Ngandji keketshaka dihonga
“[Nzambi] kuntusha utema a woma, keli ndi akatusha utema a wulu la wa ngandji ndu wa ndjakimela.”—2 TIMOTE 1:7.
1, 2. a) Ngandji koka tshutshuya onto dia sala dui diakɔna? b) Lande na kaki Yeso la dihonga dia lânde?
ANTO amɔtshi waki weke ka tshukana wakɔtɔka tinyi l’ashi suke la osomba ɔmɔtshi wa lo lɛkɛ la ɛstɛ ka wodja wa Australie. Lam’akiwɔ suke la tomba oma l’ashi, lose lɔmɔtshi la woke lelɛwɔ requin blanc lakakungusɔ oya le womoto. La dihonga tshɛ, pami akɔshi wadɛnde ko mbokɛ l’okongo ko lose la woke lɔsɔ mboda lo dihole dia wadɛnde. Etena kakawakundɛka pami kɛsɔ, wadɛnde akate ate: “Nde akakimɔ lɔsɛnɔ lande l’ɔtɛ ami.”
2 Eelo, ngandji kokaka tshutshuya anto dia kɛnɛmɔla dihonga diotshikitanyi. Yeso Kristo ndamɛ akate ate: “Nduku untu la ngandji kuleki kene ka mvwela engenyi andi.” (Joani 15:13) Aha la koka wenya a tango 24 l’ɔkɔngɔ wa nde mbuta ɛtɛkɛta ɛsɔ, Yeso akakimɔ lɔsɛnɔ lande ndamɛ, aha lo dikambo di’onto ɔtɔi oto, koko dia anto wa l’andja w’otondo. (Mateu 20:28) Ndo nto, Yeso kokimɔ lɔsɛnɔ lande lo ndjadiaka la shashimuya. Nde akeyaka la ntondo dia nde ayɔnywama, ayosoyama, wayowohembolɛ onongo aha la losembwe, ndo ayodiakema l’otamba w’asui. Nde akalɔngɔsɔla ambeki ande dia dikambo sɔ lo mbatɛ ate: “Nyulungi, shu ane wutatshu utsha la Jerusalema, antu wayukimo On’a untu le elombedi a waki la afundji. Vo wayuwamia dia ndi mvo, wayûkimo le asi wedja. Vo wayôsoka, wayôhongwela soi, wayôkomola, wayûdiaka.”—Mako 10:33, 34.
3. Kakɔna kakakimanyiya Yeso dia nde monga la dihonga di’efula?
3 Kakɔna kakakimanyiya Yeso dia nde monga la dihonga dia lânde? Mbetawɔ la wɔma wa Nzambi mbakokimanyiya efula. (Heberu 5:7; 12:2) Koko, lâdiko dia tshɛ, dihonga diaki Yeso diakaye oma lo ngandji kakandokaka Nzambi ndo anyande anto. (1 Joani 3:16) Naka sho monga la ngandji ka ngasɔ lâdiko dia mbetawɔ la wɔma wa Nzambi, kete sho lawɔ tayokoka kɛnɛmɔla dihonga diele oko dia Kristo. (Efeso 5:2) Ngande wakokaso monga la ngandji ka ngasɔ? Sho pombaka mbeya ɔnɛ lele Kiɔkɔ yatɔ.
‘Ngandji kekɔ oma le Nzambi’
4. Lande na kakokadiɔ mbutama dia Jehowa ekɔ Kiɔkɔ ya ngandji?
4 Jehowa ekɔ Kiɔkɔ ndo tshondotondo ya ngandji. Ɔpɔstɔlɔ Joani akafunde ate: “Elangimi ami, tukani ngandji; ne dia ngandji keli uma le [Nzambi]; untu tshe latulangaka akina, ambuto uma le [Nzambi], ndu mbeyaka [Nzambi]. Untu lahalangi akina heyi [Nzambi]; ne dia [Nzambi] eli ngandji.” (1 Joani 4:7, 8) Ɔnkɔnɛ, onto koka monga la ngandji kele oko ka Nzambi, paka etena kayasukanyande la Jehowa lo kondja ewo k’oshika ndo lo sala akambo lo yoho yɔtɔnɛ la ewo kakɔ l’okitanyiya w’oma k’ɛse otema.—Filipi 1:9; Jakoba 4:8; 1 Joani 5:3.
5, 6. Kakɔna kakakimanyiya ambeki wa Yeso wa ntondo dia kɛnɛmɔla ngandji kele oko ka Kristo?
5 Lo dɔmbɛlɔ di’ekomelo diakandasale la apɔstɔlɔ ande 11 wa kɔlamelo, Yeso akɛnya diɔtɔnganelo diele lam’asa mbeya Nzambi ndo pama lo ngandji lo mbuta ate: “Dimi lakawaewuya lukumbu laye, layuwaewuya ntu, dia ngandji kambukaye ndjala l’etema awo, la dimi l’etema awo.” (Joani 17:26) Yeso akakimanyiya ambeki ande dia vɔ kɛnɛmɔla woho wa ngandji kele lam’asande la She, lo mbaɛnya oma l’ɛtɛkɛta ndo oma l’ɛnyɛlɔ kɛnɛ kalembetshiya lokombo laki Nzambi, mbuta ate waonga waki Nzambi wa diambo efula. Omalɔkɔ, Yeso akakoke mbuta ate: “One lakamenyi, akenyi Papa.”—Joani 14:9, 10; 17:8.
6 Nyuma k’ekila ka Nzambi kimanyiyaka onto dia kɛnɛmɔla ngandji kele oko ka Kristo. (Ngalatiya 5:22) Etena kakalongola Akristo wa ntondo nyuma k’ekila kakawalake lo Pɛntɛkɔsta 33 T.D., vɔ kombohɔ tsho akambo wakawaetsha Yeso koko wakaleke mana Afundelo fundo. Eokelo k’efula kɛsɔ akahamia ngandji kakawokaka Nzambi. (Joani 14:26; 15:26) Etombelo akɔna wakonge? Oyadi lo wâle wa shisha nsɛnɔ yawɔ, vɔ wakasambisha lokumu l’ɔlɔlɔ l’ohetoheto ndo la dihonga.—Etsha 5:28, 29.
Dihonga la ngandji mɛnamaka oma l’etsha
7. Kakɔna kakahombe Paulo la Baranaba mbikikɛ l’olimu awɔ wa misiɔnɛrɛ etena kakawatetetaka kâmɛ?
7 Ɔpɔstɔlɔ Paulo akafunde ate: “Nzambi kuntusha utema a woma, keli ndi akatusha utema a wulu la wa ngandji ndu wa ndjakimela.” (2 Timote 1:7) Paulo akate awui asɔ lo ndjela kɛnɛ kakokomɛ ndamɛ. Tende kɛnɛ kakôkomɛ nde la Baranaba etena kakawatakindolaka lo olimu awɔ wa misiɔnɛrɛ. Vɔ wakasambisha l’esomba efula, mbidja ndo l’Atiyɔka, l’Ikɔniyo, ndo la Lustɛra. L’osomba tshɛ, anto amɔtshi wakakomaka ambetawudi, koko akina wakayaetɛ atunyi awɔ. (Etsha 13:2, 14, 45, 50; 14:1, 5) La Lustɛra, olui ɔmɔtshi w’anto wakoke Paulo ave, wakotshike lo fɔnya ɔnɛ nde amboshila mvɔ. “Keli lam’akûdingi ambeki, ndi aketo, akatshu l’usumba. La wedi a pindju, ndi akatshu la Baranaba utsha la Derebe.”—Etsha 14:6, 19, 20.
8. Ngande wele dihonga diakɛnya Paulo nde la Baranaba akɛnyaka ngandji k’efula kakawokaka anto?
8 Onde woho wakawalange ndjaka Paulo ɔsɔ akawokiya wɔma nde la Baranaba diaha sambisha? Ndooko! “Lam’akawete antu efula ambeki” la Dɛrɛbɛ, apami asɔ ahende “wakakalula la Lustera l’Ikoniyo ndu l’Atiyoka.” Lande na? Ele dia tokeketsha ambeki w’eyoyo dia vɔ shikikala nge lo mbetawɔ. Paulo la Baranaba wakate vate: “L’atei w’asui, kahumbasu mboto lu diulelu dia [Nzambi].” Lo mɛtɛ, dihonga diawɔ diakaye oma lo ngandji k’efula kakawokaka ‘ana w’ɛkɔkɔ’ wa Kristo. (Etsha 14:21-23; Joani 21:15-17) L’ɔkɔngɔ wa vɔ sɔnɔla dikumanyi lo tshumanelo tshɛ di’eyoyo, anangɛso ahende asɔ wakasale dɔmbɛlɔ ndo “wakâtshiki le Khumadiondjo, lakawetawo.”
9. Dikumanyi dia l’Ɛfɛsɔ akawasale lo menda ngandji kakawaokaka Paulo?
9 Paulo aki la ngandji ndo la dihonga, diakɔ diele Akristo efula wa lo ntambe ka ntondo wakawokaka ngandji k’efula. Ohɔ kɛnɛ kakete lo losanganya lɔmɔtshi lakɔtɔ Paulo nde la dikumanyi dia l’Ɛfɛsɔ, lɛnɛ akandetsha ɛnɔnyi esato ndo lɛnɛ akandahomana l’ɔlɔshamelo efula. (Etsha 20:17-31) L’ɔkɔngɔ wa nde mbakeketsha dia nama ɛkɔkɔ wa Nzambi wakawawasha dimɛna, Paulo akakusama la wɔ ndo akalɔmbɛ. Oma lâsɔ, “vo tshe wakaleli wulu, wakakhumbatela Paulu lu kingu, wakanonana la ndi. Vo wakaleki nyanga ne dia diui diakandawatela ati: Hanyuyena elundji kami ntu.” Dikumanyi sɔ wakokaka Paulo ngandji k’efula mɛtɛ! Lo mɛtɛ, lam’akakoke etena ka vɔ ntshɔ, Paulo nde l’asekande wakatɛngɔlaka la nde ‘wakatshu vɔamɛ,’ nɛ dia dikumanyi dia l’Ɛfɛsɔ konanga dia vɔ ntshɔ.—Etsha 20:36–21:1.
10. Ngande wakɛnɛmɔla Ɛmɛnyi wa Jehowa wa nshi nyɛ dihonga dioludi la ngandji lam’asawɔ?
10 Ɛlɔ kɛnɛ, emendji w’eteta, dikumanyi dia l’etshumanelo, ndo anto akina efula nangemaka efula oma lo dihonga diɛnyawɔ lo wahɔ w’ɛkɔkɔ wa Jehowa. Ɛnyɛlɔ, lo wedja wambolanyema l’awui w’ata wa lam’asa ase wodja kana lɛnɛ akawashimbe olimu w’esambishelo, emendji w’eteta ndo wadiɛwɔ wakadje nsɛnɔ yawɔ ndo lotshungɔ lele lawɔ lo wâle dia tembola tshumanelo. Woho akɔ wâmɛ mbele, Ɛmɛnyi wa Jehowa efula wakasoyama l’anya w’ewandji wa ngala ndo anto awɔ nɛ dia vɔ kombetawɔ funga asekawɔ Ɛmɛnyi kana mbuta oma lɛnɛ akawakondjaka mbo ya ndɛ ya lo nyuma. Nunu dikina dia l’atei awɔ wakahɛnyahɛnyama, wakasoyama, ndo wakadiakema nɛ dia vɔ kombetawɔ tshika dia sambishaka lokumu l’ɔlɔlɔ kana dia sanganaka kâmɛ l’asekawɔ ambetawudi lo nsanganya y’Akristo. (Etsha 5:28, 29; Heberu 10:24, 25) Nyɛsɔ tokoya mbetawɔ ndo ngandji ka anangɛso l’akadiyɛso asɔ wele la dihonga!—1 Tesalonika 1:6.
Tatetawɔke dia ngandji kaso mbɔla
11. Lo toho takɔna talɔsha Satana ekambi wa Jehowa ta dia lo nyuma, ndo dui sɔ mbalɔmbaka dia sala na?
11 Etena kakakashema Satana la nkɛtɛ, nde akatshulola kɛlɛ kande tshɛ le ekambi wa Jehowa nɛ dia vɔ “watukitanyiaka elembe wa [“Nzambi ndo watosambishaka,” NW], diui dia Jesu.” (Enyelo 12:9, 17) Yoho mɔtshi yakamba la Diabolo dia tɔlɔsha ele ɛhɛnyɔhɛnyɔ. Koko, mbala efula, yoho shɔ mongaka l’etombelo wotshikitanyi nɛ dia yɔ keketshaka dimama dia ngandji k’Okristo lam’asawɔ ndo tshutshuyaka efula ka l’atei awɔ dia ndeka monga l’ohetoheto. Yoho kina yakamba la Satana dia tɔlɔsha ele nomialomia nsaki ya kɔlɔ yele l’etema w’anto. Sho pombaka monga la dihonga dioleki lo toho totshikitanyi nɛ dia ta diekɔ dia l’etei k’otema, mbuta ate tekɔ lo ndɔshana la nsaki ya kɔlɔ ya l’etema aso ‘wa lokeso.’—Jeremiya 17:9; Jakoba 1:14, 15.
12. Ngande wakamba Satana la ‘yimba y’andja ɔnɛ’ lo welo wadjande dia kitshakitsha ngandji kokaso Nzambi?
12 Lo dihomɔ diakamba la Satana mbele ndo ehomɔ kekina ka wolo efula, ehomɔ kakɔ ko ‘yimba y’andja ɔnɛ,’ mbuta ate wolo walɔmbɔla tokanyi t’anto ndo wotshikitanyi tshɛ lo tshɛ la nyuma k’ekila ka Nzambi. (1 Koreto 2:12) Yimba y’andja ɔnɛ tshutshuyaka anto lo lokaki ndo lo nsaki ka lomombo, mbuta ate “saki ka ashu.” (1 Joani 2:16; 1 Timote 6:9, 10) Kânga mbele lomombo la l’emunyi ndo falanga kema kɔlɔ, naka ngandji kokaso diangɔ sɔ amboleka ngandji kokaso Nzambi, kete Satana ambodja otshumba. Wolo wele la yimba y’andja ɔnɛ ndja oma lo woho walomialomiayɔ nsaki ya kɔlɔ ya demba, lokeso layɔ ndo woho wambokokanɛ yimba shɔ l’ahole tshɛ oko hiɛlɛlɛ. Tatetawɔke pondjo dia yimba y’andja ɔnɛ ndanya etema aso!—Efeso 2:2, 3; Tukedi 4:23.
13. Ngande wakoka dihonga diele laso dia nama lɔkɛwɔ laso la pudipudi mbɔtɔ l’ohemba?
13 Koko, dia shika tanga ndo mbikadja yimba ya kɔlɔ y’andja ɔnɛ, sho pombaka monga la dihonga dia nama lɔkɛwɔ laso la pudipudi. Ɛnyɛlɔ, pombaka monga la dihonga dia minya demba kana ndiha televiziɔ etena kɛnyawɔ esato wa mindo. Nɔmbamaka dia monga la dihonga dia shika tanga la ntondo ka tɔsɛngiya ta kɔlɔ t’oma le angɛnyi ndo pembola lɔngɛnyi l’anto wa kɔlɔ. Woho akɔ wâmɛ mbele, nɔmbamaka dia monga la dihonga dia kitanyiya ɛlɛmbɛ ndo atɔndɔ waki Nzambi oyadi asekaso wa la kalasa, wa l’olimu, asukanyi aso kana ewotɔ aso wekɔ lo tɔ̂nyɔla.—1 Koreto 15:33; 1 Joani 5:19.
14. Kakɔna kahombaso sala naka taya la yimba y’andja ɔnɛ?
14 Ekɔ mɛtɛ ohomba efula dia sho keketsha ngandji kokaso Nzambi ndo kokaso anangɛso l’akadiyɛso wa lo nyuma! Yâtshungolɛ etena ka sɛdingola eyango ayɛ ndo yoho yayɛ ya lɔsɛnɔ dia menda kana yimba y’andja ɔnɛ yambonga la shɛngiya le yɛ lo yoho mɔtshi. Naka yɔ yambonga la shɛngiya le yɛ lo yɛdikɔ mɔtshi, kete lɔmba Jehowa dia wɛ monga la dihonga dia minya yimba yakɔ. Jehowa hatonya yimba oma lo dɔmbɛlɔ dia l’otema ɔtɔi dia ngasɔ. (Osambu 51:17) Lâdiko dia lâsɔ, nyuma kande kekɔ la wolo woleki yimba y’andja ɔnɛ.—1 Joani 4:4.
Tɔlɔshanya l’ekakatanu aso la dihonga
15, 16. Ngande wakoka ngandji kele oko ka Kristo tokimanyiya dia ndɔshana l’ekakatanu aso? Sha ɛnyɛlɔ.
15 L’atei w’ekakatanu ekina wahomba ekambi waki Jehowa ndɔshana lawɔ mbele ndo shɛngiya ya woho weso kema kokele, lotshundu lɛnama mbala efula oma lo hemɔ, ɛkɔmɔ, ɔkɔmwɛlɔ ndo ekakatanu ekina. (Romo 8:22) Ngandji kele oko ka Kristo koka tokimanyiya dia sho ndɔshana l’ekakatanu wa ngasɔ. Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ kaki Namangolwa, lakodiama lo nkumbo k’Akristo lo wodja wa Zambie. Lam’akinde l’ɛnɔnyi ehende, Namangolwa akonge la ɛkɔmɔ kɛmɔtshi. Nde mbutaka ate: “Lakaleke ndjakiyanya efula nɛ dia lakafɔnyaka dia ɛkɔmɔ kami kayotshaka anto wɔma. Koko anangɛmi wa lo nyuma wakakimanyiya dia dimi mɛna akambo lo yoho yotshikitanyi. Etombelo wakonge la dui sɔ ele, dimi kondjaɛna nto ɛngɛnɔ ndo l’edjedja ka wonya lakayobatizamaka.”
16 Kânga mbende la pusupusu, mbala efula Namangolwa mbakulaka lakula etena kende lo mboka ka ditshu. Koko ɔnɔnyi tshɛ nde kambaka olimu w’ombatshi mboka wa tshanda ngɔndɔ hiende kana ndekana. Ompokami ande ɔmɔtshi akalele etena kakosambisha Namangolwa. Lande na? Nɛ dia nde akanandema efula lo mɛna mbetawɔ ndo dihonga diaki kadiyɛso. Jehowa akatshɔkɔla Namangolwa efula nɛ dia ambeki ande atanu wa Bible wakabatizama ndo ɔmɔtshi l’atei awɔ ekɔ ekumanyi l’etshumanelo. Nde mbutaka ate: “Mbala efula adwe ami salaka kandji efula, koko dimi hahekɔ.” Kadiyɛso kɛsɔ ekɔ ɔmɔtshi l’atei w’Ɛmɛnyi wa Jehowa efula wa l’andja w’otondo wele wɛɔdu l’alemba koko wolo lo nyuma nɛ dia ngandji kokawɔ Nzambi ndo asekawɔ. Ande nɛmɔ di’efula diele l’anto asɔ tshɛ lo washo wa Jehowa lee!—Hangai 2:7.
17, 18. Kakɔna kakimanyiya anto efula dia mbikikɛ hemɔ ndo ekakatanu ekina wele lawɔ? Sha bɛnyɛlɔ dimɔtshi dia l’ɛtshi kanyu ka nkɛtɛ.
17 Hemɔ kahakɔnɔ esadi kokaka nto kɔmɔla onto otema. Ekumanyi ka l’etshumanelo kɛmɔtshi mbutaka ate: “Lo olui wa wekelo wa dibuku wɔtɔmi, kadiyɛso kɛmɔtshi ekɔ lo sowa la diabɛtɛ ndo la hemɔ ka l’ɔkɔngɔ, kadiyɛso kekina ekɔ la hemɔ ka kansɛrɛ, akadiyɛso ahende wekɔ la hemɔ ya l’asɔnga ndo kadiyɛso kekina ekɔ la hemɔ ka l’emunyi ndo ka l’eshisha. Tena dimɔtshi vɔ ndjaokaka dia wambɔkɔmɔ. Koko vɔ mbetshaka nsanganya paka naka hemɔ ambaheka kana wekɔ lo lopitadi. Vɔ tshɛ tombaka mbala la mbala lo esambishelo. Vɔ mboholakami Paulo lakate ate: ‘Etena kemi wɔdu, mbemi la wolo.’ Dimi ngɛnangɛnaka ngandji ndo dihonga diele lawɔ. Ondo hemɔ yele lawɔ mbaɛnyaka kɛnɛ kahombawɔ mbika washo lɔkɔ ndo awui wele mɛtɛ ohomba.”—2 Koreto 12:10.
18 Naka wɛ ekɔ lo diɛnɛ la ekɔmɔ, hemɔ kana okakatanu okina, kete ‘tetemala nɔmba’ dia kondja ekimanyielo diaha wɛ ndjɔkɔmɔ otema. (1 Tesalonika 5:14, 17) Lo mɛtɛ, ekɔ tena dimɔtshi diakokayɛ ndjaoka dimɛna kana monga l’ɔkɔmwɛlɔ. Koko, yasha tshɛ l’akambo wakeketsha ndo wa lo nyuma, djekoleko l’akambo wendana la elongamelo k’oshika kele laso ka Diolelo. Kadiyɛso kɛmɔtshi mbutaka ate: “Le mi, olimu w’esambishelo ekɔ oko okanga.” Sambisha lokumu l’ɔlɔlɔ kâmɛ l’anto akina mbokimanyiyaka dia nde mɛnaka akambo la sso di’ɔlɔlɔ nshi tshɛ.
Ngandji kimanyiya atshi wa kɔlɔ dia kalola le Jehowa
19, 20. a) Kakɔna kakoka kimanyiya anto wakasale pɛkato dia vɔ kondja dihonga dia kalola le Jehowa? b) Kakɔna kayotɔsɛdingola lo sawo diayela?
19 Anto efula wambɔla lo nyuma kana wambosala pɛkato kɛmɔtshi mɛnaka wolo kalolɛ Jehowa. Koko vɔ wayonga la dihonga diahombama naka vɔ ndjatshumoya l’otema ɔtɔi ndo nyomonga la woho wa ngandji kakawokaka Jehowa ntondo. Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ kaki Mario,a ladjasɛ lo wodja wa États-Unis. Mario akatshanyema oma l’etshumanelo k’Akristo, akakome ombidjɔki a wanu ndo akanɔka nɔɔnɔ dia wolo ndo l’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi 20, nde akadjama lo lokanu. Mario mbutaka ate: “Lakatatɛ kana yimba efula lo dikambo dia nshi yami yayaye ndo lakatatɛ mbadia Bible nto. Tena dimɔtshi lakândolaka waonga wa Jehowa, djekoleko kɛtshi kande, kakamɔlɔmbaka mbala la mbala. Lam’akamatombe oma lo lokanu, lakakakitɔna la angɛnyi ami wa ntondo, lakatatɛ tshɔ lo nsanganya y’Akristo ndo lakayokaloyamaka nto l’etshumanelo. Lo demba diami lekɔ lo muna kɛnɛ kakamonɛ, koko kakianɛ laya l’elongamelo ka diambo efula. Dimi kaloyaka Jehowa losaka heyama l’ɔtɛ wa kɛtshi kande woho wakandadimanyiya pɛkato yami.”—Esambu 103:9-13; 130:3, 4; Ngalatiya 6:7, 8.
20 Aha la tâmu, wanɛ wele l’ekakatanu wele oko waki Mario pombaka sala la wolo dia kalola le Jehowa. Koko wekelo wa Bible, dɔmbɛlɔ, ndo okanelo wa yimba, ndjakimanyiyaka dia monga la ngandji kaki lawɔ ntondo ndo dui sɔ ndjowashaka dihonga diahombama. Mario akakeketshama nto oma l’elongamelo ka Diolelo. Eelo, ngandji, mbetawɔ, wɔma wa Nzambi mbidja ndo elongamelo koka monga la shɛngiya ya dimɛna efula lo nsɛnɔ yaso. Lo sawo diayela, tayɔsɛdingola woshasha wa lo nyuma wa diambo ɔsɔ.
[Nɔte ka l’ɛse ka dikatshi]
a Lokombo lakatshikitanyema.
Onde wɛ kokaka kadimola?
• Ngande wele ngandji akakimanyiya Yeso dia nde monga la dihonga dia lânde?
• Ngande wele ngandji kakokaka Paulo nde la Baranaba anto akawasha dihonga dia lânde?
• Lo toho takɔna tona Satana dia kitshakitsha ngandji k’Akristo?
• Ngandji kokaso Jehowa koka tosha dihonga dia sho mbikikɛ weho akɔna w’ekakatanu?
[Osato wa lo lɛkɛ 21]
Ngandji kakokaka Paulo anto akawosha dihonga dia nde tetemala
[Osato wa lo lɛkɛ 23]
Nɔmbamaka dia monga la dihonga dia ndjela atɔndɔ waki Nzambi
[Osato wa lo lɛkɛ 23]
Namangolwa Sututu