Emendji ndo ekambi w’olimu sɔnamaka lo ndjela Teokrasi
“Nyuyalami ololo, ndu nyulami limba tshe ololo, wako wakanyukitsha nyuma k’[ekila] alami.”—ETSHA 20:28.
1, 2. Ngande wambokotshama Isaya 60:22?
JEHOWA akate edja efula la ntondo ɔnɛ dikambo dimɔtshi dia diambo diayosalema l’etena k’ekomelo. Nde akate oma lo tshimbo y’omvutshi Isaya ate: “One leli tshitshe ayuyala kinunu. Ona one luleki tshitshe wudja a wulu. Dimi, [Jehowa], layusamanya dikambu ne l’etena kadio.”—Isaya 60:22.
2 Onde ekɔ djembetelo mɔtshi yɛnya dia prɔfɛsiya kɛnɛ kekɔ lo kotshama ɛlɔ kɛnɛ? Eelo! L’ɛnɔnyi wa 1870, etshumanelo ka ntondo k’ekambi wa Jehowa kakatema l’Allegheny, l’osomba wa Pennsylvanie, l’Amɛrika. Oma lo etatelo kɛsɔ ka tshitshɛ, mbayaso la tshumanelo nunu akumi diatatetemala fulanɛ l’andja w’otondo. Miliyɔ y’apandjudi wa Diolelo, mbut’ate wodja wa wolo, wambotshumana ɛlɔ kɛnɛ lo tshumanelo ndekana 91 000 lo wedja 235 ndo lo mbɛtshi dia nkɛtɛ. Aha la tamu, dikambo sɔ shikikɛka ɔnɛ Jehowa ekɔ lo tshumanya atɛmɔdi wa mɛtɛ la shamanya y’efula la ntondo ka ‘fɔnu ka woke,’ kaya kasuke la ndja.—Mateu 24:21; Enyelo 7:9-14.
3. Kakɔna kalembetshiya batizama ‘lo lokombo la Papa, ndo l’Ɔna, ndo la nyuma k’ekila’?
3 L’ɔkɔngɔ wa vɔ ndjâkimɔ la lolango lawɔ le Jehowa, ndo lo ndjela wetshelo waki Yeso, miliyɔ y’anto shɔ wakabatizama “lu lukumbu la Papa ndu l’Ona ndu la [n]yuma k’[ekila].” (Mateu 28:19) Batizama “lu lukumbu la Papa” mɛnyaka dia wanɛ wayakimɔ la lolango lawɔ mbetawɔka Jehowa oko shɛwɔ lele l’olongo ndo Kiɔkɔ ya lɔsɛnɔ ndo vɔ mbetawɔka dia ndjakitshakitsha l’ɛse ka lowandji lande. Batizama “lu lukumbu l’Ona” nembetshiyaka dia wanɛ wabatizama mɛnyaka lo sɛkɛ dia Yeso Kristo mbele Otshungudi, Ɔnɔmbɔdi, ndo Nkumekanga kawɔ. Vɔ mbetawɔka nto dia nyuma k’ekila kaki Nzambi, kana wolo wakamba olimu, nɔmbɔla nsɛnɔ yawɔ. Dikambo sɔ mɛnyaka dia vɔ wakabatizama ‘lo lokombo la nyuma k’ekila.’
4. Ngande walowɔma ekambi w’Akristo?
4 Lo batismu kawɔ, ambeki w’eyoyo ndowɔmaka oko ekambi waki Jehowa Nzambi. Onto akɔna awalowola na? Lo yɛdikɔ mɔtshi, ɛtɛkɛta wa lo 2 Koreto 3:5 mendanaka lawɔ, divɛsa sɔ mbutaka ɔnɛ: “Ekukelu kasu [oko ekambi] keko uma le [Nzambi].” Ndoko nɛmɔ ɔtɔi diakawakoke kombola ko mbɛdima la nɛmɔ di’efula dia ndowɔma oma le Jehowa Nzambi ndamɛ! L’ɔkɔngɔ wa batismu kawɔ, vɔ tetemalaka la pama lo nyuma oko ekambi wa ‘lokumu l’ɔlɔlɔ’ edja tshɛ ketawɔwɔ weho walɔmbɔla nyuma kaki Nzambi ndo katetemalawɔ kitanyiya Ɔtɛkɛta ande.—Mateu 24:14; Etsha 9:31.
Ɔsɔnɛlɔ wasalema lo ndjela Teokrasi koko aha Demɔkrasi
5. Onde emendji w’Akristo la ekambi w’olimu sɔnamaka lo ndjela demɔkrasi? Lembetshiya.
5 Dia nɔmbɔla dimɛna ekambi wele la waasaso wele lofulo lawɔ lekɔ lo tadɛ paka mbudɛ tsho, tekɔ l’ohomba wa dikumanyi diambotshunda kâmɛ ndo ekambi w’olimu wakoka. (Filipi 1:1) Ngande wasɔnama apami asɔ wayakiyanya efula dikambo di’ehomba wa lo nyuma w’anyawɔ na? Vɔ hawɔsɔnama oko wasɔnawɔ anto lo Lokristokrito. Oko ɛnyɛlɔ, emendji w’Akristo hawɔsɔnama lo ndjela demɔkrasi, mbut’ate ase etshumanelo kawɔ sala vɔtɛ dia mbasɔna. Koko, vɔ sɔnamaka lo ndjela teokrasi. Dikambo sɔ alembetshiyadɔ na?
6. (a) Teokrasi ka mɛtɛ kɛdikɛdi na? (b) Lande na kataso ɔnɛ emendji la ekambi w’olimu sɔnamaka lo ndjela teokrasi?
6 Lo teokrasi ka mɛtɛ, Nzambi mbalɔmbɔla. Ɛmɛnyi wa Jehowa ndjakitshakitshaka la lolango lawɔ lo ɛlɔmbwɛlɔ kakinde ndo kambaka kâmɛ dia salaka lolango laki Nzambi. (Osambu 143:10; Mateu 6:9, 10) Ɔsɔnɛlɔ w’emendji w’Akristo, kana dikumanyi ndo w’ekambi w’olimu salemaka lo ndjela teokrasi, nɛ dia vɔ mbɔtɔnɛka la tɛdikɔ taki Nzambi tɔkɛnɛmɔmi l’Afundelo w’Ekila. Oko wende ‘owandji wa lâdiko dia tshɛ,’ Jehowa ekɔ mɛtɛ la lotshungɔ la shikikɛ woho wahomba kɛndakɛnda ɔlɔngɔswamelo ande wɛnama.—1 Ekondo 29:11; Osambu 97:9.
7. Ngande walɔmbwama Ɛmɛnyi wa Jehowa?
7 Otshikitanyi l’ɛtɛmwɛlɔ efula wa lo Lokristokristo, Ɛmɛnyi wa Jehowa hawoshikikɛ vamɛ woho w’ɛlɔmbwɛlɔ ka lo nyuma kahomba mbâlɔmbɔla. Akristo asɔ wa mɛtɛ salaka tshɛ dia kitanyiya ɛlɛmbɛ waki Jehowa. Emendji wa l’atei awɔ hawɔsɔnama oma le olui ɔmɔtshi w’anto, ewandji w’ɔtɛmwɛlɔ wele lâdiko kana oma le ɛnɔmbɔdi ɛmɔtshi w’ɛkɛlɛsiya. Aha la tamu, anto wa l’andja w’etshumanelo hawendana l’ɔsɔnɛlɔ ɔsɔ; ndo ekambi waki Jehowa tonaka dia sekola ɛlɛmbɛ ande. La dihonga tshɛ, vɔ namaka kiongamu yawɔ, yoho ya kiongamu yaki ndo l’apɔstɔlɔ wa lo ntambe ka ntondo wanɛ wakate ɔnɛ: “Dieli la su dia nkitanyia aui wa [Nzambi], aha aui w’antu atu.” (Etsha 5:29) Ɔnkɔnɛ, Ɛmɛnyi wa Jehowa kitanyiyaka Nzambi l’awui tshɛ. (Heberu 12:9; Jakoba 4:7) Vɔ mbetawɔmaka le Nzambi lo woho walɛnyawɔ awui wa teokrasi.
8. Ngande wotshikitanyi demɔkrasi la teokrasi?
8 Oko weso ekambi waki Jehowa ɔnɛ lele Kiɔkɔ ya Teokrasi, ekɔ ohomba sho mbeya etshikitanu wele lam’asa demɔkrasi la teokrasi. Demɔkrasi nɔmbaka di’olui tshɛ tondja onto lakiwɔ ndo mbala efula wanɛ wayowɔsɔna salaka woho w’anto mbadjɛ akatshi ndo nto onto laleka akatshi mbasɔnama. Aha ngasɔ mbasalema akambo lo teokrasi, lɛnɛ ele ɔsɔnɛlɔ ɔsɔ hawosalema oma le anto; kana oma le atshunda amɔtshi weyama le lɛɛta. Ondo lo kotola yambalo lo woho wakandasɔnama oma le Yeso ndo oma le Jehowa dia monga ‘ɔpɔstɔlɔ w’ase wedja,’ Paulo akatɛ ase Ngalatiya dia nde akasɔnama “aha uma le antu, kuyanga uma le untu, paka uma le Jesu Kristu, la [Nzambi] Shesu, lakawulula uma lu nyoi.”—Romo 11:13; Ngalatiya 1:1.
Wakasɔnama oma le nyuma k’ekila
9. Kakɔna kata Etsha 20:28 lo kɛnɛ kendana l’ɔsɔnɛlɔ w’emendji w’Akristo?
9 Paulo akohola emendji wa l’Ɛfɛsɔ dia vɔ wakasɔnama oma le Nzambi l’ekimanyielo ka nyuma k’ekila. Nde akate ate: “Nyuyalami ololo, ndu nyulami limba tshe ololo, wako wakanyukitsha [“nyuma k’ekila,” NW] alami, dia nyu ndesha ekelezia wa Khumadiondjo, wakandasumbi la [“dikila di’Ɔnande hita,” NW].” (Etsha 20:28) Emendji ɛsɔ w’Akristo wakahombe tetemala nɔmbwama oma le nyuma k’ekila lam’akawakotshaka ɛkɛndɛ awɔ oko alami w’ɛkɔkɔ waki Nzambi. Naka pami kakasɔnama dia mɛmba ɔkɛndɛ ɔsɔ hayokotsha kɛnɛ kalɔmba Nzambi, kete l’edjedja ka wonya nyuma k’ekila ayokamba olimu dia mbonya oma lo dihole diande.
10. Bonde kakokaso mbuta dia nyuma k’ekila kekɔ l’ɔkɛndɛ w’ohomba efula l’ɔsɔnamelo wasalema lo ndjela teokrasi?
10 Kakɔna katokimanyiya dia mbuta ɔnɛ nyuma k’ekila kekɔ l’ɔkɛndɛ w’ohomba efula na? Ntondotondo, lo wolo wa nyuma k’ekila mbakafundama awui wahomba onto kotsha dia monga olami wa lo nyuma. Lo mikanda wakandafundɛ Timɔtɛ nde la Tito, Paulo akɛnya awui wahomba onto kotsha dia nde sɔnama oko omendji kana okambi w’olimu. Lo ekanda akɔ tshɛ, nde akashile akambo 16 wotshikitanyi walɔmbama. Ɛnyɛlɔ, omendji akahombaka monga aha l’onongo, monga la ndjakimela, la wɔlamu, l’ɔkɔmi, mbeya nongɔnaka, monga l’ewo ka mbetsha, ndo monga onto lasha ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ l’ɛlɔmbwɛlɔ ka nkumbo kande. Nde takandahombe monga ombidjɔki wa wanu, onangi wa falanga, ndo nde akahombaka monga la ndjaenda. Kɛsɔ mbakalɔmbamaka ndo le wanɛ wakakombolaka koma ekambi w’olimu.—1 Timote 3:1-10, 12, 13; Tito 1:5-9.
11. Naa akambo amɔtshi wahomba apami kotsha dia vɔ monga l’akoka wa mɛmba ɛkɛndɛ l’atei w’etshumanelo?
11 Woho watɛtɛwɔ l’akambo asɔ walɔmbama mɛnyaka dia wanɛ walɔmbɔla l’atei w’ɔtɛmwɛlɔ waki Jehowa pombaka monga Akristo wele la lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ. Apami wakombola monga l’ɛkɛndɛ l’atei w’etshumanelo pombaka mɛnya dia nyuma k’ekila kekɔ lo kamba olimu l’atei w’etema awɔ. (2 Timote 1:14) Pombaka mɛnama dia nyuma kaki Nzambi kekɔ lo tɔsha elowa atɔ le apami asɔ, elowa akɔ ko: “ngandji, ongenongeno, ki, ndjakimela, ketshi, ololo, kolamelu, memakana, ndjaenda.” (Ngalatiya 5:22, 23) Elowa ɛsɔ wayɛnama oma lo yoho yakɛndakɛndawɔ l’anyawɔ ambetawudi ndo l’anto akina. Lo mɛtɛ, amɔtshi mbeyaka ndeka akina lo kɛnɛmɔla elowa ɛmɔtshi wa nyuma, ndo akina vɔ lawɔ mbeyaka kɛnɛmɔla lo yɛdikɔ yoleki waonga akina walɔmbama le emendji. Koko, l’akambo tshɛ wa lo lɔsɛnɔ lawɔ, wanɛ walongamɛ sɔnama oko emendji kana ekambi w’olimu pombaka mɛnya dia vɔ wekɔ anto wele la lonyuma l’ɔlɔlɔ ndo wakotsha kɛnɛ kalɔmba Ɔtɛkɛta waki Nzambi.
12. Waa na wakokaso mbuta ɔnɛ wekɔ lo sɔnama oma le nyuma k’ekila?
12 Paulo mɛtɛ akakokaka nɔmba anto dia vɔ mbôkoya, nɛ dia ndamɛmɛ akokoyaka Yeso Kristo, ɔnɛ ‘lakatotshikɛ ɛnyɛlɔ dia sho ndjela wanya ande dimɛna dimɛna.’ (1 Petero 2:21; 1 Koreto 11:1) Lo dikambo dia wanɛ wakotsha kɛnɛ kalɔmba Afundelo etena kasɔnamawɔ oko emendji kana ekambi w’olimu, sho kokaka mbuta dia nyuma k’ekila mbâsɔna.
13. Nyuma k’ekila ngande wakimanyiyatɔ anto anɛ wakimɔ nkombo y’apami wakoka kamba l’atei w’etshumanelo?
13 Nyuma k’ekila kambaka olimu lo yoho kina nto lo kɛnɛ kendana la okimwelo wa nkombo ndo ɔsɔnamelo w’apami wahomba monga emendji. Yeso akate ate: ‘Shɔmi lele l’olongo mbishaka nyuma k’ekila le wanɛ watɔ̂lɔmbaka tɔ.’ (Luka 11:3) Ɔnkɔnɛ, etena katshumana dikumanyi dia l’etshumanelo dia sɔna anto wakoka mɛmba ɛkɛndɛ l’atei w’etshumanelo, vɔ nɔmbaka dia Nzambi mbâlɔmbɔla l’ekimanyielo ka nyuma kande. Ɔtɛkɛta ande wakafundama lo wolo wa nyuma mbaɛnyaka kɛnɛ kalɔmbama dia sɔna onto, ndo nyuma k’ekila mbakimanyiyaka dia sɛdingola kana onto akɔ lalangawɔ sɔna kotshaka akambo akɔ kana bu. Wanɛ wakimɔ nkombo y’anto hawohombe sɛngiyama lo yoho yambotamba olelo la dema di’onto, kalasa kakandɔtɔ, kana akoka wakotɔ lande. Koko, oyango awɔ wa ntondo pombaka monga wa menda kana onto akɔ ekɔ la lonyuma l’ɔlɔlɔ, kana nde ekɔ onto ɔnɛ lele as’etshumanelo hawotoka wolo ntshɔ le nde dia tɔlɔmba ekimanyielo ka lo nyuma kewɔ l’ohomba.
14. Wetshelo akɔna wakondjaso oma l’Etsha 6:1-3?
14 Kânga mbele olui wa dikumanyi vɔ l’emendji w’etshimbedi mbasɔna anangɛso wakoka kamba oko dikumanyi kana ekambi w’olimu, ɔsɔnɛlɔ wa nshi nyɛ salemaka lo ndjela ɛnyɛlɔ kakatshike Akristo wa lo ntambe ka ntondo. Mbala kɛmɔtshi, lam’akonge ohomba w’apami wele l’akoka wa lo nyuma dia vɔ mɛmba ɔkɛndɛ ɔmɔtshi w’ohomba efula, Olui-walɔmbɔla akasha alako wayela anɛ: “Nyuyangi apami esambeli akanga a lukumu l’ololo uma l’atei anyu, wane wuludiami la nyuma k’[ekila] la yimba, tuwakitsha ladiku dia dikambu ne.” (Etsha 6:1-3) Akristo waki lawɔ wakakimɔ nkombo y’anto, koko ɔsɔnɛlɔ wakasalema oma le apami wakalɔmbɔlaka kana waki l’ɛkɛndɛ, la Jerusalɛma. Ɛnyɛlɔ kɛsɔ mbeso lo ndjela polo ndo ɛlɔ kɛnɛ.
15. Ngande wendana Olui-Walɔmbɔla l’ɔsɔnɛlɔ w’apami?
15 Olui-Walɔmbɔla w’Ɛmɛnyi wa Jehowa mbasɔna wanɛ tshɛ wahomba monga lo Kɔmite ya Filialɛ. Lam’ɔsawɔ yɛdikɔ lo kɛnɛ kendana la wanɛ wakoka mɛmba ɛkɛndɛ ɛsɔ wa wetsho, Olui-Walɔmbɔla ndjelaka ɛtɛkɛta ɛnɛ waki Yeso wata ɔnɛ: “Untu tshe lambuwusha diango kambi, wayôlomba efula. La untu tshe layuwukimiya diango kambi, wayôlomba diango diuleki efula.” (Luka 12:48) Ndo nto, Olui-Walɔmbɔla mbasɔna dikumanyi dia Bɛtɛlɛ la emendji w’eteta. Koko, vɔ nɔmbaka anangɛso washawɔ etema dia sala weho w’ɛsɔnɛlɔ ɛmɔtshi lo dihole diawɔ. Ndo dikambo sɔ nto salemaka lo ndjela kɛnɛ kata Afundelo.
‘Sɔna anto, oko wakamakotela’
16. Bonde kakatshike Paulo Tito la Kɛrɛtɛ, ndo dikambo sɔ ɛnyadiɔ lo kɛnɛ kendana la ɛsɔnɛlɔ wasalema ɛlɔ kɛnɛ lo ndjela teokrasi?
16 Paulo akatɛ Tito, onyande okambi ate: “Dia dikambu ne mbakamakutshiki la Kerete, dia we nongosola akambu wakatshikala, la dia nsonola dikumanyi l’usumba l’usumba, uku akamakutela.” (Tito 1:5) L’ɔkɔngɔ diko, Paulo akɛnya Tito akambo wakahombaka anto akɔ kotsha dia vɔ sɔnama. Diɔ diakɔ diele lo nshi yaso nyɛ, Olui-Walɔmbɔla sɔnaka anangɛso wakoka lo waa filialɛ wanɛ washande ɔkɛndɛ wa sɔna dikumanyi la ekambi w’olimu. Olui-Walɔmbɔla sɛnaka wolo dia wanɛ washande ɔkɛndɛ ɔsɔ shihodia ndo nɛnya kɛnɛ kata Afundelo lo dikambo di’ɛsɔnɛlɔ ɛsɔ. Lâsɔ mɛtɛ, ekɔ oma l’ɛlɔmbwɛlɔ k’Olui-Walɔmbɔla mbasɔnama l’andja w’otondo apami wakoka dia vɔ kamba lo tshumanelo di’Ɛmɛnyi wa Jehowa.
17. Ngande wasɔnama emendji la ekambi w’olimu oma le filialɛ?
17 Etena kashawɔ filialɛ kaki Société nkombo ya wanɛ wakoka sɔnama oko emendji kana ekambi w’olimu, apami asɔ wahokɔ akambo nɔmbaka ɛlɔmbwɛlɔ ka nyuma kaki Nzambi dia sala ɛsɔnɛlɔ ɛsɔ. Vɔ mbeyaka dia ɔsɔ ekɔ ɔkɛndɛ wa wotsho, nɛ dia ‘naka vɔ mbahɛ onto anya l’esasesase,’ kete vɔ mbeyaka monga lo wâle wa ‘ndjotambɛ lo pɛkato yande.’—1 Timote 5:22.
18, 19. (a) Ngande watomama ɛsɔnɛlɔ ɛmɔtshi? (b) Ngande wasalema dikambo tshɛ diendana l’okimwelo wa nkombo ndo l’ɔsɔnɛlɔ?
18 Ɛsɔnɛlɔ ɛmɔtshi kokaka tomama l’ekimanyielo ka mukanda wele la kashɛ ka tshunda dimɔtshi dieyama le lɛɛta. Kokaka kamba la woho wa mukanda wa ngasɔ dia sɔna anangɛso efula l’etshumanelo kɛmɔtshi.
19 Ɛsɔnɛlɔ wasalema lo ndjela teokrasi salemaka oma le Jehowa lo tshimbo y’Ɔnande ndo y’ehomɔ kaki Nzambi ka lanɛ la nkɛtɛ, mbut’ate, ‘ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ’ kâmɛ ndo Olui ande Walɔmbɔla. (Mateu 24:45-47) Awui tshɛ wasalema lo dikambo di’okimwelo wa nkombo ndo ɔsɔnɛlɔ w’anto asɔ tshɛ salemaka l’ɛlɔmbwɛlɔ ka nyuma k’ekila. Ɔsɔku mbediɔ nɛ dia Ɔtɛkɛta waki Nzambi wakafundama oma l’ekimanyielo ka nyuma k’ekila mbɛnya awui wahomba anto kotsha dia vɔ sɔnama, ndo elowa wa nyuma kɛsɔ mbakɛnɛmɔla anto wasɔnama lo nsɛnɔ yawɔ. Diɔ diakɔ diataso di’anto asɔ sɔnamaka oma le nyuma k’ekila. Oko wakasɔnamaka emendji la ekambi w’olimu lo ntambe ka ntondo lo ndjela teokrasi, mbasɔnamawɔ ndo ɛlɔ kɛnɛ.
Tonge la lowando lo Ɛlɔmbwɛlɔ kaki Jehowa
20. Lande na keso la nsaki yamɛ yaki la Davidi lo ndjela Osambu 133:1?
20 L’etena kɛnɛ keso l’ɔngɔnyi w’efula lo nyuma ndo katahame akambo wa teokrasi lo kɛnɛ kendana l’olimu w’esambishelo ka Diolelo, tekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo woho walɔmbɔla Jehowa akambo wendana l’ɔsɔnɛlɔ w’emendji ndo w’ekambi w’olimu. Yɛdikɔ shɔ y’oma l’Afundelo tokimanyiyaka dia shikikɛ ɛlɛmbɛ waki Nzambi wa lâdiko wa losembwe l’atei w’Ɛmɛnyi wa Jehowa. Ndo nto, yimba y’Okristo ndo welo wadja apami asɔ l’otema ɔtɔi kimanyiyaka efula dia wɔladi ndo kâmɛ k’oshika monga l’atei w’ekambi waki Jehowa. L’ɛnyɛlɔ ka Davidi, omembi w’esambo, sho mbutaka l’otema ɔtɔi ɔnɛ: “Ndi dimena li! Ndi olo weko di’anangu mbidjase kame li!”—Osambu 133:1.
21. Ngande wakotshama Isaya 60:17 ɛlɔ kɛnɛ?
21 Tekɔ mɛtɛ la lowando efula lo woho watɔlɔmbɔla Jehowa l’ekimanyielo k’Ɔtɛkɛta ande ndo ka nyuma kande k’ekila! Lo mɛtɛ, ɛtɛkɛta wofundami l’Isaya 60:17 wekɔ ohomba efula, vɔ mbutaka ɔnɛ: “Dimi layukela paunyi lu dihuli di’ohotela, fesa lu dihuli dia luwulu, ohotela lu dihuli di’utamba, ndu luwulu lu dihuli di’ave. Dimi layete elombedi aye ki, la ambuledi aye antu w’ololo.” Takayɛnaka akambo asɔ w’ɔlɔlɔ yema yema l’ɔlɔngɔswamelo w’otondo wɛnama waki Nzambi, lam’akayakongɛmaka yema yema akambo anɛ wendana la teokrasi.
22. Lo dikambo diakɔna dieso mɛtɛ la lowando, ndo sho pombaka ndjashikikɛ dia sala dikambo diakɔna?
22 Tekɔ la lowando l’efula lo kɛnɛ kendana la tɛdikɔ ta teokrasi tatɔlɔmbɔla. Ndo tekɔ lo ngɛnangɛna efula olimu wa wolo ndo washa ɔngɛnɔgɛnɔ wakamba emendji ndo ekambi w’olimu wakasɔnama lo ndjela teokrasi. L’otema ɔtɔi, nyɛsɔ totombole Shɛso lele l’olongo lakatosha ɔngɔnyi wa lo nyuma ndo ɛtshɔkɔ w’efula. (Tukedi 10:22) Ɔnkɔnɛ, toyashikikɛ dia tetemala kɛndakɛnda l’ɔlɔngɔswamelo waki Jehowa. Lâdiko w’akambo asɔ tshɛ, nyɛsɔ totetemale kamba kamɛ dia nɛmiya ndo dia tombola lokombo la woke ndo l’ekila laki Jehowa.
Ngande wayoyokadimola?
• Bonde kakokaso mbuta di’ɔsɔnɛlɔ w’emendji ndo w’ekambi w’olimu salemaka lo ndjela teokrasi, koko aha lo ndjela demɔkrasi?
• Ngande wasɔnama Akristo wele l’ɛkɛndɛ oma le nyuma k’ekila?
• Ngande wendana Olui-Walɔmbɔla l’ɔsɔnɛlɔ w’emendji ndo wa ekambi w’olimu?
• Lo kɛnɛ kendana l’ɛsɔnɛlɔ wasalema lo ndjela teokrasi, bonde kahombaso monga la lowando le Jehowa?
[Esato wa lo lɛkɛ 9]
Dikumanyi ndo ekambi w’olimu wekɔ la diɛsɛ dia kamba lo ndjela ɔsɔnwɛlɔ wa teokrasi