‘Yaka, ondjele’
“Naka untu nangaka ndjelami, ndi ayaseke, embe utamba andi [w’asui] la lushi la lushi, andjeli.”—LUKA 9:23.
1, 2. a) Naa leeta l’ɔlɔlɔ lakasha Yeso? b) Kakɔna kakatasale lam’akatalongola leeta laki Yeso?
OYA l’ekomelo k’olimu ande, Yeso akasambishaka la Pereya, lo ɛtshi ka nkɛtɛ ka la wedi wa Jɔrɔdana, lo nɔrdɛ-ɛstɛ ka Judiya. Ɔlɔngɔ a pami ɔmɔtshi akaye le nde ndo akawombola kɛnɛ kakandahombe sala dia kondja lɔsɛnɔ la pondjo. L’ɔkɔngɔ wa Yeso shihodia dia ɔlɔngɔ a pami ɔsɔ akakitanyiyaka la kɔlamelo tshɛ Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ, nde akawosha leeta lɔmɔtshi l’ohomba efula. Nde akawotɛ ate: “Utshu, utusundja diango dieli laye, kusha akanga a weula, kuyundjeli.” (Mako 10:21) Ohokanyiya yema, leeta la ndjela Yeso, Ɔna ɛtɔi laki Nkum’Olongo!
2 Ɔlɔngɔ a pami ɔsɔ akatone leeta lɔsɔ, koko anto akina wakalietawɔ. L’etatelo k’olimu ande, Yeso akatɛ Filipɛ ate: “Undjeli.” (Joa. 1:43) Filipɛ aketawɔ leeta lɔsɔ ndo akayokomaka ɔpɔstɔlɔ ande ɔmɔtshi. Yeso akasha Mateo leeta lakɔ lâmɛ, ko nde lawɔ akalietawɔ. (Mat. 9:9; 10:2-4) Lo mɛtɛ, Yeso akasha anangi tshɛ w’akambo w’ɔlɔlɔ leeta lɔsɔ etena kakandate ate: “Naka untu nangaka ndjelami, ndi ayaseke, embe utamba andi [w’asui] la lushi la lushi, andjeli.” (Luka 9:23) Tolembete dia onto tshɛ kokaka ndjela Yeso naka nde nangaka. Onde wɛ nangaka mbôyela? Efula ka l’atei aso wakashile mbetawɔ leeta l’ɔlɔlɔ laki Yeso lɔsɔ ndo l’olimu w’esambishelo, tekɔ lo tasha anto akina leeta lakɔ lâmɛ.
3. Ngande wakokaso mbewɔ diaha tshika ndjela Yeso?
3 Lonyangu ko, anto amɔtshi mɛnyaka nsaki l’akambo wa mɛtɛ wa lo Bible, koko hawoyotetemalaka mbeka. Vɔ ndjɔ̂laka yɔɔ ndo l’ɔkɔngɔ diko vɔ ‘ndjotshikaka’ dia ndjela Yeso. (Heb. 2:1) Ngande wakokaso mbewɔ diaha nkɔ lo djonga shɔ? Ele lo ndjaoka ambola anɛ: ‘Lande na kakatasɔnɛ dia ndjela Yeso? Kakɔna kalembetshiya mbôyela?’ Ekadimwelo wa ambola ahende asɔ wayotokimanyiya dia keketsha yɛdikɔ yakatɔshi ya tshikala lo mboka k’ɔlɔlɔ kakatasɔnɛ. Vɔ wayotokimanyiya nto dia keketsha anto akina dia ndjela Yeso.
Lande na kahombaso ndjela Yeso?
4, 5. Lande na kele Yeso l’akoka wa tɔlɔmbɔla?
4 Ɔprɔfɛta Jeremiya akate ate: “[Jehowa] li, dimi mbeyaka nti: Untu hakendakendaka lu mbuka uma lu wulu andi! Lam’atundokendakendaka, ndi ndame heyi nombola ekulu andi.” (Jer. 10:23) Ɔkɔndɔ shikikɛka mɛtɛ k’ɛtɛkɛta waki Jeremiya ɛsɔ. Ambɛnama hwe dia anto wele kema kokele hawokoke ndjalɔmbɔla vɔamɛ. Taketawɔ leeta la ndjela Yeso nɛ dia takeye dia nde kele l’akoka wa monga Ɔnɔmbɔdi aso lo yoho yele ndoko onto lakoka monga pondjo. Nyɛsɔ tɔsɛdingole waonga amɔtshi waki Yeso.
5 Ntondotondo, Yeso aki Mɛsiya ndo Ɔnɔmbɔdi wakasɔnama oma le Jehowa ndamɛ. Akɔna eya woho w’ɔnɔmbɔdi weso l’ohomba naka aha Otungi aso? Dui dia hende ele, Yeso ekɔ la waonga wakokaso ngɛnangɛna ndo mbokoya. (Adia Isaya 11:2, 3.) Nde ekɔ ɛnyɛlɔ ka kokele. (1 Pet. 2:21) Dui dia sato ele, Yeso ndjakiyanyaka efula dikambo dia wanɛ watôyele oko wakandɛnya dikambo sɔ etena kakandakimɔ lɔsɛnɔ lande dikambo diawɔ. (Adia Joani 10:14, 15.) Ndo nde mɛnyaka dia nde ekɔ olami w’ɔlɔlɔ etena katɔlɔmbɔlande otsha lo lɔsɛnɔ la dimɛna efula, lɔsɛnɔ lela ɔngɛnɔngɛnɔ kakianɛ ndo latɔla otsha lo nshi yayaye ya pondjo ya diambo efula. (Joa. 10:10, 11; Eny. 7:16, 17) L’ɔtɛ w’ɛkɔkɔ ɛsɔ ndo ekina mbakatɔshi yɛdikɔ ya lomba etena kakatasɔnɛ dia mbôyela. Kakɔna kalɔmba woho wa lɔsɛnɔ la ngasɔ?
6. Kakɔna kalɔmbama dia ndjela Yeso?
6 Monga ambeki waki Kristo halembetshiya tsho ndjaelɛ shoamɛ ɔnɛ Akristo. Ɛlɔ kɛnɛ, suke la miliyara hiende y’anto wekɔ lo sɛma ɔnɛ Akristo mbewɔ, koko etsha awɔ mɛnyaka dia vɔ wekɔ “atshi wa kolo.” (Adia Mateu 7:21-23.) Etena ketawɔ anto wayasha l’akambo wa mɛtɛ leeta la ndjela Yeso, sho mbaɛnyaka dia Akristo wa mɛtɛ mbɔtɔnganyiyaka nsɛnɔ yawɔ la wetshelo ndo la ɛnyɛlɔ kande lushi la lushi. Dia mɛnya kɛnɛ kalembetshiya ndjela Yeso, nyɛsɔ tɔsɛdingole akambo amɔtshi weyaso lo dikambo diande.
Tokoya ɛnyɛlɔ kaki Yeso ka lomba
7, 8. a) Lomba kɛdikɛdi na ndo lande na kaki Yeso la lɔ efula? b) Ngande wakakɛnɛmɔla Yeso lomba ndo ngande wakokaso mbôkoya?
7 Yeso akakɛnɛmɔla waonga efula wa lânde, koko tayanga sɛdingola waonga anɛi, mbuta ate, lomba, okitshakitsha, ohetoheto ndo ngandji kande. Ntondotondo, tɔsɛdingole lomba lande, mbuta ate dikoka dia kamba la ewo ndo la eokelo lo yoho ya dimɛna efula. Ɔpɔstɔlɔ Paulo akafunde ate: ‘Ɔngɔnyi wa lomba ndo wa ewo wamboshɛma dimɛna dimɛna le Yeso.’ (Kol. 2:3) Oma lende akakondja Yeso lomba la ngasɔ? Nde ndamɛ akate ate: “Latutaka akambu wakambetsha Papa.” (Joa. 8:28) Lomba lande lakaye oma le Jehowa, diɔ diakɔ diaki Yeso la ekanelo k’ɔlɔlɔ.
8 Ɛnyɛlɔ, Yeso akakambe la ekanelo k’ɔlɔlɔ lo nsɔna yoho ya lɔsɛnɔ ya nde nsɛna. Nde akasɔnɛ dia nsɛna lɔsɛnɔ l’ɔsɛlɛngɛ, mbuta ate nde akayadjɛ paka oyango ɔtɔi: sala lolango laki Nzambi. La lomba tshɛ, nde akakambe la wenya ndo la wolo ande dia ntɔla wahɔ wa Diolelo otsha la ntondo. Sho ndjelaka ɛnyɛlɔ kaki Yeso lo ndjatshutshuya dia monga la ‘sso di’ɔsɛlɛngɛ’ ndo lo mbewɔ dia ndjamɔtshɛ diangɔ diele bu ohomba diakoka tɔsɛ wenya, wolo ndo yambalo yaso. (Mat. 6:22) Akristo efula wakayanyɛ diangatangata dia vɔ nsɛna lɔsɛnɔ l’ɔsɛlɛngɛ woho wa vɔ kondja etena ka sambishaka efula. Amɔtshi wakakambe olimu w’ombatshi mboka. Naka wɛ ekɔ ɔmɔtshi l’atei awɔ kete wɛ kokaka mandɔma. ‘Nyanga ntondo Diolelo’ mbelaka ɔngɛnɔngɛnɔ ndo ɔlɔ w’efula.—Mat. 6:33.
Tonge la okitshakitsha oko Yeso
9, 10. Ngande wakɛnya Yeso okitshakitsha ande?
9 Dui dia hende diendana la lonto laki Yeso diayangaso sɛdingola ele, okitshakitsha ande. Etena kakondja anto wele kema kokele lowandji, mbala efula vɔ mongaka l’otako. Koko, Yeso komonga ngasɔ. Kânga mbende la dihole di’ohomba efula l’okotshamelo wa sangwelo diaki Jehowa, Yeso bu l’otako kânga yema tshitshɛ. Ndo sho keketshamaka dia mbôkoya. Ɔpɔstɔlɔ Paulo akafunde ate: “Nyuyali la yimba nye l’atei anyu yaki ndu le Kristu Jesu. Kuyanga ndi aki lu efanelu ka [Nzambi], ndi kunkana ati: Mbedima pupu la [Nzambi] eko engo ka dimi munda. Keli ndi akayanya uma lu lutumbu, akayala uku ukambi, akuto lu efanelu k’antu.” (Fil. 2:5-7) Kakɔna kakalɔmbaka dikambo sɔ?
10 Yeso aki la diɛsɛ dia woke dia nsɛna l’olongo suke la She ndo nde “akayanya uma lu lutumbu.” Lɔsɛnɔ laki Yeso lakasangɔma l’otema waki womoto ɔmɔtshi l’emuma l’ose Juda. Lɔkɔ nde akahame l’edja ka ngɔndɔ divwa polo lam’akandayotɔka oko ɔna ashashi lo nkumbo kaki otshudi w’abaya w’ose wola. Oma l’ɔna ashashi nde akatatɛ takula, oma lo takula nde akakome yana ya hiami ndo oma lâsɔ nde akakome l’ɛnɔnyi dikumi l’ɛmɔtshi lo nkumbo ka Yɔsɛfu. Nde kosala pɛkato, koko l’edja tshɛ kakinde dikɛnda nde aki l’okitanyiya le ambutshi ande waki atshi wa pɛkato. (Luka 2:51, 52) Nde aki mɛtɛ l’okitshakitsha wa mamba!
11. Lo toho takɔna takokaso mbokoya okitshakitsha waki Yeso?
11 Sho mbokoyaka okitshakitsha waki Yeso etena ketawɔso ɛkɛndɛ wɔsama oko bu la nɛmɔ la lolango laso. Ɛnyɛlɔ oko ɔkɛndɛ wa sambisha lokumu l’ɔlɔlɔ. Olimu ɔsɔ mbeyaka mbɔsama oko bu la nɛmɔ, djekoleko etena kele anto la wendjudi ndo katɔsɔkawɔ kana katohetshawɔ. Koko, lo tetemala kamba olimu w’esambishelo, sho kimanyiyaka anto akina dia mbetawɔ leeta laki Yeso la mbôyela. Olimu ɔsɔ tokimanyiyaka dia shimbɛ nsɛnɔ y’anto. (Adia 2 Timote 4:1-5.) Ɛnyɛlɔ kekina ele ka nɔngɔsɔla Mbalasa kaso ka Diolelo. Dui sɔ koka tɔlɔmba dia mbutɛ ashi l’alɛmbɔlɛmbɔ kana mɔmba sɛkɛ, elimu wɔsama oko bu la nɛmɔ. Koko, sho mbeyaka dia nɔngɔsɔla Mbalasa kaso ka Diolelo, mbuta ate dihole di’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi wa lo ngelo kaso, ekɔ etenyi kɛmɔtshi k’olimu aso w’ekila. Lo kamba elimu wɔsama oko bu la nɛmɔ ɛsɔ la lolango laso tshɛ, sho mɛnyaka okitshakitsha aso ndo etena kɛsɔ sho ndjelaka wanya wa Kristo.
Tonge la ohetoheto oko Yeso
12, 13. a) Ngande wakɛnya Yeso ohetoheto ande ndo kakɔna kakotshutshuya dia monga la ohetoheto l’olimu w’esambishelo? b) Kakɔna kayototshutshuya dia sho monga la ohetoheto l’olimu w’esambishelo?
12 Nyɛsɔ tɔsɛdingole ohetoheto waki la Yeso l’olimu w’esambishelo. Yeso akasale akambo efula lam’akinde la nkɛtɛ. L’etatelo ka lɔsɛnɔ lande, nde akakambe kâmɛ la Yɔsɛfu, she ka lodia oko otshudi w’abaya. L’edja kakandakambaka olimu ande, Yeso akasale ahindo, ɛnyɛlɔ kɔnɔla wanɛ waki la hemɔ ndo mbolola wanɛ wakavu. Koko, olimu wakaleke ohomba le nde aki wa sambisha lokumu l’ɔlɔlɔ ndo mbetsha wanɛ waketawɔka mbohokamɛ. (Mat. 4:23) Oko weso ambeki ande, sho lawɔ tekɔ l’olimu wa woho akɔ wâmɛ wa sala. Ngande wakokaso ndjela ɛnyɛlɔ kande? Ntondotondo, ele lo monga la eyango wâmɛ wakatshutshuya Yeso dia sala olimu ɔsɔ.
13 Lâdiko dia akambo tshɛ, ngandji kakandokaka Nzambi mbakatshutshuya Yeso dia sambisha ndo mbetsha anto. Koko, Yeso akalangaka nto akambo wa mɛtɛ wakandetshaka. Le nde, akambo wa mɛtɛ asɔ wakikɔ la nɛmɔ efula ndo nde akikɔ la mposa ka wolo ka sambisha anto akina akambo akɔ. Oko weso embetsha kana ‘embetsha wa lo sɛkɛ,’ sho ndjaokaka woho akɔ wâmɛ. Tokanyiya yema akambo amɔtshi wa mɛtɛ wa diambo efula wamboteka oma lo Ɔtɛkɛta waki Nzambi. Sho mbeyaka dikambo diendana la lowandji la l’andja w’otondo ndo woho wayodiokandɔma. Sho shihodiaka dimɛna kɛnɛ ketsha Afundelo lo dikambo dia wanɛ wakavu ndo dia ɛtshɔkɔ wayotela andja w’oyoyo waki Nzambi. Oyadi aya edja efula kana eke esadi eto wamboteka akambo wa mɛtɛ, teye dia akambo akɔ wekɔ paka la nɛmɔ. Oyadi akambo wa mɛtɛ wambotekaka l’edjedja kana wa nshi nyɛ, vɔ tshɛ wekɔ la nɛmɔ di’efula. (Adia Mateu 13:52.) Lo sambisha la wangasanu tshɛ, sho sambiyɛka anto akina ngandji kokaso kɛnɛ kakatetsha Jehowa.
14. Ngande wakokaso mbokoya yoho ya mbetsha yaki Yeso?
14 Tolembete nto woho waketshaka Yeso anto. Mbala efula nde akakotolaka yambalo y’ampokami ande oya lo Afundelo. Mbala la mbala, nde akɔtshiyaka dikambo dimɔtshi di’ohomba lo mbuta ate: “Akafundama ati.” (Mat. 4:4; 21:13) L’ɛtɛkɛta ande wakafundama, nde akashile lo toho totshikitanyi etenyi koleki ka l’ahende k’akambo wofundami lo Afundelo wa lo Hɛbɛru. L’ɛnyɛlɔ kaki Yeso, sho salaka la wolo dia kamba l’Afundelo lo etena tshɛ kakokaso sala dui sɔ. Lo yoho shɔ mbakimanyiyaso anto wele l’etema w’ɛlɔlɔ dia vɔ mɛna vɔamɛ ɔnɛ tekɔ lo mbetsha tokanyi taki Nzambi, koko aha takiso hita. Sho ngɛnangɛnaka etena kɛnaso onto ɔmɔtshi ambetawɔ mbadia awui w’oma lo Bible ndo sɛdingola nɛmɔ la kitshimudi yele l’Ɔtɛkɛta waki Nzambi. Ndo etena ketawɔ anto asɔ leeta la ndjela Yeso, sho mongaka l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula.
Ndjela Yeso nembetshiyaka mboka anto akina ngandji
15. Naa dionga diaki Yeso dioleki woke ndo shɛngiya yakɔna yakoka monga la dionga sɔ le so naka sho kana la diɔ yimba?
15 Dui di’ekomelo diendana la lonto la Yeso diayangaso sɛdingola ekɔ dui dioleki munanda otema, dui diakɔ ko ngandji kakandokaka anyande anto. Ɔpɔstɔlɔ Paulo akafunde ate: ‘Ngandji ka Kristo atototshutshuyaka.’ (2 Kor. 5:14) Etena kakanaso yimba lo ngandji kakokaka Yeso anto lo tshɛ kawɔ ndo katokande l’onto ndo l’onto, etema aso munandemaka ndo sho tshutshuyamaka dia ndjela ɛnyɛlɔ kande.
16, 17. Lo toho takɔna takɛnya Yeso ngandji kakandokaka anto akina?
16 Ngande wakɛnya Yeso ngandji kakandokaka anto akina? Yoho yoleki tshɛ yakandɛnya ngandji kakandokaka anto akina ele woho wakandetawɔ nkimɔ anima ande dikambo diawɔ. (Joa. 15:13) Koko, lam’akandakambaka olimu ande, Yeso akɛnya nto ngandji lo weho ekina. Ɛnyɛlɔ, nde akokaka wanɛ wasowa kɛtshi. Etena kakandɛnyi Mariya nde la wanɛ waki la nde walela Lazaro lakavu, nde akanandema efula l’ɔtɛ wa lonyangu laki lawɔ ko nde akanyange wolo. Kânga mbakinde suke la mbolola Lazaro, Yeso akanandema wolo ko nde “akaleli.”—Joa. 11:32-35.
17 L’etatelo k’olimu wa Yeso, kanga sudi ɔmɔtshi akaye le nde ndo akawotɛ ate: “Naka we alanga, we la wulu wa nkonoyami.” Kakɔna kakasale Yeso? Ɔkɔndɔ mbutaka ɔnɛ: “Jesu akangasana la ketshi.” Oma lâsɔ, nde akasale dikambo dimɔtshi dia diambo. Nde “akasimbula lunya, akawunanda, akawutela ati: Dimi nangaka, okono. Kem’edja sudi kandi kakashili; ndi akakono.” Lo ndjela Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ, onto laki la sudi aki mindo ndo Yeso aki l’akoka wa kɔnɔya pami kaki la sudi kɛsɔ aha la mbonanda lo demba. Eelo, etena kakakɔnɔya Yeso kanga sudi, nde akawosha diaaso dia nde mboka ɔnɛ onto ɔmɔtshi ambowonanda, ondo ɔsɔ mbaki mbala kande ka ntondo k’onto mbonanda l’edja k’ɛnɔnyi efula. Ande kɛtshi kakakɛnɛmɔla Yeso lee!—Mako 1:40-42.
18. Ngande wakokaso mboka anto “ketshi”?
18 Oko weso ambeki waki Kristo, vɔ todjangɛka dia mɛnya ngandji kaso lo mboka anto “ketshi.” (1 Pet. 3:8) Kema dui dia wɔdu dia sho shihodia woho wayaoka osekaso ombetawudi ladiɛnɛ la hemɔ kahakɔnɔ kana l’ɔkɔmwɛlɔ, djekoleko naka shoamɛ tatongaka la pâ ka woho akɔ. Koko, Yeso akayadje lo dihole di’onto laki la hemɔ kânga mbakinde atokaka hemɔ ndoko lushi. Ngande wakokaso sho lawɔ ndjadja lo dihole di’anto akina na? Ele lo mpokamɛ la solo dia lotutsha etena katodihwɛ anto wadiɛnɛ la pâ etema dia sho kahana la wɔ lonyangu lawɔ. Sho kokaka ndjambola nto ɔnɛ: ‘Otondoyala dimi mbadiɛnɛ nganɛ, ngande wotomoyaoka?’ Naka tayoleka monga suke dia shihodia kandji kele l’anto akina, kete tayonga l’akoka wa ‘kamba l’ɛtɛkɛta w’esambelo otsha le anto wambɔkɔmɔ.’ (1 Tes. 5:14) Lo sala ngasɔ tayoyela wanya waki Yeso.
19. Lo toho takɔna tambotonandema oma l’ɛnyɛlɔ kaki Yeso?
19 Ande wetshelo w’ohomba efula wakondjaso oma lo ɛtɛkɛta ndo oma lo ditshelo diaki Yeso Kristo lee! Naka tayeka akambo efula wendana la nde, kete tayoleka kombola monga oko nde ndo tayoleka kimanyiya anto akina dia vɔ sala woho akɔ wâmɛ. Lo weho akɔ tshɛ, nyɛsɔ tɔngɛnɛngɛnɛ dia tetemala ndjela Nkumekanga Mɛsiya oma ko kakianɛ ndo pondjo pondjo!
Onde wɛ kokaka nembetshiya?
• Ngande wakokaso kɛnɛmɔla lomba oko Yeso?
• Lo toho takɔna takokaso mɛnya okitshakitsha aso?
• Ngande wakokaso monga la ohetoheto l’esambishelo?
• Lo toho takɔna takokaso mbokoya Yeso lo mboka anto akina ngandji?
[Kiombo/Osato wa lo lɛkɛ 5]
DIBUKU DIATOKIMANYIYA DIA MBOKOYA KRISTO
Lo ekongelo ka Losanganya la distrikɛ la 2007, takalongola dibuku diele la ndjɛkɛ 192 diele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “ Viens, suis-moi. ” Dibuku nɛ diakalɔngɔswama dia kimanyiya Akristo dia vɔ mbika washo awɔ le Yeso, djekoleko lo waonga ndo lo ditshelo diande. L’ɔkɔngɔ wa totshapita tohende ta mbɔtwɛlɔ, etenyi ka ntondo mvusolaka waonga wa lânde waki Yeso lo tshena pe, mbuta ate: okitshakitsha ande, dihonga diande, lomba lande, okitanyiya ande ndo etetemalelo kande.
Oma lâsɔ, diɔ diekɔ la tenyi dialembetshiya elimu waki Yeso oko ombetsha ndo osambisha wa lokumu l’ɔlɔlɔ ndo toho tɔmɔtshi takandakɛnɛmɔla ngandji kande k’efula. Dibuku nɛ di’otondo diekɔ l’awui wakimanyiya Akristo dia vɔ mbokoya Yeso.
Tekɔ la eshikikelo ɔnɛ dibuku nɛ diayotokimanyiya sho tshɛ dia ndjasɛdingola ndo ndjambola onto l’onto ɔnɛ: ‘Onde dimi mɛtɛ lekɔ lo ndjela Yeso? Ngande wakokami mbôyela dimɛna dimɛna?’ Diɔ diayokimanyiya nto ‘anto tshɛ wakoka kondja lɔsɛnɔ la pondjo’ dia vɔ koma ambeki waki Kristo.—Etsha 13:48.
[Osato wa lo lɛkɛ 4]
Yeso aketawɔ dia ndja la nkɛtɛ ndo dia mbotɔ oko ɔna ashashi l’onto. Dui sɔ diakalɔmbaka dia nde monga la dionga diakɔna?
[Osato wa lo lɛkɛ 6]
Kakɔna kayototshutshuya dia monga la ohetoheto l’esambishelo?