Kɛnɛ katshikitanya Olui-Walɔmbɔla la tshunda dieyama le Lɛɛta
LOSANGANYA la l’ɔnɔnyi lasala Société Watch Tower salemaka ɔnɔnyi tshɛ tatɛ oma lo Ngɔndɔ ka Ntondo ka l’ɔnɔnyi wa 1885. Oya l’ekomelo ka ntambe ka 19 otshumanyelo w’Akristo w’akitami w’esɔ wakakomɛ ndo ɛnɔmbɔdi wa Société waki vɔ tshɛ l’elongamelo k’otsha l’olongo, dikambo diele diatatshikitana polo ndo kakianɛ.
Koko, otshikitanu ɔmɔtshi wakayongaka. L’ɔnɔnyi wa 1940, Hayden Covington ɔnɛ laki l’etena kɛsɔ ondaki waki Société l’akambo wendana la lɛɛta ndo ɔmɔtshi wa l’atei w’“ekoko ekina” laki l’elongamelo ka ndjɔsɛna laa nkɛtɛ, akayɔsɔnamaka oko ɔnɔmbɔdi ɔmɔtshi wa Société. (Joani 10:16) L’ɔkɔngɔ wa nde kamba oko onto lahɔnyi la prezida ka Société oma l’ɔnɔnyi wa 1942 polo l’ɔnɔnyi wa 1945, Covington akayotshikaka dihole sɔ dia nɛnya kɛnɛ kakɛnamaka oko lolango laki Jehowa lo nshi shɔ lɔnɛ: ɛnɔmbɔdi tshɛ wa Société pombaka monga Akristo w’akitami w’esɔ. Wakayoshaka ɔnangɛso Lyman Swingle dihole diaki Hayden Covington diaki lande l’ɔnɔngɔ w’ɛnɔmbɔdi ndo Frederick Franz akayɔsɔnamaka oko onto lahɔnyi la prezida lo dihole diande.
Lande na kakafɔnyaka ekambi waki Jehowa di’ɔnɛ ɛnɔmbɔdi wa Société Watch Tower wakahombaka sɔnama l’atei w’Akristo w’akitami w’esɔ na? Nɛ dia lo kanyi yawɔ, otshikitanu komonga lam’asa ɛnɔmbɔdi wa Société la Olui-Walɔmbɔla w’Ɛmɛnyi wa Jehowa, wɔnɛ wokokengamaka nshi tshɛ l’apami w’akitami w’esɔ.
Losanganya la l’Ɔnɔnyi Lahohamɛki
Lo losanganya la l’ɔnɔnyi lakɔtɔma lo Ngɔndɔ ka Dikumi 2, 1944, la Pittsburgh, ɛnɔmbɔdi wa Société wakɔshi tɛdikɔ tosamalo takɛnyaka dia awui amɔtshi wa lo dibuku di’ɛlɛmbɛ diaki Société pombaka tshikitanyema. Polo l’etena kɛsɔ, wanɛ wakahombaka sala vɔtɛ dia sɔna ɔnɔmbɔdi aki paka wanɛ wakakimɔka akuta dia sukɛ olimu waki Société. Koko yɛdikɔ ya sato l’atei wa tɛdikɔ tosamalo tɔsɔ akayonyaka tshelo shɔ. Alapɔlɔ ɔmɔtshi w’oma lo losanganya lɔsɔ wakate ɔnɛ: “Lofulo l’anto wakamba lo Société halohombe ndekana anto 500 . . . Onto tshɛ lasɔnama pombaka monga okambi w’olimu waki Société wa lo tena tshɛ kana ɔnɛ lakamba olimu wa lo tena dimɔtshi l’atei w’olui kana [etshumanelo] k’Ɛmɛnyi wa Jehowa ndo pombaka nde mɛnya yimba ya Nkumadiɔndjɔ.”
L’ɔkɔngɔ wa losanganya lɔsɔ, ɛnɔmbɔdi wa Société wakahombaka sɔnama oma le anto wamboshilaka ndjâkimɔ le Jehowa koko aha lo ndjela falanga yakawakimɔka dia tɔla olimu wa Diolelo otsha la ntondo. Otshikitanelo ɔsɔ wakɔtɔnɛ l’elowanyelo wakahombe ndjasalemaka yema yema lo ndjela kɛnɛ kakatama lo Isaya 60:17 lɛnɛ adiaso ɔnɛ: “Dimi layukela paunyi lu dihuli di’ohotela, fesa lu dihuli dia luwulu, ohotela lu dihuli di’utamba, ndu luwulu lu dihuli di’ave. Dimi layete [“ki oko emendji ayɛ ndo losembwe oko ase olimu ayɛ,” NW].” Lo tɛkɛta dikambo di’“emendji” ndo di’“ase olimu,” prɔfɛsiya kɛnɛ akɛnyaka etshikitanu wakahombe salema l’atei w’ekambi wa Jehowa lo kɛnɛ kendana l’ɔlɔngɔswamelo.
Nna di’ohomba efula sɔ diaki l’oyango di’ɔlɔngɔswamelo kɛndakɛnda lo ndjela teokrasi diakatakɔma oya l’ekomelo ka ‘pindju la akɔlɔ nunu pende la nkama shato,’ yakafundama lo Danyele 8:14. L’etena kɛsɔ mbakashikikɛma ‘dihole di’ekila lo eongelo katɔ kasungana.’
Koko, l’ɔkɔngɔ wa losanganya lahohamɛki la l’ɔnɔnyi wa 1944, akambo amɔtshi w’ohomba wakahombe kandɔna wakikɔ. Lam’ele l’etena kɛsɔ paka ɛnɔmbɔdi esambele wa Société mbakakengaka Olui-Walɔmbɔla, onde lâsɔ Olui-Walɔmbɔla akahombe kengama paka l’Akristo w’akitami w’esɔ esambele ato ko pe? Lo wedi okina, lam’ele ɛnɔmbɔdi ɛsɔ wakasɔnamaka oma le anto wakamba lo Société Watch Tower, onde anto asɔ wakasalaka vɔtɛ ɔnɔnyi tshɛ dia sɔna wanɛ wahomba kenga Olui-Walɔmbɔla? Onde ɛnɔmbɔdi wa Société Watch Tower vɔ la Olui-Walɔmbɔla wekɔ woho ɔtɔi kana vɔ tshikitana?
Losanganya Lokina la l’Ɔnɔnyi Lahohamɛki
Wembola ɛsɔ wakakadimɔma lo losanganya la l’ɔnɔnyi lakasalema Ngɔndɔ ka Dikumi 1, 1971. Lo losanganya lɔsɔ, ɔtɛkɛtshi ɔmɔtshi akalembetshiya ɔnɛ olui-walɔmbɔla waki ‘ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ’ wakonge ɛnɔnyi nkama la ntondo ka Société Watch Tower ndjokengama. (Mateu 24:45-47) Olui-walɔmbɔla wakakengama lo Pɛntɛkɔsta ka l’ɔnɔnyi wa 33 T.D., ntambe ndekana 18 la ntondo ka Société Watch Tower ndjokengama. L’etatelo, olui-walɔmbɔla komonga l’apami 7 ato koko waki l’apɔstɔlɔ 12. Ndo ondo, lofulo lawɔ lakayodɛka l’ɔkɔngɔ ndo ‘apɔstɔlɔ la dikumanyi diaki la Jerusalɛma’ mbakalɔmbɔlaka.—Etsha 15:2.
L’ɔnɔnyi wa 1971, ɔtɛkɛtshi akɔ wamɛ akalembetshiya dia ase tshunda dielɛwɔ Société Watch Tower hawokoke sala vɔtɛ dia sɔna wanɛ wakenga Olui-Walɔmbɔla wanɛ waki akitami w’esɔ. Lande na? Nde akate ate: “nɛ dia olui-walɔmbɔla w’‘ɔhɔmbɔ’ hahombe sɔnama oma le anto wa woho akɔna tshɛ. Vɔ sɔnamaka oma le . . . Yeso Kristo ɔnɛ lele Ɔtɛ w’etshumanelo ka mɛtɛ k’Akristo, Nkumadiɔndjɔ ndo Owandji w’‘ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ.’ Mbokɛmaka lâsɔ dia, ase Olui-Walɔmbɔla hawokoke sɔnama oma le anto wa l’atshunda waki Société Watch Tower weyama le lɛɛta.
Lo tetemala la mbisha elembetshiyelo ande, ɔtɛkɛtshi akatɛtɛ lo dikambo dimɔtshi di’ohomba efula ate: “Olui-walɔmbɔla kema l’ɛnɔmbɔdi oko wele la Kɔmite k’Ɛnɔmbɔdi wa Société Watch Tower, mbut’ate prezida, onto lahɔnyi la prezida, sekeletɛlɛ komba falanga, ndo okimanyidi wa sekeletɛlɛ komba falanga. Olui-walɔmbɔla ekɔ tsho paka ɔnɛ lele ɔtɛ w’olui.” L’edja k’ɛnɔnyi efula, ɔnɛ laki prezida ka Société Watch Tower aki nto la dihole dia woke l’atei w’Olui-Walɔmbɔla. Koko akambo takawahombe tetemala ngasɔ. Kânga mbele ase Olui-Walɔmbɔla hawɛdimi l’efula k’ɛnɔnyi wambowokamba olimu kana l’akoka wele lawɔ, vɔ wayɛdima lo ɛkɛndɛ wahomba monga lawɔ. Ɔtɛkɛtshi akate nto ate: “Ose olui-walɔmbɔla tshɛ kokaka monga ɔtɛ w’olui aha la nde monga etena kakɔ kâmɛ prezida . . . ka Société Watch Tower. . . Kɛsɔ tshɛ nemanɛka la woho wengɔnya ase olui-walɔmbɔla dihole di’ɔtɛ w’olui.”
Lo losanganya la l’ɔnɔnyi lɔsɔ lahohamɛki la l’ɔnɔnyi wa 1971, otshikitanu wakɛnama hwe lam’asa Olui-Walɔmbɔla wokengami l’Akristo w’akitami w’esɔ vɔ la ɛnɔmbɔdi wa Société Watch Tower. Koko, polo ndo lâsɔ, ase Olui-Walɔmbɔla wakatetemala kamba oko ɛnɔmbɔdi wa Société. Koko, ɛlɔ kɛnɛ wombola mumbɔmaka ɔnɛ: Onde ekɔ ohomba lo ndjela Afundelo dia ɛnɔmbɔdi wa Société Watch Tower mbɔsama oma l’atei w’ase Olui-Walɔmbɔla?
Kema, aha ɔsɔku. Aha paka tsho Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania tshunda dieyama le lɛɛta mbakamba l’Ɛmɛnyi wa Jehowa. Ekɔ atshunda akina wakamba la wɔ. Ɔmɔtshi l’atei w’atshunda asɔ ko Watchtower Bible and Tract Society of New York, Incorporated, diakimanyiya di’olimu aso kambema dimɛna l’États-Unis. Jehowa mɛtɛ tshɔkɔlaka tshunda sɔ, etena kɛnɛ kele efula k’ɛnɔmbɔdi wakidiɔ mbɔsama oma l’atei wa “ekoko ekina.” Lo wodja wa Grande-Bretagne, tekɔ lo kamba la tshunda dielamɛ ɔnɛ: l’International Bible Students Association. Lo wedja ekina, tekɔ lo kamba l’atshunda akina weyama le lɛɛta dia tɔla wahɔ wa Diolelo otsha la ntondo. Atshunda asɔ tshɛ wekɔ lo kamba kamɛ ndo wekɔ lo kimanyiya dia lokumu l’ɔlɔlɔ sambishama lo nkɛtɛ k’otondo. Oyadi ahole akɔna wele atshunda asɔ ndo oyadi anto akɔna wakamba oko ɛnɔmbɔdi, atshunda asɔ tshɛ wekɔ lo ndjela ɛlɔmbwɛlɔ ka teokrasi k’oma le Olui-Walɔmbɔla ɔnɛ lawasha elimu wa vɔ kamba lo kɛnɛ kendana la wahɔ wa Diolelo.
Atshunda asɔ weyama le lɛɛta wekɔ ohomba efula. Vɔ tokimanyiyaka dia sho kitanyiyaka ɛlɛmbɛ wa lo ngelo ndo wa lo wodja oko watɔlɔmba Ɔtɛkɛta waki Nzambi. (Jeremiya 32:11; Romo 13:1) Vɔ tokimanyiyaka l’olimu aso wa pandjola lokumu la Diolelo lo funda waa Bible, abuku, periodikɛ, tobukubuku, la ekanda ekina. Atshunda weyama le lɛɛta asɔ mbatokimanyiya lo kɛnɛ kendana l’osombelo wa diangɔ, menda awui wendana l’otomelo w’ekimanyielo naka mpokoso kɛmɔtshi kambotomba, oyangelo w’ahole wa sala nsanganya ya weke ndo akambo akina. Sho mandolaka mɛtɛ elimu wasala atshunda weyama le lɛɛta asɔ.
Lokombo la Jehowa Lambetshama la Ntondo
L’ɔnɔnyi wa 1944, Ɔlɛmbɛ II wa lo dibuku di’ɛlɛmbɛ diaki Société Watch Tower wakɛnya eyango wele la tshunda sɔ. Lo ndjela dibuku di’ɛlɛmbɛ diaki Société, oyango adiɔ wa ntondo ele: “Sambisha Evanjiliɔ wa Diolelo diaki Nzambi ndo waki Kristo Yeso oko ɔmɛnyi le wedja tshɛ dikambo dia lokombo, di’Ɔtɛkɛta ndo dia lowandji laheme tshɛ laki JEHOWA, Nzambi Kanga-Nkudu-Tshɛ.”
Tatɛ oma l’ɔnɔnyi wa 1926, ‘ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo’ ekɔ lo mbetsha lokombo la Jehowa la ntondo. Djekoleko l’ɔnɔnyi wa 1931, etena kakayɔsaka Ambeki wa Bible lokombo l’Ɛmɛnyi wa Jehowa. (Isaya 43:10-12) L’atei w’ekanda waki Société wakakotola yambalo y’anto oya lo lokombo laki Nzambi sho kokaka shila abuku anɛ: Jéhovah (1937), “ Que ton nom soit sanctifié ” (1964), ndo “ Les nations sauront que je suis Jéhovah ” — Comment ? (1974), tshɛ lo Falase.
Ekɔ ohomba tɛkɛta lo yoho ya laande dikambo di’ekadimwelo ka Bible ka Les Saintes Écritures — Traduction du monde nouveau, kakashile la kadimwama tshɛtshɛ l’Angɛlɛ l’ɔnɔnyi wa 1960, ndo lo Falase l’ɔnɔnyi wa 1974. Tɔ kekɔ la lokombo la Jehowa l’oseka dihole tshɛ diatanema Tetragramɛ lo Afundelo wa lo Hɛbɛru. Ekadimwelo kɛsɔ nto kekɔ la lokombo laki Nzambi l’ahole 237 lo Afundelo w’Akristo wa lo Grɛkɛ l’ahole wele ɔsɛdingwelo w’oshika mɛnyaka dia lokombo lɔsɔ lakikɔ mɛtɛ l’ahole asɔ. Tekɔ mɛtɛ la lowando efula le Jehowa lo woho wakandakimanyiya ‘ɔhɔmbɔ’ kâmɛ ndo Olui-Walɔmbɔla wakinde dia kamba la dihomɔ ndo atshunda weyama le lɛɛta wele lawɔ dia mbeyanya lokombo lande lo nkɛtɛ k’otondo!
Odianganyelo w’Ɔtɛkɛta wa Nzambi
Ekambi waki Jehowa wekɔ lo tetemala la mbeyanya lokombo lande ndo Ɔtɛkɛta ande lo tondja ndo lo kahanya miliyɔ ya Bible la abuku walembetshiya Bible. L’etatelo k’ɛnɔnyi wa 1900, Société akakondja lotshungɔ la monga ofundji wa ekadimwelo ka Bible kelɛwɔ The Emphatic Diaglott, ekadimwelo ka Interlinéaire Grɛkɛ-Angɛlɛ k’Afundelo w’Akristo wa Grɛkɛ kaki yɔnɛ Benjamin Wilson. L’ɔnɔnyi wa 1942, Société akatondja nto ekadimwelo kelɛwɔ King James Version, kele la ndjɛkɛ 500 yele l’awui akina w’okotsha, ndo la dionelo di’awui. Oma lâsɔ, l’ɔnɔnyi wa 1944, Société akatatɛ tondja ekadimwelo ka Bible kelɛwɔ American Standard Version ka l’ɔnɔnyi wa 1901, ekadimwelo kakamba la lokombo laki Nzambi. Lokombo laki Jehowa tanemaka nto lo The Bible in Living English kakatondja Stephen Byington, kakayotondjaka Société l’ɔnɔnyi wa 1972.
Atshunda weyama le lɛɛta wakamba l’Ɛmɛnyi wa Jehowa wakâkimanyiya dia funda ndo dia kahanya dikadimwelo dia Bible sɔ tshɛ. Koko, dikambo diakaleke kotola yambalo y’anto ele diɔtɔnganelo di’efula diele lam’asa Société Watch Tower nde l’olui w’Ɛmɛnyi wa Jehowa w’akitami w’esɔ wanɛ wakenga tshunda dielɛwɔ ɔnɛ Kɔmite k’Ekadimwelo ka Traduction du monde nouveau. Ɛlɔ kɛnɛ, tekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ dia mɛna dia lo tshɛ katɔ kana lo tenyi dimɔtshi, ekadimwelo kɛsɔ kambotondjama lo lofulo la kɔpi lolekanyi 106 400 000, lo ɛtɛkɛta 38. Société Watch Tower ekɔ mɛtɛ tshunda diatondja Bible!
‘Ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo akakitshama lâdiko dia diangɔ tshɛ dia lo luudu la nkumɛnde.’ L’atei wa diangɔ sɔ, sho kokaka shila mvudu ya l’États-Unis, la New York, ndo Filialɛ 110 ya l’andja w’otondo. Wanɛ wakenga olui w’ɔhɔmbɔ mbeyaka di’ɔnɛ vɔ wayoyokoya la wɔ lo woho wakawakambe la kɛnɛ tshɛ kakawawasha. (Mateu 25:14-30) Koko, dikambo sɔ hashimbe ‘ɔhɔmbɔ’ dia nde mbisha emendji wakoka w’oma l’atei wa “ekoko ekina” ɛkɛndɛ wendana l’akambo wa lɛɛta ndo l’akambo w’ɛlɔmbwɛlɔ. Ɔnkɔnɛ, dikambo sɔ mbishaka ase Olui-Walɔmbɔla diaaso dia vɔ monga la wenya efula wa ndjasha “l’ulimu wa diui ndo l’ulimu wa dombelo.”—Etsha 6:4.
Edja tshɛ kakawasha andja ɔnɛ diaaso, Olui-Walɔmbɔla, wele otomami wa ‘ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ,’ ayokambaka l’atshunda weyama le lɛɛta. Atshunda asɔ wekɔ ohomba koko aha ɔnɛ naka vɔ bu kete olimu hakoke kambema. Nɛ dia, oyadi kânga lɛɛta kodjaka ɔlɛmbɛ wa pandjola tshunda dimɔtshi diakamba laso, olimu w’esambishelo tetemalaka la ntshɔ otsha la ntondo. Nshi nyɛ, lo wedja ɛmɔtshi wakawashimbe olimu aso ndo wahawakambe kânga la tshunda ɔtɔi dieyama le lɛɛta, losango la Diolelo lekɔ lo sambishama, wekɔ lo mbetɛ anto ambeki, ndo ehamelo kekɔ lo tatetemala la monga. Akambo asɔ wekɔ lo salema ngasɔ nɛ dia Ɛmɛnyi wa Jehowa monɛka ndu mbutɛka ashi koko ‘Nzambi mbodia.’—1 Koreto 3:6, 7.
Oko wendɛso kɛnɛ kele lo nshi yayaye, tekɔ l’eshikikelo dia Jehowa ayotetemala kotsha ehomba wa lo nyuma ndo wa l’emunyi waki ekambi ande. Nde l’Ɔnande, Yeso Kristo, wayotetemala tosha oma lɛnɛ ewɔ l’olongo ɛlɔmbwɛlɔ ndo ekimanyielo keso l’ohomba dia shidiya olimu w’esambishelo ka Diolelo. Lo mɛtɛ, kɛnɛ tshɛ kasalaso oko weso ekambi waki Nzambi kekɔ lo salema “aha uma lu wulu wa ta, kana uma lu khudu, keli uma le Nyuma [“kaki Jehowa,” NW].” (Zekariya 4:6) Diɔ diakɔ dialɔmbaso ekimanyielo kaki Nzambi, teya shate oma lo wolo washa Jehowa, tayonga l’akoka wa shidiya olimu wakandatosha l’etena kɛnɛ k’ekomelo!