“Nyusukani le [Nzambi]”
“Nyusukani le [Nzambi], ku ndi ayusukana le nyu.”—JAKOBA 4:8.
1, 2. (a) Kakɔna kafuna anto mbala efula? (b) Ekeketshelo kakɔna kakasha Jakɔba ndo lande na kakitɔ ohomba?
“NZAMBI ekɔ laso.” Ɛtɛkɛta ɛsɔ tanemaka lo adrapo wa wedja ndo kânga l’ahɔndɔ w’asɔlayi. Ɛtɛkɛta w’ɔnɛ “le Nzambi mambotoyaɛkɛ” fundama l’ekenga ndo l’akatshi wa falanga efula wakamba l’anto nshi nyɛ. Mbala efula anto funaka dia vɔ wekɔ la diɔtɔnganelo di’ɔlɔlɔ lam’asawɔ la Nzambi. Ko, onde wɛ hetawɔ ɔnɛ ekɔ akambo efula walɔmbama di’onto monga la diɔtɔnganelo dia ngasɔ, koko aha tsho mbuta l’onyɔ kana funda dui sɔ lofunda?
2 Bible mɛnyaka di’onto kokaka monga la diɔtɔnganelo lam’asande la Nzambi. Koko pombaka onto sala la wolo. Kânga Akristo amɔtshi w’akitami w’esɔ wa lo ntambe ka ntondo wakahombe keketsha diɔtɔnganelo diaki lam’asawɔ la Jehowa Nzambi. Jakɔba, omendji ɔmɔtshi w’Okristo akewola anto amɔtshi lo kɛnɛ kendana la nsaki yawɔ ya demba ndo lo woho wakawashisha pudipudi kawɔ ka lo nyuma. Lo dako sɔ, nde akasha ndo ekeketshelo ka wolo kɛnɛ ate: “Nyusukani le [Nzambi], ku ndi ayusukana le nyu.” (Jakoba 4:1-12) Kakɔna kakalange Jakɔba mbuta lam’akandakambe l’etelo k’ɔnɛ “nyusukani” na?
3, 4. (a) Etelo k’ɔnɛ “nyusukani le Nzambi” akakokaka mbohola ambadi amɔtshi wa lo ntambe ka ntondo wa mukanda waki Jakɔba dikambo diakɔna na? (b) Lande na keso l’eshikikelo ɔnɛ sho kokaka ndjasukanya le Nzambi?
3 Jakɔba akakambe l’etelo kele ondo kakeyamaka le ambadi efula wa mukanda ande lo ntambe ka ntondo. Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ wakadjangɛka ɛlɔmbɛdi awui amɔtshi wa shikaa wendana la woho wakawahombaka ‘ndjasukanya le’ Jehowa lo dikambo dia wahɔ w’ekambi ande. (Etumbelu 19:22) Lâsɔ, ondo wakohola ambadi wa mukanda wa Jakɔba ɔnɛ ndjasukanya le Nzambi aki dikambo di’ohomba efula. Jehowa mbaheme andja w’otondo.
4 Lo wedi okina, oko wakadiɛnya nomb’ewo kɛmɔtshi k’awui wa Bible, “ekeketshelo kɛsɔ [kele lo Jakoba 4:8] mɛnyaka wɛkamu wa la wolo tshɛ.” Jakɔba akeyaka dia la ngandji tshɛ, Jehowa okɔlɔmbaka anto wele bu kokele dia vɔ ndjasukanya le nde. (2 Ekondo 15:2) Olambo waki Yeso mamboyodiholɛ anto mboka dia vɔ ndjasukanya le Jehowa lo yoho y’efula. (Efeso 3:11, 12) Ɛlɔ kɛnɛ, miliyɔ y’anto waya la diaaso dia ndjasukanya le Nzambi! Lâsɔ, kakɔna kakokaso sala dia sho kamba lo yoho y’ɔlɔlɔ la diaaso dia dimɛna efula sɔ na? Tayanga sɛdingola lo tshena pe toho tosato takokaso ndjasukanya le Jehowa Nzambi.
Totetemale la ‘mbeka dia mbeya’ Nzambi
5, 6. Ngande wɛnya ɛnyɛlɔ kaki Samuɛlɛ kɛnɛ kalembetshiya ‘mbeka dia mbeya’ Nzambi?
5 Yeso akate lo Joani 17:3, NW, ate: “Lɔsɛnɔ la pondjo lɔnɛ, weke dia nkêya wɛmɛ Nzambi ɔtɔi ka mɛtɛ la Yeso Kristo lakayatome.” Dikadimwelo efula dia Bible tshikitana yema la Traduction du monde nouveau lo woho wakawakadimola divɛsa nɛ. Lo dihole dia mbuta ɔnɛ ‘weke dia mbeya’ Nzambi, vɔ kadimolaka tsho ɔnɛ ‘weye’ Nzambi kana wonge ‘l’ewo’ ka Nzambi. Koko, waa nomb’ewo efula mbutaka dia kanyi yele la tshɛkɛta ya lo Grɛkɛ k’edjedja yakawakambe la yɔ lanɛ halembetshiya tsho kondja ewo. Koko yɔ nembetshiyaka dikambo dimɔtshi diahomba tetemala, diakakokaka konya onto dia nde monga la diɔtɔnganelo di’efula l’onto okina.
6 Mbeya Nzambi dimɛna dimɛna komonga kanyi y’oyoyo lo nshi ya Yeso. Ɛnyɛlɔ, l’Afundelo w’ase Hɛbɛru, sho mbadiaka dia lam’aki Samuɛlɛ eke dikɛnda nde ‘akikɔ ateye Jehowa.’ (1 Samuele 3:7) Onde kɛsɔ mɛnyaka dia ndoko kakeyaka Samuɛlɛ lo dikambo dia Nzambi? Ndooko. Aha la tâmu, ambutshi ande kamɛ ndo ɛlɔmbɛdi wakawetsha akambo efula. Koko lo ndjela nomb’ewo kɛmɔtshi, tshɛkɛta ya lo Hɛbɛru yokambiwɔ la yɔ lo divɛsa nɛ, vɔ koka ‘kamba la yɔ dia mɛnya diɔtɔnganelo dioleki tshɛ.” L’etena kɛsɔ ko Samuɛlɛ ateye Jehowa dimɛna dimɛna oko wakandayoweyaka lam’akandayokomaka onyimpala wakinde. Lam’akayolaka Samuɛlɛ, mbakandayalekaka mɛtɛ mbeya Jehowa, lo monga la diɔtɔnganelo dia dimɛna efula la nde.—1 Samuele 3:19, 20.
7, 8. (a) Lande na kahatahombe mboka wetshelo wa wolo wa lo Bible wɔma? (b) Naa akambo wa mɛtɛ amɔtshi wa wolo wa l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi wahombaso mbeka?
7 Onde wɛ mbekaka dia mbeya Jehowa woho wa wɛ ndeka mbekesanɛ la nde? Dia sala dikambo sɔ, wɛ pombaka ‘monga la nsaki k’efula’ ka mbo ya ndɛ ya lo nyuma yatosha Jehowa. (1 Petero 2:2) Tohembetɛke tsho lo wetshelo woleki wɔdu wa lo Bible. Sala la wolo dia mbeka wetshelo ɛmɔtshi wa lo Bible wa wolo efula. (Heberu 5:12-14) Onde wetshelo wa ngasɔ koshaka wɔma, lo wɛ mbaɔsa dia vɔ wekɔ wolo amboleka? Naka ɔsɔku mbediɔ, kete tohɛke dia Jehowa ekɔ ‘Ombetsha wa Woke.’ (Isaya 30:20) Nde mbeyaka woho wakokande mbɔtshiya awui wa wolo wendana l’akambo wa mɛtɛ lo timba t’anto wele bu kokele. Ndo nde koka tshɔkɔla welo wadjayɛ l’otema ɔtɔi dia shihodia kɛnɛ kaketshande.—Osambu 25:4.
8 Lande na keyɛ hayasɛdingola lo kɛnɛ kendana ‘l’akambo amɔtshi wa wolo waki Nzambi’? (1 Koreto 2:10) Vɔ kema akambo w’anyanya wahakɔhɛ ambewi wa teoloji vɔ l’ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ mbidjana tamanu lɔkɔ. Vɔ wekɔ wetshelo w’oshika ndo w’ohomba wakoka tokimanyiya dia sho mbeka akambo w’ɔlɔlɔ efula wendana la yimba ndo l’otema wa Shɛso ka ngandji. Ɛnyɛlɔ, olambo wa tshungo, ‘sheke y’ekila,’ ndo toseke totshikitanyi takakambe la Jehowa dia tshɔkɔla ekambi ande ndo kotsha asangwelo ande—akambo asɔ ndo akina efula wa woho ɔsɔ wekɔ akambo w’amɛna efula wakoka onto l’onto sala eyangelo ndo mbaeka.—1 Koreto 2:7.
9, 10. (a) Lande na kele lotamanya lekɔ la wâle efula ndo kakɔna kayotokimanyiya dia liewɔ? (b) Lo kɛnɛ kendana la ewo kaki Jehowa, lande na kahombaso sala la wolo dia monga la ndjakitshakitsha?
9 Lam’atahame ewo kayɛ kendana l’akambo wa mɛtɛ wa lo nyuma wa wolo, paka wɛ mbewɔ di’aha ewo kɛsɔ ndjokosha lotamanya. (1 Koreto 8:1) Lotamanya ekɔ wâle efula, nɛ dia lɔ manganyaka anto la Nzambi. (Tukedi 16:5; Jakoba 4:6) Tatohɛke dia ndoko onto lahomba ndjafuna l’ɔtɛ w’ewo kele lande. Dia mɛnya mɛtɛ ka dikambo sɔ, tende ɛtɛkɛta ɛnɛ wa lo mbɔtwɛlɔ ka dibuku dimɔtshi wele lo mbɔsa la nɛmɔ di’efula ehamelo wambosala anto nshi nyɛ lo kɛnɛ kendana l’awui wa siansɛ, diɔ mbutaka ɔnɛ: “Lo yɛdikɔ yatataleke mbeya akambo, mbatataleke mɛna dia ndoko k’ɔlɔ keyaso. . . . Kɛnɛ tshɛ kamboteka ekɔ oko ndok’ema naka sho kiɛdika la kɛnɛ keso tateke.” Ɔsɔ ekɔ mɛtɛ dionga di’ɔlɔlɔ dia ndjakitshakitsha. Lo kɛnɛ kendana la ewo koleki tshɛ, mbut’ate, ewo kaki Jehowa Nzambi—sho pombaka tetemala monga la ndjakitshakitsha oyadi ewo kakɔna kaya laso. Lande na?
10 Tende ɛtɛkɛta ɛmɔtshi wa lo Bible wendana la Jehowa. “Tukanyi taye [tekɔ] dikambu dia mamba!” (Osambu 92:5) “Yimba ya [Jehowa] yaha la ekumelu.” (Osambu 147:5) “Nduku untu leya mbedika yimba ya [Jehowa].” (Isaya 40:28) “Ndi wuki w’ongonyi wa yimba ndu wa ewu ka [Nzambi] li!” (Romo 11:33) Mbokɛmaka hwe dia sho hatokokaki pondjo mbeya akambo tshɛ wendana la Jehowa. (Undaki 3:11) Nde ambotetsha akambo efula wa diambo, koko tekekɔ la lokema l’akambo wahombaso nyomeka oma le nde. Shi ɔsɔ ekɔ dikambo di’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo diatotshutshuya dia monga la ndjakitshakitsha? Ɔnkɔnɛ, etena kekaso, nyɛsɔ tokambake nshi tshɛ l’ewo kaso dia tɔ tokimanyiya woho wa sho ndjasukanya le Jehowa ndo dia kimanyiya anto akina dia vɔ ndjasukanya le nde, koko aha kamba la tɔ pondjo dia ndjadiya lâdiko w’anto akina.—Mateu 23:12; Luka 9:48.
Ɛnya ngandji kokayɛ Jehowa oma l’etsha
11, 12. (a) Ewo kambotokondja lo kɛnɛ kendana la Jehowa pombaka monga la shɛngiya yakɔna le so? (b) Kakɔna kashikikɛ dia kana ngandji kele l’onto otsha le Nzambi kekɔ ka mɛtɛ?
11 Lo yoho ya dimɛna, ɔpɔstɔlɔ Paulo akɛnya diɔtɔnganelo diele lam’asa ewo la ngandji. Nde akafunde ate: “Dimi lambunyolombela dia ngandji ka mamba kanyu katamanya mbula lu [ewo k’oshika ndo lo shɛnɔdi y’efula].” (Filipi 1:9) Lo dihole dia vɔ tosha lotamanya, dikambo dia mɛtɛ tshɛ di’oshinga wolo diekaso lo kɛnɛ kendana la Jehowa ndo l’asangwelo ande pombaka fudia ngandji kokaso Shɛso lele lolongo.
12 Lo mɛtɛ, efula ka wanɛ wafuna dia vɔ mbokaka Nzambi ngandji hawowoke mɛtɛ ngandji. Vɔ mbeyaka monga mɛtɛ la nsaki k’efula ka nanga Nzambi l’etema awɔ. Nsaki ka ngasɔ kema kɔlɔ, ndo tɔ mandɔmaka naka tɔ mbɔtɔnɛka l’ewo ka mɛtɛ. Koko nsaki ka ngasɔ tshikitana la ngandji ka mɛtɛ kaki Nzambi. Lande na? Tende woho walembetshiya Ɔtɛkɛta wa Nzambi ngandji ka woho ɔsɔ: “Ngandji ka [Nzambi,NW] kene, dia shu nama elembe andi: ku elembe andi hawuleki wutshu.” (1 Joani 5:3) Lâsɔ, sho kokaka mɛnya dia tekɔ la ngandji ka mɛtɛ otsha le Jehowa paka oma l’etsha w’okitanyiya.
13. Ngande wayotokimanyiya wɔma wa Nzambi dia sho mɛnya ngandji kaso otsha le Jehowa?
13 Wɔma wa Nzambi wayotokimanyiya dia monga l’okitanyiya le nde. Wɔma ndo dilɛmiɛlɔ di’efula diele laso otsha le Jehowa ndja oma lo woho wambotokondja ewo kande, woho wamboteka awui wendana l’ekila, lotombo, nkudu, losembwe, lomba ndo ngandji kande kaha l’ekomelo. Wɔma ɔsɔ wekɔ ohomba efula dia sho ndjasukanya le nde. Diakɔ diata Osambu 25:14 ɔnɛ: “Ekesanelu ka [Jehowa] keko le wane watuwukaka woma.” Ɔnkɔnɛ, naka tekɔ la wɔma wa dimɛna waha nyangiya Shɛso ka ngandji lele l’olongo, kete sho kokaka ndjasukanya le nde. Wɔma wa Nzambi wayotokimanyiya dia sho kitanyiya dako dia lomba diele lo Tukedi 3:6 diata ɔnɛ: “Uwetawoki lu akambu aye tshe, ku ndi ayukolongoswela mbuka yaye.” Dikambo sɔ alangadiɔ nembetshiya na?
14, 15. (a) Naa tɛdikɔ tɔmɔtshi tahombaso mbɔsaka lo lɔsɛnɔ laso la lushi la lushi? (b) Ngande wakokaso mbɔsa tɛdikɔ tɛnya di’ɔnɛ sho mbokaka Nzambi wɔma?
14 Lushi tshɛ, tekɔ la tɛdikɔ tahombaso mbɔsa, oyadi ta weke kana ta totshitshɛ. Ɛnyɛlɔ, asawo wa ngande wayoyosawola l’asekayɛ wa l’olimu, wa la kalasa, kana l’asukanyi ayɛ? (Luka 6:45) Onde wɛ ayokambaka olimu ayɛ l’etete, kana ayɔtɛwɔlaka demba l’olimu akɔ? (Kolosai 3:23) Onde wɛ ayonga la lɔngɛnyi l’efula l’anto wele la yema ya ngandji tshitshɛ otsha le Jehowa kana wanɛ wahalange Jehowa? Ko kana wɛ ayoyanga dia keketsha diɔtɔnganelo diayɛ l’anto wele la lonyuma la dimɛna? (Tukedi 13:20) Ayoyosalaka oyadi kânga lo tokambokambo ta totshitshɛ dia tɔla wahɔ wa Diolelo diaki Nzambi otsha la ntondo? (Mateu 6:33) Naka wɛ ayɔsaka tɛdikɔ tayɛ ta lushi la lushi lo ndjela atɔndɔ wa l’Afundelo oko wanɛ woshilami lanɛ, kete lâsɔ mɛtɛ wɛ mendɛka le Jehowa ‘l’akambo tshɛ wasalayɛ.’
15 Ɔnkɔnɛ, lo yɛdikɔ tshɛ yayotɔsaka, sho pombaka nɔmbwama la kanyi nyɛ: ‘Kakɔna kalanga Jehowa dimi sala lo dikambo nɛ? Kakɔna kayoleka mbɔ̂ngɛnyangɛnya?’ (Tukedi 27:11) Yoho ya dimɛna efula ya mɛnya ngandji kaso otsha le Jehowa ele monga la wɔma wa ngasɔ. Wɔma wa Nzambi wayototshutshuya nto dia sho tetemala monga pudipudi lo nyuma, lo lɔkɛwɔ ndo lo demba. Tatohɛke dia lo divɛsa diakɔ diamɛ diakalɔmbɛ Jakɔba Akristo dia vɔ ‘ndjasukanya le Nzambi,’ nde akâkeketsha nto ate: “Nyotsha anya anyu; nyedia etema anyu, nyu akanga w’etema ehendi.”—Jakoba 4:8.
16. Lam’ashaso Jehowa, kakɔna kahatakokaki pondjo sala, ko kakɔna kakokaso tondoyaka nshi tshɛ dia sala?
16 Eelo, mɛnya ngandji kokaso Jehowa halembetshiya tsho tona akambo wa kɔlɔ. Ngandji totshutshuyaka nto dia sala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ. Ɛnyɛlɔ, kakɔna kasalaso lo menda lokaho lahadjam’anya lele la Jehowa? Jakɔba akafunde ate: “Mboya tshe k’ololo la k’uluwanyi katuyakaka uma l’ulungu, katuhuloka uma le Shi yanyi, lahakadimo, leli pupu pundju.” (Jakoba 1:17) Lo mɛtɛ, etena kashaso Jehowa diangɔ diele laso, sho hatɔngɔnya. Diangɔ tshɛ diele l’andja diokongaka diande. (Osambu 50:12) Ndo etena kashaso Jehowa wenya aso, welo aso, hatosale dikambo dimɔtshi diende kema l’akoka wa disala. Naka sho tona dia sambisha lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo diaki Nzambi, kete nde koka mbutɛ ave dia vɔ mpangɔhangɔ! Ko lâsɔ, lande na kashaso Jehowa diangɔ diaso dia l’emunyi, wenya aso ndo welo aso? Ntondotondo, lo sala dikambo sɔ sho mɛnyaka dia sho mbowokaka ngandji l’otema aso tshɛ, l’anima aso, la yimba yaso ndo la wolo aso tshɛ.—Mako 12:29, 30.
17. Kakɔna kahomba totshutshuya dia sho mbisha Jehowa weshasha l’ɔngɛnɔngɛnɔ?
17 Etena kashaso Jehowa woshasha, sho la dia sala dikambo sɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ, nɛ dia ‘Nzambi nangaka onto lasha l’ɔngɛnɔngɛnɔ.’ (2 Koreto 9:7) Tɔndɔ diele l’Euhwelu k’Elembe 16:17 koka tokimanyiya dia sho mbisha Nzambi woshasha l’ɔngɛnɔngɛnɔ, diɔ mbutaka ɔnɛ: “Untu l’untu kakimo uku ekundjelu kandi, uku etshoko wa [Jehowa, Nzambi k]anyu, wakandanyusha.” Naka sho menda lokaho lakatɛnya Jehowa, sho tshutshuyamaka dia mbosha l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo la lokaho tshɛ. Woshasha wa ngasɔ ngɛnyangɛnyaka otema ande, oko wele woshasha wa tshitshɛ w’oma le ɔna la ngandji ngɛnyangɛnyaka ombutshi. Naka sho mɛnya ngandji kaso lo yoho shɔ, kete tɔ kayotokimanyiya dia sho ndjasukanya le Jehowa.
Tokeketsha diɔtɔnganelo diasaso la Nzambi lo dɔmbɛlɔ
18. Lande na kasunganadiɔ dia sho sɛdingolaka woho wa ndowanya alɔmbɛlɔ aso?
18 Tena diasalaso alɔmbɛlɔ aso w’onto ndamɛ, toshaka waaso w’amɛna efula wa sawola dimɛna sho la Shɛso lele l’olongo ndo mbotɛ toseke tele laso. (Filipi 4:6) Lam’ele dɔmbɛlɔ ekɔ yoho y’ohomba efula ya ndjasukanya le Nzambi, sunganaka dia mbidjasɛ ndo kana yimba woho wele alɔmbɛlɔ aso. Aha di’ɔnɛ alɔmbɛlɔ aso pombaka monga alɔmbɛlɔ wa diambo, wele l’ɛtɛkɛta ndo la kiongamu ya kawotake, koko vɔ pombaka monga wa l’otema ɔtɔi, mbut’ate tondja awui w’oma k’ɛse otema. Ngande wakokaso ndowanya alɔmbɛlɔ aso?
19, 20. Lande na kahombaso kanaka yimba la ntondo ka sala dɔmbɛlɔ, ndo naa akambo amɔtshi wasungana takanyi la wɔ yimba ntondo?
19 Sho pombaka kana yimba la ntondo ka sala dɔmbɛlɔ. Naka sho kana yimba la ntondo, kete alɔmbɛlɔ aso wayokoka monga wa shikaa ndo wele l’awui w’ɔlɔlɔ ndo tayewɔ tshelo ya kalolaka l’awui akɔ wamɛ kana l’ɛtɛkɛta watoyɛ esadi eto lo yimba. (Tukedi 15:28, 29) Ondo sho koka kondja ekimanyielo lo dikambo sɔ lo mbidja yimba lo tokanyi tɔmɔtshi toleki ohomba takashile Yeso lo dɔmbɛlɔ diande di’ɛnyɛlɔ ko l’ɔkɔngɔ sho menda woho wɔtɔnɛ tokanyi tɔsɔ l’akambo wele laso. (Mateu 6:9-13) Ɛnyɛlɔ, sho koka ndjambola woho walongamɛso dia mbisha lonya l’okotshamelo wa lolango laki Jehowa lanɛ la nkɛtɛ. Onde sho kokaka mɛnya Jehowa woho wetawɔso nde kamba laso ndo mbɔlɔmba ekimanyielo dia sho kotsha olimu tshɛ watoshande? Onde sho ndjakiyanyaka otamanya dikambo di’ehomba aso wa l’emunyi? Lo pɛkato yakɔna yeso l’ohomba w’edimanyielo, ndo onto akɔna lahombaso ndeka nimanyiya? Ehemba akɔna walɔshanya laso, ndo onde sho mɛnaka ohomba w’efula w’ekokelo kaki Jehowa lo dikambo sɔ?
20 Ndo nto, sho kokaka kanyiya dikambo di’anto weyaso ɔnɛ wekɔ l’ohomba w’efula w’ekimanyielo kaki Jehowa. (2 Koreto 1:11) Tatohɛke alɔmbɛlɔ w’eokelo ka losaka. Naka sho mbidja yimba l’alɔmbɛlɔ w’eokelo ka losaka, kete mɛtɛ tayonga l’ɛkɔkɔ efula wayototshutshuyaka lushi la lushi dia mbokaka Jehowa losaka ndo mbotombolaka l’ɔtɛ w’ɔlɔlɔ ande w’otema w’efula. (Euhwelu k’Elembe 8:10; Luka 10:21) Lo sala ngasɔ, tayoleka kondja wahɔ—kɛsɔ ayotokimanyiya dia sho nyomoleka mɛna akambo la sso di’ɔlɔlɔ ndo mongaka la lowando lo lɔsɛnɔ.
21. Wekelo wa bɛnyɛlɔ diakɔna dia l’Afundelo wakoka tokimanyiya etena kayasukanyaso le Jehowa lo dɔmbɛlɔ?
21 Wekelo koka ndowanya alɔmbɛlɔ aso. Sho tanaka l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi alɔmbɛlɔ w’amɛna efula wakasale apami ndo wamato waki la mbetawɔ. Ɛnyɛlɔ, naka tekɔ lo mɛna di’okakatanu ɔmɔtshi wekɔ suke la tokomɛ ndo vɔ koka tela ekiyanu ɛmɔtshi kana mbidja yônge yaso ndo ya wanɛ wokaso ngandji lo wâle, kete sho koka mbadia dɔmbɛlɔ diakasale Jakɔba la ntondo ka nde pomana l’ɔnango Esau lakawombɛ kumbɛkumbɛ. (Etatelu 32:9-12) Kana sho koka mbeka dɔmbɛlɔ diakasale Nkumekanga Asa etena kakaye ase Etiyɔpiya oko miliyɔ ɔtɔi dia ndjɔlɔsha ekambi waki Nzambi. (2 Ekondo 14:11, 12) Naka tekɔ lo tshimba wɔɔngɔ l’ɔtɛ wa dikambo dimɔtshi diakoka mbisha lokombo la Jehowa sɔnyi, kete sho kokaka sɛdingola dɔmbɛlɔ diakasale Elidja la ntondo k’atɛmɔdi wa Bala l’Okongo wa Karamɛlɛ, kana nɛ diakasale Nehemiya lo menda pâ ka mamba kakakomɛ Jerusalɛma. (1 Nkumi ya Dikanga 18:36, 37; Nehemiya 1:4-11) Mbadia ndo kana yimba l’alɔmbɛlɔ wa ngasɔ mbeyaka keketsha mbetawɔ kaso ndo tɛnya woho wele ndeka ɔlɔlɔ sho kitsha wetsho aso tshɛ l’ahɛka wa Jehowa.
22. Naa divɛsa diayokamba laso oko divɛsa di’ɔnɔnyi lo 2003, ndo kakɔna kahombaso ndjambolaka mbala la mbala ɔnɔnyi w’otondo?
22 Mbokɛmaka hwe dia, ndoko kɛnɛ koleki ɔlɔlɔ ndo ndoko oyango woleki wɔnɛ wa kitanyiya dako diaki Jakɔba diatotɛ dia ‘ndjasukanya le Nzambi.’ (Jakoba 4:8) Nyɛsɔ tosalake dikambo sɔ lo pama l’ewo kaki Nzambi, lo nyanga dia mɛnya ngandji k’efula kawokaso ndo lo monga la lɔngɛnyi l’efula lam’asaso la nde l’ekimanyielo k’alɔmbɛlɔ aso. L’ɔnɔnyi 2003 w’otondo, lam’ayotohɔka divɛsa dia Jakoba 4:8, mbut’ate divɛsa di’ɔnɔnyi, nyɛsɔ totetemalake ndjasɛdingolaka dia kana mɛtɛ tekɔ lo ndjasukanya le Jehowa. Ko kayotota dikambo di’ɛtɛkɛta w’ekomelo wa lo divɛsa sɔ? Lo yoho yakɔna yele Jehowa ‘ayosukana oya le yɛ’ ndo dui sɔ diayokela ɛtshɔkɔ akɔna? Tayɔsɛdingola dikambo sɔ lo sawo dia mbala kayaye.
Onde wɛ akohɔ?
• Lande na kele ndjasukanya le Jehowa bu dikambo dia tɔkɛnyɔ?
• Naa eyango ɛmɔtshi wakokaso ndjadjɛ lo kɛnɛ kendana la mbeka dia mbeya Jehowa?
• Ngande wakokaso mɛnya dia tekɔ la ngandji ka mɛtɛ otsha le Jehowa?
• Lo toho takɔna takokaso nyomoleka ndowanya diɔtɔnganelo diasaso la Jehowa lo dɔmbɛlɔ?
[Efundelo wa l’etei w’odingɔ wa lo lɛkɛ 12]
Divɛsa dia l’ɔnɔnyi wa 2003 mbutaka ɔnɛ: “Nyusukani le [Nzambi], ku ndi ayusukana le nyu.”—Jakoba 4:8.
[Osato wa lo lɛkɛ 8, 9]
Lam’akandakome opalanga, Samuɛlɛ akeye Jehowa dimɛna dimɛna
[Osato wa lo lɛkɛ 12]
Dɔmbɛlɔ diakasale Elidja l’Okongo wa Karamɛlɛ diekɔ ɛnyɛlɔ ka dimɛna le so