Onde ɛkɔnwɛlɔ wa l’ahindo wa nshi nyɛ salemaka lo wolo waki Nzambi?
LO WEDJA ɛmɔtshi, mbala efula anto mindaka nkɛndɔ otsha l’ahole w’ekila wata anto efula ɔnɛ vɔ wakakɔnɔ oma lo hemɔ yahakɔnɔ etena kakawatshu l’ahole asɔ. Lo wedja ekina, waa pastɛrɛ kana waa wetshi mbutaka ɔnɛ vɔ kɔnɔlaka anto oma lo welo ɛmɔtshi woleki w’anto. L’ahole akina nto, ase ɛtɛmwɛlɔ salaka nsanganya ya weke ndo lo nsanganya shɔ anto wele la hemɔ têmalaka oma lo pusupusu yawɔ ndo wanɛ wakɛndakɛnda l’esongo tokashaka esongo awɔ lo sɛma ɔnɛ wambɔkɔnɔ.
Mbala efula wanɛ wasala ahindo wa ngasɔ wekɔ l’atei w’ɛtɛmwɛlɔ wotshikitanyi ndo mbala efula amɔtshi mbutɛka asekawɔ ɔnɛ nyekɔ waa apɔsta, akanga a kashi kana apanganu ndo akina mbatɛka woho akɔ wâmɛ. Ɔnkɔnɛ, dimbola diakoka mimbwama diɔ nɛ: Onde Nzambi kokaka sala ahindo asɔ lo tshimbo y’anto walɔshana mbala efula lam’asawɔ? Lâdiko dia lâsɔ, Bible mbutaka ɔnɛ: ‘Nzambi kema Nzambi k’ofukutanu kele ekɔ Nzambi ka ki.’ (1 Koreto 14:33) Lâsɔ onde oma lo wolo waki Nzambi mbasalema mɛtɛ ahindo asɔ? Akɔnɔdi amɔtshi sɛmaka ɔnɛ vɔ kɔnɔlaka anto oma lo wolo waki Yeso. Nyɛsɔ tɔsɛdingole woho wakakɔnɔlaka Yeso anto.
Woho wakakɔnɔlaka Yeso anto
Yeso akakɔnɔlaka ase hemɔ lo toho totshikitanyi la tɔnɛ takɔnɔla akɔnɔdi wa nshi nyɛ. Ɛnyɛlɔ, Yeso akakɔnɔlaka anto tshɛ wakayaka le nde dia ndjokimanyiyama. Nde kɔsɔnaka anto amɔtshi oma l’atei wa lemba l’anto ko nde mbakɔnɔla ko akina nde mbâkaloya aha la mbâkɔnɔla. Suke la mbala tshɛ, Yeso akakɔnɔlaka anto lo pâ tshɛ yaki lawɔ mbala kakɔ ɔtɔi. Bible mbutaka ɔnɛ: “Antu wakayangi mbunanda, ne dia wulu wakatumbi uma le ndi, ku ndi akâkonoya vo tshe.”—Luka 6:19, sho mbɛnganyisha alɛta ango.
Otshikitanyi l’akɔnɔdi wa nshi nyɛ, wele mbala efula vɔ mbutɛka wanɛ wele la hemɔ ɔnɛ vɔ bu la mbetawɔ, Yeso akakɔnɔla ndo anto amɔtshi waki komonga la mbetawɔ le nde. Ɛnyɛlɔ, Yeso akasukana lale kanga tshungu ɔmɔtshi laki kômbeta ko nde akɔkɔnɔla. L’ɔkɔngɔ diko, Yeso akawombola ate: “We mbetawoka On’a [Nzambi]?” Pami kɛsɔ akokadimola ate: “Na ndi, keli mbetawo?” Yeso akawotɛ ate: “Ndi kateketa la ye.”—Joani 9:1-7, 35-38.
Wɛ kokaka ndjambola wate: ‘Naka mbetawɔ komonga dikambo dimɔtshi diakalɔmbamaka dia Yeso kɔnɔla anto, lande na kakandawatɛka mbala efula ɔnɛ: “Mbetawo kaye kambukokonoya”?’ (Luka 8:48; 17:19; 18:42) Lo mbuta ngasɔ, Yeso akɛnyaka dia anto wakayaka oya le nde l’ɔtɛ wa mbetawɔ kawɔ wakakɔnɔka, kele wanɛ waki kôndjaka oya le nde wakahandjaka diaaso dia vɔ kɔnɔ oma lo hemɔ yawɔ. Anto wakakɔnɔka, kɔkɔnɔka oma lo mbetawɔ kawɔ, koko oma lo wolo wa Nzambi. Bible mbutaka lo dikambo dia Yeso ɔnɛ: ‘Nzambi akokite nyuma k’ekila ndo akawosha wolo, ko nde akatakindolaka atatshe akambo w’ɔlɔlɔ, atakɔnɔya wanɛ tshɛ wakasoyamaka oma le Diabolo, nɛ dia Nzambi aki la nde.’—Etsha 10:38.
Mbala efula, mɛnamaka dia falanga mbata dikambo lo ɛkɔnwɛlɔ wasalema nshi nyɛ. Akɔnɔdi wa nshi nyɛ wekɔ tomanyi lo mbetawoya anto dia vɔ kimɔ falanga dia vɔ kɔnɔ. Ɔmɔtshi l’atei awɔ akakondja suke la miliyɔ 89 ya dɔlara di’ase Amɛrikɛ l’ɔnɔnyi ɔtɔi oma lo ɛkɔnwɛlɔ wakandasale l’andja w’otondo. Atshunda w’ɛtɛmwɛlɔ kondjaka vɔ lawɔ falanga oma le anto wanda nkɛndɔ otsha l’ahole w’ekila l’elongamelo ka vɔ tɔkɔnɔ. Lo yoho yotshikitanyi, ndoko lushi lakalɔmbɛ Yeso wanɛ wakandakɔnɔla falanga. Lo diaaso dimɔtshi, nde akalesha anto wakandakɔnɔla. (Mateu 15:30-38) Etena kakandatome ambeki ande dia vɔ tosambisha, nde akawatɛ ate: “Nyokonoya akanga a hemo, nyululi edu, nyokonoya akanga a sudi, nyutundja edienge. Nyu nyakalungula ulungulalungula, nyukimo ukimokimo.” (Mateu 10:8) Lande na kotshikitanyi akɔnɔdi wa nshi nyɛ la Yeso na?
Ɛkɔnwɛlɔ k’oma lo kiɔkɔ yakɔna?
Aya ɛnɔnyi efula wele enganga, anyangiyangi ndo anto akina wayasha l’awui w’aseka enganga wakasɛdingola kɛnɛ kata akɔnɔdi amɔtshi w’ase ɛtɛmwɛlɔ. Kakɔna kakawɛnyi l’ɔkɔngɔ wa vɔ sala dui sɔ? Lo ndjela jurnalɛ (Daily Telegraph) ya la Londres, dɔkɔtɛlɛ dimɔtshi dia lo wodja w’Angleterre diaketsha ɛnɔnyi 20 w’eyangelo lo dikambo sɔ akate ate: “Alapɔlɔ w’anto wasɛma ɔnɛ wekɔ lo kɔnɔla oma l’ahindo hawosukamɛ kânga yema tshitshɛ la djembetelo mɔtshi y’aseka enganga.” Koko anto efula mbetawɔka dia vɔ wakakɔnɔyama oma lo wolo wele la emindo ɛmɔtshi wa l’ɛtɛmwɛlɔ, kana ahole amɔtshi wɔsama dia wekɔ ekila kana oma le akɔnɔdi wa l’ɛtɛmwɛlɔ. Shi ondo vɔ wakakoke kesama?
Lo Dako diande dia diambo dia lo dikona, Yeso akate dia akesanyi wa l’ɛtɛmwɛlɔ wayowotɛ vate: “Khumadiondjo, Khumadiondjo, . . . shu kuntshaka akambu wa mamba efula lu lukumbu laye?” Kele nde ayowakadimola ate: “Dimi halanyeyi nduku yema. Nyumanganeli, nyu atshi wa kolo.” (Mateu 7:22, 23) Lo kɛnɛ kendana la kiɔkɔ ya wolo yayota anto asɔ ɔnɛ vɔ wekɔ lawɔ, ɔpɔstɔlɔ Paulo akasha ɔhɛmwɛlɔ ɔnɛ ate: “Nkanga kɔɔlɔ ayooya la woolo wa Sataana, ko nde ayooca alɔhɔ ndo akambo wa mamba wa nkashi wa weeho la weeho; Nde ayooca kɔɔlɔ lo weeho cɛɛ.”—2 Tesalonika 2:9, 10, Dyookaneelo dy’Oyooyo.
Ndo nto, ‘ɛkɔnwɛlɔ’ ɛsɔ wasalema oma lo tshimbo y’emindo wa l’ɛtɛmwɛlɔ, ya dikishi ndo y’esato hawosalema oma lo wolo waki Nzambi. Lande na? Nɛ dia Ɔtɛkɛta waki Nzambi mbidjangaka hwe ɔnɛ: “Nyulawo otemwelo wa dikishi” ndo ɔnɛ “nyewo dikishi.” (1 Koreto 10:14; 1 Joani 5:21) ‘Ɛkɔnwɛlɔ’ ɛsɔ wekɔ djonga kina yakamba la Satana dia minganyiya anto oma l’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ. Bible mbutaka ɔnɛ: “Satana [a]tukadimoka uku ondjelo a yanyi.”—2 Koreto 11:14.
Ɔkɔkɔ wakakɔnɔlaka Yeso nde l’apɔstɔlɔ anto
Ɛkɔnwɛlɔ wa mɛtɛ wa lo dihindo wɔkɔndwami lo Afundelo w’Akristo wa lo Grɛkɛ mɛnyaka hwe dia Yeso nde l’apɔstɔlɔ wakaye oma le Nzambi. (Joani 3:2; Heberu 2:3, 4) Ɛkɔnwɛlɔ wa lo dihindo wakasalaka Yeso wakasukɛka nto losango lakandasambishaka: “Jesu akakindula la Ngalili tshe, aketshaka antu lu temwelo diawo, akasambishaka lukumu l’ololo la diulelu. Ndi akakonoyaka wehu tshe w’elandu la wehu tshe wa hemo waki la antu.” (Mateu 4:23) Elimu wa diambo wakasale Yeso komendanaka tsho la kɔnɔla anto waki la hemɔ, koko nde akalesha nto nyemba y’anto, akahemɛ lɔpɛpɛ ndo akolola kânga anto wambovɔ. Akambo asɔ tshɛ wakɛnyaka kɛnɛ kayondosalɛ akanga w’okitanyiya lo Diolelo diande. Ɔsɔ ekɔ mɛtɛ losango l’ɔlɔlɔ!
Ahindo kana weshasha wa nyuma ɛsɔ wakakomɛ l’ɔkɔngɔ wa nyɔi ka Yeso ndo k’apɔstɔlɔ. Ɔpɔstɔlɔ Paulo akafunde ate: “Nsango y’oma lee Nzambi yɔ yeekɔ la nkomeelo kayɔ loshi lɔmɔci, wooho akɔ waamɛɛ, losha la ntɛkɛta [lo dihindo] l’ɛtɛkɛta waheeye anto layookomɛɛ, ndo dyeewo [di’oma le Nzambi] dyɔ lawɔ dyayooshishɔ.” (1 Koreto 13:8, Dyookaneelo dy’Oyooyo) Lande na? Lam’ele akambo asɔ wakakotsha oyango awɔ wa mɛnya dia Yeso mbaki Mɛsiya ndo ɔnɛ etshumanelo k’Akristo kakatshɔkwama oma le Nzambi, etsha wa diambo wele oko kɔnɔla anto waya bu ohomba nto, vɔ ‘wambokomɛka.’
Koko ɛkɔnwɛlɔ waki Yeso wekɔ la losango l’ohomba le so ɛlɔ kɛnɛ. Naka sho mbidja yimba lɔkɔ ndo monga la mbetawɔ lo wetshelo waki Yeso wendana la Diolelo diaki Nzambi, kete sho kokaka nongamɛ etena kayokotshama oyadi lo demba kana lo nyuma prɔfɛsiya kakasambiyama oma le Nzambi kata ɔnɛ: “Nduku untu ludjashi la Jerusalema ayuta ati: Dimi la kandji!”—Isaya 33:24; 35:5, 6; Enyelo 21:4.