Jehowa hatɔsɛka ekambi Ande wa kɔlamelo

‘Jehowa hatɔsɛka ekambi ande wa kɔlamelo. Nde ayowalamaka pondjo la pondjo.’​—OSAM. 37:28.

1, 2. a) Akambo akɔna wakatombe lo ntambe ka dikumi N.T.D. wakadje kɔlamelo y’ekambi waki Nzambi l’ohemba? b) L’atei w’akambo asato akɔna wakalame Jehowa ekambi ande wa kɔlamelo?

LO NTAMBE ka dikumi N.T.D., ekambi waki Nzambi wakahombe mbɔsa yɛdikɔ mɔtshi. Vɔ waki oma la mbewɔ ta dia lam’asa ase wodja lo mbisha waoho dikumi wa Isariyɛlɛ wa lo nɔrdɛ waki l’ofukutanu yema ya dipanda. Jerɔbɔama, nkum’ekanga k’oyoyo kakawasɔnɛ akɔshi yɛdikɔ y’esadi esadi dia keketsha lowandji lande lo shikikɛ ɔtɛmwɛlɔ w’oyoyo wa lɛɛta. Nde akalɔmbɛ anto ande dia mbôsukɛ tshɛ lo tshɛ. Kakɔna kakahombe sala ekambi waki Jehowa waki la kɔlamelo? Onde vɔ wakahombe nama kɔlamelo yawɔ le Nzambi kakawatɛmɔlaka? Nunu dia l’atei awɔ wakasale dui sɔ ndo Jehowa akâlame nɛ dia vɔ koshisha olowanyi awɔ.​—1 Khum. 12:1-33; 2 Ek. 11:13, 14.

² Kɔlamelo y’ekambi waki Nzambi yekɔ lo pembama lo nshi yaso nyɛ. Bible mbutaka ɔnɛ: “Nyuyali ki, nyendaki. Utunyi anyu uhimbanyi atokendakendaka uku tambwe kadikita kayanga walendi.” Onde sho kokaka tondoya dia ‘shika ekolo la ntondo kande tele nge lo mbetawɔ’? (1 Pet. 5:8, 9) Nyɛsɔ tɔsɛdingole akambo amɔtshi wakasalema etena kakɔshi Jerɔbɔama lowandji lo 997 N.T.D. ndo wetshelo wakokaso kondja oma l’akambo akɔ. Lo nshi ya pâ shɔ, ekambi waki Jehowa wa kɔlamelo wakahɛnyahɛnyama. Vɔ waki nto la ntondo ka tɔsɛngiya ta waa apɔsta etena kakawakambaka elimu awɔ wa wolo. L’atei w’akambo asɔ tshɛ, Jehowa kotshika ekambi ande wa l’etena kɛsɔ, ndo nde hatotshika ekambi ande wa kɔlamelo wa nshi nyɛ.​—Osam. 37:28.

Etena kahɛnyahɛnyamawɔ

3. Lande na kaki lowandji laki Davidi komonga lowandji l’ɔhɛnyɔhɛnyɔ?

³ Nyɛsɔ tɔsɛdingole ntondo awui wakakonya dia Jerɔbɔama koma nkumekanga. Tukedi 29:2 mbutaka ɔnɛ: “Lam’atulelaka untu a kolo, antu watukhumaka akhumu.” Lo diolelo dia Davidi nkumekanga ka l’Isariyɛlɛ w’edjedja, anto kokuma akumu. Davidi komonga onto la kokele, koko nde aki la kɔlamelo le Nzambi ndo akayaɛkɛka le nde. Anto kɔmpɛnyahɛnyamaka lo lowandji la Davidi. Jehowa akadje la Davidi sheke mɔtshi lo mbuta ate: “Khumbu kaye la diulelu diaye wayuyala wulu pundju la ntundu kami. Kiti kaye ka diulelu kayushikikala pundju.”​—2 Sam. 7:16.

4. Awui akɔna wakahombaka Sɔlɔmɔna la anto ande kotsha dia vɔ kondja ɛtshɔkɔ?

⁴ Lo etatelo ka lowandji laki Sɔlɔmɔna k’ɔna Davidi, wɔladi ndo ɔngɔnyu wakikɔ lo wodja, diɔ diakɔ diele lowandji lande lakakoke monga didjidji dia Diolelo di’ɛnɔnyi kinunu diaki Kristo Yeso. (Osam. 72:1, 17) Ndoko dioho dia lo waoho 12 diaki l’ɔkɔkɔ wa tɔmbɔkɔ. Koko, Sɔlɔmɔna la anto ande wakahombe kotsha awui amɔtshi dia vɔ kondja ɛtshɔkɔ. Jehowa akatɛ Sɔlɔmɔna ate: “Naka we ayuyela aui ami, ayutshaka adjangu ami, ayuyelaka elembe ami tshe, ku layushidiya daka diakamalaki Davidi sho le ye. Dimi layudjaseka l’atei w’asi Isariyele, haloseka wudja ami Isariyele.”​—1 Khum. 6:11-13.

5, 6. Kakɔna kakatombe etena kakashisha Sɔlɔmɔna kɔlamelo yande le Nzambi?

⁵ Lo nshi yande y’osombe, Sɔlɔmɔna akashisha kɔlamelo yande le Jehowa ndo akatatɛ ndjasha l’ɔtɛmwɛlɔ wa kashi. (1 Khum. 11:4-6) Yema yema, Sɔlɔmɔna akayotshikaka dia kitanyiya ɛlɛmbɛ wa Jehowa ndo akayokomaka ɔhɛnyɔdi wa mamba. Nde akahɛnyɔla anto woho w’anyanya woho ɔnɛ wele l’ɔkɔngɔ wa nyɔi kande, anto wakalelɛ ɔnande ndo ɔhɛna ande, Rɛhɔbɔama dia nde mbaela yema y’etshungwelo. (1 Khum. 12:4) Jehowa akandasale etena kakashisha Sɔlɔmɔna kɔlamelo?

⁶ Bible totɛka ɔnɛ: “[Jehowa] akumalela Solomona ne dia ndi akanya utema andi uma le . . . [Nzambi k]a Isariyele lakene le ndi tena pendi.” Jehowa akatɛ Sɔlɔmɔna ate: “Ne dia we akatshi okone, kunama daka diami la elembe wakamakudjela, layunya diulelu uma l’anya aye, layudisha ukambi aye.”​—1 Khum. 11:9-11.

7. Kânga mbakakasha Jehowa Sɔlɔmɔna, ngande wakandakanɛ ekambi ande wa kɔlamelo?

⁷ Oma lâsɔ, Jehowa akatome ɔprɔfɛta Ahidja dia tokita otshungodi ɔmɔtshi esɔ. Otshungodi akɔ aki Jerɔbɔama, pami kaki l’akoka ndo kakambe lo lowandji laki Sɔlɔmɔna. Kânga mbakalɛnya Jehowa sheke ya Diolelo yakandadje la Davidi, nde aketawɔ dia lowandji la waoho 12 lɔsɔ mbatɔna l’ahende. Jerɔbɔama mbakahombe monga owandji wa waoho dikumi ndo waoho ahende wakahombe tshikala l’ɔlɔndji wa nkumbo ka Davidi, waki l’ɛlɔmbwɛlɔ ka nkumekanga Rɛhɔbɔama. (1 Khum. 11:29-37; 12:16, 17, 21) Jehowa akatɛ Rɛhɔbɔama ate: “Naka we ayukitanyiaka kene tshe kayumukutelaka, naka we ayokendakenda lu mbuka yami ndu ayutshaka kene kusimbwi lu ashu ami, dia nama elembe ami la adjangu ami, uku akatshaka ukambi ami Davidi, dimi layuyala la ye. Dimi layukuhikela luudu lushikikadi, uku akamahikela Davidi, ndu layukusha Isariyele.” (1 Khum. 11:38) Jehowa akakimanyiya ekambi ande ndo akatane yoho mɔtshi ya mbâtshungola oma l’ɛhɛnyɔhɛnyɔ.

8. Ekakatanu akɔna wahɛnyahɛnya ekambi waki Nzambi wa nshi nyɛ?

⁸ Ɛhɛnyɔhɛnyɔ la wɛngiya waya efula ɛlɔ kɛnɛ. Undaki 8:9 mbutaka ɔnɛ: “Untu mbulela[ka] unyandi dia mbusuya.” Okanda wa lokaki ndo lowandji la kɔlɔ lambokonya anto l’ekakatanu wa wolo wendana la ekondjelo. Mbala efula ewandji wa lɛɛta, w’awui w’okanda ndo w’ɛtɛmwɛlɔ hawosha anto ɛnyɛlɔ ka dimɛna lo kɛnɛ kendana la lɔkɛwɔ. L’ɛnyɛlɔ ka Lɔta laki onto ɔlɔlɔ, ekambi wa kɔlamelo waki Nzambi wa nshi nyɛ ‘nyangaka efula lo menda awui wa kɔlɔ wasala anto wahalɛnya ɛlɛmbɛ.’ (2 Pet. 2:7) Ndo nto, etena kasalaso la wolo dia nsɛna lo yoho yɔtɔnɛ l’ɛlɛmbɛ waki Nzambi, sho pɛnyahɛnyamaka mbala efula oma le ewandji wa lotamanya.​—2 Tim. 3:1-5, 12.

9. a) Kakɔna kamboshilaka Jehowa la sala dia tshungola ekambi ande? b) Bonde kakokaso ndjashikikɛ dia Yeso ayonga la kɔlamelo le Nzambi tena tshɛ?

⁹ Koko, sho kokaka mbetawɔ dikambo dia mɛtɛ di’ohomba nɛ di’ɔnɛ Jehowa hatɔsɛka ekambi ande wa kɔlamelo! Tokanyiya yema tɛdikɔ tambondoshilaka mbɔsa dia pɛnya ewandji wa kɔlɔ wa l’andja ɔnɛ. Diolelo diaki Nzambi diakakimɔma l’anya waki Kristo Yeso Mɛsiya diamboshilaka la shikikɛma. Aya suke la ɛnɔnyi lokama wolɛ Yeso l’olongo. Kem’edja, nde ayanga tshungola wanɛ woka lokombo laki Nzambi wɔma oma l’asui tshɛ. (Adia Enyelo 11:15-18.) Yeso amboshilaka mɛnya kɔlamelo yande le Nzambi polo lo nyɔi. Nde hashaki ambolami ande sɔnyi pondjo, oko wakasale Sɔlɔmɔna.​—Heb. 7:26; 1 Pet. 2:6.

10. a) Ngande wakokaso mɛnya dia sho mbɔsaka Diolelo diaki Nzambi la nɛmɔ? b) Eshikikelo kakɔna kakoka monga laso etena kahomanaso l’ekakatanu?

¹⁰ Diolelo diaki Nzambi ekɔ lowandji la mɛtɛ layokomiya weho tshɛ w’ɛhɛnyɔhɛnyɔ. Jehowa Nzambi la Diolelo diande mbahombaso sukɛ. Lo kitsha wɛkamu aso tshɛ lo Diolelo sɔ, sho tonaka awui wa mindo wa l’andja ɔnɛ ndo ndjashaka l’ohetoheto tshɛ l’elimu w’ɔlɔlɔ. (Tito 2:12-14) Sho salaka la wolo diaha mbɔtɔ vadi y’andja ɔnɛ. (2 Pet. 3:14) Oyadi ekakatanu akɔna wakoka tokomɛ etena kɛnɛ, sho kokaka ndjashikikɛ dia Jehowa ayotokokɛ oma lo wâle tshɛ wa lo nyuma. (Adia Osambu 97:10.) Ndo nto, Osambu 116:15 toshikikɛka ɔnɛ: “Lu ashu a [Jehowa], nyoi k’ekilami andi keko ushinga a wulu.” Ekambi waki Jehowa wekɔ la nɛmɔ efula le nde diakɔ diahandatetawɔ di’anto mbamana oshiki.

Etena kahomanawɔ la tɔsɛngiya t’oma le apɔsta

11. Ngande wakayoshishaka Jerɔbɔama kɔlamelo yande?

¹¹ Ɛlɔmbwɛlɔ ka nkumekanga Jerɔbɔama kakakoke mbela ekambi waki Nzambi yema y’etshungwelo. Koko, awui wakandatshe wakayodjaka nto kɔlamelo yawɔ l’ohemba. Oko wakinde kɔngɛnangɛnaka nɛmɔ ndo diɛsɛ dia lânde diaki lande, Jerɔbɔama akayange toho tokina ta keketsha lowandji lande. Nde akate ate: “Naka antu ane wayutshokaka la Jerusalema dia ntulambula elambu lu luudu la [Jehowa], etema awo wayukadimo utsha le khumewo Rehoboama, khum’ekanga ka Juda. Vo wayutandjaki, ku vo nkalula le Rehoboama, khum’ekanga ka Juda.” Ɔnkɔnɛ, Jerɔbɔama akashikikɛ ɔtɛmwɛlɔ w’oyoyo wa tana ta ngɔmbɛ tohende ta paonyi. “Ndi akakitsha yana ya ngombe motshi la Betele, ku kina la Dane. Dikambu so diakayala kolo. Antu wakatshu la Dane dia ntotemola yana ya ngombe motshi. Jeroboama akahiki mvudu lu ahuli wa ladiku, akadji antu wakandoshi uma l’atei a wudja tshe elombedi, waki kundjala asi Lewi.” Jerɔbɔama ndamɛ akasɔnɛ lushi lande hita la ‘fɛtɛ dikambo dia ana w’ase Isariyɛlɛ,’ ko “ndi akalambula elambu l’ediakelu.”​—1 Khum. 12:26-33.

12. Kakɔna kakasale ekambi waki Nzambi wa kɔlamelo wa lo diolelo dia nɔrdɛ etena kakashikikɛ Jerɔbɔama ɔtɛmwɛlɔ wa yana ya ngɔmbɛ lo Isariyɛlɛ?

¹² Kakɔna kakahombe sala ekambi waki Nzambi wa kɔlamelo waki lo diolelo dia lo nɔrdɛ? L’ɛnyɛlɔ ka watshɛwɔ wa kɔlamelo, ase Lɛwi wakasɛnaka l’esomba wakawawasha l’ɛtshi ka nkɛtɛ ka lo diolelo dia nɔrdɛ kotshimbatshimba dia mbɔsa yɛdikɔ mɔtshi. (Etum. 32:26-28; Wal. 35:6-8; Euh. 33:8, 9) Vɔ wakatshike sango diawɔ l’ɔkɔngɔ, ko wakatshu la nkumbo yawɔ lo sidɛ ka Juda, lɛnɛ akawakoke totetemala tɛmɔla Jehowa aha l’onto mbadjɛ wekamu. (2 Ek. 11:13, 14) Ase Isariyɛlɛ akina wakadjasɛ lo tshanda mɔtshi tsho la Juda, wakasɔnɛ dia tshikala pondjo lɛkɔ lo dihole dia vɔ kalola lo ngelo yawɔ. (2 Ek. 10:17) Oma lo dikambo sɔ, Jehowa akasale dia lokuke l’okalwelo w’oya l’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ tetemala tshikala hwe woho wa nɔnga nkina ya l’ɔkɔngɔ y’oma lo diolelo dia nɔrdɛ ndjotshika ɔtɛmwɛlɔ wa yana ya ngɔmbɛ ndo ndjokalola la Juda.​—2 Ek. 15:9-15.

13. Lo nshi yaso nyɛ, ngande wadja waa apɔsta kɔlamelo y’ekambi waki Nzambi l’ohemba?

¹³ Waa apɔsta wekɔ lo mbidja lonyuma l’ekambi waki Nzambi wa nshi nyɛ lo wâle. Ewandji ɛmɔtshi pembaka dia shikikɛ ɔtɛmwɛlɔ awɔ hita wa lɛɛta ndo tshutshuyaka ambolami awɔ dia mbɔtɔ lɔkɔ. Ewandji wa lo Lokristokristo ndo anto akina wa lotamanya nyangaka dia ndjaɔsa vɔamɛ oko dioho di’ɛlɔmbɛdi. Koko, paka l’atei w’Akristo wa mɛtɛ mbatanaso akitami wa mɛtɛ wakenga ‘dioho di’ɛlɔmbɛdi.’​—1 Pet. 2:9; Eny. 14:1-5.

14. Kakɔna kahombaso sala la ntondo ka tokanyi ta waa apɔsta?

¹⁴ L’ɛnyɛlɔ k’ase Lɛwi wa kɔlamelo wa lo ntambe ka dikumi N.T.D., ekambi waki Nzambi wa kɔlamelo wa nshi nyɛ hawokesama oma le waa apɔsta. Akitami ndo ɛkɔkɔ ekina w’asekawɔ mongaka suke dia mbewɔ ndo tona tokanyi ta waa apɔsta. (Adia Romo 16:17.) Kânga mbakitanyiyaso awui w’ewandji wa lɛɛta lo kɛnɛ kendana l’akambo wa l’emunyi ndo mbatshikalaso la lomangemange l’ewanu wa l’andja ɔnɛ, kɔlamelo yakiso tshɛ yekɔ paka lo Diolelo diaki Nzambi. (Joa. 18:36; Romo 13:1-8) Sho tonaka awui wa kashi w’anto wayata ɔnɛ Nzambi mbakambɛwɔ, koko l’etena kakɔ kâmɛ vɔ mbɔ̂nyɔlaka oma lo lɔkɛwɔ lawɔ la kɔlɔ.​—Tito 1:16.

15. Lande na kele ekɔ ɔlɔlɔ sho monga la kɔlamelo le ‘ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ’?

¹⁵ Tokanyiya nto woho ɔnɛ wambɔlɔngɔsɔla Jehowa dia anto wele l’etema w’ɔlɔlɔ tomba oma l’andja ɔnɛ wa kɔlɔ lo yoho ya didjidji, ko mbɔtɔ lo paradiso ka lo nyuma kambondotonga. (2 Kor. 12:1-4) L’etema woludi la lowando sho tshikalaka suke la ‘ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ wele nkum’ende akôkitsha lâdiko dia anto wa lo luudu lande dia mbashaka mbo ya ndɛ lo etena kakoka.’ Kristo akakitsha ɔhɔmbɔ ande “ladiku dia diango diandi tshe.” (Mat. 24:45-47) Ɔnkɔnɛ, naka hatoshihodia dimɛna yɛdikɔ mɔtshi yambɔsa olui w’ɔhɔmbɔ, sho ndoko l’ɔkɔkɔ wa tona yɛdikɔ yakɔ kana kalola l’andja waki Satana. Koko, kɔlamelo yaso yayototshutshuya dia sho sala akambo l’okitshakitsha ndo konga edja ndo lam’ayohotola Jehowa dikambo diakɔ.

Etena kakambaso olimu wakatosha Nzambi

16. Ɔkɛndɛ akɔna wakalongola ɔprɔfɛta ɔmɔtshi w’oma la Juda?

¹⁶ Jehowa akânya Jerɔbɔama lo woho wakandakome ɔpɔsta. Nde akalɔmbɛ ɔprɔfɛta ɔmɔtshi oma la Juda dia ntshɔ lo nɔrdɛ ka Bɛtɛlɛ dia tɛnana la Jerɔbɔama etena kakandalambolaka elambo lo ediakelo kakandahike. Ɔprɔfɛta ɔsɔ akahombe mbewoya Jerɔbɔama losango l’elombwelo. Aha la tâmu, ɔsɔ komonga ɔkɛndɛ wa tshitshɛ.​—1 Khum. 13:1-3.

17. Ngande wakakokɛ Jehowa dikɛndji diande?

¹⁷ Jerɔbɔama akadunganɛ la kɛlɛ lam’akawawewoya losango l’elombwelo laki Jehowa. Nde akasembola lonya lande otsha le onyimpala waki Jehowa, ahangwɛ apami waki suke la nde ate: “Nyuwundi!” Mbala kakɔ ɔtɔi, “lunya lakasimbula Jeroboama lakumi tu, ku ndi kumbeya lukaluya uya le ndi ntu. Ediakelu kakate, ku utuku waki ladiku dia to wakadiangana.” Jerɔbɔama akatshutshuyama dia nɔmba ɔprɔfɛta dia mbɔ̂sɛngɛsɛngɛ Jehowa ndo mbɔlɔmba dia lonya lande lakome kɔnɔ. Lo sala ngasɔ, Jehowa akakokɛ dikɛndji diande oma lo wâle.​—1 Khum. 13:4-6.

18. Ngande watokokɛ Jehowa etena kokambɛso olimu w’ekila la dihonga tshɛ?

¹⁸ Etena kayashaso la kɔlamelo tshɛ l’olimu w’esambishelo ka Diolelo ndo wa mbetɛ anto ambeki, sho pomanaka tena dimɔtshi l’anto wahangɛnangɛna kana wahetsha losango laso. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Koko hatohombe mbetawɔ pondjo dia dikambo sɔ kitshakitsha ohetoheto aso l’olimu w’esambishelo. L’ɛnyɛlɔ ka ɔprɔfɛta wahawodi lokombo wa lo nshi ya Jerɔbɔama, sho tekɔ la ‘diɛsɛ dia kambɛ Jehowa olimu w’ekila la dihonga tshɛ ndo la kɔlamelo.’a (Luka 1:74, 75) Kânga mbahatalongamɛ dia Jehowa mbekɛ lonya lo yoho ya dihindo lo nshi yaso nyɛ, nde tetemalaka tokokɛ sho Ɛmɛnyi ande oma lo tshimbo ya nyuma kande k’ekila ndo ya andjelo. (Adia Joani 14:15-17; Enyelo 14:6.) Nzambi hakalɛki pondjo wanɛ watetemala mbewoya ɔtɛkɛta ande la dihonga tshɛ.​—Fil. 1:14, 28.

Jehowa ayolama ekambi ande wa kɔlamelo

19, 20. a) Bonde kakokaso ndjashikikɛ dia Jehowa hatokalɛki pondjo? b) Ambola akɔna wayotɔsɛdingola lo sawo diayela?

¹⁹ Jehowa ekɔ Nzambi kaso ka kɔlamelo. (Eny. 15:4; 16:5) Nde ekɔ ‘la kɔlamelo l’etsha ande tshɛ.’ (Osam. 145:17) Ndo Bible toshikikɛka ɔnɛ: ‘Nde ayolama mboka k’ekambi ande wa kɔlamelo.’ (Tuk. 2:8) Etena kahomanawɔ l’ekakatanu kana la tokanyi ta waa apɔsta ndo katetemalawɔ l’olimu awɔ kânga l’atei w’ekakatanu, ekambi waki Nzambi wa kɔlamelo koka ndjashikikɛ dia nde ayowalɔmbɔlaka ndo ayowasukɛka.

²⁰ Dimbola diahombaso kana ladiɔ yimba l’onto ndo l’onto kakianɛ, diɔ nɛ: Kakɔna kayokimanyiya dia nama kɔlamelo yami otsha le Jehowa oyadi ekakatanu kana ehemba wayohomana lami? Lo ɛtɛkɛta ekina, ngande wayomokoka keketsha kɔlamelo yami otsha le Nzambi?

[Nɔte ka l’ɛse ka dikatshi]

Ngande wayoyokadimola?

• Ngande wakɛnya Jehowa dia nde hakalɛ ekambi ande etena kahomanawɔ l’ɛhɛnyɔhɛnyɔ?

• Ahombaso sala la ntondo ka tokanyi ta waa apɔsta?

• Ngande wakokɛ Jehowa ekambi ande wa kɔlamelo etena kayashawɔ l’olimu w’esambishelo?

[Kartɛ/​Osato wa lo lɛkɛ 5]

(Dia mbeya awui tshɛ enda l’okanda)

DIOLELO DIA LO NƆRDƐ (Jerɔbɔama)

Danɛ

SHƐKƐMƐ

Bɛtɛlɛ

DIOLELO DIA LO SIDƐ (Rɛhɔbɔama)

JERUSALƐMA

[Osato]

Jehowa kokalɛ ekambi ande wa kɔlamelo etena kakashikikɛ Jerɔbɔama ɔtɛmwɛlɔ wa yana ya ngɔmbɛ

[Osato wa lo lɛkɛ 3]

Sɔlɔmɔna la anto ande wakahombe kotsha awui amɔtshi dia vɔ kondja ɛtshɔkɔ