Tohokame kɛnɛ kata nyuma!

‘Ɔnɛ lele l’atui, oke kɛnɛ katela nyuma tshumanelo.’​—ENYELO 3:22.

1, 2. Dako diakɔna diaya mbala la mbala l’awui wakewoya Yeso tshumanelo esambele dioshidiwɔ l’Enyelo?

EKAMBI waki Jehowa pombaka mbidja yimba l’ɛtɛkɛta waki Yeso Kristo wakasambiyama oma le nyuma wakandewoya tshumanelo esambele dioshidiwɔ lo dibuku dia Bible di’Enyelo. Lo awui asɔ tshɛ wakandawaewoya sho tanaka dako diata ɔnɛ: ‘Ɔnɛ lele l’atui, oke kɛnɛ katela nyuma tshumanelo.’​—Enyelo 2:7, 11, 17, 29; 3:6, 13, 22.

² Tamboshila sɛdingola awui wakewoya Yeso andjelo kana emendji wa l’Ɛfɛsɔ, wa la Smurina, ndo wa la Pɛrɛngamo. Ngande wakokaso kondja wahɔ oma lo kɛnɛ kakandatɛ tshumanelo dikina nɛi oma l’ekimanyielo ka nyuma k’ekila na?

Le ondjelo wa la Tuyatira

3. Lende aki osomba wa Tuyatira, ndo vɔ wakeyamaka efula l’ɔtɛ wa diangɔ diakɔna?

³ “On’a [Nzambi]” akândola ndo akahangwɛ etshumanelo ka la Tuyatira. (Adia Enyelo 2:18-29.) Tuyatira (ngelo kowelɛ nshi nyɛ ɔnɛ Akhisar) akakama l’omamu wa lushi lɔmɔtshi lakashaka Ɔkɛdi wa Woke wa Gediz (wakawelɛka ntondo Hermus) wele lo lɛkɛ l’owɛstɛ l’Asie Mineure. Osomba ɔsɔ wakeyamaka efula l’ɔtɛ wa disɛlasɛla ndo elimu ekina w’anya efula wakasalemaka lɛkɔ. Wanɛ wakasalaka mukubu wakakambaka l’edio w’otamba wakawelɛka Madder dia sala mukubu wa bêla wakeyamaka ndo wakalangemaka l’ahole tshɛ. Ludiya, womoto lakayokomaka Okristo lam’akatshu Paulo la Filipi ka la Ngirika, aki “usundjishi w’ahondo wa tilili, [wa l’]usumba wa Tuyatira.”​—Etsha 16:12-15.

4. L’akambo akɔna wakândɔma etshumanelo ka la Tuyatira?

⁴ Yeso akândola etshumanelo ka la Tuyatira l’ɔtɛ w’etsha atɔ w’ɔlɔlɔ, oko ngandji, mbetawɔ, ekikelo ndo ekambelo kawɔ k’olimu. ‘Etsha awɔ wa l’ɔkɔngɔ wakaleke wa ntondo weke.’ Koko oyadi tekɔ lo mandɔma le anto, sho pombaka tetemala la mbidja yimba lo kɛnɛ kendana la lɔkɛwɔ laso.

5-7. (a) Akɔna aki ‘womoto Jezabɛlɛ,’ ndo kakɔna kakahombe salema lo kɛnɛ kendana la shɛngiya yande? (b) Awui wakewoya Kristo etshumanelo ka la Tuyatira kimanyiyaka wamato woka Nzambi wɔma dia sala na?

⁵ Ase etshumanelo ka la Tuyatira waketawɔka ɔtɛmwɛlɔ wa dikishi, wetshelo wa kashi ndo awui wa mindo wa dieyanelo. “Umuntu uku Jezebele” aki l’atei awɔ, ondo ɔsɔ aki olui ɔmɔtshi a wamato waki la waonga wele oko wanɛ waki la Jezabɛlɛ Nkumekanga ka kɔlɔ ka womoto ka lo waoho dikumi wa Diolelo di’Isariyɛlɛ. Waa nomb’ewo mɔtshi mbutaka dia wamato amɔtshi wa la Tuyatira wakayaetɛ vamɛ amvutshi wakahembe tshutshuya Akristo dia vɔ tɛmɔla tozambizambi ta wamato ndo t’apami t’ase atshunda w’amundji w’okanda ndo dia vɔ ndjasha lo wa fɛtɛ yele la diangɔ diakawalambolaka dikishi. Tatetawɔke dia womoto layaetɛ ndamɛ omvutshi munganyiya ase etshumanelo k’Akristo ka nshi nyɛ!

⁶ Kristo ‘aki suke la kɔsha Jezabɛlɛ lo mbeto k’asui, ndo mbela wanɛ wakônanaka la nde fɔnu ka woke, naka vɔ hawoyatshumoyisha oma l’etsha awɔ wa kɔlɔ.’ Amendji hawohombe pondjo nkɔ lo wetshelo wa kashi ndo lo shɛngiya ya kɔlɔ ya ngasɔ, ndo ndoko Okristo wahomba sala monanyi ka lo nyuma ndo ka lo demba kana ndjasha l’ɔtɛmwɛlɔ wa dikishi l’oyango w’ɔnɛ kele toshihodia di’“akambu a waki wa Satana” wekɔ tshɛ kɔlɔ. Naka sho ndjela dako diaki Yeso, kete ‘tayokukutɛ la wolo tshɛ kɛnɛ kele laso,’ ndo pɛkato hatotoleka wolo. Oko wakawatone ditshelo diahɔtɔnɛ la lolango laki Nzambi, diele oko sɔngu ka monanyi ndo eyango wa kɔlɔ, akitami w’esɔ w’olwama kondjaka “wulu wa mbulela wedja” ndo wayosangana kâmɛ la Kristo dia ndanya wedja akɔ. Tshumanelo dia nshi nyɛ diekɔ la tɔɔtɔ ta didjidji, ndo akitami w’esɔ wayolongola “sunga yoto ya ngaingai ya pindju,” mbut’ate Yeso Kristo Otshuki a wadi, etena kayowolɔ otsha l’olongo.​—Enyelo 22:16.

⁷ Yeso akalake etshumanelo ka la Tuyatira di’aha tɔ mbetawɔ tɔsɛngiya ta kɔlɔ ta wamato wanɛ wakakome waa apɔsta. Awui wakasambiyama oma le nyuma wakewoya Yeso etshumanelo kɛsɔ kimanyiyaka wamato wa nshi nyɛ woka Nzambi wɔma dia vɔ tetemala la nɛnya dihole diakawasha Nzambi. Vɔ hawoyange dia mbahemɛ apami ndo hawoyange dia kɔsha anangɛso lo monanyi ka lo nyuma kana ka lo demba. (1 Timote 2:12) Koko, wamato asɔ mbishaka ɛnyɛlɔ ka dimɛna k’etsha w’ɔlɔlɔ ndo l’olimu wakambawɔ dia tombola Nzambi. (Osambu 68:11; 1 Petero 3:1-6) Naka etshumanelo nama dimɛna kɛnɛ kele latɔ, mbut’ate wetshelo ndo lɔkɛwɔ la pudipudi ndo tɔ nanga olimu wa Diolelo, Kristo hatokilanya koko ayokiela difuto dia mamba.

Le ondjelo wa la Saradi

8. (a) Lende aki Saradi ndo naa awui amɔtshi weyama lo dikambo di’osomba ɔsɔ? (b) Lande na kaki etshumanelo ka la Saradi l’ohomba w’ekimanyielo?

⁸ Etshumanelo ka la Saradi kaki l’ohomba w’ekimanyielo aha la tshimbatshimba nɛ dia tɔ kakavu lo nyuma. (Adia Enyelo 3:1-6.) Tɔ kaki lo kilɔmɛtɛlɛ 50 lo lɛkɛ la sidɛ ka Tuyatira ndo Saradi aki osomba w’ɔngɔnyu efula. Awui w’okanda, woho wakangɔnyaka nkɛtɛ ya lɛkɔ diangɔ, ahɔndɔ ndo tapi yakawasalaka lɛkɔ akakonya Saradi osomba w’ɔngɔnyu wele etena kɛmɔtshi vɔ waki l’anto oko 50 000 wakadjasɛka lɔkɔ. Lo ndjela ombewi w’ɛkɔndɔ Josephus, ase Juda efula wakadjasɛka la Saradi lo ntambe ka ntondo N.T.D. L’atei wa diangɔ diakalanyema l’osomba ɔsɔ mbaki ndo shinangɔnga la tɛmpɛlɔ ka jambizambi ya womoto y’ase Ɛfɛsɔ yakawelɛka Artémis.

9. Kakɔna kahombaso sala naka tokambaka olimu aso oko anto wasokoyawɔ la wolo?

⁹ Kristo akatɛ ondjelo wa l’etshumanelo ka la Saradi ate: “Dimi mbeyaka etsha aye. We eko la lukumbu uku untu lasena, keli we ambuvokaka.” Ko kayotota naka sho mbeyamaka oko anto wasɛna lo nyuma koko tekɔ mɛtɛ anto wele lo djɔ ya wolo ya lo nyuma, mbut’ate hatokambe dimɛna la waaso w’amɛna wele laso wa ndjasha l’olimu w’Okristo ndo tekɔ lo kamba oko anto watshutshuyawɔ la wolo, ndo ‘tekɔ suke la mvɔ nyɔi’ ka lo nyuma? Naka ngasɔ, kete sho pombaka ‘tetemala la mbohɔ woho wakatalongola ndo wakatoke’ losango la Diolelo, ndo sho pombaka nyomɔhɛtshahɛtsha welo aso l’olimu w’ekila. Sho pombaka tatɛ mbɔtɔka ndo mbishaka kɔmatɛrɛ ya l’otema ɔtɔi lo nsanganya y’Akristo. (Heberu 10:24, 25) Kristo akahɛmɔla etshumanelo ka la Saradi ate: “Naka we [hemwe], dimi layuya uku uvi; we heya etena kayumuya.” Onde ɔhɛmwɛlɔ ɔsɔ mendanaka la nshi yaso nyɛ? Kem’edja tayanga ndjokoya la Nzambi.

10. Kânga l’atei wa weho w’awui wakakomɛ Akristo wa la Saradi kakɔna kakoka mɛtɛ komɛ Akristo amɔtshi?

¹⁰ Oyadi kânga l’atei wa weho w’awui wakakomɛ etshumanelo ka la Saradi, sho mbeyaka tana yema y’anto ‘wahatadje ahɔndɔ awɔ wa lâdiko mindo ndo wakoka kɛndakɛnda la Kristo wele l’ahɔndɔ wa wɛma fifɔ nɛ dia vɔ kokaka.’ Vɔ tetemalaka la nama lonto lawɔ l’Okristo, mbut’ate hawoyadje mindo oma le ase andj’ɔnɛ oyadi l’awui wendana la lɔkɛwɔ kana l’awui wendana l’ɔtɛmwɛlɔ. (Jakoba 1:27) Diakɔ diele Yeso ‘hatodimola nkombo yawɔ oma lo dibuku dia lomu, koko nde ayowaetawɔ la ntondo ka She ndo ka andjelo.’ Oko wambowetawɔma dia kɛndakɛnda kâmɛ la Kristo, olui wa wadi aki Kristo w’akitami w’esɔ wayɔlɛngama l’ahɔndɔ wa ngaingai, wa pudipudi ndo wa linɛnɛ wele didjidji di’etsha w’ɔlɔlɔ waki ekilami. (Enyelo 19:8) Waɛsɛ w’olimu wa diambo efula wâkongɛ l’olongo mbakeketshaka dia vɔ mbidja andja ɔnɛ otshumba. Ɛtshɔkɔ efula wekɔ lo kongɛ ndo wanɛ wele l’elongamelo ka sɛna pondjo lanɛ la nkɛtɛ. Ndo nkombo yawɔ fundama lo dibuku dia lomu.

11. Kakɔna kahombaso sala naka tolala djɔ ya lo nyuma?

¹¹ Ndoko onto l’atei aso letawɔ monga la lonyuma la kɔlɔ lele oko lɔnɛ laki l’ase etshumanelo ka la Saradi. Ko kayotosala naka tambɛna dia tekɔ lo ndala djɔ lo nyuma? Aha la tshimbatshimba, sho pombaka mbɔsa yɛdikɔ mɔtshi dikambo di’ɔlɔlɔ aso. Naka tambokotwama otsha l’akambo wa kɔlɔ kana hatoyɔtɔ mbala la mbala lo nsanganya ya l’etshumanelo kana toyashaka paka yema tsho l’olimu w’esambishelo, kete sho pombaka nɔmba ekimanyielo kaki Jehowa lo dɔmbɛlɔ dia l’otema ɔtɔi. (Filipi 4:6, 7, 13) Wadielo wa Bible wa lushi la lushi ndo wekelo w’Afundelo ndo w’ekanda watondja ‘olami wa kɔlamelo’ wayotokimanyiya dia sho sungukalaka lo nyuma. (Luka 12:42-44) Ɔsɔku mbayotonga oko wanɛ waki la Saradi waketawɔma le Kristo ndo tayonga tshondo y’ɔtshɔkɔ le asekaso ambetawudi.

Le ondjelo wa la Filadɛlɛfiya

12. Akokayɛ totɛ lo dikambo di’ɔtɛmwɛlɔ waki la Filadɛlɛfiya k’edjedja?

¹² Yeso akândola etshumanelo ka la Filadɛlɛfiya. (Adia Enyelo 3:7-13.) Filadɛlɛfiya (kelamɛ ɛlɔ kɛnɛ ɔnɛ Alasehir) aki dihole diakawalekaka sala wanu l’ɛtshi ka nkɛtɛ ka lo owɛstɛ ka l’Asie Mineure. Jambizambi yakalekaka mbeyama lɛkɔ ko Dionysus, jambizambi ya wanu. Mɛnamaka di’ase Juda wa la Filadɛlɛfiya kotondoya dia mbetawoya Akristo w’ase Juda waki lɛkɔ dia sukɛ kana kalolɛ ditshelo dimɔtshi dia l’Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ.

13. Ngande wakakambe Kristo la “sapi ka Davidi”?

¹³ Kristo ‘ekɔ la sapi ka Davidi,’ ndo wakawosha wahɔ tshɛ wa Diolelo ndo ɛlɔmbwɛlɔ ka nkumbo ka lo mbetawɔ. (Isaya 22:22; Luka 1:32) Yeso akakambe la sapi kɛsɔ dia mbisha Akristo wa la Filadɛlɛfiya k’edjedja ndo wa l’ahole akina waɛsɛ ndo ɛkɛndɛ wendana la Diolelo. Tatɛ oma l’ɔnɔnyi 1919 nde akadiholɛ ‘olami wa kɔlamelo’ ‘soko dia woke’ dialɔmbɔla otsha l’esambishelo ka Diolelo, diahakoke kânga otunyi ɔtɔi ndiha. (1 Koreto 16:9; Kolose 4:2-4) Lo mɛtɛ, wakadihɛ wanɛ wele “l’etemwelo ka Satana,” soko sɔ diasha diaaso otsha lo waɛsɛ wa Diolelo, nɛ dia vɔ bu ase Isariyɛlɛ wa lo nyuma.

14. (a) Daka diakɔna diakasha Yeso etshumanelo ka la filadɛlɛfiya? (b) Ngande wakokaso ndjalama di’aha nkɔ ‘lo wonya w’ehemba’?

¹⁴ Yeso akasha Akristo wa la Filadɛlɛfiya k’edjedja daka nɛ ate: “Ne dia we akakitanyia diui di’etetemalu kami, dimi layukulama uma lu unya uku w’ehimba, wayuyala le wa la kete tshe, ne dia mpimba wane wudjashi la kete.” Olimu w’esambishelo nɔmbaka dia monga la woho w’ekikelo kaki la Yeso. Nde kɔkɔshama oma le atunyi ande, koko nde akatetemala la sala lolango laki She. Diɔ diakɔ diakolwama Kristo otsha lo lɔsɛnɔ la l’olongo lahandanɔnaki nyɔi nto pondjo. Naka sho kukutɛ yɛdikɔ yakatɔshi ya tɛmɔla Jehowa ndo sukɛ Diolelo lo sambisha lokumu l’ɔlɔlɔ, kete tayoyalama di’aha nkɔ l’etena kɛnɛ k’ehemba, mbut’ate lo “unya uku w’ehimba.” ‘Tayotetemala kimela la wolo kɛnɛ kakatakondja’ oma le Kristo lo sala la wolo dia fudia wahɔ wa Diolelo. Akitami w’esɔ wayosala dikambo sɔ wayolongola dɛmbɔ dia nkoso di’oshinga wolo l’olongo, ndo anyawɔ wa kɔlamelo wasala dikambo sɔ wayɔsɛna pondjo pondjo lanɛ la nkɛtɛ.

15. Kakɔna kalɔmbawɔ wanɛ walanga monga ‘dikundji dia lo tɛmpɛlɔ ka Nzambi’?

¹⁵ Kristo akakotsha ate: “One laleka akambu wa kolo wulu, dimi layuwete uku ekoho ka lu etemwelo ka [Nzambi k]ami. . . . Ku dimi layufunda lukumbu la [Nzambi k]ami lu dimba diandi, ndu lukumbu la usumba wa [Nzambi k]ami, Jerusalema y’uyuyu, yayuya uma l’ulungu uma le [Nzambi k]ami, ndu lukumbu lami l’uyuyu.” Emendji w’akitami w’esɔ pombaka sukɛ ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ. Vɔ pombaka tetemala mɛnya dia vɔ kokaka monga ase “Jerusalema y’uyuyu” lo sambisha awui wendana la Diolelo diaki Nzambi ndo lo tshikala pudipudi lo nyuma. Dikambo sɔ diekɔ ohomba efula naka vɔ nangaka monga dikundji lo tɛmpɛlɔ ka lotombo ka l’olongo ndo naka vɔ nangaka ndɔta lokombo l’osomba waki Nzambi oko anto wa l’osomba ɔsɔ wa l’olongo ndo naka vɔ monga la lokombo laki Kristo otshuki awɔ. Ndo vɔ pombaka mɛtɛ monga l’atui ‘woka kɛnɛ katela nyuma tshumanelo.’

Le ondjelo wa la Laodikiya

16. Naa akambo amɔtshi weyama lo dikambo dia Laodikiya?

¹⁶ Kristo akahangwɛ etshumanelo ka la Laodikiya kakayaɔsaka dia tɔ kekɔ la tshɛ kahombama. (Adia Enyelo 3:14-22.) Osomba wa Laodikiya wakatanemaka lo kilɔmɛtɛlɛ 150 lo ɛstɛ k’Ɛfɛsɔ, ndo vɔ wakakama l’asanga w’etadimbo wakalekaka ase okanda mbeteta, l’okidi w’ɛtɛtɔ w’Ɔkɛdi wa woke wa Lycus. Laodikiya aki osomba wakahame efula l’akambo wa tshulatshula ndo waki osomba wakanandemaka falanga efula. Ahɔndɔ w’edima wakasalemaka lɛkɔ la wɛɔsa w’ɛkɔkɔ wakanyanyemaka efula. Oko waki kalasa k’enganga ka lokomu lɛkɔ, ondo ase Laodikiya mbakatondja okanga wa washo wakawetaka ɔnɛ poudre phrygienne. Jambizambi yakalekaka mbeyama l’osomba ɔsɔ aki Asclépios, jambizambi y’aseka enganga. Laodikiya aki osomba waki l’ase Juda efula, ondo amɔtshi l’atei awɔ waki akanga w’ɛngɔnyi.

17. Lande na kakahangwemɛ ase Laodikiya?

¹⁷ Lam’akandewoyaka etshumanelo kaki la Laodikiya akambo lo tshimbo ya “undjelu” atɔ, Yeso akatɛkɛta la lowandji tshɛ oko wende “omenyi wa kolamelu la mete, etatelu k’etungelu ka [Nzambi].” (Kolosai 1:13-16) Yeso akahangwɛ ase Laodikiya lo woho wakiwɔ “kema tshitshi kema dja” lo nyuma. Lam’ele vɔ waki djungudungu, Kristo aki suke la mbâatowɔ. Vɔ wakakokaka mboka esadi eto ɛnyɛlɔ kakakambe la Yeso kɛsɔ. Osomba wa Hiyerapɔli waki suke la Laodikiya waki la tɛkɔ di’ashi dia dja ndo osomba wa Kɔlɔsɛ waki l’ashi wa tshitshi. Lam’ele ase Laodikiya wakahombaka kotola ashi oma l’etale l’ekimanyielo k’ɛlɔnda ko mbaɔtshiya l’osomba, ashi wakakomaka l’osomba djungudungu. Etenyi kɛmɔtshi, ashi wakɔtshiyamaka l’ekimanyielo k’owoka. Suke la Laodikiya, ashi wakakɛlaka lo wosho w’ave wakawakakatanya kâmɛ la sima ko vɔ tondola wosho l’atei.

18, 19. Ngande wakoka kimanyiyama Akristo wa nshi nyɛ oko wakakimanyiyama wanɛ waki la Laodikiya?

¹⁸ Anto wele ɛlɔ kɛnɛ oko ase Laodikiya bu oko dja yasalanganya demba kana oko tshitshi katutadja demba. L’ɛnyɛlɔ k’ashi wa djungudungu, vɔ wayotowɔma! Yeso hetawɔ dia vɔ ndjala enyimpala wakinde, oko akitami w’esɔ wele “akendji wa Kristu.” (2 Koreto 5:20) Naka hawoyatshumoyisha, kete wayoshisha diɛsɛ diele lawɔ dia monga apandjudi wa Diolelo. Ase Laodikiya wakayangaka ɔngɔnyi wa la nkɛtɛ nyɛ ndo ‘vɔ kombeyaka dia vɔ wekɔ ase pâ, ase kɛtshi, ase wola, totshungu, ndo etakataka.’ Ɛlɔ kɛnɛ, di’aha onto monga wola, tshungu, ndo otakataka lo yoho ya lo nyuma oko ase Laodikiya, nde pombaka somba oma le Kristo ‘paunyi ya lotshula’ ya mbetawɔ kambohembama ndo ‘ahɔndɔ wa wɛma,’ w’akambo wa losembwe ndo “iso ka mbidja lu ashu” nɛ di’awui asɔ kimanyiyaka onto dia mɛna dimɛna lo nyuma. Emendji w’Akristo ngɛnangɛnaka mbakimanyiya dia vɔ mbeya ehomba awɔ wa lo nyuma woho wa vɔ koma ‘ɛngɔnyi lo mbetawɔ.’ (Jakoba 2:5; Mateu 5:3) Ndo nto, emendji pombaka mbakimanyiya dia vɔ kamba la “iso ka mbidja lu ashu” ka lo nyuma, mbut’ate mbetawɔ ndo ndjela wetshelo, alako, ɛnyɛlɔ ndo ekanelo ka yimba kaki Yeso. Ɔsɔ mbele mɛtɛ okanga wa dimɛna wa “saki ka dimba, ndu saki ka ashu, ndu utaku a lumu.”​—1 Joani 2:15-17.

¹⁹ Yeso pangwɛka ndo mingolaka wanɛ tshɛ wokande ngandji. Emendji walɔmbwama oma le nde pombaka sala akambo la kɛtshi oko nde. (Etsha 20:28, 29) Ase Laodikiya wakahombe ‘monga l’ohetoheto ndo ndjatshumoya,’ mbut’ate tshikitanya ekanelo kawɔ ka yimba ndo yoho yawɔ ya lɔsɛnɔ. Onde anto amɔtshi l’atei aso wamboyasha lo yoho mɔtshi ya lɔsɛnɔ yâtshutshuya di’aha mbɔsa olimu w’ekila wakambɛso Nzambi oko olimu w’ohomba efula lo nsɛnɔ yawɔ? Lâsɔ nyɛsɔ tosombe ‘esɔ ka mbidja lo washo oma le Yeso’ woho wa sho mɛna ohomba wa nyanga ntondo Diolelo l’ohetoheto tshɛ.​—Mateu 6:33.

20, 21. Ɛlɔ kɛnɛ waa na wadihola Yeso ‘lam’akɔkɔlande,’ ndo elongamelo kakɔna kele lawɔ?

²⁰ Kristo akate ate: “Enda, dimi lambemala la suku, lambokokola. Lam’ayuka untu diui diami, lam’ayundudihula lukuki, dimi layoto le ndi, layole la ndi, ndu ndi ayole la mi.” Mbala efula Yeso akashaka anto wetshelo wa lo nyuma wonya wakandalɛka la wɔ. (Luka 5:29-39; 7:36-50; 14:1-24) Nde ekɔ lo kɔkɔla kakianɛ lo lokuke l’etshumanelo kele oko ka Laodikiya. Onde ase etshumanelo kɛsɔ wayowodihola, wayɔhɛtshahɛtsha ngandji kawɔ otsha le nde, wayowolongola l’atei awɔ, ndo wayetawɔ nde mbaetsha? Naka vɔ sala ngasɔ, kete Kristo ayɔlɛ fɛtɛ kâmɛ la wɔ dikambo dia wahɔ awɔ w’efula wa lo nyuma.

²¹ “Ekoko ekina” wa nshi nyɛ wekɔ lo ndihola Yeso lo yoho ya didjidji, ndo dikambo sɔ diayowatɔla otsha lo lɔsɛnɔ la pondjo. (Joani 10:16; Mateu 25:34-40, 46) Kristo ayosha okitami w’esɔ tshɛ waleka akambo wa kɔlɔ wolo diɛsɛ dia nde ‘mbidjasɛ kâmɛ la nde lo kiti kande ka diolelo, oko wakandaleke akambo wa kɔlɔ wolo ndo wakandadjasɛ la She lo kiti Kande ka diolelo.’ Eelo, Yeso akalake akitami w’esɔ wadja andja otshumba difuto dia woke dia mbidjasɛ kâmɛ la nde lo kiti ka diolelo lo lonya l’omi laki She lele l’olongo. Ndo ɛkɔkɔ ekina wadja andja ɔnɛ otshumba wekɔ lo kongɛ edjaselo ka dimɛna efula lanɛ la nkɛtɛ l’ɛlɔmbwɛlɔ ka Diolelo.

Wetshelo le So Sho Tshɛ

22, 23. (a) Ngande wakoka Akristo tshɛ kondja wahɔ oma l’ɛtɛkɛta wakewoya Yeso tshumanelo esambele? (b) Kakɔna kahombaso ndjaketembola dia sala?

²² Aha la tâmu, Akristo tshɛ kokaka kondja wahɔ efula oma l’ɛtɛkɛta wakewoya Yeso tshumanelo esambele dia l’Asie Mineure. Oko wɛnawɔ dia Kristo akândolaka tshumanelo lo yoho ya dimɛna, dikumanyi di’Akristo diele la ngandji tshutshuyamaka dia mandola anto ndo tshumanelo diele la lonyuma la dimɛna. Lɛnɛ ɛnawɔ di’ase etshumanelo wekɔ wɔdu, dikumanyi kimanyiyaka asekawɔ ambetawudi dia kamba l’Afundelo dia ndjalowanya lo dikambo sɔ. Sho tshɛ koka tetemala la kondja wahɔ l’alako wotshikitanyi wakasha Kristo tshumanelo esambele, naka sho mbakitanyiya aha la tshimbatshimba l’ekimanyielo ka dɔmbɛlɔ.a

²³ Nshi y’ekomelo nyɛ kema nshi ya ndjangɛnyangɛnya, ndjakimɔ l’eyango wa lomombo la l’emunyi kana wɛngɔ tshɛ kakoka toshimba dia sho ndjasha tshɛ l’olimu waki Nzambi. Tshumanelo tshɛ diatetemale ngamula esase adiɔ oko dikundji di’atala diele l’anya waki Yeso. Oko weso Akristo wa kɔlamelo, nyɛsɔ toyashikikɛke nshi tshɛ dia mbidjaka yimba etena katɛkɛta Kristo ndo mpokamɛka kɛnɛ kata nyuma. Ɔsɔku mbayotonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ wa pondjo oko amɛmbi w’osase wa lotombo laki Jehowa.

[Nɔte ya l’ɛse ka dikatshi]

Ngande Wayoyokadimola?

• Akɔna aki ‘Jezabɛlɛ,’ ndo lande na kahahombe wamato wakambɛ Nzambi ndjela ɛnyɛlɔ kande?

• Akambo akɔna waki l’etshumanelo ka la Saradi, ndo kakɔna kahombaso sala dia mbewɔ monga oko Akristo efula waki lɛkɔ?

• Daka diakɔna diakasha Yeso etshumanelo ka la Filadɛlɛfiya, ndo ngande wendana daka sɔ la nshi yaso nyɛ?

• Lande na kakahangwɛ Yeso etshumanelo ka la Laodikiya, ko elongamelo kakɔna kele l’Akristo wele l’ohetoheto?

[Osato wa lo lɛkɛ 14]

Sho pombaka mbewɔ totshelo ta kɔlɔ tele oko tɔnɛ taki la ‘womoto Jezabɛlɛ’

[Esato wa lo lɛkɛ 16]

Yeso akadiholɛ ambeki ande ‘lokuke la woke’ lakonya lo waɛsɛ wa Diolelo

[Osato wa lo lɛkɛ 18]

Onde wɛ nongolaka Yeso ndo mbohokamɛka?