Tetawɔ di’ɛtɛkɛta waki Yeso monga la shɛngiya le so
‘Ɔnɛ lakatomama oma le Nzambi atotaka akambo waki Nzambi.’—JOA. 3:34.
1, 2. Ɛtɛkɛta waki Yeso wele lo Dako dia lo dikona kokaka mbɛdikama la na, ndo lande na kakokaso mbuta dia diɔ diakɔsama oma lo ‘akambo waki Nzambi’?
L’ATEI wa ayama woleki weke wamboshɔma mbele ndo diyama dielɛwɔ Yɔɔtɔ ya lo Afrikɛ diele la woke wa kara 530. Ɔsɔ ekɔ mɛtɛ ɛngɔ k’oshinga wolo efula! Koko, ɛtɛkɛta waki Yeso wele lo Dako dia lo dikona ndeka diyama sɔ nɛmɔ la fwa. Ngasɔ mbediɔ mɛtɛ, nɛ dia ɛtɛkɛta waki Kristo wakaye oma le Jehowa! Etena katɛkɛta Bible dikambo dia Yeso, tɔ mbutaka ɔnɛ: ‘Ɔnɛ lakatomama oma le Nzambi atotaka akambo waki Nzambi.’—Joa. 3:34-36.
2 Kânga mbele ondo Dako dia lo dikona diakashama l’ɛse ka minitɛ akumi asato, Yeso akashile awui w’oma lo abuku enanɛi wa lo Afundelo wa lo Hɛbɛru mbala oko 21. Ɔnkɔnɛ, diɔ mbɔsama oma lo ‘akambo waki Nzambi.’ Kakianɛ, nyɛsɔ tende woho wakokaso kamba la ɛtɛkɛta ɛmɔtshi wa nɛmɔ efula wele lo nyango dako sɔ diakasha Ɔnaki Nzambi lalangema efula.
‘Tokotadjisha wɔladi lam’asayɛ l’ɔnanyɔ’
3. Dako diakɔna diakasha Yeso l’ɔkɔngɔ wa nde mbewola ambeki ande lo kɛnɛ kendana la etombelo waya oma lo kɛlɛ?
3 Oko weso Akristo, tekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo sho nangaka wɔladi nɛ dia tekɔ la nyuma k’ekila kaki Nzambi ndo waonga amɔtshi wa l’olowa atɔ ele ɔngɛnɔngɛnɔ ndo wɔladi. (Ngal. 5:22, 23) Yeso konanga dia ambeki ande shisha wɔladi ndo ɔngɛnɔngɛnɔ awɔ, diakɔ diakandahɛmɔla lo kɛnɛ kendana la etombelo wa kɔlɔ wakoka ndja oma lo kɛlɛ ka tshambandeko. (Adia Mateu 5:21, 22.) Nde akate nto ate: “Okone naka we eko lu nkimo ushasha aye l’ediakelu, ku we ambuho wati: Unyami eko la mi dikambu, kutshiki ushasha aye leko la ntundu k’ediakelu. Kutshu, kutashidisha dikambu diasaye la unyaye, kuyi, kuyukimo ushasha aye.”—Mat. 5:23, 24.
4, 5. a) “Ushasha” akɔna wakatɛkɛtaka Yeso wele lo Mateu 5:23, 24? b) Ohomba akɔna wele la mbidja wɔladi l’asa onto l’ɔnangɔ lakosalɛ kɔlɔ?
4 “Ushasha” wakatɛkɛtaka Yeso akendanaka la weho w’elambo tshɛ wakawalambolaka lo tɛmpɛlɔ ka la Jerusalɛma. Ɛnyɛlɔ, olambo wa nyama waki ohomba efula nɛ dia vɔ waki etenyi kɛmɔtshi k’ɔtɛmwɛlɔ wakatɛmɔlaka ase Isariyɛlɛ Jehowa. Koko, Yeso akɛnya dikambo dioleki dui sɔ ohomba, mbuta ate mbidja wɔladi l’asa onto l’ɔnangɔ lakosalɛ kɔlɔ la ntondo ka nde ndjolambola olambo.
5 ‘Mbidja wɔladi’ nembetshiyaka ‘mbokana.’ Lâsɔ, wetshelo akɔna wakokaso kondja oma lo ɛtɛkɛta waki Yeso? Wetshelo wakondjaso ele woho wasalɛso anto akina akambo ekɔ la shɛngiya lo diɔtɔnganelo diasaso la Jehowa. (1 Joa. 4:20) Lo mɛtɛ, elambo wakakimɔmaka lo Isariyɛlɛ w’edjedja komonga la nɛmɔ di’efula naka ɔnɛ lakakimɔka kosalɛka asekande akina akambo lo yoho ya dimɛna.—Adia Mika 6:6-8.
Okitshakitsha ekɔ dui di’ohomba efula
6, 7. Lande na kele okitshakitsha ekɔ ohomba etena kasalaso la wolo dia kaloya wɔladi lam’asaso l’ɔnangɛso lakatasalɛ kɔlɔ?
6 Mbidja wɔladi l’asaso l’ɔnangɛso lakatosalɛ kɔlɔ mbidjaka okitshakitsha aso l’ohemba. Onto lele l’okitshakitsha hatowana l’asekande ambetawudi l’oyango wa shikikɛ kɛnɛ kɛnande dia nde ekɔ la lotshungɔ. Dui dia ngasɔ kokaka tondja okakatanu wele oko wɔnɛ waki l’atei w’Akristo wa la Kɔrɛtɔ k’edjedja. Lo kɛnɛ kendana la dikambo sɔ, ɔpɔstɔlɔ Paulo akate dui diatshutshuya anto dia kana yimba nɛ: “Dikambu so dieko kolo l’atei anyu, ne dia nyu nyambosongwanela. Undi, taki ololo dia nyu mbetawo mbikike kolo? Undi, taki ololo dia nyu mbetawo nkesama?”—1 Kor. 6:7.
7 Yeso kombuta dia sho pombaka ntshɔ dia tetawoya ɔnangɛso dia sho mbɔswɛ ndo nde mbele la munga. Oyango aso pombaka monga wa tokaloya wɔladi. Dia mbidja wɔladi, sho pombaka kɛnɛmɔla nsaki yaso l’otema ɔtɔi. Sho pombaka nto mbeya dia osekaso akanyange l’ɔtɛ wa kɛnɛ kakatasale. Ndo naka takasale kɔlɔ, kete sho pombaka nɔmba edimanyielo l’okitshakitsha tshɛ.
“Naka su diaye dia lupami diambukutakanya”
8. Ta lo tshena pe kɛnɛ kakate Yeso lo Mateu 5:29, 30.
8 Lo Dako diande dia lo dikona, Yeso akasha alako w’ohomba efula wendana la lɔkɛwɔ. Nde akeyaka dia tenyi diaso dia demba diele kema kokele kokaka monga la shɛngiya ya kɔlɔ efula le so. Omalɔkɔ, Yeso akate ate: “Naka su diaye dia lupami diambukutakanya, udikhunduli, udikadja. Ne dia nshisha leke otoi l’uma lu dimba ndeka mbikadjema l’utundu aye tshe lu luwinga la dja ololo. Naka lunya laye la lupami lambukutakanya, uluhimbuli, ulukadja. Dia nshisha leke otoi l’uma lu dimba ndeka mbikadjema l’utundu aye tshe lu luwinga la dja ololo.”—Mat. 5:29, 30.
9. Ngande wakoka “su” kana “lunya” laso ‘totakanya’?
9 “Su” diakatɛkɛtaka Yeso lo divɛsa nɛ nembetshiyaka wolo kana dikoka dia shikikɛ yimba yaso lo ɛngɔ kɛmɔtshi ndo “lunya” mendanaka la kɛnɛ kasalaso l’anya aso. Naka hatɔsɛnyi wolo, kete tenyi dia demba sɔ mbeyaka ‘totakanya’ ndo toshimba dia sho ‘kɛndakɛnda la Nzambi.’ (Etat. 5:22; 6:9) Etena kahembamaso dia pindolɛ Jehowa, sho pombaka mbɔsa yɛdikɔ ya wolo yele oko onto lakundola sso kana lahembola lonya.
10, 11. Kakɔna kakoka tokimanyiya dia mbewɔ akambo wa mindo wa dieyanelo?
10 Ngande wakokaso shimba washo aso dia vɔ menda akambo wa mindo? Jɔbɔ, pami kakokaka Nzambi wɔma akate ate: “Dimi lakalakana l’ashu ami, diaha nkumbula usekaseka w’emuma pundju.” (Jobo 31:1) Jɔbɔ aki la wadi ndo akayashikikɛ diaha sekola ɛlɛmbɛ waki Nzambi wendana la lɔkɛwɔ. Dionga dia ngasɔ mbahomba monga la so oyadi tambotshukana kana tekɔ enyemba. Dia mbewɔ akambo wa mindo wa dieyanelo, sho pombaka nɔmbwama oma le nyuma k’ekila kayotokimanyiya dia sho ndjakimɛ.—Ngal. 5:22-25.
11 Dia mbewɔ akambo wa mindo wa dieyanelo, sho pombaka ndjambola ɔnɛ: ‘Onde dimi mbetawɔka dia washo ami nomialomia nsaki k’akambo wa mindo watanema lo abuku, lo televiziɔ kana lo Ɛtɛrnɛtɛ?’ Tohɔ ɛtɛkɛta waki ombeki Jakɔba wata ɔnɛ: “Untu l’untu atuhimbamaka lam’akutwamandi ndu lam’ahimbamandi la saki kandi ndame ka kolo. Ku saki kako, lam’atshoto diemi, to kayuta kolo; ku kolo, lam’ulato, to kayuta nyoi.” (Jak. 1:14, 15) Lo mɛtɛ, naka onto lakayakimɔ le Nzambi ‘tetemalaka menda’ onto ɔmɔtshi lele bu pami kana womoto oko nde l’eyango wa mindo, kete nde pombaka sala etshikitanu wa wolo wele oko kundola sso ndo dikasha.—Adia Mateu 5:27, 28.
12. Dako diakɔna diasha Paulo diakoka tokimanyiya dia sho ndɔshana la nsaki ya kɔlɔ?
12 Lam’ele okambelo wa kɔlɔ wa l’anya aso kokaka tokonya dia pindola ɛlɛmbɛ waki Jehowa wendana la lɔkɛwɔ, sho pombaka ndjashikikɛ dia tshikala pudipudi lo lɔkɛwɔ. Omalɔkɔ, sho pombaka kitanyiya dako diaki Paulo diata ɔnɛ: ‘Nyodiake tenyi dianyu dia demba diele la nkɛtɛ lo kɛnɛ kendana la monanyi, akambo wa mindo, nsaki ya demba, nsaki ya kɔlɔ ndo ɔkɔmiya wele ɔtɛmwɛlɔ wa dikishi.’ (Kol. 3:5) Tshɛkɛta ‘nyodiake’ mbidjaka dikako vɔlɛ lo tɛdikɔ ta wolo tahombaso mbɔsa dia ndɔshana la nsaki ya mindo ya demba.
13, 14. Lande na kele ekɔ ohomba mbewɔ tokanyi ndo ditshelo dia mindo?
13 Dia tshikala la lɔsɛnɔ, onto kokaka mbetawɔ dia vɔ mbohembola lokolo kana lonya. ‘Mbikasha’ sso ndo lonya laso lo yoho ya didjidji ekɔ ohomba efula dia sho mbewɔ tokanyi ndo ditshelo dia kɔlɔ diakoka todiaka lo nyuma. Ndjalama pudipudi lo yimba, lo lɔkɛwɔ ndo lo nyuma mbele yoho yâmɛ yakokaso ndawɔ elanyelo ka pondjo ka lo Ngɛhɛna.
14 Lam’ele takahowɔ pɛkato la eongelo kele bu kokele, sho pombaka mbidja welo efula dia tshikala pudipudi lo lɔkɛwɔ. Paulo akate ate: “Dimi latuyakomolaka, latuyalembiaka lu fumbi, ne dia lam’asambishami akina, dime tukuyala utunami.” (1 Kor. 9:27) Lâsɔ, nyɛsɔ toyaketembole dia kamba la dako diaki Yeso diendana la pudipudi ka lo lɔkɛwɔ ndo tatetawɔke pondjo dia sala akambo lo yoho yɛnya dia sho kema la lowando lo olambo wa tshungo wakandakimɔ.—Mat. 20:28; Heb. 6:4-6.
‘Nyokahake’
15, 16. a) Ngande wakatotshikɛ Yeso ɛnyɛlɔ lo kɛnɛ kendana la kaha? b) Kakɔna kalembetshiya ɛtɛkɛta waki Yeso wele lo Luka 6:38?
15 Ɛtɛkɛta waki Yeso ndo ɛnyɛlɔ koleki tshɛ kakandasha totshutshuyaka dia monga la lokaho. Nde akɛnya lokaho la mamba etena kakandetawɔ dia ndja lanɛ la nkɛtɛ dia wahɔ w’anto wele kema kokele. (Adia 2 Koreto 8:9.) Yeso aketawɔ dia tshika lotombo laki la nde l’olongo ko ndjotɔ oko onto lanɛ la nkɛtɛ ndo ndjokimɔ lɔsɛnɔ lande dikambo di’atshi wa pɛkato wele amɔtshi l’atei awɔ wayotolɛ kâmɛ la nde lo Diolelo dia l’olongo. (Romo 8:16, 17) Ndo aha la tâmu, Yeso akakeketsha anto dia vɔ monga la lokaho etena kakandate ate:
16 “Nyusha antu, ku wayunyusha. Wayunyusha yediko y’ololo, yokokomadi, yushikishami, yatshulotshulo lu tulu yanyu; ne dia wayunyedikela la yediko yakanyawaedikela.” (Luka 6:38) Etelo k’ɔnɛ ‘tshulɔtshulɔ lo tolo’ mendanaka la mbekelo kɛmɔtshi kakasalemaka lo waa bingu kele asondji wakalodiaka diangɔ lo ahɔndɔ waki asombi wakanɛmaka lo woho wakawahinamaka la oya ko aya difunda. Woho weso suke dia mbisha anto akina mbayonga anto suke dia tokahɛ vɔ lawɔ yɛdikɔ y’ɔlɔlɔ, mbala mɔtshi etena keso lo dihombo.—Und. 11:2.
17. Ngande wakasha Jehowa ɛnyɛlɔ koleki tshɛ ka lokaho, ndo woho akɔna wa lokaho wakoka tosha ɔngɛnɔngɛnɔ?
17 Jehowa nangaka ndo futaka wanɛ wele la lokaho. Nde ndamɛ akasha ɛnyɛlɔ koleki tshɛ ka lokaho, lo kimɔ Ɔnande ɛtɔi lakandote “dia untu tshe lawetawɔ, tavokaki, keli ayali la lumu la pundju.” (Joa. 3:16) Paulo akafunde ate: “Untu lune diango efula, ayuna diango efula. Untu l’untu akimo uku akandati l’utema andi, aha la lonyangu, aha la khudu, ne dia [Nzambi] nangaka untu latukimoka l’ongenongeno.” (2 Kor. 9:6, 7) Kamba la wenya, la wolo ndo la diangɔ diaso dia sukɛ ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ toshaka ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛtɛ.—Adia Tukedi 19:17; Luka 16:9.
“Tanyudaki pungi la ntundu kanyu”
18. Lo tena diakɔna ‘diahatatolongola difuto’ oma le Shɛso lele l’olongo?
18 “Nyewo, tanyutshaki akambu anyu w’ololo la ntundu k’antu dia menama le wo. Ne dia naka nyu nyayutsha osoku, keti nyu hanyuyala la difutu le Shenyu leli l’ulungu.” (Mat. 6:1) ‘Akambo w’ɔlɔlɔ’ wakatɛkɛta Yeso lanɛ nembetshiyaka lɔkɛwɔ lɔtɔnɛ la lolango la Nzambi. Nde konanga mbuta di’etsha w’ɛlɔlɔ hawohombe salema lo sɛkɛ, nɛ dia nde akatɛ ambeki ande ɔnɛ: “Usasi anyu ahete la ntundu ka antu.” (Mat. 5:14-16) Koko ‘hatotolongola ndoko difuto’ oma le Shɛso lele l’olongo naka sho salaka akambo ‘di’anto tɛna’ ndo tandola, oko watosalaka akɛnyi wa tɔkɛnyɔ wakɛnya oma lo lɔyɛnga. Naka sho monga l’eyango wa ngasɔ, kete hatotonga la diɔtɔnganelo dia dimɛna la Nzambi ndo hatotokondja ɛtshɔkɔ wa pondjo waya oma lo ɛlɔmbwɛlɔ ka Diolelo.
19, 20. a) Kakɔna kakalange Yeso mbuta etena kakandate diaha ‘mbida ponge’ etena kashaso anto ‘weshasha wa kɛtshi’? b) Ngande wakokaso sala diaha lonya la lɔmɔsɔ mbeya kɛnɛ kasala lonya l’omi?
19 Naka tekɔ la dionga di’ɔlɔlɔ, kete tayoyela dako diaki Yeso diata ɔnɛ: “Okone lam’ashanyu antu diango la ketshi, tanyudaki pungi la ntundu kanyu, uku atutshaka akanga a lukesu lu temwelo la lu esese, wambulungulaka difutu diawo.” (Mat. 6:2) ‘Weshasha wa kɛtshi’ ɛsɔ aki diangɔ diakawakimɔka dia sukɛ wanɛ waki lo dihombo. (Adia Isaya 58:6, 7.) Yeso la apɔstɔlɔ ande waki la shɛtɛshɛtɛ yakawombaka falanga dia kimanyiya ase wola. (Joa. 12:5-8; 13:29) Lam’ele anto hawodaka ponge lo yoho ya mɛtɛ mɛtɛ la ntondo ka mbisha ase wola ɛngɔ, ondo Yeso akadje oshimu esɔ etena kakandate dia hatohombe ‘mbida ponge’ la ntondo kaso etena kakimɔso ‘weshasha wa kɛtshi.’ Hatɛnya lo sɛkɛ weshasha ɛsɔ oko wakasalaka Afarisɛ w’ase Juda. Yeso akawaelɛ akanga wa dungi pende nɛ dia vɔ wakɛnya lo sɛkɛ weshasha wa kɛtshi “lu temwelo la lu esese.” Akanga wa dungi pende asɔ “wambulungulaka difutu diawo.” Lotombo l’oma le anto ndo ahole wa la ntondo wakawadjasɛka lo shinangɔnga suke la ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ wa lokumu mbaki difuto diawɔ, nɛ dia Jehowa takandahombe mbasha ɛngɔ nto. (Mat. 23:6) Kakɔna kakahombe ambeki waki Kristo sala? Yeso akawatɛ ndo akatotɛ ate:
20 “Keli we, lam’ashaye antu diango la ketshi, lunya laye la lomoso taleyaki okone wutshi lunya laye la lupami. Okone ushaki antu diango la ketshi lu usheshe. Ku Sho latenaka lu usheshe, ayukufuta.” (Mat. 6:3, 4) Mbala tshɛ anya aso kambaka kâmɛ. Ɔnkɔnɛ, etelo k’ɔnɛ lonya la lɔmɔsɔ lateyake kɛnɛ kasala lonya l’omi nembetshiyaka dia hatohombe mɛnya etsha aso wa lokaho lo sɛkɛ oyadi kânga le wanɛ wele suke laso oko wele lonya la lɔmɔsɔ suke la lonya l’omi.
21. Difuto diakɔna diayotolongola oma le Ɔnɛ ‘latendaka lo woshɛshɛ’?
21 Naka hatoyatombola l’ɔtɛ wa woho washaso anto akina, kete ‘weshasha’ aso ‘wa kɛtshi’ wayonga lo woshɛshɛ ndo Shɛso ‘latɛnaka lo woshɛshɛ’ ayotofuta. Lam’ele Jehowa mbidjasɛ l’olongo ndo anto hawokoke mbɛ̂na, Shɛso lele l’olongo ekɔ lo ‘dihole dia woshɛshɛ.’ (Joa. 1:18) Difuto diayotolongola oma le Ɔnɛ ‘latendaka lo woshɛshɛ’ ele diɔtɔnganelo dia ma ma la Jehowa, edimanyielo ka pɛkato ndo lɔsɛnɔ la pondjo. (Tuk. 3:32; Joa. 17:3; Ef. 1:7) Dui sɔ ndeka lotombo lakokaso nongola oma le anto la fwa!
Ɛtɛkɛta wa nɛmɔ efula wahombaso ngɛnangɛna
22, 23. Lande na kahombaso ngɛnangɛna ɛtɛkɛta waki Yeso?
22 Dako dia lo dikona diekɔ la wetshelo wa lo nyuma w’ohomba efula wahombaso ngɛnangɛna. Aha la tâmu, diɔ diekɔ la ɛtɛkɛta wa nɛmɔ efula wakoka tosha ɔngɛnɔngɛnɔ kânga l’andja wa kɔlɔ ɔnɛ. Eelo, tayonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ naka sho ngɛnangɛna ɛtɛkɛta waki Yeso ndo mbetawɔ dia vɔ monga la shɛngiya le so.
23 Onto tshɛ ‘loka’ ndo ‘lasala’ kɛnɛ kaketsha Yeso ayɔtshɔkwama. (Adia Mateu 7:24, 25.) Omalɔkɔ, nyɛsɔ toyashikikɛ dia kitanyiya ɛtɛkɛta wakate Yeso. Tayɔsɛdingola awui akina efula wa lo Dako dia lo dikona lo sawo di’ekomelo dia l’asawo asato anɛ.
Ngande wayoyokadimola?
• Lande na kele ekɔ ohomba dia mbidja wɔladi lam’asaso l’ɔnangɛso lakatasalɛ kɔlɔ?
• Ngande wakokaso mbewɔ diaha takanyema la “su diasu dia lupami”?
• Ngande wahombaso mbɔsa lokaho?
[Osato wa lo lɛkɛ 11]
Ekɔ mɛtɛ dimɛna efula dia ‘mbidja wɔladi’ lam’asaso la osekaso ombetawudi lakatasalɛ kɔlɔ!
[Esato wa lo lɛkɛ 12, 13]
Jehowa tshɔkɔlaka wanɛ wakaha