Ɛlɛmbɛ waki Nzambi wekɔ dikambo dia wahɔ aso

“Ndi ngandji katumukaka elembe aye li!”​—OSAMBU 119:97.

1. Dionga diakɔna diambokokanɛ ɛlɔ kɛnɛ lo kɛnɛ kendana la kitanyiya ɛlɛmbɛ waki Nzambi?

AHA anto tshɛ mbakitanyiya ɛlɛmbɛ waki Nzambi ɛlɔ kɛnɛ. Anto efula mbɔsaka dia nɛmiya owandji ɔmɔtshi waheme tshɛ wahɛnama la washo ekɔ dikambo di’enginya. Tekɔ lo sɛna l’etena kele onto l’onto salaka kɛnɛ kalangande, etena kele anto hawoyoleka tshikitanya ɔlɔlɔ la kɔlɔ, ndo kele bu wɔdu dia shikikɛ kana dikambo kapanda diekɔ ɔlɔlɔ kana kɔlɔ. (Tukedi 17:15; Isaya 5:20) Dia mɛnya yoho mɔtshi y’ekanelo ka yimba yambokokanɛ l’atshunda w’anto, ɛkɔnya womawɔ la sala wakɛnya dia “efula k’ase Amɛrikɛ nangaka shikikɛ vamɛ kɛnɛ kasungana, kele ɔlɔlɔ ndo kele ohomba le wɔ.” Lo washo awɔ, vɔ nangaka “Nzambi kele bu awui wolo. Vɔ nangaka ɛlɛmbɛ wele bu wolo efula. Vɔ hawolange anto wawahemɛ la nkudu k’efula ndo l’afundɛ akambo w’endana la lɔkɛwɔ kana l’awui akina.” Ɔsɛdingodi ɔmɔtshi w’akambo wendana l’anto akɛnyi di’ɛlɔ kɛnɛ “anto wohombaka ndjâshikikɛ vamɛ kɛnɛ kalembetshiya monga la yoho ya lɔsɛnɔ ya dimɛna ndo la lɔkɛwɔ lasungana.” Nde akate nto ate: “Oseka lowandji tshɛ lekɔ ladia mbɔtɔnganyiya ɛlɛmbɛ alɔ l’ehomba w’anto.”

2. Ngande wele mbala ka ntondo kɔtɛkɛtshiwɔ di’ɛlɛmbɛ lo Bible mɛnyaka dia dikambo sɔ mbelaka ɛtshɔkɔ waki Nzambi ndo ohomwelo wa lokolo l’ɔlɔ la ntondo kande?

² Lam’ele anto efula mɔnyɔlaka ohomba wele l’ɛlɛmbɛ waki Jehowa, sho pombaka keketsha eshikikelo kaso k’ɔnɛ ɛlɛmbɛ waki Nzambi wekɔ dikambo dia wahɔ aso. Ekɔ ohomba sho sɛdingola ɔkɔndɔ wa lɛnɛ atɛkɛtawɔ ntondo dikambo di’ɛlɛmbɛ lo Bible. L’​Etatelu 26:5, sho mbadiaka ɛtɛkɛta waki Nzambi w’ɔnɛ: “Abarahama akakitanyiaka aui ami, elembe ami la adjangu ami.” Ɛtɛkɛta ɛsɔ wakatɛkɛtama ɛnɔnyi nkama la ntondo ka Jehowa ndjosha tokanula t’Abarahama Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ. Ngande wakafute Nzambi Abarahama l’ɔtɛ w’okitanyiya ande, mbidja ndo woho wakandakitanyiya ɛlɛmbɛ Ande na? Jehowa Nzambi akolake ate: “Wedja tshe wa la kete wayotshokwama uma lu dikambu dia tukanula taye.” (Etatelu 22:18) Ɔnkɔnɛ, okitanyielo w’ɛlɛmbɛ waki Nzambi mbelaka ɛtshɔkɔ ande ndo ohomwelo wa lokolo l’ɔlɔ la ntondo kande.

3. (a) Nsaki ka ngande kaki l’omembi w’esambo ɔmɔtshi lo kɛnɛ kendana l’ɛlɛmbɛ waki Jehowa? (b) Wembola akɔna wasungana sho sɛdingola?

³ Omembi ɔmɔtshi w’esambo​—ondo ɔna nkumekanga ka Juda ndo okitɔ wa nkumekanga​—akɛnya nsaki kele mbala efula anto bu latɔ lo kɛnɛ kendana l’ɛlɛmbɛ. Nde akatɛ Nzambi ate: “Ndi ngandji katumukaka elembe aye li!” (Osambu 119:97, sho mbɛnganyisha alɛta ango) Ɔsɔ komonga nsaki kɛmɔtshi kakoyɛ lo bandjikwi. Koko nde akɛnya woho wakandalangaka sala lolango la Nzambi lo ndjela kɛnɛ katama l’ɛlɛmbɛ ande. Yeso Kristo Ɔna Nzambi la kokele aki la nsaki ka woho akɔ wamɛ. Ɛtɛkɛta wa prɔfɛsiya mɛnyaka woho wata Yeso ɔnɛ: “Dimi latongenangenaka dia ntsha lulangu laye, we [Nzambi k]ami. Ee, olembe aye ambufundama l’utema ami.” (Osambu 40:8; Heberu 10:9) Kayotota lo dikambo diaso na? Onde sho ngɛnangɛnaka sala lolango laki Nzambi? Onde sho mbetawɔka di’ɛlɛmbɛ waki Jehowa wekɔ ohomba ndo wekɔ la wahɔ? Ngande wakitanyiyaso ɛlɛmbɛ waki Nzambi l’ɔtɛmwɛlɔ aso, lo lɔsɛnɔ laso la lushi la lushi, lo tɛdikɔ tɔsaso, ndo lo diɔtɔnganelo diasaso l’anto akina? Dia sho nanga ɛlɛmbɛ waki Nzambi, sho pombaka shihodia bonde kele Nzambi la lotshungɔ la mbidja ɛlɛmbɛ ndo nɔmba anto dia mbakitanyiya.

Jehowa mbele la lotshungɔ la mbidja ɛlɛmbɛ

4. Lande na kele Jehowa mbele la lotshungɔ la tshɛ la monga Ombidji w’Ɛlɛmbɛ wasungana wa l’andja w’otondo?

⁴ Oko wende Otungi, Jehowa mbele la lotshungɔ la tshɛ la monga Ombidji w’Ɛlɛmbɛ wa l’andja w’otondo. (Enyelo 4:11) Omvutshi Isaya akate ate: “[Jehowa] keli umbadi asu, keli umbidji asu w’elembe.” (Isaya 33:22) Nde akadje ɛlɛmbɛ wendana l’etongelo walɔmbɔla ditongami diasɛna ndo nɛ diele kema la lɔsɛnɔ. (Jobo 38:4-38; 39:1-12; Osambu 104:5-19) Oko wakandatongama oma le Nzambi, onto pombaka kitanyiya ɛlɛmbɛ waki Jehowa wendana l’etongelo. Kânga mbele onto la lotshungɔ la sɔna kɛnɛ kalangande ndo la dikoka dia sɛdingola akambo ndamɛ lo yoho ya dimɛna ndo la yimba, dia nde monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ, paka nde mbokitanyisha ɛlɛmbɛ waki Nzambi wendana la lɔkɛwɔ ndo l’ɔtɛmwɛlɔ.​—Romo 12:1; 1 Koreto 2:14-16.

5. Ngande wɛnama mɛtɛ ka tɔndɔ dia lo Ngalatiya 6:7 lo kɛnɛ kendana l’ɛlɛmbɛ waki Nzambi?

⁵ Oko wadieyaso, ɛlɛmbɛ wa Jehowa wendana l’etongelo hawosekɔma pondjo. (Jeremiya 33:20, 21) Naka onto hakitanyiyisha ɛlɛmbɛ wendana l’etongelo, ɛnyɛlɔ ɔlɛmbɛ w’okotwelo wa diangɔ di’oma l’olongo oya la nkɛtɛ, kete nde ayokala wâle. Woho akɔ wamɛ mbele ndoko lakoka mɔnyɔla kana sekola ɛlɛmbɛ waki Nzambi wa shikaa wendana la lɔkɛwɔ aha la nde kondja dilanya. Oko wahombaso kitanyiya ɛlɛmbɛ wendana l’etongelo, mbahombaso nto kitanyiya ɛlɛmbɛ wendana la lɔkɛwɔ, kânga mbakoka etombelo awɔ ndjonga paka l’ɔkɔngɔ. “[Nzambi] hasokama; untu tshe ayuna diango diakandune.”​—Ngalatiya 6:7; 1 Timote 5:24.

Woke woke w’ɛlɛmbɛ waki Jehowa

6. Ngande wendana ɛlɛmbɛ waki Nzambi l’akambo tshɛ?

⁶ Woke woke w’ɛlɛmbɛ waki Nzambi mɛnamaka oma l’Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ. (Romo 7:12) L’ɔkɔngɔ diko Jehowa Nzambi akayodjaka ‘ɔlɛmbɛ wa Kristo’a lo dihole di’Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ. (Ngalatiya 6:2; 1 Koreto 9:21) Oko wele Akristo la tshina di’“elembe w’ololo wa ndjadjasela,” sho shihodiaka dia Nzambi kopembetshiya wadjango ande l’awui amɔtshi ato wa lo lɔsɛnɔ laso, ɛnyɛlɔ oko wetshelo wendana l’awui wetawɔso kana sɛlɛmɔnyi mɔtshi y’ashidi. Wadjango ande mendanaka l’akambo tshɛ wa lo lɔsɛnɔ, mbidja ndo akambo wendana la nkumbo, okanda, dionga diahombaso monga ladiɔ otsha le onto lele bu womoto kana pami oko sho, dionga diaso otsha le asekaso Akristo, ndo woho wayashaso l’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ.​—Jakoba 1:25, 27.

7. Sha bɛnyɛlɔ diɛnya ohomba w’ɛlɛmbɛ waki Nzambi.

⁷ Ɛnyɛlɔ, Bible mbutaka ɔnɛ: “Kuyanga atemodi wa dikishi, kuyanga amunanyi, kuyanga akanga a nende, kuyanga atshi w’akambu wa sonyi la apami, kuyanga evi, kuyanga akanga w’ekomiya, kuyanga ambidjoki a wanu, kuyanga atenganyi, kuyanga apotwanyi, vo tshe hawukiti diulelu dia [Nzambi].” (1 Koreto 6:9, 10) Eelo, monanyi la loseka bu tsho diɛnyanyelo dia ngandji oko wasɛma anto. Dieyanelo dia lam’asa pami la pami bu yoho kina ya lɔsɛnɔ y’ɔlɔlɔ oko wasɛma anto. Wanɛ wayakimɔ lo ditshelo sɔ wekɔ lo mɔnyɔla ɛlɛmbɛ waki Jehowa. Ɔsɔku mbediɔ ndo lo kɛnɛ kendana la wovi, kashi, ndo omamatanya. (Osambu 101:5; Kolosai 3:9; 1 Petero 4:15) Jakɔba akɛnya dia lotamanya ekɔ kɔlɔ, ndo Paulo tolakaka dia mbewɔ ɛyɔkayɔka ndo sawosawo di’awui wa mindo. (Efeso 5:4; Jakoba 4:16) Le Akristo, ɛlɛmbɛ ɛsɔ tshɛ wendana la lɔkɛwɔ wekɔ etenyi kɛmɔtshi k’ɔlɛmbɛ waki Nzambi wa kokele.​—Osambu 19:7.

8. (a) Ngande wele ɛlɛmbɛ wa Jehowa? (b) Naa kitshimudi ya tshɛkɛta ya lo Hɛbɛru yokadimwami ɔnɛ “ɔlɛmbɛ”?

⁸ Wadjango w’ohomba asɔ wele l’Ɔtɛkɛta wa Jehowa mɛnyaka di’ɛlɛmbɛ ande bu oko ɛlɛmbɛ wambolanyema la tokanyi t’anyanya t’anto ndo wahina anto. Koko vɔ mɛnyaka woho wa monga la lɔsɛnɔ lele la wɛdimo, lɔsɛnɔ la dimɛna, ndo mendanaka l’awui wendana la lɔkɛwɔ wakoka tela ɛlɔlɔ. Ɛlɛmbɛ waki Nzambi keketshaka, wekɔ ɔlɔlɔ, ndo mbishaka wetshelo. (Osambu 119:72) Tshɛkɛta “olembe” yakakambe omembi w’esambo layɔ kadimwama oma lo tshɛkɛta ya lo Hɛbɛru yelɛwɔ toh·rahʹ. Nomb’ewo kɛmɔtshi k’awui wa lo Bible mbutaka ate: “Tshɛkɛta shɔ ndja oma lo vɛrbɛ yalembetshiya nɔmbɔla, mɛnya mboka, mbisha oyango, kana tɔla otsha la ntondo. Lâsɔ . . . kitshimudi yayɔ koka monga ɔlɛmbɛ wendana la lɔkɛwɔ.” Omembi w’esambo akɔsaka ɔlɛmbɛ oko woshasha w’oma le Nzambi. Kema sho lawɔ pombaka mbɔsa ɔlɛmbɛ akɔ la nɛmɔ dia ngasɔ ndo mbetawɔ dia vɔ ndowanya yoho yaso ya lɔsɛnɔ?

9, 10. (a) Lande na keso l’ohomba w’ɛlɔmbwɛlɔ k’oshika? (b) Dia monga la lɔsɛnɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo la dimɛna paka sho mbosadi dui diakɔna?

⁹ Ditongami tshɛ diekɔ l’ohomba w’ɛlɔmbwɛlɔ k’oshika ndo kakokawɔ mbɛkɛ otema lɔkɔ. Kânga Yeso nde l’andjelo akina, wele ditongami nɛ dioleki anto la fwa wekɔ vɔ lawɔ l’ohomba w’ɛlɔmbwɛlɔ. (Osambu 8:5; Joani 5:30; 6:38; Heberu 2:7; Enyelo 22:8, 9) Naka ditongami dia kokele sɔ kokaka kondja wahɔ oma l’ɛlɔmbwɛlɔ kaki Nzambi, kete hoke anto wele bu kokele! Ɔkɔndɔ wa lɔsɛnɔ l’anto ndo akambo watokomɛ shamɛ mɛnyaka mɛtɛ ka kɛnɛ kakate omvutshi Jeremiya ɔnɛ: “[Jehowa] li, dimi mbeyaka nti: Untu hakendakendaka lu mbuka uma lu wulu andi! Lam’atundokendakendaka, ndi ndame heyi nombola ekulu andi.”​—Jeremiya 10:23.

¹⁰ Naka sho kombolaka monga la lɔsɛnɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo la dimɛna, kete sho pombaka mbɛlɛ otsha le Nzambi dia nde tɔlɔmbɔla. Nkumekanga Sɔlɔmɔna akeye wâle waya naka ndjalɔmbɔla lo ndjela ɛlɛmbɛ ande hita aha la ndjela ɛlɔmbwɛlɔ kaki Nzambi: “Mbuka kemotshi kateneka ololo lu ashu w’antu, keli ekumelu kato ele nyoi.”​—Tukedi 14:12.

Ɛkɔkɔ wa ngɛnangɛna ɛlɛmbɛ waki Nzambi

11. Bonde kahombaso kombola dia shihodia ɛlɛmbɛ waki Nzambi?

¹¹ Sho pombaka monga la nsaki k’efula ka shihodia ɛlɛmbɛ waki Jehowa. Omembi w’esambo akɛnya nsaki kɛsɔ lam’akandate ate: “Osenya ashu ami, dia dimi mena akambo wa mamba w’uma l’elembe aye.” (Osambu 119:18) Lo yɛdikɔ yayotoleka mbeya Nzambi ndo mboka yande, mbayotoleka shihodia mɛtɛ k’ɛtɛkɛta waki Isaya w’ɔnɛ: “Dimi leli [Jehowa, Nzambi k]aye, latuketshaka dia we nduwana. Ndu latukolombolaka lu mbuka kahumbaye ntsho. Utunduyala we akalungi elembe ami, tshiki ki kaye kutuyala utamanya, la sambu kaye k’ololo kutuluwana otekoya.” (Isaya 48:17, 18) Kɛnɛ kaleka kombola Jehowa ele di’ekambi ande mbewɔ mpokoso ndo ngɛnangɛna la lɔsɛnɔ lo mbidja yimba lo wadjango ande. Nyɛsɔ tɔsɛdingole ɛkɔkɔ ɛmɔtshi w’ohomba wɛnya bonde kahombaso nanga ɛlɛmbɛ waki Nzambi.

12. Ngande wele woho wateya Jehowa mbowetɛka Ombidji w’Ɛlɛmbɛ woleki dimɛna?

¹² Ɛlɛmbɛ waki Nzambi ndja oma le Onto loleki nteya dimɛna. Lam’ele Jehowa mbele Otungi aso, lâsɔ mbokɛmaka dia nde pombaka nteya dimɛna dimɛna. (Osambu 139:1, 2; Etsha 17:24-28) Angɛnyi aso w’eshika, ewotɔ aso, ndo kânga ambutshi aso hawokoke nteya dimɛna woho wateya Jehowa. Eelo, Nzambi teyaka dimɛna ndeka ndo woho wayaeyaso shamɛ! Otungi aso ndeka mbeya ehomba aso wa lo nyuma, wa longandji, wa lo yimba, ndo wa lo demba oleki onto akɔna tshɛ. Etena kakotolande yambalo yande oya le so, nde mɛnyaka dia nde mbeyaka dimɛna woho wakatatongama, nsaki yaso, ndo nango yaso. Jehowa mbeyaka elelo aso, koko nde mbeyaka nto akoka wele laso wa sala dui dimɔtshi di’ɔlɔlɔ. Omembi w’esambo mbutaka ate: “Ndi mbeyaka uma lu na akatatungama. Ndi atuhoka ati: Ditshu mbesu.” (Osambu 103:14) Ɔnkɔnɛ, sho koka monga l’ekokelo ka lo nyuma, naka sho nyanga dia kɛndakɛnda l’ɛlɛmbɛ ande ndo ndjela ɛlɔmbwɛlɔ kande.​—Tukedi 3:19-26.

13. Lande na kakokaso ndjashikikɛ dia Jehowa ndjakiyanyaka mɛtɛ dikambo di’ɔlɔlɔ aso?

¹³ Ɛlɛmbɛ waki Nzambi ndja oma le Onto latoka ngandji. Nzambi ndjakiyanyaka efula dikambo di’ɔlɔlɔ aso wa pondjo. Onde nde kokimɔ Ɔnande dikambo di’“etshungwelu ka antu efula” kânga mbele ɔsɔ komonga dui dia tshitshɛ le nde? (Mateu 20:28) Onde Jehowa kondaka dia ‘nde hatetawɔ sho pembama oleki wolo aso’? (1 Koreto 10:13) Onde Bible hatoshikikɛ dia Jehowa ‘tokanɛka’? (1 Petero 5:7) Ndoko onto okina lasha anto ɛlɔmbwɛlɔ ka la ngandji woho wasala Jehowa. Nde mbeyaka kɛnɛ kele ɔlɔlɔ le so ndo kɛnɛ kakoka tela ɔngɛnɔngɛnɔ kana okiyanu. Kânga mbeso bu kokele ndo mbasalaso munga efula, naka sho nyanga losembwe, kete nde ayotɛnya ngandji kande lo yoho yayotokondjiyɛ lɔsɛnɔ ndo ɛtshɔkɔ.​—Ezekiyele 33:11.

14. Lo woho akɔna w’ohomba wotshikitanyi ɛlɛmbɛ waki Nzambi la tokanyi t’anto?

¹⁴ Ɛlɛmbɛ waki Nzambi hawotshikitana. Lo tena di’osukusuku diasɛnaso nɛ, Jehowa ekɔ dive diaso dia shikaa, di’oma ko mɔmbɔkɔmbɔla ndo diayotshikalaka pondjo. (Osambu 90:2) Nde akate dikambo diande ate: ‘Dimi Jehowa hatokadimɔka.’ (Malaki 3:6) Wadjango waki Nzambi oko wofundamiwɔ lo Bible, wekɔ mɛtɛ shikaa, otshikitanyi la tokanyi t’anto tatatshikitana lushi la lushi. (Jakoba 1:17) Ɛnyɛlɔ, l’edja k’ɛnɔnyi efula, wanɛ wêka eongelo ka yimba y’onto wakate lo kɛnɛ kendana la wodielo w’ɔna ɔnɛ ekɔ dimɛna tshika ɔna dia nde salaka kɛnɛ tshɛ kalangande, koko l’ɔkɔngɔ diko amɔtshi l’atei awɔ wakayotshikitanyaka tokanyi tawɔ ndo wakayetawɔka dia dako diawɔ sɔ diaki kɔlɔ. Ɛlɛmbɛ ndo ɛlɔmbwɛlɔ k’anto wa l’andja ɔnɛ lo kɛnɛ kendana la dikambo sɔ kema shikaa ndo tatshikitanaka lo dihole la dihole oko ɛngɔ katekekɔ la lɔpɛpɛ. Koko, Ɔtɛkɛta wa Jehowa hawotshikitana. Oma ko nkama y’ɛnɔnyi, Bible akasha dako lo kɛnɛ kendana la woho wa mbodia ana la ngandji. Ɔpɔstɔlɔ Paulo akafunde ate: “Ndu nyu washi, tanyutshaki ananyu kele, keli nyuwaudia lu elembe la lu wetshelu wa Khumadiondjo.” (Efeso 6:4) Ekɔ mɛtɛ ekeketshelo dia mbeya ɔnɛ sho kokaka ndjaɛkɛ lo wadjango waki Jehowa ndo ɔnɛ vɔ hawotshikitanaki!

Ɛtshɔkɔ le wanɛ wakitanyiya ɛlɛmbɛ waki Nzambi

15, 16. (a) Kakɔna kayotomba naka sho kitanyiya ɛlɛmbɛ waki Nzambi? (b) Ngande wakoka ɛlɛmbɛ waki Nzambi monga ɛlɔmbwɛlɔ ka dimɛna lo diwala?

¹⁵ Lo tshimbo y’omvutshi ande Isaya, Nzambi akate ate: “Osoku mbatuyalaka diui diatutumbaka uma lo unyo ami: . . . Diatushidiyaka kene kakamasanguya.” (Isaya 55:11) Lo mɛtɛ, naka sho sala la wolo tshɛ dia ndjela ɛlɛmbɛ wa l’Ɔtɛkɛta ande, kete tayotondoya lɔsɛnɔ laso, tayosala akambo w’amɛna, ndo tayonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ.

¹⁶ Tende woho wele ɛlɛmbɛ waki Nzambi wekɔ ɛlɔmbwɛlɔ ka dimɛna lo kɛnɛ kendana l’olowanelo wa diwala. Paulo akafunde ate: “Diwala dialemiami le antu tshe, dia antu tawunanaki, ne dia [Nzambi] ayulumbuya akanga a munanyi la luseka.” (Heberu 13:4) Atshukanyi pombaka nɛmiyana ndo mbokana ngandji: “Keli pami tshe ukaki wadendi ngandji uku ayaukandi ndame, ndu wadi alemiaki umendi.” (Efeso 5:33) Woho wa ngandji kele ohomba kɔndwamaka lo 1 Koreto 13:4-8: “Ngandji keli kanga memakana la ketshi. Ngandji kaha la kandjema, hayaseme, hayambiya, hatshi akambu wa fumbosonyi, hayangi paka lulangu landi, hadia akambu wa kolo. Ndi hangenangena lu yenyi, keli atongenangenaka lu mete. Ngandji atukhukhumeka akambu tshe, atukitshiyaka akambu tshe, atulungamelaka akambu tshe, atukikeka akambu tshe. Ngandji haheko pundju. Keli ditelu di’akambu wahatayi diayoshisho; eteketa wayushila; bewu diayushisho.” Diwala diele la woho wa ngandji ka ngasɔ diayolomba.

17. Ɛlɔlɔ akɔna wakondjaso lo kitanyiya ɛlɛmbɛ waki Jehowa wendana l’ɔnwɛlɔ wa wanu?

¹⁷ Djembetelo kina yɛnya di’ɛlɛmbɛ waki Jehowa wekɔ ɔlɔlɔ, ele woho washimbawɔ edjwelo ka wanu. Jehowa tonaka tshelo ya ‘ndjasha efula l’ɔnwɛlɔ wa wanu.’ (1 Timote 3:3, 8; Romo 13:13) Efula ka wanɛ wɔnyɔla wadjango waki Nzambi lo dikambo sɔ diɛnɛka la waa hemɔ yaya kana yayokomaka wolo oma l’ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko. Oko wakawɔnyɔla dako dia lo Bible diata dia monga la wɛdimo, amɔtshi wakayongaka la mbekelo ka nɔka wanu efula ko vɔ mbutaka ɔnɛ dui sɔ mbakimanyiyaka dia mbohɛ ekiyanu ɛmɔtshi. Ɔnwɛlɔ wa wanu wa tshambandeko tondjaka ekakatanu efula. Dui sɔ shishɛka onto nɛmɔ, ndanyaka diɔtɔnganelo dia lo nkumbo kana pandjola nkumbo, shishɛka onto falanga, nd’olimu. (Tukedi 23:19-21, 29-35) Shi ɛlɛmbɛ waki Jehowa wendana l’ɔnwɛlɔ wa wanu wekɔ tshondo y’ekokelo?

18. Onde ɛlɛmbɛ waki Nzambi wekɔ ohomba lo kɛnɛ kendana l’awui wa falanga? Lembetshiya.

¹⁸ Ɛlɛmbɛ waki Nzambi wekɔ nto ohomba lo kɛnɛ kendana l’akambo wa falanga. Bible keketshaka Akristo dia monga la losembwe ndo l’etete l’olimu. (Luka 16:10; Efeso 4:28; Kolosai 3:23) Lo ndjela dako sɔ, Akristo efula wakadiyama l’ahole wa lâdiko l’olimu kana tshikala l’olimu awɔ etena kele akina wakashisha elimu awɔ. Onto koka mbeya momba dikuta naka nde mbewɔ mbekelo yahɔtɔnɛ l’Afundelo, ɛnyɛlɔ oko tɔkɛnyɔ ta falanga, ɔnwɛlɔ wa mfɔka, ndo wa nɔnɔ dia wolo. Aha la tâmu wɛ koka kanyiya bɛnyɛlɔ dikina diɛnya ohomba wa wadjango waki Nzambi lo kɛnɛ kendana l’awui wa falanga.

19, 20. Lande na kele mbetawɔ ndo ndjela ɛlɛmbɛ waki Nzambi ekɔ dikambo dia lomba?

¹⁹ Kema wolo le anto wele bu kokele dia takɔ ɛlɛmbɛ ndo wadjango waki Nzambi. Ohokanyiya dikambo di’ana w’ase Isariyɛlɛ l’Okongo wa Sinai. Nzambi akawatɛ ate: “Naka nyayulunga diui diami, ndu nyayulama daka diami, nyu nyayuyala wudja ami l’atei a wedja tshe.” Vɔ wakakadimola vate: “Shu tayutsha akambu aso tshe wakati [ Jehowa].” Koko kɛnɛ kakawayosalaka l’ɔkɔngɔ diko akatshikitana l’ɛtɛkɛta awɔ! (Etumbelu 19:5, 8; Osambu 106:12-43) Lo yoho yotshikitanyi, nyɛsɔ tetawɔ ndo toyele ɛlɛmbɛ waki Nzambi.

²⁰ Ekɔ dui dia lomba ndo diayotela ɔngɛnɔngɛnɔ, naka sho ndjela dimɛna ɛlɛmbɛ woleki tshɛ amɛna wakatosha Jehowa dia tokimanyiya dia sho nɔmbɔla nsɛnɔ yaso. (Osambu 19:7-11) Dia sho mbeya sala dikambo sɔ, ekɔ nto ohomba sho shihodia ndo nanga atɔndɔ waki Nzambi. Dui sɔ mbayotɔsɛdingola lo sawo diayela.

[Nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi]

Onde wɛ akohɔ?

• Lande na kakokaso shikikɛ di’ɛlɛmbɛ waki Nzambi wekɔ dikambo di’ɔlɔlɔ aso?

• Lo ɛkɔkɔ akɔna wahombaso nanga ɛlɛmbɛ waki Jehowa?

• L’akambo akɔna wele ɛlɛmbɛ waki Nzambi wekɔ ohomba?

[Osato wa lo lɛkɛ 7]

Abarahama akatshɔkwama efula lo kitanyiya ɛlɛmbɛ waki Jehowa

[Esato wa lo lɛkɛ 9]

Ekiyanu wa lɔsɛnɔ la nshi nyɛ loludi l’awui wa sala mengolaka anto efula oma l’ɛlɛmbɛ waki Nzambi

[Osato wa lo lɛkɛ 11]

Oko luudu lokami lo dive, ɛlɛmbɛ waki Nzambi wekɔ shikaa ndo wahotshikitana