Ɔtɛkɛta wa Jehowa wekɔ la lɔsɛnɔ
Akambo w’ohomba w’oma lo etenyi ka tanu ka dibuku dia Esambu
KANGA ɔngɔnyi mbeyaka mbuta ate: “An’asu w’apami weli uku tumbatumba diatulaka esadi. An’asu w’amantu weli uku ave wakawasele dia mbidja lu atshuku wa mvudu ya nkumi ya dikanga. Apenge asu watululaka too. . . . Ekoko asu watufulaneka nunu nunu.” Lâdiko dia lâsɔ, akanga w’ɛngɔnyi mbeyaka mbuta vate: “Wudja weli la etshoko eso, weko la ongenongeno.” Koko, omembi w’esambo akate ate: “Wudja weli la [Jehowa] uku [Nzambi k]awo weko la ongenongeno.” (Osambu 144:12-15) Shi wodja wele Jehowa Nzambi kawɔ mbele la ɔngɛnɔngɛnɔ? Jehowa ekɔ Nzambi k’ɔngɛnɔngɛnɔ, ndo wanɛ w’ɔtɛmɔla mongaka l’ɔngɛnɔngɛnɔ. (1 Timote 1:11) Mɛtɛ ka dikambo sɔ mɛnyama lo etenyi ka komelo ka esambo wakasambiyama oma le Nzambi, mbuta ate tatɛ lo Osambu 107 polo 150.
Etenyi ka tanu ka dibuku dia Esambu mɛnyaka nto waonga wa diambo waki Jehowa, mbidja ndo ngandji kande ka lɔsɛngɔ, mɛtɛ kande, ndo ɔlɔlɔ ande. Lo yɛdikɔ yayotoleka shihodia lolango laki Nzambi mbayotoleka tshutshuyama dia mbôka ngandji ndo wɔma. Kɛsɔ toshaka ɔngɛnɔngɛnɔ. Etenyi ka tanu ka dibuku dia Esambu kekɔ la losango l’ohomba efula mɛtɛ!—Heberu 4:12.
ƆNGƐNƆNGƐNƆ L’ƆTƐ WA NGANDJI KA LƆSƐNGƆ KAKI JEHOWA
Ase Juda wakakawola oma lo lɔhɔmbɔ l’ase Babilɔna wakembe vate: ‘Toke Jehowa losaka l’ɔtɛ wa ngandji kande ka lɔsɛngɔ ndo l’ɔtɛ wa elimu ande wa diambo le anto.’ (Osambu 107:8, 15, 21, 31) Davidi akatombola Nzambi lo memba ate: ‘mɛtɛ kayɛ komaka polo l’olongo.’ (Osambu 108:4) Lo lembo layelana, nde akalɔmbɛ ate: ‘Jehowa Nzambi kami lee, okimanyiya; oshimbele oko wele ngandji kayɛ ka lɔsɛngɔ.’ (Osambu 109:18, 19, 26) Osambu 110 ekɔ prɔfɛsiya kendana la lowandji la Mɛsiya. Osambu 111:10 mbutaka ɔnɛ: “Woma wa [Jehowa] weli etatelu ka [lo]mba.” Osambu wayelana lawɔ mbutaka ɔnɛ: “Untu latukaka [Jehowa] woma atuyalaka la otshoko.”—Osambu 112:1.
Osambu 113 polo 118 mbelamɛka ɔnɛ Esambu wa Hallel, nɛ dia lɔkɔ vɔ kamba mbala la mbala la tshɛkɛta “nyandulaki” kana ‘nyotombole Jehowa!’ Lo ndjela Mishnah, dibuku dimɔtshi dia lo ntambe ka sato diatɛkɛta dikambo dia wetshelo wa ntondo w’ashidi, esambo ɛsɔ wakembamaka lo Pasaka ndo lo afɛstɔ asato wakasalaka ase Juda ɔnɔnyi tshɛ. Osambu 119 ekɔ osambo woleki otale ndo tshapita yoleki otale lo Bible, ndo Osambu akɔ tɛkɛtaka efula dikambo dia losango laki Jehowa.
Ekadimwelo lo ambola w’oma l’Afundelo:
109:23—Kakɔna kakalange Davidi mbuta lam’akandate ate: “Dimi lutsha mbeta uku dedi dia dikolo”? Lo memba ngasɔ, Davidi akalangaka mbuta dia nde akayaoke dia nyɔi kande kamboleka sukana.—Osambu 102:11.
110:1, 2—Kakɔna kakasalaka Yeso Kristo, ‘Nkumadiɔndjɔ kaki Davidi’ etena kakandadjasɛ lo lonya l’omi laki Nzambi? L’ɔkɔngɔ wa nde mbolɔ, Yeso akadɛ l’olongo ndo akatodjasɛ lo lonya l’omi laki Nzambi ko konga polo lo 1914 dia nde ndjolɛ oko Nkumekanga. Oma ko etena kɛsɔ, Yeso ekɔ lo mbolɛ Akristo w’akitami lo mbâlɔmbɔla lo olimu w’esambishelo ndo wa mbetɛ anto ambeki ndo lo mbalɔngɔsɔla dia vɔ tolɛ la nde lo Diolelo diande.—Mateu 24:14; 28:18-20; Luka 22:28-30.
110:4—Kakɔna ‘kakatshibe Jehowa aha la monga la lonyangu’? Etshibelo kɛsɔ ele sheke yakadje Jehowa nde la Yeso Kristo dia Yeso kamba oko Nkumekanga ndo Ɔlɔmbɛdi wa lâdiko.—Luka 22:29.
113:3—Lo yoho yakɔna yatombwama lokombo laki Jehowa “uma l’ehutwelu edja ndu l’edjelu ka unya”? Kɛsɔ hakomɛ tsho lo mbuta ɔnɛ olui ɔmɔtshi w’anto wekɔ lo tɛmɔla Nzambi lushi tshɛ. Oma ko ehotwelo polo lo edjelo ka wonya, esase wa yanyi pɛtshaka nkɛtɛ k’otondo. Woho akɔ wâmɛ mbele Jehowa ekɔ lo tombwama lo nkɛtɛ k’otondo. Dui sɔ hakoke salema naka onto l’onto sala dikambo sɔ lo yoho yande ndamɛ. Oko weso Ɛmɛnyi wa Jehowa, tekɔ la diɛsɛ dia woke dia tombola Jehowa ndo ndjasha l’ohetoheto tshɛ l’olimu w’esambishelo ka Diolelo.
116:15—‘Oshinga akɔna wele la nyɔi ka anto wa kɔlamelo lo washo wa Jehowa’? Jehowa mbɔsaka atɛmɔdi ande la nɛmɔ di’efula, diakɔ diahandetawɔki pondjo dia vɔ shilama oshiki. Naka Jehowa mbetawɔ dia dikambo sɔ salema, kete ayɛnama di’oko atunyi ande wambôleka wolo. Lâdiko dia lâsɔ, ndoko onto layonga la lɔsɛnɔ la nkɛtɛ oko etatelo k’andja w’oyoyo lanɛ la nkɛtɛ.
119:71—Ɛlɔlɔ akɔna wakoka ndja oma l’asui? Asui koka tetsha dia sho ndjaɛkɛ tshɛ lo tshɛ le Jehowa, dia sho mbɔlɔmbaka mɛtɛ l’otema ɔtɔi, ndo dia sho monga l’etete k’efula lo wekelo wa Bible ndo kamba la kɛnɛ katatɔ. Ndo nto, kɛnɛ kasalaso etena keso lo asui koka mbishola tɔkɔmɔkɔmɔ takokaso minya. Asui hawototosha yɛnyi naka sho mbetawɔ dia vɔ tolowanya.
119:96—Kakɔna kalembetshiya etelo k’ɔnɛ: ‘akambo tshɛ wa kokele wekɔ la ekomelo’? Omembi w’esambo ekɔ lo tɛkɛta dia kokele lo ndjela kanyi y’anto. Ekɔ oko nde akohɔka dia kanyi y’anto lo dikambo dia kokele yekɔ la elelo. Koko, ɛlɛmbɛ waki Nzambi bu la elelo wa ngasɔ. Ɛlɔmbwɛlɔ kawɔ kekɔ ohomba lo weho w’akambo tshɛ wa lo lɔsɛnɔ. “Dimi menaka diango tshe ndjalaka l’ekumelu. Keli elembe aye kema la ekumelu.”
119:164—Kakɔna kalembetshiya tombola Nzambi “tena esambeli lu lushi”? Mbala efula, shifidi esambele mɛnyaka ɛngɔ kele kokele. Omalɔkɔ, omembi w’esambo ekɔ lo mbuta lanɛ dia Jehowa kokaka nongola lotombo tshɛ lo tshɛ.
Wetshelo le so:
107:27-31. Lomba la l’andja ɔnɛ layɛnama dia lekɔ kɔlɔ etena kayoya Aramangɛdɔna. (Enyelo 16:14, 16) Lɔ hatohandja kânga onto ɔtɔi oma lo elanyelo. Onyake wanɛ wendɛ panda ka Jehowa mbayoka dia ‘mbôkaka losaka l’ɔtɛ wa ngandji kande ka lɔsɛngɔ.’
109:30, 31; 110:5. Lonya l’omi la ɔsɔlayi lakimɛnde yɔɔmbɔ bu la ekokelo, nde kimɛka engawo ka mbokokɛ lo lonya la wadi. Lo yoho ya didjidji, Jehowa ekɔ ‘lo lonya l’omi’ la ekambi ande dia mbakokɛ. Ɔnkɔnɛ, nde mbakokɛka ndo mbakimanyiyaka. Ɔsɔ ekɔ mɛtɛ ɔkɔkɔ w’oshika wa sho ‘mbôtombola efula’!
113:4-9. Jehowa ekɔ lâdiko dia tshɛ ndo nde ndjakitshakitshaka kânga dia ‘menda l’olongo.’ Koko nde mbokaka amɛnyi fɔnu, ase wola, ndo wamato wa dikomba kɛtshi. Nkumadiɔndjɔ Jehowa ekɔ la okitshakitsha ndo nde nangaka dia atɛmɔdi ande mboka weho w’anto asɔ kɛtshi.—Jakoba 4:6.
114:3-7. Mbeka etsha wa diambo wakasale Jehowa lo wahɔ w’ekambi ande lo Ndjale ka Beela, lo ɔkɛdi wa Jɔrɔdana, ndo lo okongo wa Sinai minandaka etema aso efula. “Kete” yele didjidji di’anto pombaka mboka wɔma, mbuta ate ‘monga la pâ ka wolo’ lo dikambo dia Nkumadiɔndjɔ.
119:97-101. Fudia lomba, shɛnɔdi, ndo eokelo k’Ɔtɛkɛta wa Nzambi tokokɛka oma lo wâle wa lo nyuma.
119:105. Ɔtɛkɛta wa Nzambi wekɔ tala l’ekolo aso nɛ dia vɔ koka tokimanyiya dia sho ndɔshana la ekakatanu watokomɛ. Lo yoho ya didjidji, vɔ wekɔ nto osase lo mboka yaso, nɛ dia vɔ totɛka asangwelo waki Nzambi wendana la nshi yayaye.
ƆNGƐNƆNGƐNƆ KÂNGA L’ATEI WA ƐHƐNYƆHƐNYƆ
Ngande wakokaso ndɔshana ndo shika tanga la ntondo ka ehemba ndo ka ɛhɛnyɔhɛnyɔ? Osambu 120 polo 134 mbishaka okadimwelo wa hwe lo dimbola sɔ. Sho shikaka tanga la ntondo ka ɛhɛnyɔhɛnyɔ ndo tetemalaka monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo nyanga ekimanyielo le Jehowa. Esambu ɛsɔ mbelamɛka ɔnɛ Esambo wa wodelo, ondo ase Isariyɛlɛ wakembaka esambo ɛsɔ lam’akawatshɔka otsha la Jerusalɛma dia tosala afɛstɔ wakasalemaka ɔnɔnyi tshɛ.
Otshikitanyi la dikishi diahakoke sala ndoko dikambo, Osambu 135 la 136 mɛnyaka dia Jehowa atosalaka kɛnɛ tshɛ kalangande. Osambu 136 akakengama oko lokaloya la lo lembo, etenyi ka komelo ka divɛsa tshɛ kekɔ lokaloya la etenyi ka ntondo. Osambu wayelana mɛnyaka woho wakakɛtɛ etema w’ase Juda waki la Babilɔna lo kombola dia tɔtɛmɔla Jehowa la Siɔna. Osambu 138 polo 145 ekɔ Esambu wa Davidi. Nde akalangaka ‘tombola Jehowa la otema ande tshɛ.’ Lande na? Ndamɛ akate ate: “Ne dia lakatungama etungelu ka woma ndu mamba.” (Osambu 138:1; 139:14) Lo Esambu etanu wayelana, Davidi akalɔmbɛ ekokelo oma l’anya w’anto wa kɔlɔ, dia nde mbetawɔ lohango, dia mbôtshungola oma l’anya w’atunyi ande, ndo ɛlɔmbwɛlɔ lo kɛnɛ kendana la lɔkɛwɔ. Nde akɛnya ɔngɛnɔngɛnɔ wele la ekambi waki Jehowa. (Osambu 144:15) L’ɔkɔngɔ wa Davidi mvusola woke woke ndo ɔlɔlɔ waki Nzambi, nde akate ate: “Unyo ami wayandulaka [Jehowa]. Antu tshe wayutumbulaka lukumbu landi l’ekila, pundju, pundju!”—Osambu 145:21.
Ekadimwelo lo ambola w’oma l’Afundelo:
122:3—Woho akɔna waki Jerusalɛma osomba “[w]ukelekami kame”? Oko waki mbekelo ya lo esomba waki lo nshi ya ntondo, mvudu ya la Jerusalɛma yakakama ma ma efula ndo dikambo sɔ diakakimanyiyaka dia osomba kokamɛ. Ndo nto, woho waki mvudu ma ma akakimanyiyaka wanɛ wakadjasɛka l’osomba dia vɔ kimanyiyana lam’asawɔ dia ndjakokɛ. Kɛsɔ mɛnyaka kâmɛ ka lo nyuma ka waoho 12 wa l’Isariyɛlɛ etena kakawasangana kâmɛ l’ɔtɛmwɛlɔ.
123:2—Wetshelo akɔna wakondjaso oma lo ɛnyɛlɔ ka wendelo w’ekambi? Okambi wa pami kana wa womoto tendaka nkumɛnde lo ɛkɔkɔ ehende: dia mbeya kɛnɛ kalanga nkumɛnde ndo dia nyanga ekokelo la ehomba ande wa lo lɔsɛnɔ. Woho akɔ wâmɛ mbele sho mendɛka le Jehowa dia mbeya lolango lande ndo dia mbetawɔma le nde.
131:1-3—Ngande ‘wakayâkimɛ Davidi l’otema ndo nɛmbɔhala oko ɔna lambokila awɛlɛ lele lo dihɛlɔ dia nyango’? Oko wele ɔna lambokila awɛlɛ ekɔ l’ohomba wa nde sambema lo dihɛlɔ dia nyango, Davidi akeke woho wa ndjakimɛ l’otema ndo nɛmbɔhala ‘oko ɔna lambokila awɛlɛ lele lo dihɛlɔ dia nyango.’ Woho akɔna? Lo yoho nyɛ yele nde kondjadiya kana monga la otako l’otema ande ndo lo yoho yakinde kondjayangɛ diangɔ dia weke. Lo dihole dia nde ndjayangɛ lokumu, Davidi akeyaka elelo ande ndo akakɛnɛmɔla okitshakitsha. Ekɔ dimɛna sho mbokoya dionga diande sɔ, djekoleko etena kayangaso waɛsɛ l’etshumanelo.
Wetshelo le so:
120:1, 2, 6, 7. Ɛtɛkɛta wa kɔlɔ ndo ntɛngɔ mbeyaka mbisha anto akina pâ efula l’asolo. Sɔnaka ɛtɛkɛta la ntondo ka sho mbatondja ekɔ yoho mɔtshi ya mɛnya dia sho ‘nangaka wɔladi.’
120:3, 4. Naka tekɔ lo kakatana la onto ɔmɔtshi lele la “lulimi la lukesu,” kete sho koka keketshama lo mbeya dia Jehowa ayɔlɔngɔsɔla akambo l’etena kakandashikikɛ. Atɛnganyi wayohomɔ mpokoso l’anya wa ‘kanga nkudu.’ Vɔ mɛtɛ wayolanyema oma le Jehowa elanyelo kɛnyama lo yoho ya didjidji oko “akalanga wa dja ya woto.”
127:1, 2. Sho pombaka nyangaka ɛlɔmbwɛlɔ ka Jehowa lo oseka dikambo tshɛ diasalaso.
133:1-3. Kâmɛ kele la ekambi waki Jehowa kekɔ ka dimɛna efula ndo kakeketsha. Sho hatohombe kilanya lo mɔnywana, manaka, kana lo tayakiyanyaka.
137:1, 5, 6. Atɛmɔdi waki Jehowa waki lo lɔhɔmbɔ wakayaokaka dia vɔ wakamamatana la Siɔna, mbuta ate etenyi ka la nkɛtɛ ka okongamelo waki Nzambi l’etena kɛsɔ. Ko kayotota lo dikambo diaso? Onde tekɔ lo tshikala la kɔlamelo l’okongamelo wakamba la Jehowa nshi nyɛ?
138:2. Jehowa ‘mbetshaka ɛtɛkɛta ande kânga lâdiko dia lokombo lande’ lo woho wele kɛnɛ tshɛ kakandalake lo lokombo lande kayoleka kɛnɛ tshɛ kakokaso nongamɛ la fwa. Lo mɛtɛ, tekɔ la elongamelo ka dimɛna efula.
139:1-6, 15, 16. Jehowa mbeyaka kɛnɛ kasalaso, tokanyi taso, ndo ɛtɛkɛta aso kânga tatawatɛkɛta. Nde teyaka tatɛ lam’atatɛso kengama l’otema, la ntondo ka etenyi tshɛ ka demba diaso kengama. Woho wateya Nzambi onto l’onto ekɔ dikambo dia ‘diambo efula.’ Ande ekeketshelo kele laso lo mbeya dia Jehowa hɛnyi tsho ehemba wahomana laso koko nde mbeyaka ndo etombelo wakoka monga lawɔ leso lee!
139:7-12. Jehowa ekɔ la akoka wa tokeketsha l’oseka dihole tshɛ diakokaso tanema.
139:17, 18. Onde ewo ka Jehowa toshaka ɔngɛnɔngɛnɔ? (Tukedi 2:10) Naka ngasɔ, kete tambotana ɛtɛkɔ kahomaki k’ɔngɛnɔngɛnɔ. Tokanyi taki Jehowa “ndeka seke ya losenga efula.” Tayongaka nshi tshɛ la akambo efula wa mbeka lo dikambo diande.
139:23, 24. Sho pombaka mbetawɔ dia Jehowa sɛdingola lonto laso la l’etei k’otema ‘lo kɛnɛ kendana la akambo wa kɔlɔ,’ mbuta ate tokanyi ta kɔlɔ, nsaki ya kɔlɔ, sɔngu ya kɔlɔ ndo dia nde tokimanyiya dia minya awui asɔ.
143:4-7. Ngande wakokaso mbikikɛ kânga l’atei wa asui wa wolo? Omembi w’esambo ekɔ lo tɛnya kɛnɛ kele ohomba dia sala dikambo sɔ: Kana yimba lo akambo wasala Jehowa, mbidjaka yimba lo kɛnɛ kasalande, ndo mbɔlɔmbaka dia nde tokimanyiya.
‘Nyotombole Jehowa!’
Tenyi diakɔ nɛi dia ntondo dia dibuku dia Esambu komɛka la ɛtɛkɛta wa lotombo otsha le Jehowa. (Osambu 41:13; 72:19, 20; 89:52; 106:48) Ngasɔ mbediɔ ndo lo kɛnɛ kendana la etenyi k’ekomelo. Osambu 150:6 mbutaka ɔnɛ: “Engo tshe keli la lumu, katumbuli [Jehowa]! Nyandulaki [Jehowa]!” Dui sɔ diayoyokotshama lo andja w’oyoyo waki Nzambi.
Lam’akatakongɛ etena k’ɔngɛnɔngɛnɔ kɛsɔ, tekɔ la ɛkɔkɔ efula watotshutshuya dia sho tombola Nzambi ka mɛtɛ ndo tombola lokombo lande. Etena kakanyiyaso ɛngɛnɔngɛnɔ wambotokondja lo mbeya Jehowa ndo lo monga la diɔtɔnganelo di’ɔlɔlɔ lam’asaso lande, onde hatotshutshuyama l’etema woludi tɔɔ la lowando dia mbôtombola?
[Osato wa lo lɛkɛ 31]
Etsha wa diambo waki Jehowa ndodiaka onto la wɔma wɔsɔhanyemi la dilɛmiɛlɔ
[Osato wa lo lɛkɛ 32]
Tokanyi ta Jehowa “ndeka seke ya losenga efula”