔsɔ ndjolanyema lo pondjo. Etena kewɔ lo ‘mɔnyɔla akambo woleki ohomba w’Ɛlɛmbɛ, mbut’ate, losembwe, kɛtshi la kɔlamelo,’ vɔ ndekaka mbidja yimba efula lo nkimɔ etenyi ka dikumi k’adiyo w’enyi w’anyanya. Vɔ mbɔtshaka “l’andja a dikoho la donga, keli l’etei awo, vo wambulula la weka wa edu w’antu la mindu tshe” lo woho ɔnɛ wele lomindomindo lakiwɔ la l’etei k’otema mbishɛmaka la yema yɛnamelo kawɔ ka l’andja kayaɛnyawɔ oko anto anɛ wokana kɛtshi. Ndo nto, vɔ nangaka mpika waombo w’amvutshi ndo mbalɛnga l’oyango wa kotola yambalo y’anto oya l’etsha wakiwɔ w’ɔlɔlɔ, ko tete le vɔ wekɔ ‘ana w’andjaki w’amvutshi.’​—Mateu 23:13-15, 23-31.

15 Yeso ambanya atunyi ande lo woho wahawɔshi akambo wa lo nyuma la nɛmɔ lo mbuta ate: ‘Mananu kayale le nyu, nyu ɛnɔmbɔdi wa totshungu.’ Vɔ mɛtɛ wekɔ totshungu lo timba tawɔ nɛ dia vɔ ndeka mbidja yimba lo waa paunyi ya lo tɛmpɛlɔ lo dihole dia vɔ mbɔsa dihole di’ɔtɛmwɛlɔ la nɛmɔ. Lo tetemala, Yeso amboleka mbawanya la wolo tshɛ lo mbuta ate: “Nyu elui, ndu diuhu dia akhuha, ukundi ayunyuhanda elumbwelu ka luwinga la dja?” Eelo, Yeso ambowatɛ ate l’ɔtɛ wa lɔkɛwɔ lawɔ la kɔlɔ mbayowakomɛ elanyelo ka pondjo. (Mateu 23:16-22, 33) Nyɛsɔ sho lawɔ tônge la dihonga lo mbewoya losango la Diolelo, oyadi kânga lɔ layotondja ɛtɛmwɛlɔ wa kashi sɛkɛ.

16. Lam’odjashiwɔ l’Okongo w’Ewele, naa prɔfɛsiya k’ohomba efula kambosha Yeso ambeki ande?

16 Yeso ambotomba oma lo tɛmpɛlɔ. Lo ɛkwɛlɔ ka wonya, nde l’ambeki ande wambotshɔ otsha l’Okongo w’Ewele. Etena kɛwɔ lɛkɔ, Yeso ambota dikambo dia prɔfɛsiya kendana l’elanyelo ka tɛmpɛlɔ ndo kɛnɛ kendana la djembetelo ya wôngelo ande ndo y’ekomelo ka dikongɛ nɛ di’akambo. Kitshimudi y’ɛtɛkɛta wa prɔfɛsiya ɛsɔ mendanaka ndo l’etena kaso kɛnɛ. La dikɔlɔ diakɔ diamɛ sɔ, Yeso ambotɛ ambeki ande nto ate: “Nyu mbeyaka nyati: L’okongo a nshi hyendi, lushi la wuki [la Pasaka] layuyala. On’a untu ayukimoma dia vo mbu[hanɛ l’otamba].”​—Mateu 24:1-14; 26:1, 2.

Yeso ‘amboka wakinde ngandji polo ndo l’ekomelo’

17. (a) Lo Pasaka ka lo Ngɔndɔ ka Nisana 14, naa wetshelo wambosha Yeso ambeki 12? (b) Eohwelo kakɔna kakahɔhɔla Yeso l’ɔkɔngɔ wa nde tondja Judasɛ Isakariyɔtɛ?

17 Nshi hiende yakayele, mbut’ate, Ngɔndɔ ka Nisana 12 la 13​—Yeso hayaɛnyisha lo tɛmpɛlɔ lo washo w’anto tshɛ. Ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ wekɔ lo nyanga dia mbɔmɛnya lɔsɔi, koko nde halange dia kânga dikambo ɔtɔi mbodjɛ wekamu dia sala difɛstɔ dia Pasaka nde l’apɔstɔlɔ wakinde. Lushi la Nɛi lo ɛɔtwɛlɔ ka wonya mbatatɛ Ngɔndɔ ka Nisana 14, lushi la komelo la lɔsɛnɔ laki Yeso lanɛ la nkɛtɛ oko onto. La dikɔlɔ sɔ, Yeso nde l’apɔstɔlɔ ande wambotshumana lo luudu lɔmɔtshi la Jerusalɛma lɛnɛ akawalɔngɔsɔlɛ dia vɔ sala difɛstɔ dia Pasaka. Etena kewɔ lo sala difɛstɔ sɔ dia Pasaka kâmɛ, nde ambosha ambeki ande 12 wetshelo wa dimɛna efula wendana la ndjakitshakitsha lo mbaɔtsha ekolo. L’ɔkɔngɔ wa nde tondja Judasɛ Isakariyɔtɛ, ɔnɛ laketawɔ dia funga Owandji ande l’ɔtɛ w’ekenga wa falanga 30, oshinga wa fumbe lo ndjela Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ​—Yeso ambɔhɔhɔla Eohwelo ka nyɔi kande.​—Etumbelu 21:32; Mateu 26:14, 15, 26-29; Joani 13:2-30.

18. Naa wetshelo ekina wambosha Yeso apɔstɔlɔ ande 11 wa kɔlamelo la ngandji tshɛ, ndo ngande wakandâlɔngɔsɔla lo kɛnɛ kendana la otshwelo ande waki k’emembe?

18 L’ɔkɔngɔ wa nde tatshiya Eohwelo kɛsɔ, apɔstɔlɔ ande wambotatɛ mana la wolo efula dia mbeya akɔna oleki woke l’atei awɔ. Lo dihole dia nde mbahangwɛ, Yeso ambowaetsha la ndjakitshakitsha tshɛ ohomba wa kambɛ anto akina. Lo mandola woho wambowotshikala kâmɛ la nde l’ehemba, nde ambodja la wɔ sheke dikambo dia diolelo. (Luka 22:24-30) Yeso ambowadjangɛ nto dia mbokana ngandji lam’asawɔ oko wakandawaoke ngandji. (Joani 13:34) Etena kakawatshimbatshimba lo luudu lɔsɔ, Yeso ambalɔngɔsɔla la ngandji tshɛ lo kɛnɛ kendana l’otshwelo ande. Nde ambashikikɛ dia nde ayotetemala monga ɔngɛnyi awɔ, ndo ambakeketsha dia monga la mbetawɔ, ndo ambalaka dia nde ayowatomɛ okimanyidi mbut’ate nyuma k’ekila. (Joani 14:1-17; 15:15) La ntondo ka vɔ tomba oma lo luudu lɔsɔ, Yeso ambɔlɔmba She ate: “Papa, etena kambukuka. Utumbuli On’aye, dia Ona akutumbuli.” Mɛtɛ, Yeso ambɔlɔngɔsɔla apɔstɔlɔ ande lo kɛnɛ kendana l’otshwelo ande, ndo nde mɛtɛ ‘amboka wakinde ngandji polo ndo l’ekomelo.’​—Joani 13:1; 17:1.

19. Bonde kambonyanga Yeso efula l’ekambɔ ka Ngɛtɛsɛmanɛ?

19 Ondo l’ɔkɔngɔ wa midi k’otsho, mambokoma Yeso nde l’ambeki ande 11 wa kɔlamelo l’ekambɔ ka Ngɛtɛsɛmanɛ. Nde okotshɔka mbala efula nde la apɔstɔlɔ wakinde lɛkɔ. (Joani 18:1, 2) L’ɔkɔngɔ wa wenya engana eto, Yeso ayanga mvɔ nyɔi kele oko ondjakanyi. Woho wakanyiyande kɛnɛ kayanga mbokomɛ ndo woho wayoshama lokombo la She sɔnyi oma lo dikambo sɔ ambônyangiya heyama ko wonya wende lo nɔmba, dungu diakɛlanɛ lo demba diande diamboyala oko apɔpɔ wa dikila watɔngɔtɔngɔ la nkɛtɛ. (Luka 22:41-44) Yeso ambotɛ apɔstɔlɔ wakinde ate: ‘Wonya wambokoka!’ ‘Enda! Ofungi ami aya suke.’ Nde atashidiya ndo ɔtɛkɛta, ko Judasɛ Isakariyɔtɛ ambokoma kâmɛ la olui w’anto wa woke wokime ewa, atala la dihomɔ dia ta. Vɔ wamboya dia ndjonda Yeso. Nde ambetawɔ vɔ monda. Nde ate: “Ukundi ukuki afundelu nshidiyama ati: Dieli la dikambu ne ndjala?”​—Mako 14:41-43; Mateu 26:48-54.

Ɔna onto ambotombwama!

20. (a) Pâ yakɔna yakɛnyi Yeso l’ɔkɔngɔ wa vɔ monda? (b) Yema tshitshɛ la ntondo ka nde mvɔ, bonde kambota Yeso la dui dia wolo ate: ‘Diɔ diambokotshama’?

20 L’ɔkɔngɔ wa vɔ monda, wambokolonganyɛ Yeso awui wa kashi, toshushi wambowosha onongo, Pɔnsɔ Pilato ambofundɛ nyɔi, ɛlɔmbɛdi la elui w’anto wambɔsɔka heyama, ndo asɔlayi wambɔsɔka ndo wambɔhɛnyɔla. (Mako 14:53-65; 15:1, 15; Joani 19:1-3) Lushi la Tanu la midi, Yeso ambohanema l’otamba w’asui ndo ekɔ lo sowa la kandji k’efula lo woho wele wotsho wa demba diande ekɔ lo mbosha pâ lo mpota ya l’anya ndo ya l’ekolo. (Joani 19:17, 18) Oya l’eshidi esato wa l’ɔkɔngɔ a midi, Yeso ambota la dui dia wolo ate: “Dikambu diako diambukutshama!” Eelo, nde ambokotsha kɛnɛ tshɛ kakandaye dia ndjosala lanɛ la nkɛtɛ. Nde ambokimɔ lomu lande le Nzambi, ambɔkɔlɛ ɔtɛ ko ambokitshiya. (Joani 19:28, 30; Mateu 27:45, 46; Luka 23:46) L’ɔkɔngɔ wa nshi shato, Jehowa ambolola Ɔnande. (Mako 16:1-6) Nshi akumi anɛi l’ɔkɔngɔ wa eolwelo kande, Yeso ambodɛ l’olongo ndo ambotombwama.​—Joani 17:5; Etsha 1:3, 9-12; Filipi 2:8-11.

21. Ngande wakokaso mbokoya Yeso?

21 Ngande wakokaso ‘ndjela wanya waki Yeso dimɛna dimɛna’? (1 Petero 2:21) L’ɛnyɛlɔ kande, nyɛsɔ toyakimɔ la wolo aso tshɛ l’olimu w’esambishelo ka Diolelo ndo wa mbetɛ anto ambeki ndo lo mbewoya ɔtɛkɛta waki Nzambi la dihonga. (Mateu 24:14; 28:19, 20; Etsha 4:29-31; Filipi 1:14) Tatohɛke pondjo woho w’etena kotɔsɛna nshi nyɛ kana mbohɛ dia keketshanya lo ngandji ndo l’elimu w’ɔlɔlɔ. (Mako 13:28-33; Heberu 10:24, 25) Totshelo takiso tshɛ talɔmbwame la lolango laki Jehowa Nzambi ndo teye dia tekɔ lo sɛna ‘l’etena k’ekomelo.’​—Danyele 12:4.

Ngande wayoyokadimola?

• Woho wakeyaka Yeso dia nyɔi kakinde kambosukana aki la shɛngiya yakɔna l’olimu w’ekomelo wakandakambe lo tɛmpɛlɔ ka la Jerusalɛma?

• Kakɔna kɛnya dia Yeso ‘akoke wakinde ngandji polo ndo l’ekomelo’?

• Kakɔna kalembetshiya akambo wakatombe lo yema ya wenya wa l’ekomelo ka lɔsɛnɔ laki Yeso lo dikambo diakinde?

• Ngande wakokaso mbokoya Kristo Yeso l’olimu wakiso?

[Osato wa lo lɛkɛ 15]

Yeso ‘akawaoke ngandji polo ndo l’ekomelo’

    Ekanda wa l’Ɔtɛtɛla (1983-2025)
    Tomba
    Ɔtɔ
    • Ɔtɛtɛla
    • Kahana l'onto
    • Nango
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ɛlɛmbɛ w'okambelo
    • Awui wa sheke
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Ɔtɔ
    Kahana l'onto