Tosambe wanɛ walela

“[Jehowa] akankiti iso . . . dia nsamba antu tshe walela.”​—ISAYA 61:1, 2.

1, 2. Waa na wahombaso nsamba ndo lande na?

JEHOWA, Nzambi k’esambelo tshɛ ka mɛtɛ tetshaka dia sho ndjakiyanya etena kele anto amɔtshi la pâ. Nde tetshaka dia ‘keketsha anima wambɔkɔmɔ,’ ndo dia nsamba wanɛ tshɛ walela. (1 Tesalonika 5:14) Etena kele ekimanyielo ka ngasɔ ohomba, sho kimanyiyaka asekaso ambetawudi. Sho mɛnyaka nto ngandji kaso otsha le anto wele bu l’etshumanelo, oyadi kânga ntondo vɔ kɔmɛnya dia wekɔ la ngandji oya le so.​—Mateu 5:43-48; Ngalatiya 6:10.

² Yeso Kristo akadia ndo akɛnya di’ɔkɛndɛ wa prɔfɛsiya ɔnɛ wakakotshama le nde lo mbuta ate: “Nyuma ka Khumadiondjo [Jehowa] keli la mi, ne dia [Jehowa] akankiti iso dia dimi nsambisha amenyi fono lukumu l’ololo. Ndi akantumi dia dimi nkonoya akanga w’etema wambate, . . . dia nsamba antu tshe walela.” (Isaya 61:1, 2; Luka 4:16-19) Akristo w’akitami w’esɔ wa nshi nyɛ wakeye oma k’edjedja di’ɔkɛndɛ ɔsɔ mendanaka nto la wɔ, ndo “ekoko ekina” ngɛnangɛnaka dia mbasha lonya l’olimu ɔsɔ.​—Joani 10:16.

3. Etena kambola anto vate: “Lande na ketawɔ Nzambi asui?,” ngande wakokaso mbâkimanyiya?

³ Etena katomba mpokoso kɛmɔtshi ndo lam’onga anto la pâ ya wolo, vɔ tshɛ tombolaka ɔnɛ: ‘Lande na ketawɔ Nzambi di’asui tokomɛ?’ Bible mbishaka okadimwelo wa shikaa lo wombola ɔsɔ. Koko mbeyaka nɔmba etena k’otale le onto lele atekaka Bible dia nde ndjokoma dia shihodia okadimwelo akɔ dimɛna. Ekimanyielo koka tanema l’ekanda watondja Ɛmɛnyi wa Jehowa.a L’etatelo, aki tshondo y’esambelo le anto amɔtshi dia vɔ mɛna divɛsa dimɔtshi dia lo Bible oko nɛ diele lo Isaya 61:1, 2, nɛ dia divɛsa sɔ mɛnyaka dia Nzambi nangaka di’anto sambema.

4. Ngande wakakimanyiya Ɔmɛnyi wa Jehowa ɔmɔtshi wa la Pologne ombeki w’osekaseka wakakɔmɔ otema, ndo ngande wakoka dikambo sɔ kokimanyiya dia wɛ kimanyiya anto akina?

⁴ Anto tshɛ, oyadi akɛnda kana epalanga wekɔ l’ohomba w’esambelo. Osekaseka ɔmɔtshi w’ɛnɔnyi dikumi l’ɛmɔtshi wakakɔmɔ otema lo wodja wa Pologne akayange dako oma le osekande ɔmɔtshi la womoto. La ngandji tshɛ, osekande ɔsɔ laki Ɔmɛnyi wa Jehowa akayange dia mbeya akambo efula lo dikambo sɔ, ko nde akeye di’osekande akatshimbaka yimba la wembola ndo l’ekiyanu efula wele oko: “Lande na kambofulanɛ akambo wa kɔlɔ? Lande na kasowa anto? Lande na kasowa kosɛmi ka womoto kele ekuse? Lande na kemi la hemɔ ka lo doyi? Ɔtɛmwɛlɔ mbutaka dia Nzambi mbalanga di’akambo asɔ monga ngasɔ. Ko naka ngasɔ mbediɔ, kete ndoko ohomba wa dimi tetemala monga la mbetawɔ le nde!” Ɔmɛnyi ɔsɔ akalɔmbɛ Jehowa l’otema ande ndo akate ate: “Lekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo woho wamboyomimbola dikambo sɔ. Layohemba kokimanyiya.” Nde akawotɛ dia nde lawɔ aki l’ekiyanu efula oma lo dikɛnda diande koko Ɛmɛnyi wa Jehowa wakokimanyiya. Nde akolembetshiya ate: “Dimi lakeye dia Nzambi hasoya anto. Nde mbalangaka, nde mbakombolɛka kɛnɛ koleki tshɛ dimɛna, ndo kem’edja nde ayanga sala etshikitanu wa mamba lanɛ la nkɛtɛ. Hemɔ, lotshundu, ndo nyɔi ayonyɛma, ndo anto wele l’okitanyiya wayɔsɛna pondjo pondjo lanɛ la nkɛtɛ.” Nde akɛnya osekaseka ɔsɔ Enyelo 21:3, 4; Jobo 33:25; Isaya 35:5-7 ndo 65:21-25. L’ɔkɔngɔ wa sawo di’otale, osekaseka wakakɔmɔ otema ɔsɔ akate l’eshikikelo tshɛ ate: “Kakianɛ, lambeya oyango wa lɔsɛnɔ lami. Onde dimi koka ndjokenda nto?” Ɔmɛnyi ɔsɔ akatatɛ mbeka la nde Bible mbala hiende lo lomingu.

Tosambe anto akina l’esambelo k’oma le Nzambi

5. Kakɔna kayosha esambelo k’oshika etena katɛkɛtaso la kɛtshi?

⁵ Etena kasambaso anto akina, ɛtɛkɛta wa kɛtshi wekɔ ohomba efula. Sho salaka la wolo dia mɛnya onto lalela oma l’ɛtɛkɛta watondjaso ndo lo wendjo aso wa dui dia tekɔ lo ndjakiyanya efula lo kɛnɛ kambôkomɛ. Dikambo sɔ hadiosalema lo kamba l’ɛtɛkɛta wahatumbi oma k’ɛse otema. Bible totɛka dia ‘oma l’ekikelo kaso ndo oma l’esambelo kele l’Afundelo, sho kokaka monga l’elongamelo.’ (Romo 15:4) Lo menda dikambo sɔ, sho koka nembetshiya l’etena kakoka ele Diolelo diaki Nzambi, ndo sho koka mbɛnya l’ekimanyielo ka Bible woho wayoshidiya Diolelo diaki Nzambi ekakatanu wɛnaso ɛlɔ kɛnɛ. Oma lâsɔ, sho koka kana l’onto yimba lo mbɛnya lande na kele Diolelo ekɔ elongamelo k’oshika. Lo yoho shɔ, mbayotosha esambelo.

6. Kakɔna kahombaso kimanyiya anto dia vɔ mbeya woho wa kondja wahɔ efula oma l’esambelo k’oma l’Afundelo?

⁶ Di’onto kondja wahɔ efula oma l’esambelo kawoshaso, nde pombaka mbeya Nzambi ka mɛtɛ, woho w’onto wende, ndo woho wele alaka ande wekɔ alaka w’eshika. Etena kayangaso dia kimanyiya onto lele atonge ɔtɛmɔdi wa Jehowa, ayonga dimɛna mbolembetshiya awui wayela anɛ. (1) Dia esambelo kele lo Bible ndja oma le Jehowa, Nzambi ka mɛtɛ. (2) Jehowa ekɔ Nkanga-Nkudu-Tshɛ, Otungi w’olongo la wa nkɛtɛ. Nde ekɔ Nzambi ka ngandji ndo nde ndola la ngandji ka mamba ndo l’akambo wa mɛtɛ. (3) Sho koka keketshama dia mbikikɛ ekakatanu wele laso naka sho sukana la Nzambi lo monga l’ewo ka mɛtɛ k’oma l’Ɔtɛkɛta ande. (4) Bible ekɔ l’avɛsa watɛkɛta dikambo di’ehemba shikaa wakahomana l’anto wotshikitanyi.

7. (a) Kakɔna kakokaso sala etena katɛtɛso ɔnɛ esambelo kasha Nzambi ‘mongaka efula lo tshimbo ya Kristo’? (b) Ngande wakokayɛ samba onto lɛna dia pâ kele lande ekɔ etombelo w’oma lo lɔkɛwɔ la kɔlɔ laki lande?

⁷ Amɔtshi wakasambe anto wambekesanɛ la Bible waki la pâ lo mbadia la wɔ 2 Koreto 1:3-7. Etena kasalawɔ dikambo sɔ, vɔ mbidjaka dikako vɔlɛ lo etelo kata ɔnɛ ‘esambelo kakondjaso nto mongaka efula oma lo tshimbo ya Kristo.’ Divɛsa sɔ mbeyaka kimanyiya onto dia nde mbeya dia Bible mbele kiɔkɔ y’esambelo kahombande mbɔsa la nɛmɔ efula. Diɔ mbeyaka nto nɔngɔsɔla mboka dia nyomoyoleka sawola nto lo waaso akina. Naka onto mɛnaka dia pâ yele lande ekɔ etombelo w’oma l’akambo wa kɔlɔ wakandasale, sho mbeyaka mbotɛ aha la monga oko onto la wanya, dia nde koka kondja esambelo oma lo kɛnɛ kofundami lo 1 Joani 2:1, 2 ndo l’​Osambu 103:11-14. Lo toho tɔsɔ mbayotosamba mɛtɛ anto akina l’esambelo k’oma le Nzambi.

Etena kasambaso anto wadiɛnɛ l’akambo wa ngala kana la wola

8, 9. Ngande wakokaso mbisha esambelo kahombama le anto wadiɛnɛ l’awui wa ngala?

⁸ Miliyɔ y’anto wekɔ lo diɛnɛ l’awui wa ngala, oyadi w’oma lo diakanelo kana w’oma l’ata. Ngande wakokaso samba anto asɔ na?

⁹ Akristo wa mɛtɛ mbewɔka la wolo tshɛ oma l’ɛtɛkɛta kana oma l’etsha awɔ dia sukɛ wedi ɔmɔtshi w’anto wa l’andja ɔnɛ etena kalɔshanawɔ. (Joani 17:16) Koko, vɔ kambaka la Bible dia mɛnya di’awui wa pâ wɛnaso nshi nyɛ hawototetemala la monga lo pondjo. Vɔ koka mbadia Osambu 11:5 dia mɛnya woho wɔsa Jehowa wanɛ walanga awui wa ngala kana Osambu 37:1-4 dia mɛnya ekeketshelo kasha Nzambi diaha sho sɔmbɔya kɔlɔ, koko dia ndjaɛkɛ le nde. Ɛtɛkɛta wa l’​Osambu 72:12-14 mɛnyaka woho wayaoka Sɔlɔmɔna ka Woke, mbut’ate Yeso Kristo ɔnɛ lolɛ kakianɛ oko Nkumekanga l’olongo lo dikambo di’anto waha l’onongo wasowa l’awui wa ngala.

10. Ngande wakoka avɛsa woshilami lanɛ kokimanyiya naka aya ɛnɔnyi efula wasɛnayɛ l’ahole walɔma ata?

¹⁰ Anto amɔtshi wekɔ lo sɛna l’ahole watetemala anto ndɔshana dia mbɔsa ngelo. Vɔ wɔsaka di’ata ndo etombelo w’oma lɔkɔ ekɔ etenyi kɛmɔtshi ka lɔsɛnɔ. Elongamelo kâmɛ kele lawɔ ele ɔnɛ naka vɔ ndawɔ otsha lo wodja okina kete vɔ koka tonga dimɛna. Koko efula ka l’atei awɔ wakahembe dia sala dikambo sɔ kokondja etombelo w’ɛlɔlɔ, ndo wanɛ wakahembe dia sala dikambo diakɔ wakashisha nsɛnɔ yawɔ. Wanɛ watshɔ otsha lo wodja okina tɛnaka mbala efula dia vɔ ndawɔ nkɔi ko totana lawondo, mbut’ate ndawɔ weho ɛmɔtshi w’ekakatanu ko totana weho ekina. Sho koka kamba l’​Osambu 146:3-6 dia kimanyiya anto asɔ dia vɔ mbidja elongamelo kawɔ l’ɛngɔ kɛmɔtshi koleki tshelo ya monɔ otsha lo wodja okina. Prɔfɛsiya ka lo Mateu 24:3, 7, 14 ndo 2 Timote 3:1-5 mbeyaka mbâkimanyiya dia vɔ ndeka shihodia etena kɛnɛ ndo kitshimudi y’akambo wakikɛwɔ, mbut’ate shihodia dia tekɔ lo sɛna l’ekomelo ka dikongɛ di’akambo nɛ di’omusu. Avɛsa wele oko Osambu 46:1-3, 8, 9 ndo Isaya 2:2-4 mbeyaka mbâkimanyiya dia vɔ mbeya dia elongamelo kendana la wɔladi wa lo nshi yayaye kekɔ mɛtɛ.

11. Avɛsa akɔna wakasambe womoto ɔmɔtshi la l’Afrikɛ wa l’Owɛstɛ ndo lande na?

¹¹ Lam’akalɔmaka ta l’Afrikɛ wa l’Owɛstɛ, womoto ɔmɔtshi akalawɔ oma lo ngelo kawɔ lâsɔ k’ekoma watondɔtondɔ. Lɔsɛnɔ lande lakalole la wɔma, lonyangu, ndo nde aki la lɔkɔnyɔ l’efula l’otema. L’ɔkɔngɔ diko, lam’akasɛnaka nkumbo kawɔ lo wodja okina, omɛnde akɔshi yɛdikɔ ya tshumba sɛrtifika kawɔ ka diwala, ko mbitshanya wadɛnde ɔsɔ laki ndo la diemi kâmɛ l’ɔnawɔ laki l’ɛnɔnyi dikumi l’ɛmɔtshi dia nde monga osasɛrdɔsɛ. Lam’akawɛnya womoto ɔsɔ kɛnɛ kele lo Filipi 4:6, 7 ndo Osambu 55:22, kâmɛ l’asawo amɔtshi w’oma lo Tshoto y’Etangelo la Réveillez-vous !, nde akayokondjaka esambelo ndo oyango lo lɔsɛnɔ.

12. (a) Naa ekimanyielo kasha Afundelo anto wadiɛnɛ la wola w’efula? (b) Ngande wakakimanyiya Ɔmɛnyi wa Jehowa ɔmɔtshi wa lo wodja w’Asie kidiya kɛmɔtshi?

¹² Wola ekɔ lo ndanya nsɛnɔ ya miliyɔ y’anto. Mbala mɔtshi dikambo sɔ nto ndja oma l’ata ndo etombelo w’oma lɔkɔ. Lo tena dikina, ewandji wa lɛɛta wele kema l’ekanelo k’ɔlɔlɔ ndo anto wele la lowandji la lokaki kana lokeso mbɔsaka falanga tshɛ yakombe anto lo waa bankɛ ko mbatshutshuyaka la wolo dia vɔ shisha diangɔ diawɔ. Akina watakondjaka lomombo la l’andja ɔnɛ ndoko lushi. Anto asɔ tshɛ koka nsambema etena keyawɔ ɔnɛ Nzambi ayokimanyiya wanɛ wayaɛkɛ le nde ndo ayowasha andja wa losembwe wele anto tshɛ wayɔngɛnangɛna l’elimu w’anya awɔ. (Osambu 146:6, 7; Isaya 65:17, 21-23; 2 Petero 3:13) Lam’akoke Ɔmɛnyi wa Jehowa ɔmɔtshi wa lo wodja wa Thaïlande woho wakakiyanaka kidiya kande kɛmɔtshi lo dikambo dia pâ kele lo wodja ɔsɔ lo kɛnɛ kendana l’ekondjelo, nde akolembetshiya di’aha lo wodja ɔsɔ oto mbele anto la pâ, koko l’andja w’otondo. Ɔkɛtshanyelo wa Mateu 24:3-14 ndo Osambu 37:9-11 akayokonya lo wekelo wa Bible.

13. (a) Ngande wakokaso kamba la Bible dia kimanyiya anto wambokesama mbala efula? (b) Ngande wahombayɛ sala la wolo dia kana yimba l’anto wɔsa di’awui wa kɔlɔ kana asui wele lawɔ mɛnyaka dia Nzambi bu?

¹³ Anto wambosowa ɛnɔnyi efula kana wambokesama mbala efula, mbeyaka monga oko ase Isriyɛlɛ waki l’Edjibito waki “uma l’okei awo” konanga mboka. (Etumbelu 6:9) L’awui wa ngasɔ mbeyaka monga dimɛna kotola yambalo lo toho takoka Bible mbakimanyiya dia vɔ tondoya ekakatanu wa nshi nyɛ ndo dia mbewɔ tolonga t’anyanya talanya nsɛnɔ y’anto efula. (1 Timote 4:8b) Amɔtshi mbeyaka mbɔsa ekakatanu wahomana la wɔ oko djembetelo yɛnya dia Nzambi bu kana dia nde hayakiyanya dikambo diawɔ. Wɛ koka kana l’onto la ngasɔ yimba la divɛsa dimɔtshi diasungana dia mbokimanyiya dia nde mbeya ɔnɛ Nzambi akasha anto ekimanyielo, koko anto efula hawetawɔ ekimanyielo kakɔ.​—Isaya 48:17, 18.

Etena kasambaso anto wele lo pâ oma lo mpɛpɛ ya wolo kana adidimu wa nkɛtɛ

14, 15. Etena katshika mpokoso kɛmɔtshi anto efula lo pâ, ngande wɛnya Ɛmɛnyi wa Jehowa dia vɔ ndjakiyanyaka dikambo diawɔ na?

¹⁴ Mpokoso kɛmɔtshi mbeyaka ndja oma lo lɔpɛpɛ la wolo, didimu dia nkɛtɛ, dja, mvula ngembe, otondwelo wa bɔmbɛ kɛmɔtshi kana wa vɔlka. Anto efula mbeyaka monga la pâ oma lo mpokoso kɛsɔ. Kakɔna kahomba salema dia nsamba wanɛ wohandwe na?

¹⁵ Anto pombaka mbeya di’onto ɔmɔtshi ndjakiyanyaka dikambo diawɔ. Lam’akatombe mpokoso kɛmɔtshi k’oma le waa terɔristɛ lo wodja ɔmɔtshi, anto efula waki la lɔkɔnyɔ. Efula ka l’atei awɔ wakavusha ase nkumbo kana ɔtɛ wa nkumbo mbut’ate ɔnɛ lakakimanyiyaka nkumbo, ndo angɛnyi. Akina wakashisha elimu, ndo akina kondjaoka nto woho wakawayaokaka ntondo dia wekɔ l’ekokelo. Ɛmɛnyi wa Jehowa wakakimanyiya anto lo ntshɔ dia towaenda lawakawɔ, vɔ wakɛnya kɛtshi kawɔ otsha le anto l’ɔtɛ wakawashisha diangɔ diawɔ ndo wakewoya anto akɔ ɛtɛkɛta w’esambelo w’oma lo Bible. Anto efula wakangɛnangɛna woho wakatayakiyanya dikambo diawɔ.

16. Lam’akatombe mpokoso kaki l’ɛtshi kɛmɔtshi ka nkɛtɛ ka lo wodja wa El Salvador, bonde kaki olimu w’esambelo w’Ɛmɛnyi wa Jehowa wa lo ngelo kakɔ l’etombelo w’amɛna efula?

¹⁶ L’ɔnɔnyi 2001, didimu dia nkɛtɛ dia wolo diakayelana l’okongwelo wa dikenga dia longe l’ekama kâmɛ la mbɔkɔ ndo lɔtɛkɛ akadiake anto efula lo wodja wa El Salvador. Ɔnaki kadiyɛso kɛmɔtshi laki l’ɛnɔnyi 25 akavu ndo akose ahende waki omambedi ande wa wamato wakavu. Kombeta edja, nyango ɔna pami lakavu ɔsɔ nde l’omambedi w’ɔna pami akɔ wakayasha efula l’olimu w’esambishelo. Anto efula wakawatɛ dia Nzambi mbakɔshi anto wovwe kana ɔnɛ dikambo sɔ aki lolango la Nzambi. Ɛmɛnyi wa Jehowa ɛsɔ wakakambe la divɛsa dia Tukedi 10:22 dia mɛnya dia Nzambi hetawɔ di’anto sowa. Vɔ wakadiaka Romo 5:12 dia mɛnya ɔnɛ nyɔi kakaye oma lo pɛkato, koko tɔ bu lolango la Nzambi. Vɔ wakatɛkɛta nto dia losango l’esambelo lele l’​Osambu 34:18, Osambu 37:29, Isaya 25:8, ndo Enyelo 21:3, 4. Anto efula wakahokamɛ, djekoleko woho waki wamato asɔ ahende wakavusha ase nkumbo yawɔ lo mpokoso kɛsɔ ndo vɔ wakatatɛ mbeka l’anto efula Bible.

17. Woho akɔna w’ekimanyielo kahombaso mbisha etena katomba mpokoso kɛmɔtshi?

¹⁷ Etena katomba mpokoso kɛmɔtshi, wɛ mbeyaka pomana l’onto ɔmɔtshi lele l’ohomba w’ekimanyielo ka l’emunyi esadi. Kɛsɔ mbeyaka nɔmba dia mbelɛ munganga, kimanyiya onto dia nde koma lo lopitadi, kana mbokimanyiya la yangɔ ya ndɛ kana la dihole dia nde mpanga. Lam’akasalema mpokoso kɛmɔtshi lo wodja w’Italie lo 1998, jurunalistɛ mɔtshi akɛnyi di’Ɛmɛnyi wa Jehowa “wakakimanyiyaka anto lo yoho ya dimɛna efula, lo kimanyiya anto tshɛ waki la pâ aha la mimbola dia mbeya ɔtɛmwɛlɔ wewɔ.” L’ahole amɔtshi, akambo wa prɔfɛsiya wakatama lo dikambo dia nshi y’ekomelo wekɔ lo soya anto woho w’anyanya. L’ahole asɔ, Ɛmɛnyi wa Jehowa kotolaka yambalo y’anto lo prɔfɛsiya ya lo Bible ndo vɔ sambaka anto l’eshikikelo kasha Bible k’ɔnɛ Diolelo diaki Nzambi diayela anto ekokelo k’oshika.​—Tukedi 1:33; Mika 4:4.

Etena kasambaso anto wambovusha ose nkumbo ɔmɔtshi

18-20. Kakɔna kahombayɛ mbuta kana sala dia nsamba anto wamboshisha ose nkumbo kawɔ ɔmɔtshi?

¹⁸ Oseka lushi tshɛ, miliyɔ y’anto wekɔ lo mvusha onto ɔmɔtshi lakiwɔ la ngandji. Wɛ mbeyaka pomana l’anto walela asɔ etena keyɛ l’olimu w’Okristo kana kasalayɛ elimu wa lo lɔsɛnɔ wa lushi la lushi. Kakɔna kahombayɛ sala kana mbuta kayokoka mbisha esambelo na?

¹⁹ Onde mɛnamaka di’onto akɔ ekɔ la lɔkɔnyɔ? Onde ase nkumbo akina walela wekɔ lo luudu lakɔ? Ekɔ akambo efula wakokayɛ nanga mbuta koko paka monga la shɛnɔdi. (Undaki 3:1, 7) Ondo ayonga dimɛna mbotɛ ɛtɛkɛta w’esambelo ko mbôtshikɛ okanda ɔmɔtshi wasungana walembetshiya awui wa lo Bible (oko biukubuku, periodikɛ, kana traktɛ), ndo kalola l’ɔkɔngɔ wa nshi ngana dia ndjenda kana koka nyomosha ekimanyielo kekina. L’etena kakoka, ko monga dia mbewoya akambo amɔtshi wakeketsha wele lo Bible. Kɛsɔ mbeyaka tondja etombelo watutsha asolo ndo wakɔnɔla. (Tukedi 16:24; 25:11) Wɛ hakoke mbolola onto lambovɔ woho wakasale Yeso. Koko wɛ koka mbewoya onto kɛnɛ kata Bible lo dikambo di’onto lambovɔ, kânga mbele ondo ɔsɔ mbeyaka monga ko bu etena ka dimɛna ka tshikitanya kanyi ya kɔlɔ yele l’onto lo dikambo sɔ. (Osambu 146:4; Undaki 9:5, 10; Ezekiyele 18:4) Wɛ koka mbadia kâmɛ l’onto dikambo di’elongamelo ka eolwelo kasha Bible. (Joani 5:28, 29; Etsha 24:15) Wɛ mbeyaka mbolembetshiya dikambo sɔ, ndo dia sala dikambo so wɛ mbeyaka ondo kamba l’ɛkɔndɔ wa lo Bible watɛkɛta dikambo dia eolwelo. (Luka 8:49-56; Joani 11:39-44) Ndo nto, kotola yambalo lo waonga waki Nzambi ka ngandji kasha elongamelo kɛsɔ. (Jobo 14:14, 15; Joani 3:16) Ɛnya woho wakakokimanyiya wetshelo ɔsɔ ndo lande na keyɛ la mbetawɔ lɔkɔ.

²⁰ Leeta la ndja lo Mbalasa ka Diolelo mbeyaka kimanyiya onto lalela dia nde mbeya anto wele la ngandji ka mɛtɛ ka wanyawɔ anto ndo weya woho wa keketshanya lam’asawɔ. Womoto ɔmɔtshi la lo wodja wa Suède akate dia dikambo sɔ mbakandayangaka lɔsɛnɔ lande l’otondo.​—Joani 13:35; 1 Tesalonika 5:11.

21, 22. (a) Kakɔna kalɔmbama le so dia sho nsamba onto? (b) Ngande wakokayɛ nsamba onto leya Afundelo dimɛna?

²¹ Etena keyayɛ di’onto ɔmɔtshi ekɔ la lɔkɔnyɔ, oyadi l’etei kana l’andja w’etshumanelo k’Akristo, onde wɛ mengengaka mbala mɔtshi lo dikambo dia kɛnɛ kahombayɛ mbuta kana sala? Tshɛkɛta ya lo Grɛkɛ yakadimɔma ɔnɛ “esambelo” lo Bible nembetshiyaka “mbeta l’onto wedi.” Dia monga osambi wa dimɛna nɔmbaka dia wɛ tshungola etena ka monga kâmɛ l’anto walela.​—Tukedi 17:17.

²² Ko kayoyosala naka onto lalangayɛ tosamba amboshilaka la mbeya kɛnɛ kata Bible lo dikambo dia nyɔi, dia tshungo ndo dia eolwelo na? Oyelo w’ɔngɛnyi w’onto wele lande dietawɔ diamɛ koka monga esambelo. Naka nde nangaka tɛkɛta, kete hokamɛnde dimɛna. Toyangake dia mbisha sawo. Naka nyambadia divɛsa dimɔtshi, kete ɔsadiɔ oko ekeketshelo kanyosha Jehowa nyu akɔ ahende. Ɛnya eshikikelo ka wolo kele lanyu l’alaka tshɛ wele l’Afundelo. Oma lo mɛnya kɛtshi ka Nzambi ndo lo mbewoya onto akambo wa mɛtɛ wele l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi, wɛ koka kimanyiya wanɛ walela dia vɔ kondja wolo w’oma le Jehowa, ‘Nzambi k’esambelo tshɛ.’​—2 Koreto 1:3.

[Nɔte ka l’ɛse ka dikatshi]

Ngande wayoyolembetshiya?

• Lo ndjela anto efula onto akɔna ele lo kiɔkɔ ya pâ yatomba, ndo ngande wakokaso mbakimanyiya?

• Kakɔna kakokaso sala dia kimanyiya anto efula dia vɔ ndeka kondja wahɔ oma l’esambelo kasha Bible?

• Akambo akɔna wasoya anto efula lo ngelo kanyu, ndo ngande wakokayɛ mbasamba?

[Esato wa lo lɛkɛ 31]

Ewoya losango l’esambelo lo tena dia pâ

[Efundelo wɛnya kanga]

Pango ka dawo: FƆTƆ KA O.N.U. 186811/J. Isaac

[Osato wa lo lɛkɛ 32]

Oyelo w’ɔngɛnyi ɔmɔtshi koka monga esambelo