Kɛnɛ kayosala Diolelo diaki Nzambi
‘Diolelo diayɛ diaye. Lolango layɛ latshame la nkɛtɛ oko watshamalɔ l’olongo.’—MATEU 6:10.
1. Kakɔna kayolembetshiya oyelo wa Diolelo diaki Nzambi na?
LAM’AKETSHA Yeso ambeki ande dia vɔ nɔmba oyelo wa Diolelo diaki Nzambi, nde akeyaka dia oyelo adiɔ ayoyokomiya la mandji y’anto yambɔlɔmbɔla ɛnɔnyi nunu aha l’ekimanyielo kaki Nzambi. L’edja kɛsɔ tshɛ, lolango laki Nzambi kosalemaka lo nkɛtɛ k’otondo. (Osambu 147:19, 20) Koko wony’ɔnɛ wele Diolelo diamboshikikɛma l’olongo, lolango laki Nzambi layosalema oseka dihole tshɛ. Etena ka mandji y’anto komɛ ko tshikɛ ɛlɔmbwɛlɔ ka Diolelo diaki Nzambi dia l’olongo dihole kaya kasuke.
2. L’ɔkɔngɔ wa ɛlɔmbwɛlɔ k’anto komɛ ndo la ntondo ka Diolelo dia lolongo tatɛ nɔmbɔla kakɔna kayonga l’atei na?
2 La ntondo ka Diolelo dia l’olongo ndjotatɛ la mbolɛ, ayotongi ntondo etena kɛmɔtshi kakelɛ Yeso ɔnɛ ‘fɔnu ka woke kahatayalaka ndoko lushi oma k’etatelo k’andja polo ndo kakianɛ, ndo kahayalaki nto pondjo.’ (Mateu 24:21) Bible hate edja ka ngande kayoviya etena kɛsɔ, koko l’etena kɛsɔ, anto wayɛna mpokoso yahatongaka ndoko lushi lakatɔngɔ andja. Tɔ kayomɛ la dikambo dimɔtshi diayela ofukutanu wa mamba le anto wa lanɛ la nkɛtɛ, dikambo diakɔ ko: elanyelo k’ɛtɛmwɛlɔ tshɛ wa kashi. Dikambo sɔ hadiotokashimola Ɛmɛnyi wa Jehowa, nɛ dia vɔ wambotashilaka la dieya. (Enyelo 17:1, 15-17; 18:1-24) Fɔnu ka woke kayokomɛ lo Aramangɛdɔna, etena kayɔtɛtshatɛtsha Diolelo diaki Nzambi dikongɛ diaki Satana tshɛ.—Danyele 2:44; Enyelo 16:14, 16.
3. Ngande wakɔndɔla Jeremiya kɛnɛ kayokomɛ anto wele bu l’okitanyiya?
3 Kakɔna kayokomɛ anto ‘waheye Nzambi ndo wahakitanyiya lokumu l’ɔlɔlɔ’ lendana la Diolelo diande dia l’olongo diambokimɔma l’anya wa Kristo na? (2 Tesalonika 1:6-9) Prɔfɛsiya kɛmɔtshi ka lo Bible totɛka ɔnɛ: “Nyuki, elanyelu kayuyala le wudja la wudja. Ngimbi ka wulu kayuya uma la kuma ya kete. Lushi lako, wane wayudiakema le [Jehowa], wayukalema kalakala uma la kuma kemotshi ka kete pulu ndu la kuma kekina. Vo hawulelama, hawembama, hawukhundema. Vo wayuyala uku tumi ladiku dia kete.”—Jeremiya 25:32, 33.
Ekomelo k’akambo wa kɔlɔ
4. Lande na kele Jehowa la shadiya ya komiya andja ɔnɛ wa kɔlɔ?
4 Aya ɛnɔnyi nunu wambotshika Jehowa Nzambi akambo wa kɔlɔ, dia kimanyiya akanga w’etema w’ɔlɔlɔ dia vɔ mɛna ɔnɛ mandji y’anto yambokita tatala. Oko ɛnyɛlɔ, lo ntambe ka 20 keto, ndekana miliyɔ 150 y’anto wakadiakema l’ata, l’etshikitanu wa weke wakonge ndo l’efukutanu. Awui w’otshatsha wasala onto wakaleke mɛnama lo Ta dia Hende di’Andja w’Otondo lam’akadiakema yɛdikɔ y’anto oko miliyɔ 50, ndo efula ka l’atei awɔ wakavu nyɔi ka kɔlɔ efula lo pango ya nkanu y’aseka Nazi. Lo ndjela kɛnɛ kakate Bible dikambo dia nshi yaso nyɛ, ‘anto wa kɔlɔ ndo wa lokeso wekɔ lo tahame otsha lo kɔlɔ koleki tshɛ.’ (2 Timote 3:1-5, 13) Ɛlɔ kɛnɛ, awui wa mindo wa dieyanelo, diakatanelo, awui wa ngala, kɔta mishiko, ndo diɔnyɔ di’ɛlɛmbɛ waki Nzambi wamboleka pama. Diakɔ mbele, Jehowa ekɔ la shadiya ya komiya andja ɔnɛ wa kɔlɔ.
5, 6. Kɔndɔla akambo wa kɔlɔ waketaka lo nkɛtɛ y’edjedja ya Kanana.
5 Awui weta nshi nyɛ fɔnaka la wanɛ waketaka lo nkɛtɛ ya Kanana, ambeta oko yɛdikɔ y’ɛnɔnyi 3 500. Bible mbutaka ɔnɛ: “Wakatshaka akambu tshe a wononyi watuhetshaka [Jehowa], ne dia wakatshumbelaka ditemolatemola diawo ndu an’awo w’apami la an’awo w’amantu lu dja.” (Euhwelu k’Elembe 12:31) Jehowa akatɛ wodja w’Isariyɛlɛ ɔnɛ: “Keli paka ne dia kolo ka wedja ene mbatawatshanya [Jehowa, Nzambi kanyu], uma la ntundu kanyu.” (Euhwelu k’Elembe 9:5) Henry Halley, ombewi w’ɛkɔndɔ wa lo Bible ate: “Ɔtɛmwɛlɔ wa Baala, w’Ashɛtarɔta, ndo wa tozambizambi tokina t’ase Kanana, waki afɛstɔ wakaleke tshɛ ndola l’awui wa sɔnyi; tɛmpɛlɔ yawɔ yaki ahole wa salaka akambo wa kɔlɔ.”
6 Halley akɛnya polo ndo lo yɛdikɔ yakɔna yakiwɔ l’etsha wa kɔlɔ, nɛ dia ekɔ dihole dimɔtshi, diele wanɛ watshimola nkɛtɛ dia mbekaka emindo wa lo nshi y’edjedja “wakashola mbaka efula yele la weka, nkala, avo w’ana wakawalambolaka Baala.” Nde akate ate: “Ɛtshi kɛsɔ tshɛ aki waombo w’ana w’ashashi. . . . Ase Kanana wakatɛmɔlaka tozambizambi tawɔ lo salaka awui wa mindo oko sɛlɛmɔnyi kɛmɔtshi ka l’ɔtɛmwɛlɔ la ntondo katɔ, oma lâsɔ, vɔ wakayakaka anawɔ wa nondo ndo wakâlambolaka oko elambo le tozambizambi takɔ. Mbokɛmaka dia, lo yɛdikɔ ya woke, nkɛtɛ ya Kanana yakayoyala oko woho ɔmɔtshi wa Sɔdɔmɔ la Ngɔmɔra lo wodja w’otondo. . . . Onde tshunda di’anto wa ngasɔ wakasalaka awui wa mindo wa mamba ndo akambo wa ngala diakakoke tshikala edja? . . . Wa arkeɔlɔgɛ wanɛ wakatshime nkɛtɛ ya lo esomba w’ase Kanana mambaka nganɛ waki Nzambi kombalanya esadi esadi, la ntondo k’etena kakandayowalanyaka.”
Wanɛ wayokita nkɛtɛ
7, 8. Ngande wayɛdia Nzambi nkɛtɛ kɛnɛ na?
7 Oko wakanya Nzambi awui wa kɔlɔ lo wodja wa Kanana, kem’edja nde ayanga minya awui wa kɔlɔ oma lo nkɛtɛ k’otondo ko kisha wanɛ wasala lolango lande. “Antu w’uluwanyi wayukita kete, antu w’usimbwi wayutshikala loko. Keli antu wa kolo wayunyema uma la kete, akanga w’ukadi wayukhundwama uma loko.” (Tukedi 2:21, 22) Ndo omembi w’esambo mbutaka ate: ‘Etena ka tshitshɛ keto, ko onto a kɔlɔ hatotanema nto . . . kele akanga wa memakana wayokita nkɛtɛ, ndo wayɔngɛnangɛna l’ɛtshɔkɔ efula wa wɔladi.’ (Osambu 37:10, 11) Ndo Satana mbayonyɛma, woho waha ‘nde minganyiya wedja nto edja ndo ɛnɔnyi kinunu wambokomɛ.’ (Enyelo 20:1-3) Eelo, ‘andja ɔnɛ la nsaki yawɔ wekɔ lo teete, kele onto lasala lolango la Nzambi mbayotshikala pondjo.’—1 Joani 2:17.
8 Lo mbuta lo tshena pe dia elongamelo ka woke kele la wanɛ walanga sɛna pondjo pondjo lanɛ la nkɛtɛ, Yeso akate ate: “Wane weli la memakana, weko la otshoko, ne dia vo wayukita kete.” (Mateu 5:5) Ondo nde akavusola kɛnɛ kofundami l’Osambu 37:29, divɛsa diakatatshi ɔnɛ: “Antu w’ololo wayukita kete, wayudjase loko pundju.” Yeso akeyaka dia sangwelo diaki Jehowa aki di’akanga w’etema ɔlɔlɔ sɛna pondjo pondjo lo paradiso ka lanɛ la nkɛtɛ. Jehowa mbutaka ate: “Dimi [Jehowa] lakatungi kete, ndu antu ndu nyama yeli ladiku diayo la wulu ami wa mamba . . . , lambuyikimo le wane walangami yisha.”—Jeremiya 27:5.
Andja w’oyoyo wa dimɛna efula
9. Naa woho w’andja wayotɔtshiya Diolelo diaki Nzambi?
9 L’ɔkɔngɔ w’Aramangɛdɔna, Diolelo diaki Nzambi diayela ‘nkɛtɛ k’oyoyo’ ka dimɛna efula lɛnɛ ‘ayodjasɛ losembwe.’ (2 Petero 3:13) Ɔsɔ ayonga ekeketshelo ka mamba le wanɛ wayohandɔ lo Aramangɛdɔna dia tshungɔ oma lo dikongɛ di’akambo nɛ dia kɔlɔ! Wayɔngɛnangɛna heyama dia mbɔtɔ l’andja w’oyoyo wayɔlɔmbwama l’ekimanyielo ka Diolelo dia l’olongo, l’elongamelo ka vɔ ngɛnangɛna l’ɛtshɔkɔ efula ndo kondja lɔsɛnɔ la pondjo!—Enyelo 7:9-17.
10. Naa akambo wa kɔlɔ wahatonga nto l’ɛlɔmbwɛlɔ ka Diolelo?
10 Anto hawotanemɛ nto l’awui w’ata, awui wa ngala, ndjala, kana oma le waa nyama ya ngala. “Dimi layudja la [wodja ami] sheki ya ki, layushisha nyama ya ngala la kete . . . Etamba wa lu dikambo wayoto elua, kete yayutundja tumbatumba. Vo wayuyala la lutui tshitshi lu kete yawo.” “Vo wayutshula tombo tawo kungu, la akonga awo tukuwa ta loho. Wudja hawuyedia tombo tawo dia ndo la wudja ukina, kuyanga mbeka akambu w’ata ntu. Keli vo wayudjase, untu l’untu la tshina di’okodi andi wa vinyo, ndu la tshina dia utamba andi wa fingu. Ku nduku untu ayuwautsha woma.”—Ezekiyele 34:25-28; Mika 4:3, 4.
11. Lande na kakokaso ndjashikikɛ dia hemɔ ya lo demba ndo nyɛ yahakɔnɔ yayoshila na?
11 Hemɔ, ekiyanu, ndo nyɔi ayonyɛma. ‘Ndoko onto lodjashi lɛkɔ layota ate: Dimi la hemɔ. Wayodimanyiyɛ anto wodjashi lo nkɛtɛ munga yawɔ.’ (Isaya 33:24) “[Nzambi] ayukitula asoi tshe lu ashu awo; nyoi hayuyala ntu, delu hadiuyala ntu, kuyanga ndjawi, kuyanga kandji. Akambu wa ntundu wambushila. . . . Ulungi, dimi lambete diango tshe eyuyu.” (Enyelo 21:4, 5) Lam’akinde lanɛ la nkɛtɛ, Yeso akɛnya akoka wele lande wa sala akambo asɔ oma lo wolo wakawosha Nzambi. L’ekimanyielo ka nyuma k’ekila, Yeso akakindjakindja wodja w’otondo atakɔnɔla akanga wa tshumbe ndo ase hemɔ.—Mateu 15:30, 31.
12. Elongamelo kakɔna kele laso lo dikambo dia wanɛ wakavu?
12 Yeso akatshe akambo efula. Nde akolola wanɛ wakavu. Ngande wakatshaka anto waki la ndjakitshakitsha na? Lam’akandolola ɔna womoto laki l’ɛnɔnyi 12, ambutshi ande ‘wakonge l’ɔngɛnɔngɛnɔ waheyama nembetshiya.’ (Mako 5:42) Ɔsɔ ekɔ djembetelo kina yɛnya kɛnɛ kayotsha Yeso lanɛ la nkɛtɛ lo ɛlɔmbwɛlɔ ka Diolelo, nɛ dia oma l’ɔkɔngɔ wa lâsɔ ‘eolwelo k’anto w’ɔlɔlɔ ndo k’anto wa kɔlɔ oma lo nyɔi kayonga.’ (Etsha 24:15) Ohokanyiya woho wayotshikala anto enyɔ hwe la diambo lam’ayolɔka elui wa wanɛ wakavu ndo wayowonga kâmɛ la wakiwɔ wa ngandji! Aha la tamu, olimu wa woke wa wetshelo wayonga l’ɛlɔmbwɛlɔ ka Diolelo dia ‘nkɛtɛ ndolanɛ mɛtɛ l’ewo ka Jehowa oko watololaka ashi lo ndjale ya weke.’—Isaya 11:9.
Lowandji laki Jehowa lamboshikikɛma
13. Ngande wayɛnyama losembwe l’ɛlɔmbwɛlɔ kaki Nzambi?
13 Lam’ayokomɛ ɛnɔnyi kinunu w’ɛlɔmbwɛlɔ ka Diolelo, nkumbo k’anto kayokoma kokele lo timba ndo l’alemba. Nkɛtɛ k’otondo kayonga ekambɔ k’Ɛdɛna, mbut’ate, paradiso. Sangwelo dia tshunda di’anto sɛna lo wɔladi, l’ɔngɛnɔngɛnɔ, lo lotui tshitshi ndo lo ngandji diayokotshama. Dikambo dia ngasɔ diatɛnamaka ndoko lushi l’ɔkɔndɔ wa lɔsɛnɔ l’anto. Otshikitanu wa woke wayonga lam’asa ɛnɔnyi nunu wa ntondo wakasɔkishama anto l’ɛlɔmbwɛlɔ ka mandji y’ana w’anto la ɛnɔnyi kinunu w’ɔngɛnɔngɛnɔ w’Ɛlɔmbwɛlɔ ka Diolelo diaki Nzambi dia l’olongo! Ɛlɔmbwɛlɔ kaki Nzambi l’ekimanyielo ka Diolelo diande ayoleka ɛlɔmbwɛlɔ k’ana w’anto l’oseka dikambo tshɛ. Lotshungɔ lele la Nzambi la mbolɛ ndo lowandji lakinde, layoyindjama tshɛ lo tshɛ.
14. Kakɔna kayokomɛ atɔmbɔki l’ekomelo k’ɛnɔnyi kinunu?
14 L’ekomelo k’ɛnɔnyi kinunu, Jehowa ayosha anto wa kokele diaaso dia vɔ sɔna ɔnɛ lalangawɔ kambɛ. Bible mɛnyaka dia “wayukimo Satana uma lu lukanu lene akindi.” Nde ayonyomohemba minganyiya anto nto, ndo anto amɔtshi wayɔsɔna dia tɔmbɔkwɛ Nzambi. Dia kokɛ anto di’aha ‘vɔ ndjɔtɔ lo shɔkɔ mbala ka hende nto,’ Jehowa ayolanya Satana, ɛdiɛngɛ ande, ndo anto tshɛ wayɔtɔmbɔkwɛ lowandji lakinde. Ndoko onto ɔtɔi layokoka mbuta lo dikambo di’anto wayolanyema lo pondjo etena kɛsɔ ɔnɛ vɔ hawongi la diɛsɛ kana ɔnɛ oma lo woho wewɔ bu kokele mambowoyosala kɔlɔ. Nɛ dia, vɔ wayonga kokele oko waki Adama la Eva, wanɛ wakatɔmbɔkwɛ ɛlɔmbwɛlɔ kaki Jehowa ka losembwe la lolango lawɔ vamɛ.—Enyelo 20:7-10; Nahuma 1:9.
15. Naa diokanelo diayonga lam’asa akanga wa kɔlamelo vɔ la Jehowa?
15 Lo wedi okina, ondo anto efula wayɔsɔna dia sukɛ lowandji laki Jehowa. L’ɔkɔngɔ w’atɔmbɔki tshɛ ndanyema, anto w’ɔlɔlɔ wayemala la ntondo ka Jehowa, nɛ dia wambotenyanya ohemba wa komelo wendana la kɔlamelo. Anto wa kɔlamelo asɔ wayetawɔma oma le Jehowa dia vɔ monga anande w’apami ndo wa wamato. Vɔ wayonga la woho wa diɔtɔnganelo diaki la Adama nde la Eva vɔ la Nzambi la ntondo ka vɔ mbɔtɔmbɔkwɛ. Etena kɛsɔ mbayokotshama Romo 8:21, divɛsa diata ɔnɛ: “Ditungatunga [anto] diayutshungwama uma lu lohombo la ehondelo, dia mboto lu ndjadjasela ka lutumbu la ana a [Nzambi].” Omvutshi Isaya mbutaka ate: “Khumadiondjo, [Jehowa] [“ayonya,” NW] nyoi pundju. Ndi ayukitula asoi tshe uma lu ashu awo.”—Isaya 25:8.
Elongamelo ka lɔsɛnɔ la pondjo
16. Bonde kahombaso mbika washo lo woshasha wa lɔsɛnɔ la pondjo wele la ntondo kaso na?
16 Elongamelo ka dimɛna efula kekɔ lo kongɛ akanga wa kɔlamelo, elongamelo ka mbeya ɔnɛ Nzambi ayanga mbatshulwɛ ɛtshɔkɔ wa lo nyuma ndo wa l’emunyi! Omembi w’esambo akate ate: ‘Wɛ atokukolaka lonya layɛ, dia kotsha saki k’oseka ɛngɔ tshɛ kele la lɔsɛnɔ.’ (Osambu 145:16) Jehowa keketshaka wanɛ wayɔsɛna la nkɛtɛ dia mbɔsa elongamelo kɛsɔ ka lɔsɛnɔ la lo Paradiso oko etenyi kɛmɔtshi ka mbetawɔ kawɔ le nde. Kânga mbele dikambo diendana la lowandji laki Jehowa ekɔ ohomba efula, nde halɔmbɛ anto dia mbokambɛ aha la vɔ monga l’elongamelo ka kondja woshasha ɔmɔtshi oma le nde. Bible k’otondo mɛnyaka dia kɔlamelo le Nzambi la elongamelo ka lɔsɛnɔ la pondjo kakatanyema la mbetawɔ kahomba monga l’Okristo le Nzambi. “Ne dia dieli la one layuya le [Nzambi] mbetawo ati: Ndi eko la ndi keli ufutshi a wane watûyangaka.”—Heberu 11:6.
17. Ngande wakɛnya Yeso dia sunganaka dia elongamelo kaso tosukɛ?
17 Yeso akate ate: ‘Lɔsɛnɔ la pondjo lɔnɛ, wêke dia keya wɛmɛ Nzambi kamɛ ka mɛtɛ, la Yeso Kristo lakayatome.’ (Joani 17:3) Lanɛ nde kakatanyaka mbeya Nzambi ndo asangwelo ande la difuto diaya oma lo dikambo sɔ. Oko ɛnyɛlɔ, etena kakalɔmbɛ otshi ɔmɔtshi wa kɔlɔ dia Yeso mbôhɔ lamayondoya lo Diolelo diande, Yeso akawotɛ ate: ‘Wɛ ayonga la mi lo Paradiso.’ (Luka 23:43) Nde kombutɛ pami kɛsɔ dia monga la mbetawɔ oyadi kânga nde hatokondja ndoko difuto. Nde akeyaka dia Jehowa nangaka di’ekambi ande monga l’elongamelo ka lɔsɛnɔ la pondjo lo paradiso ka lanɛ la nkɛtɛ dia mbasukɛ lam’ewɔ lo ndɔshana la weho w’ehemba efula l’andja ɔnɛ. Ɔnkɔnɛ, mendɛ woshasha kana difuto diele la ntondo kokaka kimanyiya Okristo dia nde tetemala.
Nshi yayaye ya Diolelo
18, 19. Kakɔna kayokomɛ Nkumekanga ndo Diolelo l’ekomelo k’Ɛlɔmbwɛlɔ k’Ɛnɔnyi Kinunu?
18 Lam’ele Diolelo mbele ehomɔ kayokamba la Jehowa dia nkonya nkɛtɛ kâmɛ ndo anto lo kokele ndo dia vɔ mbokana la nde, ɔkɛndɛ akɔna wayonga la Nkumekanga Yeso Kristo ndo nkumi ya dikanga ndo ɛlɔmbɛdi 144 000 l’ɔkɔngɔ w’Ɛnɔnyi Kinunu na? “L’okongo diku, ekumelu kayuya lam’ayundukimo diulelu le [Nzambi] Shesu, lam’ayundulanya diulelu tshe, luwandji tshe, diahamelu la wulu tshe. Ne dia dieli la ndi dia mbulela, edja ndu lam’ayundukamela atunyi andi tshe la tshina di’ekulu andi.”—1 Koreto 15:24, 25.
19 Lam’ayokimɔ Kristo Diolelo l’anya wa Nzambi, ngande wakokaso mboka avɛsa wata dia diɔ diayotshikalaka pondjo pondjo na? Sho kokaka mboka avɛsa asɔ lo yoho nyɛ yele akambo wayokotsha Diolelo sɔ wayotshikala pondjo pondjo. Kristo ayɔlɛmiyama lo pondjo l’ɔtɛ w’ɔkɛndɛ waki lande wa kamba dikambo di’oyindjamelo wa lowandji laki Nzambi. Koko, lam’ele pɛkato la nyɔi ayonyɛma pondjo, lâsɔ hatotonga l’ohomba ande nto oko Otshungodi. Ɛlɔmbwɛlɔ ka Diolelo k’Ɛnɔnyi Kinunu kayokotshama tshɛ lo tshɛ; lâsɔ hatonga ohomba nto dia diolelo dimɔtshi monga lam’asa Jehowa la anto wele l’okitanyiya. Ɔnkɔnɛ, ‘Nzambi ayolɛ diangɔ tshɛ, ndo anto tshɛ.’—1 Koreto 15:28.
20. Ngande wakokaso mbeya kɛnɛ kakongɛ Kristo nde l’anto 144 000 lo nshi yayaye na?
20 Naka Ɛlɔmbwɛlɔ k’Ɛnɔnyi Kinunu kamboshila, ɔkɛndɛ akɔna wayonga la Kristo nde la wanɛ wayolɛ la nde na? Bible hatotɛ dikambo sɔ. Koko, sho kokaka ndjashikikɛ dia Jehowa ayowasha waɛsɛ efula wa lâdiko w’olimu lo etongelo kakinde tshɛ. Nyɛsɔ sho tshɛ tɛkame lowandji laki Jehowa dia sho ndjokondja lɔsɛnɔ la pondjo, woho ɔnɛ wa sho ndjɛna lo nshi yayaye kɛnɛ kakalɔngɔsɔla Jehowa dikambo dia Nkumekanga ndo anyande nkumi ya dikanga ndo ɛlɔmbɛdi ndo kɛnɛ kakandalɔngɔsɔla dikambo di’andja w’otondo!
Akambo w’ovuswelo
• Naa ɛlɔmbwɛlɔ kayanga mimɔ ndo kakɔna kaya suke la kikita?
• Ngande wayolombosha Nzambi anto wa kɔlɔ ndo w’ɔlɔlɔ na?
• Ngande wayonga lɔsɛnɔ l’andja w’oyoyo na?
• Ngande wayoyindjama lowandji laki Jehowa tshɛ lo tshɛ na?
[Osato wa lo lɛkɛ 15]
‘Eolwelo k’anto w’ɔlɔlɔ ndo k’anto wa kɔlɔ oma lo nyɔi kayonga’
[Osato wa lo lɛkɛ 16]
Akanga wa kɔlamelo wayonga la diokanelo di’ɔlɔlɔ vɔ la Jehowa