‘Nyotshu nyetɛ anto ambeki, nyâbatiza’
“Nyutshu, nyete wedja tshe ambeki, nyâbatiza . . . . Nyuwaetshaki dia ntsha akambu tshe wamumunyutela.”—Mateu 28:19, 20.
1. Kakɔna kakate wodja w’Isariyɛlɛ l’ɛse ka Dikona dia Sinai?
AMBETA ɛnɔnyi oko 3 500, wodja w’Isariyɛlɛ wakadje dɔkɔlɔkɔ la Nzambi. Lam’akawatshumana l’ɛse ka Dikona dia Sinai, ase Isariyɛlɛ wakate lo sɛkɛ ɔnɛ: “Shu tayutsha akambu aso tshe wakati [Jehowa].” Oma k’etena kɛsɔ, Isariyɛlɛ akakome wodja wakayâkimɔ le Nzambi, mbuta ate ‘wodja ande wa lânde.’ (Etumbelu 19:5, 8; 24:3) Vɔ wakalongamɛka l’asolo walomɔlomɔ dia ndjokokamɛ oma le Jehowa ndo ndjɔsɛna pondjo pondjo lo nkɛtɛ “yuludi too l’awele la usanga.”—Akambu w’Asi Lewi 20:24.
2. Diɔtɔnganelo diakɔna diakoka anto monga ladiɔ lam’asawɔ la Nzambi ɛlɔ kɛnɛ?
2 Koko, oko wakadisuya omembi w’esambo Asafu, ase Isariyɛlɛ “kunama sheki ya [Nzambi], wakonyola elembe andi.” (Osambu 78:10) Vɔ kokotsha dɔkɔlɔkɔ diakatadjaki watshɛwɔ vɔ la Jehowa. L’ɔkɔngɔ diko, wodja ɔsɔ wakayoshishaka diɔtɔnganelo dia lânde diaki lam’asa watshɛwɔ la Nzambi. (Undaki 5:4; Mateu 23:37, 38) Ɔnkɔnɛ, Nzambi “akakendela . . . , asi wedja ntundu, dia nsonola antu amotshi uma l’atei awo dia lukumbu landi.” (Etsha 15:14) Ndo lo nshi y’ekomelo nyɛ, Nzambi ekɔ lo tshumanya “ului a wuki w’antu waheyama mbala, uma lu wedja tshe, ndu uma lu wauhu tshe ndu uma lu weuhu w’antu tshe, ndu w’eteketa tshe.” Anto asɔ wekɔ lo mbetawɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ tshɛ vate: “Panda keko [le Nzambi k]asu, latudjaseka lu kiti ka diulelu, ndu ka Ona-Okoko!”—Enyelo 7:9, 10.
3. Wanya akɔna wahomba onto takola dia nde monga la diɔtɔnganelo lam’asande la Nzambi?
3 Dia monga l’atei w’anto wele la diɔtɔnganelo dia oshinga wolo sɔ lam’asawɔ la Nzambi, onto pombaka ndjâkimɔ le Jehowa ndo mɛnya ndjakimɔ kakɔ lo sɛkɛ lo batizama l’ashi. Anto salaka ngasɔ dia kitanyiya didjango diakadjangɛ Yeso ambeki ande ate: “Nyutshu, nyete wedja tshe ambeki, nyâbatiza lu lukumbu la Papa ndu l’Ona ndu la Nyuma [k’ekila]. Nyuwaetshaki dia ntsha akambu tshe wamumunyutela.” (Mateu 28:19, 20) Ase Isariyɛlɛ wakahokamɛ wadielo wa “buku dia daka.” (Etumbelu 24:3, 7, 8) Ɔnkɔnɛ, vɔ wakashihodia ɛkɛndɛ wakiwɔ lawɔ otsha le Jehowa. Woho akɔ wâmɛ mbele ɛlɔ kɛnɛ, ekɔ ohomba efula di’onto kondja ewo k’oshika ka lolango la Nzambi katanema l’Ɔtɛkɛta ande, Bible, la ntondo ka nde batizama.
4. Kakɔna kahomba onto sala dia ndjonga suke dia batizama? (Dja ndo awui wele lo kiombo yele lâdiko.)
4 Lo mɛtɛ, Yeso akalongamɛka dia ambeki ande monga la mbetawɔ kohikami dimɛna la ntondo ka vɔ batizama. Nde kombidjangɛ ambeki ande tsho dia vɔ ntshɔ ko tetɛ anto ambeki, koko ndo dia vɔ mbaetsha dia ‘ntsha akambo tshɛ wakandadjanga.’ (Mateu 7:24, 25; Efeso 3:17-19) Ɔnkɔnɛ, mbokɛmaka dia wanɛ wonga suke dia batizama wambeka Bible l’edja ka ngɔndɔ efula, ɔnɔnyi kana ɛnɔnyi ehende. Lâsɔ yɛdikɔ yɔsawɔ ya batizama kema ya la esasesase. Wonya wa batismu, wanɛ walanga batizama kadimolaka ɔnɛ eelo lo ambola ahende w’ohomba efula. Lam’ele Yeso akake epole ɔsɛkɛ ɔnɛ ‘Eelo kaso pombaka monga Eelo, ndo Kema kaso pombaka monga Kema,’ ekɔ dui dia lomba le so sho tshɛ dia nyomokana yimba dimɛna lo kitshimudi yele la ambola ahende wa batismu asɔ.—Mateu 5:37.
Ndjatshumoya ndo ndjakimɔ
5. Dimbola dia ntondo dia batismu mbikaka epole ɔsɛkɛ lo wanya akɔna ahende w’ohomba efula?
5 Dimbola dia ntondo diambolawɔ ɔnɛ lalanga batizama ele dia mbeya kana nde akayatshumoya lo kɛnɛ kendana la yoho yande ya lɔsɛnɔ l’edjedja ndo ambokimɔ lɔsɛnɔ lande le Jehowa dia sala lolango lande. Dimbola sɔ mbikaka epole ɔsɛkɛ lo wanya ahende w’ohomba efula wahomba onto takola la ntondo ka nde batizama, wanya akɔ ko: Ndjatshumoya ndo ndjakimɔ.
6, 7. a) Lande na kele ndjatshumoya ekɔ ohomba efula le anto tshɛ walanga batizama? b) Etshikitanu akɔna wahomba onto sala l’ɔkɔngɔ wa nde ndjatshumoya?
6 Lande na kahomba onto ndjatshumoya la ntondo ka nde batizama? Ɔpɔstɔlɔ Paulo akalembetshiya ate: “Shu tshe takakendakendaka l’atei awo ntundu la saki y’alimba asu.” (Efeso 2:3) La ntondo ka sho kondja ewo k’oshika ka lolango laki Nzambi, takasɛnaka lo ndjela andja ɔnɛ, lo ndjela atɔndɔ ndo ɛlɛmbɛ awɔ. Yoho yaso ya lɔsɛnɔ yakalɔmbwamaka oma le Satana, ɛtɛmɔlatɛmɔla ka dikongɛ di’akambo nɛ. (2 Koreto 4:4) Koko, l’ɔkɔngɔ wa sho mbeya lolango laki Nzambi, takɔshi yɛdikɔ di’aha nsɛna nto lo “ndjela saki y’antu . . . , keli dia ndjela lulangu la [Nzambi].”—1 Petero 4:2.
7 Yoho ya lɔsɛnɔ y’oyoyo shɔ mbelaka ɛtshɔkɔ efula. Ntondotondo, yɔ tokimanyiyaka dia sho monga la diɔtɔnganelo di’oshika lam’asaso la Jehowa, diɔtɔnganelo diakɛdika Davidi la diɛsɛ dia woke dia mbɔtɔ lo “luudu” la Nzambi ndo lo “dikuna dia[nde] di’ekila.” Ɔsɔ mɛtɛ ekɔ diɛsɛ dia lânde. (Osambu 15:1) Lâsɔ, Jehowa kombolaka mbelɛ aha paka anto amɔtshi ato koko onto tshɛ “latokendakendaka ololo, latutshaka akambu w’uluwanyi ndu latutaka mete l’utema andi.” (Osambu 15:2) Lo menda yoho ya lɔsɛnɔ yaki laso la ntondo ka sho mbeya akambo wa mɛtɛ, kotsha kɛnɛ kalɔmbama kɛsɔ nɔmbaka dia sho sala etshikitanu ɛmɔtshi lo dionga ndo lo lonto laso. (1 Koreto 6:9-11; Kolosai 3:5-10) Kɛnɛ katshutshuya onto dia sala etshikitanu ɛsɔ ele ndjatshumoya, mbuta ate monga la lonyangu l’efula l’ɔtɛ wa yoho ya lɔsɛnɔ laki laso ntondo ndo mbɔsa yɛdikɔ ya wolo ya ngɛnyangɛnya Jehowa. Kɛsɔ kimanyiyaka onto dia sala etshikitanu tshɛ wahombama, mbuta ate sɛka yoho ya lɔsɛnɔ ya lokaki ya l’andja ɔnɛ ndo nsɛna lɔsɛnɔ langɛnyangɛnya Nzambi.—Etsha 3:19.
8. Ngande wayakimɔso le Nzambi, ndo ngande wɔtɔnɛ dui sɔ la batismu?
8 Etenyi ka hende ka dimbola dia ntondo dia batismu mimbolaka wanɛ walanga batizama dia kana vɔ wakayakimɔ le Jehowa dia sala lolango lande. Ndjakimɔ ekɔ nna di’ohomba efula diahomba salema la ntondo ka batismu. Diɔ salemaka lo dɔmbɛlɔ diakɛnɛmɔlaso nsaki k’oma k’ɛse otema ka kimɔ lɔsɛnɔ laso le Jehowa lo tshimbo ya Kristo. (Romo 14:7, 8; 2 Koreto 5:15) Oma lo etena kɛsɔ, Jehowa komaka Owandji aso ndo sho komaka anto Ande, ndo l’ɛnyɛlɔ ka Yeso sho ngɛnangɛnaka dia sala lolango la Nzambi. (Osambu 40:8; Efeso 6:6) Daka dia lo woshɛshɛ sɔ dia ndjakimɔ le Jehowa salemaka mbala ɔtɔi lo lɔsɛnɔ l’onto. Koko, lam’ele sho ndjakimɔka lo woshɛshɛ, wotelo wa lo sɛkɛ wasalema lushi la batismu kimanyiyaka di’anto tshɛ mbeya ɔnɛ tamboyakimɔ le Shɛso lele l’olongo.—Romo 10:10.
9, 10. a) Sala lolango laki Nzambi nɔmbaka dui diakɔna? b) Ngande wakashihodia kânga ewandji w’ase Nazi ndjakimɔ kaso?
9 Kakɔna kalɔmbama dia sho ndjela ɛnyɛlɔ kaki Yeso ka sala lolango la Nzambi? Yeso akatɛ ambeki ande ate: “Endaka onto nangaka njelami, ayaasɛkɛ, ɛɛmbɛ otamba waakinde w’aswi kele anjele.” (Mateyo 16:24, Dyookaneelo dy’Oyooyo) Lânɛ nde akake epole ɔsɛkɛ l’awui asato wahombaso sala. Dui dia ntondo ele, sho pombaka ‘ndjasɛka.’ L’ɛtɛkɛta ekina, sho pombaka mbikadja nsaki yaso ya lokaki, tokanyi ta kɔlɔ ndo sho mbetawɔka alako ndo ɛlɔmbwɛlɔ kaki Nzambi. Dui dia hende ele, sho ‘mɛmbaka otamba aso w’asui.’ Lo nshi yaki Yeso la nkɛtɛ otamba w’asui akikɔ djembetelo ya diɔnyɔ ndo asui. Oko weso Akristo, sho mbetawɔka soyama lo tena dimɔtshi dikambo dia lokumu l’ɔlɔlɔ. (2 Timote 1:8) Kânga mbele anto wa l’andja ɔnɛ mbeyaka tɔ̂la kana tɔsɔka, l’ɛnyɛlɔ ka Yeso sho mongaka l’ɔngɛnɔngɛnɔ ‘l’atei wa diɔnyɔ,’ nɛ dia tekɔ lo ngɛnyangɛnya Nzambi. (Heberu 12:2) Dui di’ekomelo ele, sho ‘tetemalaka’ ndjela Yeso.—Osambu 73:26; 119:44; 145:2.
10 Dui dia diambo ele kânga atunyi aso amɔtshi shihodiaka kitshimudi ya ndjakimɔ ka Ɛmɛnyi wa Jehowa le Nzambi dia mbokambɛka paka ndâmɛ oto. Ɛnyɛlɔ, lo pango ka lokanu ka Buchenwald k’ase Nazi, lo wodja wa Allemagne, Ɛmɛnyi wa Jehowa wakatonaka dia sɛka mbetawɔ kawɔ wakalɔmbamaka dia sinya dikatshi diakafundama ɛtɛkɛta wata ɔnɛ: “Dimi lekɔ ombeki wa Bible wakayakimɔ ndo hamɔnyɔlaki pondjo dɔkɔlɔkɔ diakamadje la ntondo ka Jehowa.” Lo mɛtɛ, kɛsɔ mɛnyaka hwe dionga diele la ekambi waki Nzambi tshɛ wakayakimɔ le nde!—Etsha 5:32.
Batismu konyaka onto Ɔmɛnyi wa Jehowa
11. Diɛsɛ diakɔna diakondja wanɛ wabatizama?
11 Dimbola dia hende diambolawɔ ɔnɛ lalanga batizama, ele dia mbeya ntondotondo kana nde shihodiaka dia batismu kande kimanyiyaka dia nde mbeyama lo sɛkɛ oko Ɔmɛnyi wa Jehowa. L’ɔkɔngɔ wa nde batizama, nde komaka okambi wambolowɔma dia mɛmba lokombo laki Jehowa. Ɔsɔ ekɔ diɛsɛ dia lânde ndo ɔkɛndɛ w’ohomba efula. Diɔ mbidjaka nto onto lambobatizama l’ɔnɔngɔ w’anto wayoyokondja panda ka pondjo, naka nde tshikala la kɔlamelo le Jehowa.—Mateu 24:13.
12. Mɛmba lokombo la Jehowa toshaka ɔkɛndɛ akɔna?
12 Ekɔ mɛtɛ diɛsɛ dia woke efula dia mɛmba lokombo laki Jehowa, Nzambi Kanga-wolo-tshɛ. Ɔprɔfɛta Mika akate ate: “Wedja tshe, wudja la wudja, watuyelaka lukumbu la etemolatemola kawo, keli shu tayuyela lukumbu la [Jehowa, Nzambi k]asu, pundju pundju.” (Mika 4:5) Koko, diɛsɛ sɔ diekɔ ndo la ɔkɛndɛ a woke. Sho pombaka ndjatshutshuya dia monga la yoho ya lɔsɛnɔ yasha Jehowa ɔnɛ lakanga lokombo latatɛmbɛ nɛmɔ. Oko wakohola Paulo Akristo wa la Rɔma, naka onto ayosala akambo lo yoho yotshikitanyi la kɛnɛ kasambishande, kete lokombo la Nzambi ‘layɔtɛngama’ kana mɔnywama.—Romo 2:21-24.
13. Lande na kele ekambi waki Jehowa wakayakimɔ le nde wekɔ l’ɔkɛndɛ wa sambisha awui wendana la Nzambi?
13 Etena kakoma onto Ɔmɛnyi wa Jehowa, nde mbetawɔka ɔkɛndɛ wa sambisha awui wendana la Nzambi. Jehowa akalɔmbɛ wodja w’Isariyɛlɛ wakayakimɔ le nde dia vɔ monga ɛmɛnyi ande ndo sambisha awui wendana la Lonzambi lande la pondjo. (Isaya 43:10-12, 21) Koko wodja akɔ kokotsha ɔkɛndɛ ɔsɔ ndo Jehowa akayowaokaka ɔkɔngɔ. Ɛlɔ kɛnɛ, Akristo wa mɛtɛ wekɔ l’ofunu lo diɛsɛ diele lawɔ dia mɛmba lokombo la Jehowa. Sho tshaka ngasɔ nɛ dia sho mbowokaka ngandji ndo sho kombolaka dia lokombo lande kidiama. Lam’ele sho mbeyaka akambo wa mɛtɛ wendana la Shɛso lele l’olongo ndo sangwelo diande, shi sho pombaka mbewoya anto akina akambo akɔ? Sho ndjaokaka oko wakayaoke ɔpɔstɔlɔ Paulo lakate ate: “Okende weko ladiku diami. Fono keko le mi, naka dimi halasambisha lukumu l’ololo!”—1 Koreto 9:16.
14, 15. a) Ngande watokimanyiya okongamelo wa Jehowa dia sho pama lo nyuma? b) Mbo ya ndɛ yakɔna yele laso yatokimanyiya lo nyuma?
14 Dimbola dia hende mboholaka nto wanɛ walanga nongola batismu ɔkɛndɛ awɔ wa kamba kâmɛ la okongamelo waki Jehowa walɔmbwama la nyuma kande k’ekila. Hatokoke ndjanganya la anto akina lo olimu wakambɛso Nzambi, ndo tekɔ l’ohomba w’ekimanyelo, w’osukɔ ndo w’ekeketshelo k’oma le ‘nkumbo k’otondo k’anangɛso.’ (1 Petero 2:17; 1 Koreto 12:12, 13) Okongamelo waki Jehowa tokimanyiyaka efula dia sho pama lo nyuma. Vɔ toshaka abuku efula walembetshiya Bible watokimanyiya dia sho pama lo ewo, sala akambo la lomba etena kadiɛnɛso l’ekakatanu, ndo monga la diɔtɔnganelo di’oshika lam’asaso la Nzambi. Oko ombutshi wa womoto wasala tshɛ dia ɔnande ndeshama ndo kokamɛ dimɛna, ‘ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ’ ekɔ lo tosha mbo ya ndɛ efula ya lo nyuma lo wonya wahombama dia sho pama lo nyuma.—Mateu 24:45-47; 1 Tesalonika 2:7, 8.
15 Lo nsanganya ya lomingu la lomingu, Ɛmɛnyi wa Jehowa nongolaka wetshelo wahombama ndo vɔ keketshamaka dia monga Ɛmɛnyi wa Jehowa wele la kɔlamelo. (Heberu 10:24, 25) Kalasa k’olimu wa teokrasi tetshaka woho wa tɛkɛta lo sɛkɛ, ndo Losanganya l’olimu tɔlɔngɔsɔlaka woho wa sho mbewoya losango laso dimɛna. Oma lo nsanganya yaso ndo lo wekelo aso w’onto ndamɛ w’ekanda walembetshiya Bible, sho koka mɛna woho wakamba nyuma ka Jehowa olimu dia nɔmbɔla okongamelo ande. Lo tshimbo ya mbo ya ndɛ ya lo nyuma shɔ yalongolaso mbala la mbala, Nzambi tewolaka oma lo wâle wakoka tokomɛ, tetshaka dia sho monga ekambi w’eshika, ndo tokimanyiyaka dia sho sungukala lo nyuma.—Osambu 19:7, 8, 11; 1 Tesalonika 5:6, 11; 1 Timote 4:13.
Kɛnɛ katshutshuya onto dia batizama
16. Kakɔna katotshutshuya dia ndjakimɔ le Jehowa?
16 Ambola ahende wa batismu mboholaka wanɛ walanga batizama kitshimudi ya batismu ka l’ashi ndo ɛkɛndɛ welatɔ. Ko kakɔna kâtshutshuya dia mbɔsa yɛdikɔ ya batizama? Sho komaka ambeki wambobatizama, aha nɛ dia onto ɔmɔtshi akatotshutshuya la wolo, koko nɛ dia Jehowa ‘akatokotola.’ (Joani 6:44) Lam’ele ‘Nzambi ekɔ ngandji,’ nde ekɔ lo nɔmbɔla andja w’otondo la ngandji, koko aha la nkudu. (1 Joani 4:8) Sho kotɔmaka oya le Jehowa oma lo waonga ande w’ɔlɔlɔ ndo oma lo woho watosalɛnde akambo. Jehowa akakimɔ Ɔnande ɛtɔi lo dikambo diaso, ndo nde tolakaka nshi yayaye yoleki amɛna. (Joani 3:16) Lo wedi aso, sho tshutshuyamaka dia ndjakimɔ le nde, mbuta ate mbolambola nsɛnɔ yaso.—Tukedi 3:9; 2 Koreto 5:14, 15.
17. L’awui akɔna wahatayakimɔ?
17 Sho ndjakimɔka, aha lo lokanyi lɔmɔtshi letawɔ anto kana l’olimu ɔmɔtshi wa shikaa, koko le Jehowa ndamɛ. Olimu washa Nzambi ekambi ande koka tshikitana, koko ndjakimɔ kawɔ le nde hatshikitana. Ɛnyɛlɔ, kɛnɛ kakandatɛ Abarahama dia sala akatshikitana efula la kɛnɛ kakandatɛ Jeremiya dia sala. (Etatelu 13:17, 18; Jeremiya 1:6, 7) Koko, vɔ akɔ ahende wakakotsha ɔkɛndɛ wakawasha Nzambi nɛ dia vɔ wakawokaka ngandji ndo waki la mposa ka sala lolango lande la kɔlamelo tshɛ. Lo nshi nyɛ y’ekomelo, ambeki waki Kristo tshɛ wambobatizama ndjatshutshuyaka dia kotsha didjango diaki Kristo dia sambisha lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo ndo mbetɛ anto ambeki. (Mateu 24:14; 28:19, 20) Sala olimu ɔsɔ l’etema aso tshɛ ekɔ yoho ya dimɛna ya mɛnya ngandji kokaso Shɛso lele l’olongo ndo mɛnya ɔnɛ takayakimɔ mɛtɛ le nde.—1 Joani 5:3.
18, 19. a) Wotelo akɔna wa lo sɛkɛ wasalaso lo batismu? b) Kakɔna kayɔsɛdingwama lo sawo diayela?
18 Aha la tâmu, batismu ndiholaka mboka otsha l’ɛtshɔkɔ efula, koko ɔsɔ bu yɛdikɔ yahombaso mbɔsa aha la kana yimba dimɛna. (Luka 14:26-33) Tɔ mɛnyaka yɛdikɔ yambotɔsa yoleki ɛkɛndɛ ekina tshɛ. (Luka 9:62) Etena kabatizamaso, sho salaka wotelo wa lo sɛkɛ shate: “[Jehowa], eli [Nzambi k]asu pundju, pundju. Ndi ayuyala olombodi asu pundju.”—Osambu 48:14.
19 Sawo diayela diayɔsɛdingola ambola akina wakoka mimbwama lo kɛnɛ kendana la batismu ka l’ashi. Onde ekɔ ɛkɔkɔ ɛmɔtshi w’eshika wakoka shimba onto diaha nde batizama? Onde ekɔ ohomba mbidja yimba lo ɛnɔnyi wele l’onto? Ngande wakoka anto tshɛ mɛnya dilɛmiɛlɔ diawɔ lo kɛnɛ kendana la diaaso sɔ?
Onde wɛ koka nembetshiya?
• Lande na kele ekɔ ohomba dia Okristo tshɛ ndjatshumoya la ntondo ka nde batizama?
• Ndjakimɔ le Nzambi nɔmbaka dui diakɔna?
• Ɛkɛndɛ akɔna waya oma lo mɛmba lokombo laki Jehowa?
• Kakɔna kahomba totshutshuya dia sho mbɔsa yɛdikɔ ya batizama?
[Kiombo/Osato wa lo lɛkɛ 20]
Ambola ahende wa batismu
Oma l’ekimanyielo k’olambo wa Yeso Kristo, onde nyakayatshumoya lo pɛkato yanyu ndo ndjakimɔ le Jehowa dia ntshaka lolango lande?
Onde nyambomana fundo ɔnɛ ndjakimɔ ndo batismu kanyu ambɛnya dia nyaya Ɛmɛnyi wa Jehowa ndo nyaya anto wele l’atei w’okongamelo waki Nzambi walɔmbwama la nyuma kande?
[Osato wa lo lɛkɛ 21]
Ndjakimɔ ekɔ dɔkɔlɔkɔ diasala onto lo woshɛshɛ otsha le Jehowa lo dɔmbɛlɔ
[Osato wa lo lɛkɛ 23]
Olimu aso w’esambishelo mɛnyaka woho wakatayakimɔ le Nzambi