Dambo dia Dikɔlɔ dia Nkumadiɔndjɔ diekɔ ohomba efula le yɛ
ONDE Dambo dia Dikɔlɔ dia Nkumadiɔndjɔ diekɔ l’ohomba w’efula ndo wa pondjo le yɛ? Dia sho mbeya dikambo sɔ, nyɛsɔ tende ntondo ohomba waki la dikambo dia lânde sɔ le Yeso Kristo ndamɛ.
La dikɔlɔ dia Ngɔndɔ ka Nisana 14, 33 T.D., Yeso akatshumanya apɔstɔlɔ ande 12 lo luudu lɔmɔtshi la la diko la Jerusalɛma dia vɔ sala Pasaka kakasalemaka ɔnɔnyi tshɛ. L’ɔkɔngɔ wa vɔ ndɛ diangɔ dia Pasaka, Judasɛ ofungi akatombe dia tofunga Yeso. (Joani 13:21, 26-30) Yeso akahɔhɔla ‘Dambo dia Dikɔlɔ dia Nkumadiɔndjɔ’ nde l’apɔstɔlɔ 11 wakatshikala. (1 Koreto 11:20) Dambo sɔ mbelamɛka nto ɔnɛ Eohwelo, nɛ dia Yeso akadjangɛ ambeki ande ate: “[Ka]nyutshaki okone, dia nyu mbuho[ka]mi.” Ɔsɔ mbele tshɔi ya dikambo yakawadjangɛ Akristo dia mbohɔka.—1 Koreto 11:24.
L’ahole efula, anto mbikaka mɔnima kana mbɔsaka datɛ dimɔtshi oko lushi la lânde dia mbohɔ onto kana dikambo dimɔtshi di’ohomba. Lo diaaso sɔ, Yeso akahɔhɔla dambo di’eohwelo, diayoholaka ambeki ande akambo w’ohomba wakete lushi lɔsɔ. Le nɔnga yayaye, dambo di’eohwelo diayoholaka wanɛ wadisala ohomba w’efula wele l’akambo wakasale Yeso l’otsho ɔsɔ, djekoleko ohomba wa tolembetelo takandakambe latɔ. Naa tolembetelo takakambe la Yeso ndo kakɔna kalembetshiyatɔ? Nyɛsɔ tɔsɛdingole ɔkɔndɔ wa lo Bible wɛnya kɛnɛ kakasalema l’otsho ɔsɔ wa l’ɔnɔnyi 33 T.D.
Tolembetelo ta didjidji
‘Nde akɔshi mapa, akoke losaka, akâte, ko nde mbasha mapa akɔ ata ate: Ɔnɛ ele demba diami diayokimwama l’ɔkɔkɔ anyu. Kanyotshake ɔnkɔnɛ dia mbohɔkami.’—Luka 22:19.
Etena kakɔshi Yeso mapa ndo mbuta ate ‘ɔnɛ ko demba diami,’ nde akɛnyaka dia mapa waha la wodoya waki didjidji dia demba diande di’aha la pɛkato, diakandakimɔ ‘dikambo dia lɔsɛnɔ l’anto wa la nkɛtɛ.’ (Joani 6:51) Kânga mbele dikadimwelo dimɔtshi dia Bible mbutaka ɔnɛ “ɔnɛ ekɔ [Grɛkɛ, es·tinʹ] demba diami,” Diksiɔnɛrɛ Greek-English Lexicon of the New Testament diaki Thayer mbutaka dia vɛrbɛ shɔ nembetshiyaka mbala efula ɔnɛ “mɛnyaka, nembetshiyaka.” Yɔ mbishaka kanyi ya didjidji diɛngɔ kɛmɔtshi.—Mateu 26:26.
Woho akɔ wamɛ mbele ndo lo dikambo dia vinyɔ. Yeso akate ate: ‘Dikɔhɔ nɛ diele sheke y’oyoyo y’oma lo dikila diami diambotshulɔma l’ɔkɔkɔ wakinyu.’—Luka 22:20.
L’ɔkɔndɔ waki Mateo, Yeso akate lo dikambo dia dikɔhɔ ate: ‘Ɔnɛ ele dikila diami dia sheke diambotshulɔma dikambo di’edimanyielo ka pɛkato y’anto efula.’ (Mateu 26:28) Yeso akakambe la vinyɔ oko didjidji dia dikila diande. Dikila diande diakatshulwama mbakahombe monga etshina ka ‘sheke y’oyoyo’ le ambeki w’akitami w’esɔ wanɛ wayotolɛ la nde l’olongo oko nkumi ya dikanga ndo ɛlɔmbɛdi.—Jeremiya 31:31-33; Joani 14:2, 3; 2 Koreto 5:5; Enyelo 1:5, 6; 5:9, 10; 20:4, 6.
Vinyɔ yele lo dikɔhɔ yekɔ nto djembetelo yatohola di’oma lo dikila dia Yeso ‘mbayodimanyiyama pɛkato,’ lo diholɛ wanɛ wayinɔ mboka ka vɔ tɔsɛna l’olongo oko ekitɔ kamɛ la Kristo. Mbokɛmaka dia lofulo la tshitshɛ la wanɛ wakalongola leeta l’otsha l’olongo, mbahomba ndɛ la nnɔ tolembetelo ta lo Eohwelo.—Luka 12:32; Efeso 1:13, 14; Heberu 9:22; 1 Petero 1:3, 4.
Ko kayotota dikambo di’ambeki wa Yeso wele bu lo sheke y’oyoyo? Vɔ wekɔ “ekoko ekina” waki Nkumadiɔndjɔ, wakongɛ aha dia tolɛ kâmɛ la Kristo l’olongo, koko dia ngɛnangɛna la lɔsɛnɔ la pondjo lo paradiso ka lanɛ la nkɛtɛ. (Joani 10:16; Luka 23:43; Enyelo 21:3, 4) Oko wewɔ “ului a wuki” w’Akristo wa kɔlamelo “watukambelaka [Nzambi] ulimu ndu la yanyi ndu l’utshu lu etemwelo kandi,” vɔ ngɛnangɛnaka dia monga lo Dambo dia Dikɔlɔ dia Nkumadiɔndjɔ oko anto wenda tsho woho weta akambo koko aha dia ndjɔlɛ tolembetelo. Ɛtɛkɛta ndo etsha awɔ mbutaka ɔnɛ: “Panda keko ka [Nzambi] [k]asu, latudjaseka lu kiti ka diulelu ndu ka Ona-Okoko!”—Enyelo 7:9, 10, 14, 15.
Mbala ngana?
“Kanyutshaki okone, dia mbuhomi.”—Luka 22:19.
Mbala ngana yahomba Eohwelo salemaka dia tetemala la mbohɔka nyɔi ka Kristo na? Yeso koshikikɛ shikaa lofulo la mbala. Koko lam’ele nde akahɔhɔla Dambo dia Dikɔlɔ dia Nkumadiɔndjɔ lo Ngɔndɔ ka Nisana 14, la dikɔlɔ dia Pasaka kakasalaka ase Isariyɛlɛ mbala ɔtɔi l’ɔnɔnyi, mɛnamaka dia Yeso akalange dia Eohwelo salemaka lo yoho yakɔ yamɛ. Oko wakohɔka ase Isariyɛlɛ ɔnɔnyi l’ɔnɔnyi etshungwelo kawɔ oma lo lɔhɔmbɔ la l’Edjibitu, Akristo lawɔ mbohɔka ɔnɔnyi l’ɔnɔnyi woho wakawatshungɔ oma lo pɛkato la nyɔi.—Etumbelu 12:11, 17; Romo 5:20, 21.
Ekɔ mɛtɛ dia kanyi ya mbohɔka mbala ɔtɔi l’ɔnɔnyi dikambo dimɔtshi di’ohomba bu dikambo di’oyoyo. Tɔshi ɛnyɛlɔ, etena kasala atshukanyi amɔtshi fɛtɛ ka diwala diawɔ kana kohɔ wodja ɔmɔtshi dikambo dimɔtshi di’ohomba diakatombe l’ɔkɔndɔ wa wodja, eohwelo kɛsɔ salemaka mbala ɔtɔi l’ɔnɔnyi lo datɛ diakasalema dikambo diakɔ. Ɛnɔnyi nkama l’ɔkɔngɔ wa Kristo, wanɛ wakayataka ɔnɛ Akristo mbewɔ wakelamɛka ɔnɛ waa Quartodécimans, kitshimudi ate “Anto wa ngɔndɔ nshi dikumi la nyɛi,” nɛ dia vɔ wakasalaka eohwelo ka nyɔi ka Yeso mbala ɔtɔi l’ɔnɔnyi, lo Ngɔndɔ ka Nisana 14.
Tɔ kekɔ sɛlɛmɔnyi k’ohomba efula koko aha ka yaka yende
Ɔpɔstɔlɔ Paulo akalembetshiya dia osalelo wa Dambo dia Dikɔlɔ dia Nkumadiɔndjɔ ayokimanyiya ambeki waki Yeso dia ‘tetemala mbewoya anto nyɔi ka Nkumadiɔndjɔ.’ (1 Koreto 11:26) Diɔ diakɔ diele Eohwelo ndekaka mbika epole ɔsɛkɛ l’ɔkɛndɛ w’ohomba efula wele la Yeso, lo ekotshamelo ka sangwelo diaki Nzambi, diɛsɛ oma lo nyɔi kande.
Oma lo woho wakandatshikala la kɔlamelo polo lo nyɔi, Yeso Kristo akayindja Jehowa Nzambi oko Otungi wele la lomba ndo la ngandji ndo oko Owandji waheme tshɛ wele la losembwe. Otshikitanyi la kɛnɛ kakafune Satana ndo otshikitanyi l’Adama, Yeso akɛnya di’onto kokaka tshikala la kɔlamelo otsha le Nzambi kânga l’atei w’ehemba woleki tshɛ wolo.—Jobo 2:4, 5.
Dambo dia Dikɔlɔ dia Nkumadiɔndjɔ toholaka l’ɔlɔlɔ tshɛ ngandji ka ndjahombia kaki la Yeso. Kânga lam’akinde l’atei w’ehemba woleki wolo tshɛ, Yeso koshisha okitanyiya ande otsha le She. Ɔnkɔnɛ nde akakoke kimɔ lɔsɛnɔ lande l’onto la kokele dia futa shaka ya dibasa diakakolama anto oma lo pɛkato k’Adama. Oko wakadilembetshiya Yeso ndamɛ, nde akaye dia ‘ndjokimɔ anima ande oko tshungo dikambo di’anto efula.’ (Mateu 20:28) Ɔnkɔnɛ, anto tshɛ wele la mbetawɔ le Yeso kokaka dimanyiyama pɛkato yawɔ ndo kondja lɔsɛnɔ la pondjo lo ndjela sangwelo diaki Jehowa di’oma k’etatelo diendana l’anto.—Romo 5:6, 8, 12, 18, 19; 6:23; 1 Timote 2:5, 6.a
Akambo asɔ tshɛ mɛnyaka nto ɔlɔlɔ w’otema w’efula wele la Jehowa ndo ngandji kande k’otamanya lo woho wakandɔshi yɛdikɔ dikambo dia panda k’anto. Bible mbutaka ɔnɛ: “Dia dikambu ne mbakenyama ngandji ka [Nzambi] le su, ne dia [Nzambi], akatumi On’andi etoi la kete, dia shu ndjala la lumu uma le ndi. Dia dikambu ne mbeli ngandji, aha ne dia shu takalangi [Nzambi], keli ne dia ndi akatulangi. Ndi akatumi On’andi dia ndjala ulambu ne dia kolo yasu.”—1 Joani 4:9, 10.
Eelo, Eohwelo ekɔ mɛtɛ dikambo di’ohomba efula! Tɔ kayosalema l’andja w’otondo lo yoho ya dimɛna ndo yaha kawotake oma le anto wasɛna l’atei w’akambo wotshikitanyi, koko kânga mbetɔ dikambo dia didjidji, tɔ kekɔ dikambo di’ohomba diahatakoke mbohɛ esadi.
Ohomba atɔ le yɛ
Nyɔi k’olambo ka Nkumɛso Yeso Kristo komonga yana ya dikambo oyadi le nde kana le Jehowa She. Oko wakinde onto la kokele, Yeso komvɔ woho wa nyɔi kakatahowɔ oko wavɔso. (Romo 5:12; Heberu 7:26) Nde aki la lotshungɔ la tetemala la sɛna pondjo pondjo. Ndooko lakakoke mbɔsa lɔsɛnɔ lande la wolo aha la lolango lande. Nde akate ate: “Nduku untu lampotola [lɔsɛnɔ lami], keli dime lambulukimo.”—Joani 10:18.
Koko la lolango lande, Yeso akakimɔ lɔsɛnɔ lande la kokele oko olambo “dia ndi nembia laki la wulu a nyoi, letawo vati: Uhimbanyi, uma lu nyoi kandi; la dia ndi ntshungula wane tshe wakatshungama uma lu fumbi ka woma a nyoi.” (Heberu 2:14, 15) Ngandji ka ndjahombia kaki la Kristo kakaleke mɛnama lo woho wa nyɔi kakandetawɔ dia mvɔ. Nde akeyaka dimɛna woho wayondosoyama ndo wayondodiakema.—Mateu 17:22; 20:17-19.
Eohwelo toholaka nto ngandji koleki tshɛ kakatoke Jehowa, Shɛso lele l’olongo. Aki mɛtɛ pâ efula le onto ‘loludi la memakana ndo la kɛtshi,’ dia mboka ndo mɛna ‘woho wakalele ndo wakakɛdja Yeso asɔi’ l’ekambɔ ka Ngɛtɛsɛmanɛ, woho wakawɔkɔmɔla la kɔlɔ tshɛ, ndo wakawohanɛ l’otamba l’esehe tshɛ, la woho wakandonaka lomu polo ndo lo nde mvɔ nyɔi ka kɔlɔ tshɛ. (Jakoba 5:11, nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi; Heberu 5:7; Joani 3:16; 1 Joani 4:7, 8) Dikambo sɔ diambeta suke l’ɛnɔnyi 2000, koko diɔ diakasha anto efula pâ l’asolo polo ndo ɛlɔ kɛnɛ.
Ohokanyiya woho waketawɔ Jehowa ndo Yeso dia vɔ sala dikambo di’oshinga wolo sɔ dikambo diaso sho atshi wa pɛkato! (Romo 3:23) Lushi tshɛ, sho mɛnaka etombelo wa kɔlɔ w’oma lo woho wakatotɔ lo pɛkato ndo oma lo woho weso anto wele bu kokele. Koko oma lo mbetawɔ kele laso l’olambo wa tshungo waki Yeso, sho koka nɔmba Nzambi edimanyielo. (1 Joani 2:1, 2) Kɛsɔ tokimanyiyaka dia tɛkɛta la Nzambi aha la mboka wɔma ndo dia monga la nkum’otema ka pudipudi. (Heberu 4:14-16; 9:13, 14) Kɛnɛ koleki tshɛ ele tayonga l’elongamelo ka ndjɔsɛna pondjo pondjo lo paradiso ka lanɛ la nkɛtɛ. (Joani 17:3; Enyelo 21:3, 4) Ɛtshɔkɔ ɛsɔ ndo lokema l’ɛtshɔkɔ ekina watokongɛ ekɔ etombelo w’oma lo tshelo ya ndjahombia yoleki tshɛ yaki la Yeso.
Tɔngɛnɛngɛnɛ Dambo dia Dikɔlɔ dia Nkumadiɔndjɔ
Aha la tâmu, Dambo dia Dikɔlɔ dia Nkumadiɔndjɔ ekɔ yoho ya mamba yakatɛnya ‘Nzambi ngandji kande k’otamanya.’ Ndo yɛdikɔ yaki Jehowa Nzambi yendana l’olambo wa tshungo yakakotshama oma lo ngandji ka ndjahombia kaki la Yeso ekɔ mɛtɛ ‘woshasha waheyama mbuta.’ (2 Koreto 9:14, 15) Onde woho wakatɛnya Nzambi ɔlɔlɔ ande w’otema oma lo tshimbo ya Yeso Kristo hakotshutshuya dia wɛ monga la lowando la shikaa lo dikambo sɔ?
Tekɔ l’eshikikelo di’akambo asɔ wayokotshutshuya dia wɛ monga la lowando. Ɔnkɔnɛ, tamboketa la wangasanu tshɛ dia wɛ sangana l’Ɛmɛnyi wa Jehowa dia sala Eohwelo ka nyɔi ka Yeso. Ɔnɔnyi ɔnɛ, Eohwelo kayosalema Lushi la Sato, Ngɔndɔ ka Nɛi 16, l’ɔkɔngɔ w’ɛɔtwɛlɔ ka wonya. Ɛmɛnyi wa Jehowa wa lo ngelo kodjashiyɛ wayokewoya wonya ndo dihole shikaa diayosalema dikambo di’ohomba efula sɔ.
[Nɔtɛ ya l’ɛse ka dikatshi]
a Dia wɛ nyomoleka mbeya akambo efula wendana la tshungo, lam’alangɛ, enda lo dibuku Ewo Katɔla Otsha lo Lɔsɛnɔ la Pondjo, diakatondja Ɛmɛnyi wa Jehowa.
[Kiombo/Esato wa lo lɛkɛ 6]
“ƆNƐ EKƆ DEMBA DIAMI” KANA “ƆNƐ EKƆ DIDJIDJI DIA DEMBA DIAMI”, ELE DIMƐNA NA?
Etena kakate Yeso ate: ‘Dimi lekɔ lokuke’ ndo ɔnɛ ‘Dimi lekɔ otondo w’ɔkɔdi wa vinyɔ’ ndooko onto lakoka fɔnya dia nde aki lokuke kana ɔkɔdi wa vinyɔ wa mɛtɛ mɛtɛ. (Joani 10:7; 15:1) Woho akɔ wamɛ, etena kashila Bible de Jérusalem ɛtɛkɛta waki Yeso w’ɔnɛ: “Ɔnɛ ekɔ dikɔhɔ dia sheke y’oyoyo,” hatokoke mbuta dia dikɔhɔ diaki mɛtɛ mɛtɛ sheke y’oyoyo. Ndo nto, etena kakandate dia mapa ‘waki’ demba diande, ekɔ mɛtɛ dia mapa waki didjidji dia demba diande. Ɔnkɔnɛ ekadimwelo ka Bible kaki Charles B. Williams mbutaka ɔnɛ: “Ɔnɛ ele didjidji dia demba diami.”—Luka 22:19, 20.
[Osato wa lo lɛkɛ 5]
Mapa waha la wodoya ndo vinyɔ ekɔ tolembetelo tasungana ta demba dia Yeso di’aha la pɛkato ndo ta dikila diande diakatshulwama
[Osato wa lo lɛkɛ 7]
Eohwelo toholaka ngandji ka mamba kaki Jehowa Nzambi ndo kaki Yeso Kristo