BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ wa Watchtower
Watchtower
BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ
Ɔtɛtɛla
  • BIBLE
  • EKANDA
  • NSANGANYA
  • w02 7/1 lk. 8-13
  • Tokoya ɛnyɛlɔ ka Nkumekanga

Ndooko vidɛo yele lo kɛnɛ kɔsɔnyiyɛ.

Otokimwe, munga kakongi etena kakayatelesharjɛki vidɛo.

  • Tokoya ɛnyɛlɔ ka Nkumekanga
  • Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2002
  • Ɛtɛ w'awui wahɔnyi
  • Awui wa woho akɔ
  • Teke oko Nkumekanga
  • Ɔkɛndɛ wa nkumi ya dikanga ndo wakiyɛ
  • Diekɔ ohomba le yɛ ndo le anto akina
  • Ɛlɔlɔ w’oma lo walelo wa Bible wa lushi la lushi
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—1995
  • Lowanya toho tayɛ ta mbeka!
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa (wekelo)—2019
  • Alaka Dui Dia Nzambi Ndo Kambɛkande Lo Mɛtɛ
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—1996
  • Wadielo wa Bible wekɔ la wahɔ ndo mbishaka ɔngɛnɔngɛnɔ
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2000
Enda awui akina
Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2002
w02 7/1 lk. 8-13

Tokoya ɛnyɛlɔ ka Nkumekanga

“Ndi kayasangweli aui weli lu elembe ene, . . . Dieli la ndi dia ntshikala la wo la mbâlaka nshi tshe ya lumu landi.”​—EUHWELU K’ELEMBE 17:18, 19.

1. Okristo koka kombola monga oko onto akɔna?

MBEYAKA monga wolo dia wɛ ndjaɔsa oko nkumekanga kɛmɔtshi. Onde Okristo wa kɔlamelo kana ombeki wa Bible mbeyaka fɔnya dia nde ayosala akambo oko nkumekanga, ɛnyɛlɔ oko Nkumi ya Dikanga y’ɛlɔlɔ nyɛ: Davidi, Josiya, Hezekiya, kana Jehɔshafata na? Koko, wɛ koka ndo pombaka monga oko vɔ kânga lo dikambo ɔtɔi dia lânde. Naa dikambo diakɔ? Ndo lande na kahombayɛ kombola monga oko vɔ lo dikambo sɔ?

2, 3. Kakɔna kakɛnyi Jehowa la ntondo lo kɛnɛ kendana la nkumekanga k’oma l’atei w’ana w’anto ndo nkumekanga kɛsɔ akandahombaka sala?

2 Lo nshi ya Mɔsɛ, edja efula la ntondo ka Nzambi ndjetawɔ dia nkumekanga kɛmɔtshi k’oma l’atei w’ana w’anto mbolɛ ase Isariyɛlɛ, Nde akɛnyi la ntondo di’ekambi Ande wayoyokombola monga la nkumekanga. Ɔnkɔnɛ, nde akatshutshuya Mɔsɛ dia mbidja wetshelo ɛmɔtshi w’ohomba efula lo sheke y’Ɛlɛmbɛ. Wetshelo ɛsɔ, aki wetshelo wendana la nkumekanga kana wahomba nkumekanga ndjela.

3 Nzambi akate ate: “Lam’ayunyukuma lu kete yambunyusha [Jehowa, Nzambi k]anyu, . . . ndu lam’ayunyuta nyati: Shu nangaka nkitsha khum’ekanga, layuyala ladiku diasu, uku eli wedja ekina wutudingi. Mete, kanyukitsha khum’ekanga kayosonola [Jehowa, Nzambi k]anyu, . . . Lam’ayundudjase lu kiti ka diulelu diandi, ndi kayasangweli aui weli lu elembe ene, . . . Dieli la ndi dia ntshikala la wo la mbâlaka nshi tshe ya lumu landi, dia ndi mbeka mbuka [Jehowa, Nzambi k]andi woma, dia nama la ntshaka aui tshe weli lu elembe ene ndu adjangu ane.”​—Euhwelu k’Elembe 17:14-19.

4. Kɛnɛ kakalɔmbaka Nzambi nkumi ya dikanga akendanaka la dikambo diakɔna?

4 Eelo, nkumekanga kakahombaka Jehowa nsɔnɛ atɛmɔdi ande akahombaka ndjasangolɛ awui wa l’ɛlɛmbɛ wakokayɛ tana lo Bible kayɛ. Oma lâsɔ, nkumekanga akahombaka mbadia awui akɔ lushi la lushi ndo mbala la mbala. Ɔsɔ komonga dikambo dia salanganya wɔɔngɔ. Koko aki wekelo, ndo vɔ waki l’oyango w’ɔlɔlɔ. Nkumekanga kakahombaka mbetawɔma le Jehowa akasalaka wekelo ɔsɔ l’oyango wa monga l’otema w’ɔlɔlɔ ndo wa nama dionga sɔ. Nde akahombaka nto mbeka awui asɔ dia nde monga nkumekanga k’ɔlɔlɔ, ndo kele la shɛnɔdi.​—2 Khumi ya Dikanga 22:8-13; Tukedi 1:1-4.

Teke oko Nkumekanga

5. Tenyi diakɔna dia Bible diakahombe Nkumekanga Davidi sangola ndo mbadia, ndo ngande wakandayaoke lo dikambo sɔ?

5 Kakɔna kafɔnyayɛ, kakawalɔmbɛ Davidi lam’akandakome nkumekanga l’Isariyɛlɛ? Ondo nde akahombe ndjasangwela abuku atanu wa ntondo wa lo Bible welɛwɔ Pentateuque, mbut’ate (Etatelu, Etumbelu, Akambu w’Asi Lewi, Walelu, Euhwelu k’Elembe). Ohokanyiya etombelo wakahombe dikambo sɔ monga lawɔ lo yimba ndo l’otema waki Davidi nɛ dia nde akakambe la washo ndo l’anya ande hita dia sangola Ɛlɛmbɛ ɛsɔ. Ondo Mɔsɛ nde lawɔ akasangola dibuku dia Jobo ndo Osambu 90 la 91. Onde ndo Davidi mbakasangola abuku asɔ? Ondo ngasɔ. Ndo nto, ondo nde aki ndo la dibuku dia Jashua, di’Embadi, ndo dia Ruta. Lâsɔ, sho koka mɛna dia Nkumekanga Davidi aki l’etenyi ka woke ka Bible kakandahombaka mbadia ndo mbidja awui akɔ lo yimba ndo l’otema ande. Ndo tekɔ la shadiya ya mbetawɔ dia ngasɔ mɛtɛ mbakandasale lo ndjela kɛnɛ kakandate lo dikambo di’Ɛlɛmbɛ waki Nzambi watanaso ɛlɔ kɛnɛ l’​Osambu 19:7-11.

6. Ngande wakokaso ndjashikikɛ dia l’ɛnyɛlɔ ka Davidi dia tshɛnde, Yeso akayashaka l’Afundelo?

6 Davidi dia Woke, mbut’ate Yeso, Ɔna Davidi akayele ɛnyɛlɔ kakɔ kamɛ. Yeso aki la mbekelo ka tshɔka lomingu la lomingu lo shinangɔnga ka lo ngelo kakandadjasɛka. Lɛkɔ nde akokaka woho wakademaka Afundelo ndo akashaka elembetshiyelo l’awui akɔ. Ndo nto, lo diaaso dimɔtshi Yeso ndamɛ akadia awui w’oma l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi lo sɛkɛ ndo la dui dia wolo ndo akalembetshiya ohomba wa kɛnɛ kakandadia. (Luka 4:16-21) Lâsɔ wɛ koka mboka esadi eto dia nde akayaekesanyiya l’Afundelo. Ohadia ɛkɔndɔ wa l’Evanjiliɔ, kele enda mbala ngana yakate Yeso ɔnɛ “akafundama” ndo lo toho tokina nde akavusolaka avɛsa amɔtshi wa shikaa wa l’Afundelo. Ɛnyɛlɔ, lo Dako diande dia lo Dikona diofundami lo Mateu, Yeso akavusola awui w’oma l’Afundelo w’ase Hɛbɛru mbala 21.​—Mateu 4:4-10; 7:29; 11:10; 21:13; 26:24, 31; Joani 6:31, 45; 8:17.

7. Ngande wakatshikitana Yeso nde l’ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ?

7 Yeso akayele dako dia l’​Osambu 1:1-3 diata ɔnɛ: “Untu lahayeli kanyi y’antu wa kolo, . . . [ele l’ɔngɛnɔngɛnɔ]. Keli ndi atongenangenaka lu elembe wa [Jehowa]; atukanaka yimba dia elembe ako ndu la yanyi ndu l’utshu. . . . Lu akambu tshe watshandi, ndi atongonaka.” Dikambo sɔ tshikitana efula la kɛnɛ kakasalaka ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ wa lo nshi yande, wanɛ ‘wakadjasɛ lo kiti ka Mɔsɛ’ koko kombeyaka ‘ɛlɛmbɛ wa Jehowa’!​—Mateu 23:2-4.

8. Lande na kele anto wadia ndo weka Bible oko ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ w’ase Juda hawokoke kondja ndoko wahɔ?

8 Koko anto amɔtshi koka monga l’okandokando oma lo divɛsa ɔtɔi diakokawɔ fɔnya di’oko Yeso kokeketshaka anto dia mbeka Bible. Lo Joani 5:39, 40 sho mbadiaka kɛnɛ kakatɛ Yeso anto amɔtshi wa lo nshi yande ate: “Nyu nyatuyangiayangiaka lu afundelu, ne dia nyu nyatukanaka nyati: Leko kesu la lumu la pundju; ndu afundelu ntu wambumvuta. Nyu hanyulangi ndja le mi dia nyu ndjala la lumu.” Oma l’ɛtɛkɛta ɛsɔ, Yeso koshimba ase Juda wakohokamɛka dia vɔ mbeka Afundelo. Koko nde akakɛnɛmɔlaka lokeso lawɔ ndo woho wakiwɔ koshikimalaka la dikambo. Vɔ wakafɔnyaka di’Afundelo koka mbalɔmbɔla otsha lo lɔsɛnɔ la pondjo, koko Afundelo akɔ wamɛ wakawasalaka eyangelo mbakahombe mbalɔmbɔla otsha le Mɛsiya, mbut’ate Yeso. Koko vɔ wakatone mbêtawɔ. Lâsɔ, wekelo komonga ndoko la wahɔ le wɔ nɛ dia vɔ komonga l’etema w’ɔlɔlɔ ndo konangaka mbetshama.​—Euhwelu k’Elembe 18:15; Luka 11:52; Joani 7:47, 48.

9. Ɛnyɛlɔ kakɔna k’ɔlɔlɔ kakatotshikɛ apɔstɔlɔ ndo amvutshi wa ntondo?

9 Dikambo sɔ komonga ngasɔ le ambeki waki Yeso, mbidja ndo apɔstɔlɔ ande! Vɔ wakeke “afundelu w’ekila weya [mbasha lomba] dia panda.” (2 Timote 3:15) Lo dikambo sɔ, vɔ waki oko amvutshi wa ntondo ‘wakayangiayangia la wolo tshɛ ndo wakasale eyangelo la yambalo y’efula.’ Amvutshi asɔ kɔmbɔsa eyangelo ɛsɔ oko dikambo diahomba salema lo ngɔndɔ ngana tsho kana l’ɔnɔnyi ɔtɔi ko pe. Ɔpɔstɔlɔ Petero mbutaka dia ‘vɔ wakatetemala nyangiayangia,’ djekoleko awui wendana la Kristo ndo l’ɔkɛndɛ wa woke wele lande wa shimbɛ anto. Lo mukanda ande wa ntondo, Petero akavusola mbala 34 awui w’oma l’abuku dikumi wa lo Bible.​—1 Petero 1:10, 11.

10. Bonde kahombaso sho tshɛ ndjasha lo wekelo wa Bible?

10 Ɔnkɔnɛ, mbokɛmaka hwe dia wekelo wa dimɛna w’Ɔtɛkɛta wa Nzambi aki tshondo y’ɔkɛndɛ wa woke le nkumi ya dikanga ya l’Isariyɛlɛ w’edjedja. Yeso akayele ɛnyɛlɔ kɛsɔ. Ndo wanɛ wakahombe mbolɛ kamɛ la Kristo oko nkumi ya dikanga l’olongo waki vɔ lawɔ l’ɔkɛndɛ wa mbeka Ɔtɛkɛta wa Nzambi. (Luka 22:28-30; Romo 8:17; 2 Timote 2:12; Enyelo 5:10; 20:6) Ɔsɔ ekɔ ɛnyɛlɔ ka dimɛna efula kahomba ndjela wanɛ tshɛ walongamɛ kondja ɛtshɔkɔ lo ɛlɔmbwɛlɔ ka Diolelo lanɛ la nkɛtɛ.​—Mateu 25:34, 46.

Ɔkɛndɛ wa nkumi ya dikanga ndo wakiyɛ

11. (a) Wâle akɔna wele l’Akristo lo kɛnɛ kendana la wekelo? (b) Naa wembola wahombaso ndjambola?

11 Sho kokaka mbuta l’ɔlɔlɔ ndo la losembwe tshɛ ɔnɛ Okristo tshɛ wa mɛtɛ pombaka sɛdingolaka Bible ndamɛ. Ɔsɔ kema dikambo diaki tsho ohomba paka mbala ka ntondo kakayeke Bible wɛ l’Ɛmɛnyi wa Jehowa. Sho tshɛ pombaka mbewɔ dia monga oko anto amɔtshi wa lo nshi yakasɛnaka ɔpɔstɔlɔ Paulo wele l’etena kɛmɔtshi wakanya yimba oma lo wekelo w’onto ndamɛ. Vɔ wakeke ‘atshina w’akambo w’awui w’ekila waki Nzambi,’ ɛnyɛlɔ oko ‘atshina wa wetshelo wendana la Kristo.’ Koko, vɔ kotetemala la mbeka ndo vɔ ‘kotetemala pama otsha lo lotshundu.’ (Heberu 5:12–6:3) Ɔnkɔnɛ, sho kokaka ndjambola ɔnɛ: ‘Ngande wɔsami wekelo w’Ɔtɛkɛta wa Nzambi w’onto ndamɛ, oyadi eke esadi wɔtwɛmi l’etshumanelo k’Akristo kana aya ɛnɔnyi akumi na? Paulo akalɔmbɛ di’Akristo wa lo nshi yande tetemala la ‘pama l’ewo k’oshika kaki Nzambi.’ Onde dimi mɛnyaka dia lekɔ la nsaki kakɔ kamɛ?’​—Kolosai 1:9, 10.

12. Lande na kele ekɔ ohomba tahamiaka ngandji k’Ɔtɛkɛta wa Nzambi?

12 Dikambo diayoleka kokimanyiya dia monga la mbekelo y’ɔlɔlɔ yendana la wekelo ele monga la ngandji k’efula k’Ɔtɛkɛta wa Nzambi. Osambu 119:14-16 mɛnyaka ɔnɛ, di’onto ndjokoma lo nanga Ɔtɛkɛta wa Nzambi, nde pombaka kanaka la wɔ yimba dimɛna mbala la mbala. Dikambo sɔ diekɔ nto ohomba oyadi ɛnɔnyi engana wamboyokoma Okristo. Dia mbika epole ɔsɛkɛ lo dikambo sɔ, ohɔ ɛnyɛlɔ kaki Timɔtɛ. Kânga mbele ekumanyi k’Okristo kɛsɔ aki lo kamba oko ‘dembe di’ɔlɔlɔ diaki Kristo Yeso,’ Paulo akokeketsha dia nde sala tshɛ dia ‘nembetshiyaka ɔtɛkɛta w’akambo wa mɛtɛ dimɛna.’ (2 Timote 2:3, 15; 1 Timote 4:15) Mbokɛmaka hwe dia ‘sala tshɛ’ nembetshiyaka monga la mbekelo y’ɔlɔlɔ ya wekelo.

13. (a) Ngande wakokaso kondja wenya efula wa mbekaka Bible? (b) Naa etshikitanu ɛmɔtshi wakokayɛ sala dia tana etena ka mbekaka Bible?

13 Dia sho monga la mbekelo y’ɔlɔlɔ ya wekelo, paka ndjaombɛka etena mbala la mbala dia sala wekelo wa Bible. Ngande wasalayɛ lo dikambo sɔ na? Oyadi woho akɔna wayoyokadimola l’otema ɔtɔi, onde wɛ kanyiyaka dia wɛ ayokondja wahɔ lo mbetsha wenya efula lo wekelo w’onto ndamɛ? Wɛ mbeyaka ndjambola wate: ‘Ngande wakokami kongɛ wenya lo kɛnɛ kendana la dikambo sɔ na?’ Eelo, anto amɔtshi wakafudja wenya wa mbekaka Bible lo mbetɔka la yosose. Vɔ kokaka mbadiaka Bible minitɛ 15 kana salaka wekelo w’onto ndamɛ. Yoho kina ya kondja etena ka sala dikambo sɔ ele sala yema y’otshikitanu l’ekongelo kayɛ ka lomingu la lomingu. Ɛnyɛlɔ, naka wɛ ekɔ la mbekelo ka mbadiaka tojurunalɛ efula kana ka mendaka televiziɔ la dikɔlɔ, onde wɛ hakoke mbɔsaka lushi ɔtɔi lomingu tshɛ leyɛ hatadiaka tojurunalɛ kana menda televiziɔ? Wɛ kokaka kamba la wenya wa lushi lɔsɔ dia mbeka Bible efula. Naka wɛ mbetsha aha la menda televiziɔ kana mbadia tojurunalɛ lushi lɔmɔtshi ko wɛ mbɔsa minitɛ 30 oma lo wenya ɛsɔ dikambo dia wekelo wa Bible, kete l’ɔnɔnyi w’otondo wɛ ayonga la wenya ndekana 25 wa mbekaka Bible. Ohokanyiya wahɔ wayoyokondja lo wenya 25 wa lâdiko wayoyodja lo wadielo kana wekelo wa Bible! Kanyi kina yɔ nyɛ: Lomingu layaye, sɛdingola elimu wayoyokambaka l’ekomelo ka lushi tshɛ. Enda kana wɛ koka tana dikambo dimɔtshi diakokɛ kitsha l’omamu dia wɛ kondja etena ka mbadia kana mbeka Bible efula.​—Efeso 5:15, 16.

14, 15. (a) Lande na kele ekɔ ohomba efula ndjadjɛ eyango lo kɛnɛ kendana la wekelo w’onto ndamɛ? (b) Naa eyango wendana la wadielo wa Bible wakokaso ndjadjɛ?

14 Kakɔna kayetsha wekelo dikambo dia wɔdu ndo di’ɔngɛnɔngɛnɔ efula le yɛ? Eyango wele layɛ. Naa eyango ɛmɔtshi w’ɔlɔlɔ wendana la wekelo wakokayɛ ndjadjɛ? Le anto efula, oyango wa ntondo w’ohomba efula ele wa mbadia Bible k’otondo. Ondo polo nd’ɛlɔ, wɛ ambadia paka tenyi dimɔtshi dia Bible ndo ambokondja wahɔ oma lɔkɔ. Onde wɛ koka ndjadjɛ oyango wa mbadia Bible k’otondo? Oyango ayɛ wa ntondo lo dikambo sɔ koka monga wa mbadia Evanjiliɔ ɛnɛi, oma lâsɔ ko wɛ kotsha oyango wa hende, ɛnyɛlɔ wa mbadia etenyi kotshikadi k’Afundelo w’ase Ngirika. Naka wɛ ambokondja etombelo w’amɛna efula ndo wahɔ efula oma lo dikambo sɔ, oyango ayɛ wayela mbeyaka monga wa tetemala mbadia abuku wakafunde Mɔsɛ ndo abuku w’ɛkɔndɔ mbidja ndo dibuku dia Esta. Naka wɛ ambokotsha oyango ɔsɔ, kete wɛ ayɛna dia aya bu wolo shidiya abuku akina wa lo Bible wambotshikala. Mama kɛmɔtshi kaki l’ɛnɔnyi oko 65 lam’akandakome Okristo akafunde l’etei ka lohoso la Bible kande datɛ diakandatatɛ kiadia ko l’ɔkɔngɔ datɛ diakandashidiya kiadia. Ɛlɔ kɛnɛ, nde ambadia Bible k’otondo mbala tshanu! (Euhwelu k’Elembe 32:45-47) Lo dihole dia mbadiaka Bible l’ɔrdinatɛrɛ, nde akakikimɛka l’anya ande.

15 Amɔtshi, wanɛ wambokotsha oyango awɔ wa mbadia Bible k’otondo wambɔsa tɛdikɔ tokina dia konya wekelo awɔ wa Bible wa mbala la mbala dikambo di’ohomba efula ndo diawaela ɛlɔlɔ. Yoho mɔtshi ya sala dikambo sɔ ele sɔna akambo wa mbeka la ntondo ka mbadia dibuku tshɛ dia Bible diayela. Lo dibuku “ Toute Écriture est inspirée de Dieu et utile “ ndo Étude perspicace des Écritures, sho koka tana awui w’ohomba efula wendana la dihole diakafundama dibuku, la yoho yakakongɛma ɛtɛkɛta wakadiafundama ndo ɛlɔlɔ wakokaso kondja oma lo dibuku tshɛ dia lo Bible.a

16. Bɛnyɛlɔ diakɔna diahombaso mbewɔ lo kɛnɛ kendana la wekelo wa Bible?

16 Etena kekayɛ, ewɔ woho watosalaka mbala efula wanɛ wetawɔ ɔnɛ wa nomb’ewo l’awui wa Bible. Vɔ ndjashaka otamanya lo ɔsɛdingwelo w’awui watekana oko Bible ekɔ dibuku diakaye oma le anto. Amɔtshi l’atei awɔ pembaka dia shikikɛ weho w’anto wotshikitanyi wendana la dibuku tshɛ kana fɔnya oyango wele la dibuku ko pamba kanyi yaki l’onto lakafunde dibuku tshɛ. Etombelo w’oma lo tokanyi t’anto asɔ mbeyaka ndjokonya anto dia mbɔsa Bible paka oko dibuku di’ɛkɔndɔ kana mbɔsa abuku wa lo Bible oko efundelo watokimanyiya dia mbeya ɔtɛmwɛlɔ. Nomb’ewo kina ndjashaka lo wekelo wa tɔtɛkɛta oko wanɛ wasala wekelo wa woho wakafundama ɛtɛkɛta wa lo Bible. Vɔ ndeka mbeka dia mbeya oma lɛnɛ akatɔngɔ tshɛkɛta ndo mbisha ɛɔmbwɛlɔ ka tshɛkɛta yakɔ oma lo Hɛbɛru la Grɛkɛ lo dihole dia ndjasha lo losango laki Nzambi lele lɔkɔ. Onde wɛ fɔnyaka dia yoho shɔ ya wekelo koka tosha mbetawɔ k’efula ndo katotshutshuya l’etsha?​—1 Tesalonika 2:13.

17. Lande na kahombaso mbɔsa Bible oko dibuku diele la losango lendana l’anto tshɛ?

17 Onde kɛnɛ kayokomaka wa nomb’ewo l’awui wa Bible lo mbuta kekɔ sɔlɔ? Onde ekɔ mɛtɛ dia dibuku tshɛ dia lo Bible diekɔ paka la kanyi tshɔyi yosuke tokanyi tokina kana mendanaka paka la djui mɔtshi y’anto tsho? (1 Koreto 1:19-21) Kɛnɛ kahombaso mbeya ele abuku wa l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi wekɔ la nɛmɔ diahashilaki le anto wa nɔnga tshɛ ndo wa weho tshɛ. Oyadi dibuku dimɔtshi diakafundama ntondo dikambo di’onto ɔmɔtshi, ɛnyɛlɔ Timɔtɛ kana Tito, kana otsha le djui mɔtshi y’anto, ɛnyɛlɔ oko ase Ngalatiya kana ase Filipi, sho tshɛ kokaka ndo pombaka mbeka abuku asɔ. Vɔ wekɔ ohomba le so sho tshɛ, ndo dibuku ɔtɔi mbeyaka mɔmbɔla ɛtɛ w’awui efula ndo monga la wahɔ le weho w’anto wotshikitanyi. Lo mɛtɛ, losango la Bible mendanaka l’anto tshɛ, ndo dikambo sɔ tokimanyiyaka dia mboka bonde kakakadimɔma Bible l’ɛtɛkɛta efula l’andja w’otondo.​—Romo 15:4.

Diekɔ ohomba le yɛ ndo le anto akina

18. Etena kadiayɛ Ɔtɛkɛta wa Nzambi, lo dikambo diakɔna diahombayɛ mbidja yimba?

18 Naka wɛ mbeka Bible, kete wɛ ayɛna dia ekɔ ohomba efula kimana fundo ndo mɛna woho wɔtɔnɛ awui wa lɔkɔ. (Tukedi 2:3-5; 4:7) Kɛnɛ kakatosholɛ Jehowa l’Ɔtɛkɛta ande mbɔtɔnɛka dimɛna la sangwelo diande. Ɔnkɔnɛ, lam’adiayɛ Bible, enda woho wɔtɔnɛ akambo wa lɔkɔ la sangwelo diaki Nzambi. Wɛ koka kanyiya woho wɔtɔnɛ dui dimɔtshi diakatombe, kanyi kana prɔfɛsiya kɛmɔtshi la sangwelo diaki Jehowa. Yambola wate: ‘Kakɔna kambetsha dikambo nɛ lo kɛnɛ kendana la Jehowa? Ngande wendanadiɔ l’ekotshamelo ka sangwelo diaki Nzambi lo tshimbo ya Diolelo diande?’ Wɛ koka nto kanyiya ɔnɛ: ‘Ngande wakokami kamba l’awui anɛ? Onde dimi koka kamba la wɔ dia mbetsha kana ndaka anto akina l’ekimanyielo k’Afundelo?’​—Jashua 1:8.

19. Lam’akɔndɔlɛyɛ anto akina akambo wakayeke, akɔna akondja wahɔ oma lɔkɔ? Lembetshiya.

19 Ndjakiyanya dikambo di’anto akina mbeyaka kokondjiyɛ wahɔ lo dikambo dikina nto. Lam’atayadia ndo watayeke Bible, wɛ ayeya akambo wakiyɛ kombeyaka ndo wɛ ayonga la eokelo k’efula. Ona woho wa kamba l’akambo asɔ etena kasawolayɛ l’ase nkumbo kayɛ kana l’anto akina. Naka wɛ sala dikambo sɔ l’etena kakoka ndo lo yoho y’ɔlɔlɔ, kete aha la tâmu anto wayokondja wahɔ oma lo sawo sɔ. Woho wayoyɔkɔndɔlɛ anto akina l’otema ɔtɔi ndo la wangasanu tshɛ akambo wamboyeka kana akambo wambokɔngɛnyangɛnya ayonga la shɛngiya y’efula le anto akina. Kɛnɛ koleki tshɛ ele, wɛmamɛ ayokondja wahɔ oma lɔkɔ. Lo yoho yakɔna? Waa nomb’ewo mbutaka di’onto hohɛki kɛnɛ kakandeki kana kakandadisha, naka etena keke akambo akɔ lo wɔɔngɔ ande nde kamba la wɔ kana mbavusola, ɛnyɛlɔ lo mbewoya anto akina akambo akɔ.b

20. Lande na ekɔ ohomba efula mbadia Bible mbala la mbala?

20 Etena tshɛ kashidiyayɛ mbeka dibuku dimɔtshi dia lo Bible, wɛ hatohandɔ mɛtɛ dia mbeka dikambo dimɔtshi di’oyoyo. Wɛ ayambiyama efula l’avɛsa amɔtshi waki kokambiyaka efula ntondo. Wɛ ayoleka mana avɛsa akɔ fundo. Dikambo sɔ diayokɛnya dimɛna dia lo dihole dia mbɔsa abuku wa lo Bible oko tsho efundelo waki anto, wɛ ayɛna dia vɔ wekɔ efundelo w’ohomba efula wasungana wɛ mbaekaka mbala la mbala dia kondja wahɔ oma lɔkɔ. Ohɔ dia, nkumekanga, ɛnyɛlɔ oko Davidi akahombaka ‘kiadiaka nshi tshɛ ya lɔsɛnɔ lande.’

21. Ɛlɔlɔ akɔna wakokayɛ nongamɛ kondja lo ndeka sala wekelo w’Ɔtɛkɛta wa Nzambi?

21 Eelo, wanɛ wayatshungwɛ etena ka mbeka Bible dimɛna dimɛna kondjaka wahɔ w’efula. Vɔ kondjaka wahɔ ndo shɛnɔdi ya lo nyuma. Vɔ komaka lo monga la diɔtɔnganelo dia wolo ndo dia dimɛna lam’asawɔ la Nzambi. Vɔ komaka anto w’ohomba efula lo nkumbo yawɔ, le anangɛwɔ l’akadiyɛwɔ wa l’etshumanelo k’Akristo, ndo le wanɛ wahatakome atɛmɔdi wa Jehowa.​—Romo 10:9-14; 1 Timote 4:16.

[Nɔtɛ ya l’ɛse ka dikatshi]

a Abuku anɛ wa wekelo wakatondja Ɛmɛnyi wa Jehowa tanemaka l’ɛtɛkɛta efula.

b Enda lo Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ k’Enanɛi 15, 1993, lɛkɛ 13-14.

Onde wɛ akohɔ?

• Kakɔna kakahombaka sala nkumi ya dikanga ya l’Isariyɛlɛ?

• Ɛnyɛlɔ kakɔna kakasha Yeso nde l’apɔstɔlɔ lo kɛnɛ kendana la wekelo wa Bible?

• Etshikitanu akɔna wahombayɛ sala dia kondja etena ka salaka wekelo w’onto ndamɛ?

• Kanyi yakɔna yahomba monga layɛ lam’asalayɛ wekelo w’Ɔtɛkɛta wa Nzambi?

[Kiombo ya lo lɛkɛ 11]

“Lo anya aso”

“Naka sho nangaka . . . ndjaekesanyiya la Bible, kete ndoko ehomɔ kokoki tokimanyiya ko ndeka Internet. Koko naka sho nangaka mbadia Bible, kieka, kana latɔ yimba, kete sho pombaka monga latɔ l’anya, nɛ dia ɔsɔ ekɔ yoho yamɛ ya mbidja awui wa lɔkɔ lo yimba ndo l’etema aso.”​—Gertrude Himmelfarb, ombetsha wa lokumu wa lo City University, New York.

    Ekanda wa l’Ɔtɛtɛla (1983-2025)
    Tomba
    Ɔtɔ
    • Ɔtɛtɛla
    • Kahana l'onto
    • Nango
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ɛlɛmbɛ w'okambelo
    • Awui wa sheke
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Ɔtɔ
    Kahana l'onto