Tamboyashikikɛ dia sambisha dimɛna dimɛna
‘Nde akatodjangɛ dia sambisha dimɛna dimɛna.’—ETSHA 10:42.
1. Etena kakandatɛkɛta la ntondo ka Kɔnɛliyo, ɔkɛndɛ akɔna wakake Petero ɔsɛkɛ lɔkɔ?
OWANDJI w’asɔlayi w’ose Italiya akatshumanya ewotɔ ndo angɛnyi ande dia vɔ ndjɛna otshikitanu wa woke wakahombe Nzambi sala lo diɔtɔnganelo diasande l’anto. Pami kakokaka Nzambi wɔma kɛsɔ ko Kɔnɛliyo. Ɔpɔstɔlɔ Petero akatɛ olui w’anto wakatshumana lo diaaso sɔ dia wakadjangɛ apɔstɔlɔ dia ‘sambisha dimɛna dimɛna’ akambo wendana la Yeso. Esambishelo kaki Petero kaki l’etombelo w’amɛna efula. Ase Wedja waki kombahenyama ohekele wakalongola nyuma kaki Nzambi, wakabatizama ndo wakonge l’ɔnɔngɔ w’anto waki l’elongamelo ka tonga nkumi ya dikanga kâmɛ la Yeso l’olongo. Esambishelo ka dimɛna kaki Petero lo diaaso sɔ kaki l’etombelo w’ɛlɔlɔ!—Etsha 10:22, 34-48.
2. Ngande weyaso dia didjango dia sambisha kokomɛ tsho le apɔstɔlɔ 12?
2 Awui asɔ wakasalema lo 36 T.D. Ɛnɔnyi oko ehende la ntondo, onto ɔmɔtshi lakalɔshaka Lokristo la mɛtɛ la wolo tshɛ akahomana la dui dimɔtshi diakatshikitanya lɔsɛnɔ lande. Saulo ka la Taraso akatatshɔka la Damasɛkɛ etena kakɛnɛ Yeso le nde ndo kakandawotɛ ɔnɛ: “Utshu l’usumba, wayukutela dikambu diahumbaye ntsha.” Yeso akatɛ ombeki Ananiya dia Saulo ayosambisha la ntondo ka “asi wedja la ka khumi ya dikanga, ndu le asi Isariyele.” (Adia Etsha 9:3-6, 13-20.) Etena kakinde kâmɛ la Saulo, Ananiya akate ate: ‘Nzambi ka watshɛso ambokɔsɔna dia wɛ monga ɔmɛnyi ande le anto tshɛ.’ (Etsha 22:12-16) Ngande wakɔsaka Saulo lakayeyamaka lo lokombo la Paulo ɔkɛndɛ ande wa sambisha?
Nde akasambisha dimɛna dimɛna
3. a) Kakɔna kayangaso sɛdingola? b) Ngande wakayaoke dikumanyi dia l’Ɛfɛsɔ etena kakawalongola losango laki Paulo ndo ɛnyɛlɔ kakɔna k’ɔlɔlɔ kakawatotshikɛ?
3 Ekɔ dui dia dimɛna dia sho mbeka akambo tshɛ wakasale Paulo oma lâsɔ, koko kakianɛ, tayanga sɛdingola sawo diele l’Etsha tshapita 20 diakandasha oya lo 56 T.D. Paulo akasha sawo sɔ oya l’ekomelo ka lɔkɛndɔ lande la sato la misiɔnɛrɛ. Nde akakome la Milɛtɔ, dibongo dia lo ndjale ka Égée ndo akatomɛ dikumanyi dia l’Ɛfɛsɔ dui. Ɛfɛsɔ aki lo kilɔmɛtɛlɛ 50 ndo lɔkɛndɔ laki otale nɛ dia mboka kaki akɔtɛ akɔtɛ. Ohokanyiya ɔngɛnɔngɛnɔ waki la dikumanyi dia l’Ɛfɛsɔ etena kakawalongola losango laki Paulo. (Ɛdika la Tukedi 10:28.) Koko kânga mbakiwɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ vɔ wakahombe ndjalɔngɔlɔsa dia ntshɔ otsha la Milɛtɔ. Onde amɔtshi l’atei awɔ wakahombe nɔmba dikimɔ oma le ewandji w’olimu kana tokodiha waa makashinyi awɔ? Akristo efula salaka ngasɔ ɛlɔ kɛnɛ diaha vɔ pandja kânga etenyi ɔtɔi ka nsanganya ya distrikɛ yasalema ɔnɔnyi tshɛ.
4. Yoho y’esambishelo kakɔna kakakambe la Paulo etena kakinde l’Ɛfɛsɔ l’edja k’ɛnɔnyi ɛmɔtshi?
4 Kakɔna kafɔnyayɛ kakasalaka Paulo la Milɛtɔ lo nshi shato kana nyɛi yakandakongɛka dikumanyi di’oma l’Ɛfɛsɔ? Otondonga wɛ mbaki Paulo, otoyosala? (Ɛdika la Etsha 17:16, 17.) Kɛnɛ kakatɛ Paulo dikumanyi di’oma l’Ɛfɛsɔ mbishaka okadimwelo lo dimbola sɔ. Nde akâlembetshiya mbekelo kaki lande lo kɛnɛ kendana l’olimu w’esambishelo, mbidja ndo ɛnɔnyi wakinde eke l’Ɛfɛsɔ. (Adia Etsha 20:18-21.) Lo mbeya dia ndoko onto lakoka mbidja tâmu lo dikambo sɔ, nde akate ate: “Nyame mbeyaka wuhu wakimi l’atei anyu umaka lushi lakamakamela l’Asiya . . . [lakasambisha dimɛna dimɛna].” Eelo, nde akayashikikɛ dia kotsha ɔkɛndɛ wakawosha Yeso. Ngande wakandakotsha ɔkɛndɛ ɔsɔ etena kakinde l’Ɛfɛsɔ? Yoho mɔtshi ele lo sambisha ase Juda, ndo l’ahole wakandakokaka tana anto efula. Luka akate dia etena kaki Paulo l’Ɛfɛsɔ oya lo 52-55 T.D., nde “akateketaka la wo dia mbaetawuya” lo shinangɔnga. Etena kakandɛnyi dia ase Juda ‘hawetawɔ esambishelo kande,’ nde akonɔ otsha lo dihole dikina l’osomba akɔ koko akatetemala sambisha anto akina. Lo sala ngasɔ, nde akasambisha ase Juda ndo ase Ngirika waki l’osomba wa woke ɔsɔ dimɛna dimɛna.—Etsha 19:1, 8, 9.
5, 6. Bonde kakokaso shikikɛ dia ɛtɛkɛta waki Paulo wendana l’esambishelo ka lo luudu la luudu wekɔ dikambo di’anto waki komonga ambetawudi?
5 Anto amɔtshi wakasambishama oma le Paulo la Milɛtɔ wakakome Akristo wakayɔsɔnamaka oko dikumanyi. Paulo akawaohola yoho y’esambishelo yakakambe lande etena kakandate ate: “Dimi kumbuka woma wa nyutela akambu tshe w’ololo, lakanyetshaka l’atei w’antu, ndu lu luudu la luudu.” Lo nshi yaso nyɛ, anto amɔtshi mbutaka dia lo avɛsa anɛ, Paulo akatɛkɛtaka dia osalelo wa wembwelo w’ɛkɔkɔ, mbuta ate w’ambetawudi. Koko aha ngasɔ. Ɛtɛkɛta w’ɔnɛ “lakanyetsha l’atei w’antu, ndu lu luudu la luudu” wakendanaka ntondotondo la woho wakandasambishaka wanɛ waki komonga ambetawudi. Kɛsɔ mɛnamaka oma l’ɛtɛkɛta wakandayokotsha. Paulo akate ɔnɛ nde akasambisha “asi Juda ndu asi Ngirika dia nkadimula etema le [Nzambi], la dia mbetawo khumesu Jesu Kristu.” Mbokɛmaka hwe dia Paulo akasambisha anto waki komonga ambetawudi waki l’ohomba wa ndjatshumoya ndo monga la mbetawɔ le Yeso.—Etsha 20:20, 21, sho mbɛnganyisha alɛta ango.
6 Etena kakandasale wekelo wa lotshimola w’Afundelo w’Akristo wa lo Grɛkɛ, nomb’ewo kɛmɔtshi akate lo kɛnɛ kendana la Etsha 20:20 ate: “Paulo aketsha ɛnɔnyi esato l’Ɛfɛsɔ. Nde akembola mvudu tshɛ ndo akasambisha suke l’anto tshɛ. (Divɛsa 26) Divɛsa nɛ diekɔ djembetelo y’oma l’Afundelo yasukɛ esambishelo ka lo luudu la luudu ndo toho tokina t’esambishelo tasalema lo nsanganya ya lo sɛkɛ.” Oyadi Paulo akasambisha mɛtɛ mɛtɛ lo luudu la luudu oko wata nomb’ewo kɛsɔ kana bu, nde konanga dia dikumanyi dia l’Ɛfɛsɔ mbohɛ woho wakandasambisha dimɛna dimɛna ndo etombelo waki la dikambo sɔ. Luka akafunde ate: “Antu tshe wa l’Asiya wakuki diui dia Khumadiondjo, ndu asi Juda ndu asi Ngirika.” (Etsha 19:10) Ko ngande wakakoke “antu tshe” wa l’Asiya mboka ndo kakɔna kɛnya dikambo sɔ lo kɛnɛ kendana l’esambishelo kaso?
7. Shɛngiya yakɔna yakakoke monga la esambishelo ka Paulo le anto wakinde kosambisha ndamɛ?
7 Woho wakasambisha Paulo lo sɛkɛ ndo lo luudu la luudu akakimanyiya anto efula dia vɔ mboka losango lande. Onde wɛ fɔnyaka dia wanɛ tshɛ wakoke losango lande waki l’Ɛfɛsɔ ndo ndoko onto l’atei awɔ lakonɔ otsha lo dihole dikina dia tokamba olimu, tenda ewotɔ kana totana dihole dia ki dia mbidjasɛ? Lo weho akɔ tshɛ amɔtshi wakonɔ. Ɛlɔ kɛnɛ anto efula wekɔ lo monɔ l’ɔtɛ w’ɛkɔkɔ ɛsɔ, ondo ndo wɛ lawɔ. Ndo nto, lo nshi shɔ anto w’oma l’ahole akina wakayaka l’Ɛfɛsɔ lo awui w’okanda kana l’ɛkɔkɔ ekina. Etena kakiwɔ lɛkɔ, ondo vɔ wakahomana la Paulo kana wakoke esambishelo kande. Kakɔna kakahombe salema etena kakawakalola lawakawɔ? Wanɛ waketawɔ akambo wa mɛtɛ wakakoke tosambisha vɔ lawɔ. Ondo wanɛ waki kombetawɔ wakatosanya akambo wakawoke etena kakiwɔ l’Ɛfɛsɔ. Ɔnkɔnɛ, ewotɔ, asukanyi ndo waa kidiya yawɔ wakakoke mboka akambo wa mɛtɛ ndo ondo amɔtshi wakawaetawɔ. (Ɛdika la Mako 5:14.) Kakɔna kɛnya dikambo sɔ lo kɛnɛ kendana la shɛngiya yele la esambishelo kaso le anto?
8. Ngande wakakoke anto wa l’Asiya w’otondo mboka akambo wa mɛtɛ?
8 Lo kɛnɛ kendana l’olimu wakandakambe ntondo l’Ɛfɛsɔ, Paulo akafunde ate: “Suku dia wuki diambundjihwamela, dia dimi ntsha ulimu.” (1 Kor. 16:8, 9) Soko diakɔna sɔ ndo ngande wakadiadihwama? Woho wakatetemala Paulo l’olimu ande l’Ɛfɛsɔ akakimanyiya dia lokumu l’ɔlɔlɔ diangana. Tɔshi ɛnyɛlɔ ka Kɔlɔsai, Laodikiya, ndo Hiyerapɔli, esomba esato waki l’Ɛfɛsɔ. Ndoko lushi lakakome Paulo l’esomba ɛsɔ, koko lokumu l’ɔlɔlɔ lakakome lɛkɔ. Epafara akaye oma lɛkɔ. (Kol. 2:1; 4:12, 13) Onde Epafara akoke esambishelo kaki Paulo l’Ɛfɛsɔ ndo nde akakome Okristo? Bible hashikikɛ dikambo sɔ. Etena kakandasambishaka akambo wa mɛtɛ lo ngelo kande, ondo Epafara aki onyimpala waki Paulo. (Kol. 1:7) Ondo losango lɔsɔ lakakome polo ndo l’esomba wele oko Filadɛlɛfiya, Saradi ndo Tuyatira l’ɛnɔnyi wakasambishaka Paulo l’Ɛfɛsɔ.
9. a) Nsaki ka l’otema ɔtɔi kakɔna kaki la Paulo? b) Naa divɛsa di’ɔnɔnyi 2009?
9 Ɔnkɔnɛ, dikumanyi dia l’Ɛfɛsɔ waki l’ɛkɔkɔ w’eshika wa mbetawɔ ɛtɛkɛta waki Paulo wayela ɛnɛ: “Dimi halali lumu lami nti: Ushinga a wulu mbelo, dia nshidiya esakelu kami ka luwangu, la ulimu wakamalungula uma le Khumadiondjo Jesu, dia mvuta lukumu l’ololo la ngandji ka mamba ka [Nzambi].” Oma lo divɛsa sɔ mbɔsami divɛsa diananda otema di’ɔnɔnyi 2009 diata ɔnɛ: ‘Tosambisha lokumu l’ɔlɔlɔ dimɛna dimɛna.’—Etsha 20:24.
Tosambisha dimɛna dimɛna ɛlɔ kɛnɛ
10. Ngande weyaso ɔnɛ sho pombaka sambisha dimɛna dimɛna?
10 Ɔkɛndɛ wa ‘sambisha dimɛna dimɛna’ wakayendana ndo l’anto akina lâdiko di’apɔstɔlɔ. Etena kakatɛkɛta Yeso lakolwama nde l’ambeki ande ondo 500 wakatshumana la Ngalileya, nde akawadjangɛ ate: “Okone nyutshu, nyete wedja tshe ambeki, nyâbatiza lu lukumbu la Papa ndu l’Ona ndu la [nyuma k’ekila]. Nyuwaetshaki dia ntsha akambu tshe wamumunyutela.” Oko wadiɛnya ɛtɛkɛta waki Yeso wayela ɛnɛ, didjango sɔ mendanaka l’Akristo wa mɛtɛ tshɛ ɛlɔ kɛnɛ: “Nyulungi, dimi leko la nyu nshi tshe, edja ndu ekumelu k’andja.”—Mat. 28:19, 20.
11. Oma l’olimu akɔna w’ohomba efula weyama Ɛmɛnyi wa Jehowa?
11 Akristo wele l’ohetoheto tetemalaka kitanyiya didjango sɔ lo sala la wolo dia ‘sambisha lokumu l’ɔlɔlɔ dimɛna dimɛna.’ Yoho y’esambishelo yoleki ohomba yakokaso kotsha lo dikambo sɔ ele kɛnɛ kakatɛ Paulo dikumanyi dia l’Ɛfɛsɔ, mbuta ate esambishelo ka lo luudu la luudu. Lo dibuku dimɔtshi diendana la olimu wa misiɔnɛrɛ diakandatondja lo 2007 David G. Stewart, Jr. akate ate: “Yoho yalakanya Ɛmɛnyi wa Jehowa anyawɔ dia mbewoya anto akina dietawɔ diawɔ ekɔ yoho y’esambishelo yoleki dimɛna [lo dihole dia sambishaka anto lo lɔyɛnga]. Ɛmɛnyi wa Jehowa ngɛnangɛnaka mbewoya anto akina dietawɔ diawɔ.” Etombelo akɔna wele la dikambo sɔ? “Lo 1999, paka oma lo pursa 2 polo 4 y’anto wa lo kapitalɛ hiende ya lo Erɔpɛ wa lo ɛstɛ tsho wakamakɔnya mbakate dia vɔ wakasambishama oma le waa misiɔnɛrɛ wa lo ɔtɛmwɛlɔ welɛwɔ ɔnɛ Église de Jésus-Christ des saints des derniers jours. Koko pursa ndekana 70 ya anto wakamakɔnya wakate dia wakasambishama oma le Ɛmɛnyi wa Jehowa l’onto ndo l’onto mbala efula.”
12. a) Lande na katshɔso tenda anto wa l’ɛtshi kaso ka nkɛtɛ “mbala efula”? b) Onde wɛ koka mbisha ɛnyɛlɔ k’onto ɔmɔtshi lakayotshikitanya woho wakandɔsaka losango la Diolelo?
12 Ondo ndo anto efula wa l’ɛtshi kanyu ka nkɛtɛ wakahomana la dikambo dia ngasɔ. Ondo ndo wɛ lawɔ akasha lonya lo dikambo sɔ. Etena ‘kasambishayɛ’ anto lo luudu la luudu, wɛ mbeyaka sawola la apami, wamato ndo akɛnda. Mbeyaka monga ko anto amɔtshi hawokohokamɛ kânga mbatshɔyɛ towaembola “mbala efula.” Ondo anto akina wakakohokamɛ paka lo tshena pe etena kakayalembetshiyaka divɛsa dimɔtshi dia lo Bible kana lokanyi lɔmɔtshi l’oma l’Afundelo. Koko ondo anto akina wakayasambisha wakakohokamɛ ndo waketawɔ losango la Diolelo. Ɔsɔ ekɔ awui wahomana laso etena ‘kasambishaso lokumu l’ɔlɔlɔ dimɛna dimɛna.’ Oko wadieyayɛ, ekɔ anto efula waki kɔmɛnya nsaki etena kakayasambisha “mbala efula,” koko wakayotshikitana l’ɔkɔngɔ. Ondo dikambo dimɔtshi diakâkomɛ vɔamɛ kana diakakomɛ lakiwɔ ɔmɔtshi la ngandji diakâkimanyiya dia vɔ mbetawɔ akambo wa mɛtɛ. Kakianɛ vɔ waya anangɛso la akadiyɛso. Ɔnkɔnɛ, tatohekɔke oyadi wanɛ watohokamɛ bu efula. Hatolongamɛ di’ɔnɛ anto tshɛ wayetawɔ akambo wa mɛtɛ. Koko kɛnɛ kalongamɛ Nzambi oma le so ele dia sho sambisha dimɛna dimɛna l’etete ndo l’ohetoheto.
Etombelo wahatakoke mbeya
13. Ngande wakoka woho wasambishaso monga l’etombelo aha la sho mbeya?
13 Shɛngiya yakonge l’esambishelo kaki Paulo kokomɛ tsho le anto wakandakimanyiya ndamɛ dia vɔ koma Akristo. Ndo shɛngiya yele la esambishelo kaso hakomɛ tsho le anto wakatakimanyiya shoamɛ. Sho ndjadjɛka oyango wa sambisha anto efula lo luudu la luudu lo ndjela akoka aso. Sho sambishaka asukanyi, asekaso wa l’olimu, wa la kalasa ndo ewotɔ aso lokumu l’ɔlɔlɔ. Onde sho mbeyaka etombelo waya oma lo toho t’esambishelo tɔsɔ tshɛ? Le anto amɔtshi, etombelo mbeyaka mɛnama mbala kakɔ ɔtɔi. Koko le anto akina, lɔtɔngɔ l’akambo wa mɛtɛ mbeyaka mbɔsa etena la ntondo ka lɔ ndjɔsɔnga edio l’etema w’anto ndo ndjohama. Oyadi dui sɔ hadiosalemi ngasɔ, anto wasambishaso mbeyaka sawola l’anto akina lo kɛnɛ kendana la kɛnɛ kataso, kɛnɛ ketawɔso ndo kɛnɛ kasalaso. Eelo, vɔ mbeyaka kimanyiya ntɔngɔ shɔ dia yɔ totana nkɛtɛ y’amɛna yakokayɔ tomba aha la vɔ mbeya.
14, 15. Etombelo akɔna wakonge l’esambishelo kaki ɔnangɛso ɔmɔtshi?
14 Tɔshi ɛnyɛlɔ kaki Ryan la wadɛnde Mandi, atshukanyi wadjasɛ la Florida, lo wodja w’États-Unis. Lo dihole diande di’olimu, Ryan akasambisha osekande ɔmɔtshi lo tshakitudi. Pami kakatɛmɔlaka l’ɔtɛmwɛlɔ w’ase Hindu kɛsɔ akambe efula lo kɛnɛ kendana la woho wakalɔtaka Ryan ndo woho wakandatɛkɛtaka. L’atei w’akambo wakawasawola mbaki ndo awui wendana la eolwelo ndo eongelo ka wanɛ wavɔ. La dikɔlɔ dimɔtshi dia lo Ngɔndɔ ka ntondo, pami kɛsɔ akambola Jodi ya wadɛnde kɛnɛ kakandeyaka lo dikambo di’Ɛmɛnyi wa Jehowa. Wadɛnde aki oseka Mupɛ ndo nde akate dia dikambo ɔtɔi diakandeyaka lo kɛnɛ kendana la Ɛmɛnyi wa Jehowa ele “esambishelo kawɔ ka lo soko la soko.” Ɔnkɔnɛ Jodi akafunde tshɛkɛta “Ɛmɛnyi wa Jehowa” l’Ɛtɛrnɛtɛ ko nde akakome l’adrɛsɛ aso ɔnɛ wa l’Ɛtɛrnɛtɛ www.watchtower.org. Suke la ngɔndɔ shato, Jodi akadiaka awui wele l’ekanda aso lo adrɛsɛ ɔsɔ mbidja ndo Bible ndo asawo wakɔngɛnyangɛnyaka.
15 L’ɔkɔngɔ diko, Jodi akayohomanaka la Mandi nɛ dia vɔ tshɛ waki waa ɛfɛlɛmɛ. Mandi akakadimolaka l’ɔngɛnɔngɛnɔ tshɛ ambola waki Jodi. L’ɔkɔngɔ wa tshanda mɔtshi, vɔ wakakɛtshanya kɛnɛ kakayelɛ Jodi ate “ɔkɛtshanyelo w’oma le Adama polo lo Aramangɛdɔna.” Jodi aketawɔ dia vɔ ndjowetshaka Bible lakande. Kombeta edja, nde akatatɛ mbɔtɔ lo nsanganya lo Mbalasa ka Diolelo. Jodi akakome opandjudi wahatabatizama lo Ngɔndɔ ka dikumi ndo akayobatizama lo Ngɔndɔ ka hende. Nde akafunde ate: “Laya la lɔsɛnɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo lele l’oyango nɛ dia lambeya akambo wa mɛtɛ.”
16. Kakɔna kɛnya kɛnɛ kakakomɛ ɔnangɛso ɔmɔtshi la la Florida lo kɛnɛ kendana la welo wadjaso dia sambisha dimɛna dimɛna?
16 Ryan kɔfɔnyaka dia woho wakandasambisha pami kɛsɔ akakoke ndjokonya dia onto okina ndjeya akambo wa mɛtɛ. Ekɔ mɛtɛ dia nde akayeyaka etombelo wakaye oma lo woho wakandayashikikɛ dia ‘sambisha dimɛna dimɛna.’ Koko mbeyaka monga ko woho wasambishayɛ lo luudu la luudu, l’olimu, la kalasa ndo aha la wɛ mbeya, esambishelo kayɛ ka lo tshakitudi mbakimanyiya anto akina dia vɔ mboka lokumu l’ɔlɔlɔ. Oko waki Paulo kombeya etombelo tshɛ wakaye oma lo woho wakandasambisha “l’Asiya,” woho akɔ wâmɛ mbahayakoke mbeya etombelo tshɛ w’ɔlɔlɔ wakoka ndja lo woho wasambishayɛ dimɛna dimɛna. (Adia Etsha 23:11; 28:23.) Ekɔ mɛtɛ ohomba efula dia wɛ tetemala sala ngasɔ!
17. Kakɔna kambotoyashikikɛ dia sala lo 2009?
17 L’ɔnɔnyi 2009 ɔnɛ, nyɛsɔ tɔ̂sake ɔkɛndɛ aso wa sambisha lo luudu la luudu ndo lo toho tokina la nɛmɔ di’efula. Lo sala ngasɔ mbayotokoka monga la nsaki yele oko nyɛ yaki la Paulo etena kakandate ate: “Dimi halali lumu lami nti: Ushinga a wulu mbelo, dia nshidiya esakelu kami ka luwangu, la ulimu wakamalungula uma le Khumadiondjo Jesu, dia mvuta lukumu l’ololo la ngandji ka mamba ka [Nzambi].”
Ngande wayoyokadimola?
• Ngande wakasambisha ɔpɔstɔlɔ Petero la Paulo ndo apandjudi akina wa lo ntambe ka ntondo dimɛna dimɛna?
• Lande na kakoka esambishelo kaso monga la shɛngiya ya wolo yoleki ndo woho wakanyiyaso?
• Ele divɛsa dia lo 2009, ndo lande na ketawɔyɛ dia diɔ kokaka?
[Efundelo wa l’etei w’odingɔ wa lo lɛkɛ 19]
Divɛsa dia l’ɔnɔnyi 2009 mbutaka ɔnɛ: ‘Tosambisha lokumu l’ɔlɔlɔ dimɛna dimɛna.’—Etsha 20:24.
[Osato wa lo lɛkɛ 17]
Dikumanyi dia l’Ɛfɛsɔ wakeyaka mbekelo kaki la Paulo ka sambishaka lo luudu la luudu
[Osato wa lo lɛkɛ 18]
Etombelo wa woho wasambishayɛ dimɛna dimɛna wayonga la shɛngiya polo lo yɛdikɔ yakɔna?