Jɔbɔ akatombolaka lokombo laki Jehowa
“Lukumbu la [Jehowa] latumbwami.”—JOBO 1:21.
1. Onto akɔna ondo lakafunde dibuku dia Jobo ndo etena kakɔna?
MƆSƐ aki suke la ɛnɔnyi 40 etena kakandalawɔ oma l’Edjibito otsha la Midiyana diaha Farawɔ mbodiaka. (Etsha 7:23) Etena kakandadjasɛ lɛkɔ, ondo nde akakoke mboka dikambo dia ehemba wakakomɛ Jɔbɔ ɔnɛ lakadjasɛka lo nkɛtɛ ya Uzɛ yakasukana la Midiyana. Ɛnɔnyi efula l’ɔkɔngɔ, etena kaki Mɔsɛ la wodja w’Isariyɛlɛ suke la nkɛtɛ Uzɛ oya l’ekomelo ka lɔkɛndɔ lawɔ l’oswe wa shɛnga, ondo wakatɛ Mɔsɛ awui wendana la ɛnɔnyi w’ekomelo wa lɔsɛnɔ laki Jɔbɔ. Lo ndjela toshimu t’ase Juda, Mɔsɛ akafunde dibuku dia Jobo yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa nyɔi ka Jɔbɔ.
2. Lo toho takɔna tele dibuku dia Jobo keketshaka mbetawɔ k’ekambi waki Jehowa wa nshi nyɛ?
2 Dibuku dia Jobo keketshaka mbetawɔ k’ekambi waki Nzambi wasɛna lo nshi y’ekomelo nyɛ. Lo woho akɔna? Ɔkɔndɔ wa lo dibuku sɔ tokimanyiyaka dia sho shihodia akambo w’ohomba efula wakete l’olongo ndo vɔ tɔtɔmiyaka dikambo di’ohomba diendana la lowandji laki Nzambi la l’andja w’otondo. Ɔkɔndɔ waki Jɔbɔ tokimanyiyaka nto dia sho ndeka shihodia kɛnɛ kalɔmbama dia nama olowanyi ndo vɔ tokimanyiyaka dia sho mbeya lande na katotshikaka Jehowa dia ekambi ande sowa mbala mɔtshi. Ndo nto, dibuku dia Jobo mɛnyaka dia Satana Diabolo mbele otunyi waki Jehowa ndo waki anto woleki woke. Dibuku diakɔ mɛnyaka nto dia anto wele kema kokele kokaka tshikala la kɔlamelo le Jehowa l’atei w’ehemba wa wolo oko Jɔbɔ. Nyɛsɔ tɔsɛdingole akambo amɔtshi wolembetshiyami lo dibuku dia Jobo.
Jɔbɔ akahembama oma le Satana
3. Kakɔna keyaso lo dikambo dia Jɔbɔ ndo lande na kakɔlɔsha Satana?
3 Jɔbɔ aki pami kaki la ɔngɔnyi efula ndo la lokumu ndo nde aki owandji wa nkumbo w’ɔlɔlɔ. Mɛnamaka dia nde akɔsamaka oko ondaki w’ɔlɔlɔ wakakimanyiyaka anto waki lo dihombo. Kɛnɛ kakaleke ohomba ele Jɔbɔ akokaka Nzambi wɔma. Bible mbutaka dia nde “aki untu ololo ndu usimbwi; akakadimo uma lu kolo.” Woho wakamamemaka Jɔbɔ Nzambi mbakatshutshuya Satana Diabolo dia mbɔlɔsha, koko aha ɔngɔnyi ndo lokumu laki la nde.—Jobo 1:1; 29:7-16; 31:1.
4. Olowanyi kɛdikɛdi na?
4 Ɔkɔndɔ wɔtshiya dibuku dia Jɔbɔ tɛkɛtaka dia losanganya lɔmɔtshi lakasalema l’olongo lele andjelo wakatemala la ntondo kaki Jehowa. Satana nde lawɔ aki laawɔ ndo nde akasɔngwɛ Jɔbɔ awui wa kashi. (Adia Jobo 1:6-11.) Kânga mbakatɛkɛta Satana dia diangɔ diaki la Jɔbɔ, nde akayangaka paka dia mbidja tâmu lo kɛnɛ kendana la olowanyi ande. Tshɛkɛta “olowanyi” mbelaka kanyi ya monga osembɔki, aha l’onongo, la losembwe ndo aha la munga. Lo ndjela Bible, olowanyi wele l’anto nembetshiyaka mamema Jehowa la tshondo tshɛ.
5. Kakɔna kakasɛmɛ Satana lo dikambo dia Jɔbɔ?
5 Satana akasɛmɛ dia Jɔbɔ akatɛmɔlaka Nzambi la eyango wa lokaki, koko aha l’ɔtɛ w’olowanyi waki la nde. Nde akafune dia Jɔbɔ ayotetemalaka tshikala la olowanyi le Jehowa paka edja tshɛ kayotetemalaka Nzambi mbôfuta ndo mbôkokɛ. Dia nde kadimola lo ɛsɔngwɛlɔ waki Satana, Jehowa aketawɔ dia olowanyi waki Jɔbɔ mbidjama l’ohemba. Etombelo wakayala ele, lo lushi ɔtɔi loto, wakayotɛ Jɔbɔ dia dongalonga diande diakavama kana diakalanyema, ekambi ande wakadiakema ndo anande wakashisha nsɛnɔ yawɔ. (Jobo 1:13-19) Onde Satana akashishɛ Jɔbɔ olowanyi ande? Ɔkɔndɔ wakasambiyama mbutaka woho wakayaoke Jɔbɔ lam’akandashisha diangɔ diande ɔnɛ: “Jehowa kakasha ndu [Jehowa] kambosa. Lukumbu la [Jehowa] latumbwami.”—Jobo 1:21.
6. a) Kakɔna kakatombe lo losanganya lokina lakayosalema l’olongo? b) Waa na waki lo yimba yaki Satana etena kakandadje tâmu dia olowanyi waki Jɔbɔ otsha le Jehowa?
6 L’ɔkɔngɔ diko, losanganya lokina lakayosalema l’olongo. Ndo mbala kɛsɔ nto, Satana akasɔngwɛ Jɔbɔ lo mbuta ate: “Diuwu lu diuwu. Kene tshe keli la untu, ndi nkikimoka ne dia lumu landi. Keli uhusimbula lunya laye, unandi weka andi la emunyi andi; ndi ayukoseka kaku.” Tolembete dia Satana akadje ndo anto akina lo ɛsɔngwɛlɔ ande. Lo mbuta ɔnɛ: “Kene tshe keli la untu, ndi nkikimoka ne dia lumu landi,” Diabolo akadje tâmu aha paka dia olowanyi waki Jɔbɔ oto, koko ndo dia olowanyi waki “untu” tshɛ latɛmɔla Jehowa. Oma lâsɔ, Nzambi akatshike dia Satana tatsha Jɔbɔ hemɔ ka wolo efula. (Jobo 2:1-8, sho mbɛnganyisha alɛta ango.) Koko aha lâsɔ ato mbakakomɛ ehemba waki Jɔbɔ.
Wetshelo wakokaso kondja oma lo dionga diaki Jɔbɔ
7. Ngande wakasoyama Jɔbɔ oma le wadɛnde ndo wanɛ wakaye dia ndjowenda?
7 L’etatelo, wadi aki Jɔbɔ aki la lonyangu la woho waki la Jɔbɔ y’omɛnde. Nyɔi k’anawɔ ndo woho wakawashisha ɔngɔnyi awɔ tshɛ akawosha pâ efula. Ondo nde aki la lonyangu dia mɛna woho wakatataka omɛnde hemɔ ka wolo. Nde akalele ate: “Ukundi alangaye nshikikala lu uluwanyi aye? Oseke [Nzambi], ku we ayuvo.” Oma lâsɔ, apami asato, mbuta ate Elifazɛ, Bilidadɛ la Zɔfara wakakome oko anto wamboya dia ndjosamba Jɔbɔ. Koko, vɔ wakakambe la tokanyi ta kɔlɔ ndo waki “akanudi.” Ɛnyɛlɔ, Bilidadɛ akate ɔnɛ ana waki Jɔbɔ wakasale awui wa kɔlɔ ndo wakakoke mvɔ nyɔi kakawavu. Elifazɛ akasɛmɛ ɔnɛ asui waki Jɔbɔ waki dilanya di’oma lo pɛkato yakandasale. Nde kombetawɔ dia Nzambi mbɔsaka wanɛ watshikala la olowanyi le Nde la nɛmɔ! (Jobo 2:9, 11; 4:8; 8:4; 16:2; 22:2, 3) Jɔbɔ akalame olowanyi ande l’atei w’asui wa wolo asɔ. Ekɔ mɛtɛ dia nde akasale kɔlɔ etena ‘kakandayaɔshi ndamɛ oko onto ɔlɔlɔ lo dihole dia Nzambi.’ (Jobo 32:2) Koko nde akalame olowanyi ande l’atei w’akambo asɔ tshɛ.
8. Naa ɛnyɛlɔ ka dimɛna kakatshikɛ Elihu andaki wa nshi nyɛ?
8 Oma lâsɔ, Bible tɛkɛtaka dia Elihu lakaye nde lawɔ dia ndjenda Jɔbɔ. Ntondotondo, Elihu akahokamɛka kɛnɛ kakawatɛka Jɔbɔ, mbuta ate kɛnɛ kakawotɛka angɛnyi ande asato. Kânga mbele nde mbakaleke dikɛnda, Elihu akakɛnɛmɔla lomba l’efula. Nde akasawola la Jɔbɔ la dilɛmiɛlɔ tshɛ. Elihu akandola Jɔbɔ l’ɔtɛ wakandatshikala la olowanyi. Koko nde akate nto dia Jɔbɔ akaleke mɛnya dia nde kema l’onongo. Oma lâsɔ, Elihu akayoshikikɛ Jɔbɔ dia ekɔ nshi tshɛ dimɛna kambɛ Nzambi la kɔlamelo. (Adia Jobo 36:1, 11.) Ande ɛnyɛlɔ ka dimɛna efula kakandatshikɛ wanɛ wahomba mbisha anto alako ɛlɔ kɛnɛ lee! Elihu aki la solo dia lotutsha, akahokamɛka la yambalo tshɛ, akandolaka anto etena kaki dikambo sɔ ohomba ndo akashaka anto alako wakeketsha.—Jobo 32:6; 33:32.
9. Jehowa ngande wakandakimanyiya Jɔbɔ?
9 L’ekomelo, Jɔbɔ akɛnyi dikambo dia mamba etena kakatatɛ Jehowa sawola la nde. Bible mbutaka ɔnɛ: “[Jehowa] akakaluya diui uma l’atei a punganendji.” Lo kamba la ambola efula, Jehowa akalake Jɔbɔ la ngandji tshɛ dia nde tshikitanya tokanyi tande. Jɔbɔ aketawɔ lohango lɔsɔ l’otema ɔtɔi ndo akasuya ate: “Enda, engo k’anyanya kemi, . . . mbamumuyatshumuya ludjashi lu ditshu la l’utuku.” L’ɔkɔngɔ wa Jehowa tɛkɛta la Jɔbɔ, Nde akɛnya kɛlɛ kaki la nde otsha le angɛnyi asato waki Jɔbɔ nɛ dia vɔ “konteketa aui w’usimbwi.” Jɔbɔ akahombe nɔmba lo dikambo diawɔ. Oma lâsɔ, “[Jehowa] akawete uku akindi ntundu. [Jehowa] akasha Jobo tena pendi dia kene kaki la ndi ntundu.”—Jobo 38:1; 40:4; 42:6-10.
Ngandji ka ngande kokaso Jehowa?
10. Lande na kele Jehowa kominya yimba lo ɛsɔngwɛlɔ waki Satana kana mbôlanya?
10 Jehowa mbele Otungi ndo Omboledi wa diangɔ tshɛ. Ko lande na kaki Jehowa kominya yimba lo ɛsɔngwɛlɔ waki Diabolo? Nzambi akeyaka dia aha minya yimba lo ɛsɔngwɛlɔ waki Satana kana mbôlanya mbakahombe kandola dimbola diakonyiyama. Diabolo akasɛmɛ dia Jɔbɔ, pami kaki la olowanyi takandakoke nama olowanyi ande naka nde shisha ɔngɔnyi ande tshɛ. Koko Jɔbɔ akatshikala la kɔlamelo l’atei w’ehemba. Oma lâsɔ, Satana akasɛmɛ dia onto tshɛ kokaka mbɛkɔ Nzambi etena kende l’atei w’asui. Jɔbɔ akasowe, koko nde koshisha olowanyi ande. Ɔnkɔnɛ, Satana akɛnama kanga kashi lo woho ɔnɛ wele onto lele kema kokele akatshikala la kɔlamelo. Ko kayotota dikambo di’atɛmɔdi akina waki Nzambi?
11. Ngande wakasha Yeso okadimwelo wa shikaa lo ɛsɔngwɛlɔ waki Satana?
11 Lo mɛtɛ, okambi waki Nzambi tshɛ walama olowanyi ande, oyadi ehemba akɔna wawela Satana, mɛnyaka dia lo kɛnɛ kendana la nde ndamɛ, ɛsɔngwɛlɔ waki otunyi wele kema la kɛtshi ɔsɔ wekɔ kashi. Yeso akaye la nkɛtɛ ndo nde akasha okadimwelo wa shikaa lo ɛsɔngwɛlɔ waki Satana. Yeso aki onto la kokele oko waki Adama shɛso ka ntondo. Woho wakandatshikala la kɔlamelo polo lo nyɔi akɛnya dia Satana ekɔ kanga kashi ndo ɛsɔngwɛlɔ ande tshɛ wekɔ kashi.—Eny. 12:10.
12. Okambi waki Jehowa ekɔ la diaaso ndo la ɔkɛndɛ akɔna?
12 Koko Satana ekɔ lo tetemala pemba atɛmɔdi waki Jehowa. Onto tshɛ la l’atei aso ekɔ la diaaso ndo l’ɔkɛndɛ wa nde mɛnya l’ekimanyielo k’olowanyi ande hita, ɔnɛ nde ekɔ lo kambɛ Jehowa l’ɔtɛ wa ngandji kawokande, koko aha l’ɔtɛ w’ɛkɔkɔ wa lokaki. Ngande wɔsaso ɔkɛndɛ ɔsɔ? Sho mbɔsaka dia monga la olowanyi le Jehowa ekɔ tshondo ya diɛsɛ. Vɔ tosambaka nto lo woho weyaso ɔnɛ Jehowa toshaka wolo wa sho mbikikɛ ndo ɔnɛ oko wakidiɔ lo dikambo dia Jɔbɔ, nde ayokumiya ehemba wadiɛnɛso la wɔ.—1 Kor. 10:13.
Satana ekɔ otunyi wele bu la dilɛmiɛlɔ ndo ɔpɔsta
13. Naa akambo amɔtshi watotɛ dibuku dia Jobo lo dikambo diaki Satana?
13 Afundelo wa lo Hɛbɛru totɛka nto akambo akina wendana la oyango wa kɔlɔ efula wele la Satana wa ndɔshana la Jehowa ndo wa minganyiya anto. Lo Afundelo w’Akristo wa lo Grɛkɛ, sho tanaka awui efula wendana la woho walɔshana Satana la Jehowa, ndo dibuku dia Enyelo tɛkɛtaka dia woho wayoyindja Jehowa lowandji lande ndo wayondolanya Satana lo pondjo. Dibuku dia Jobo totɛka awui akina wendana la ɔtɔmbɔkwɛlɔ waki Satana. Etena kaki Satana lo nsanganya yakasalemaka l’olongo, nde kɔmbɔtɔ lɔkɔ la oyango wa tombola Jehowa. Diabolo aki la dionga dia kɔlɔ ndo la oyango wa kɔlɔ. L’ɔkɔngɔ wa nde sɔngwɛ Jɔbɔ ndo wa nongola lotshungɔ la mbohemba, “Satana akatumbi uma la ntundu ka [Jehowa].”—Jobo 1:12; 2:7.
14. Dionga diakɔna diakakɛnɛmɔla Satana otsha le Jɔbɔ?
14 Ɔnkɔnɛ, dibuku dia Jobo mɛnyaka dia Satana mbele otunyi w’anto wahokana kɛtshi. Etena kɛmɔtshi kakete lam’asa losanganya lakasalema l’olongo lɔtɛkɛtami lo Jobo 1:6 la lɔnɛ lɔtɛkɛtami lo Jobo 2:1. Etenyi k’otale kaheyama kakete ndo l’etena kakɔ mbakadje Satana Jɔbɔ lo ehemba wa wolo. Kɔlamelo yaki Jɔbɔ yakasha Jehowa diaaso dia nde mbutɛ Satana ɔnɛ: “[Jɔbɔ] ambushikikalaka lu uluwanyi andi, kuyanga we atuhimbaka mbûlanya ulanyalanya.” Koko Satana kombetawɔ dia ɛsɔngwɛlɔ ande waki kashi. Ndo nde akalɔmbɛ dia Jɔbɔ mbidjama l’ohemba okina wa wolo. Ɔnkɔnɛ, Diabolo akahembe Jɔbɔ l’etena kakinde la ɔngɔnyi ndo l’etena kakandashisha tshɛ kaki la nde. Mbokɛmaka hwe dia Satana hoke wanɛ wele lo dihombo kana wanɛ wambohomɔ mpokoso mɔtshi kɛtshi. Nde mpetshaka wanɛ walama olowanyi awɔ. (Jobo 2:3-5) Koko, kɔlamelo yaki Jɔbɔ yakɛnya dia Satana ekɔ kanga kashi.
15. Ngande wafɔna waa apɔsta wa nshi nyɛ la Satana?
15 Satana mbaki etongami ka ntondo ka monga ɔpɔsta. Waa apɔsta wa nshi nyɛ kɛnɛmɔlaka waonga wafɔna la waki Diabolo. Yimba yawɔ mbeyaka ndanyema etena kɔnyɔlawɔ ase etshumanelo, dikumanyi di’Akristo kana Olui-walɔmbɔla. Apɔsta amɔtshi hawolange dia anto kamba la lokombo laki Nzambi, Jehowa. Vɔ hawolange mbeya awui wendana la Jehowa kana mbokambɛ. L’ɛnyɛlɔ ka Satana, shɛwɔ, waa apɔsta sɔmanaka la anto wele la olowanyi. (Joa. 8:44) Diakɔ diatona ekambi waki Jehowa dia mbekesanɛ la wɔ kânga yema.—2 Joa. 10, 11.
Jɔbɔ akatombolaka lokombo laki Jehowa
16. Dionga diakɔna diaki la Jɔbɔ otsha le Jehowa?
16 Jɔbɔ akakambaka la lokombo laki Jehowa ndo akalitombolaka. Kânga l’etena kakinde la kandji k’efula l’ɔtɛ wa nkumu yendana la nyɔi k’anande, Jɔbɔ kɔtɛkɛta dikambo dia kɔlɔ lo lokombo laki Nzambi. Kânga mbakɛndja Jɔbɔ Nzambi onongo wa diangɔ diakandashisha aha la mbeya, nde akasukɛ lokombo laki Jehowa. Lo yokedi mɔtshi yakandayotaka l’ɔkɔngɔ, Jɔbɔ akate ate: “Woma wa khumesu mbeli yimba; la anganelu k’uma lu kolo keli ewu.”—Jobo 28:28.
17. Kakɔna kakakimanyiya Jɔbɔ dia nde nama olowanyi ande?
17 Kakɔna kakakimanyiya Jɔbɔ dia nde nama olowanyi ande? Mbokɛmaka hwe dia la ntondo ka nde mpomɔ mpokoso, nde akatongi la diɔtɔnganelo dia ma ma nde la Jehowa. Kânga mbeso kema la djembetelo kânga ɔtɔi yɛnya dia nde akeyaka dia Satana akadjana la Jehowa tɔfwɛfwɛ, Jɔbɔ akayashikikɛ dia tshikala la kɔlamelo. Nde akate ate: “Edja ndu lam’ayumukitshiya, dimi halunya akambu ami w’usimbwi uma le mi.” (Jobo 27:5) Kakɔna kakasale Jɔbɔ dia nde monga la diɔtɔnganelo dia ma ma dia ngasɔ nde la Jehowa? Aha la tâmu, nde akangɛnangɛna kɛnɛ kakandoke lo kɛnɛ kendana la kɛnɛ kakasalɛ Nzambi Abarahama, Isaka ndo Jakɔbɔ wanɛ waki ewotɔ ande w’etale. Ndo lo sɛdingola diangɔ diakatongama, Jɔbɔ akakoke mɛna waonga efula waki Jehowa.—Adia Jobo 12:7-9, 13, 16.
18. a) Ngande wakɛnya Jɔbɔ woho wakandamameka Jehowa? b) Lo toho takɔna takokaso mbokoya ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ kaki Jɔbɔ?
18 Kɛnɛ kakeke Jɔbɔ kakawosha mposa ka nde ngɛnyangɛnya Jehowa. Lo etena kakakokaka ase nkumbo kande sala dui dimɔtshi diaki kɔngɛnyangɛnyaka Nzambi kana ‘kakawakokaka tɛnga Nzambi lo etema awɔ,’ nde akalambolaka elambo mbala la mbala. (Jobo 1:5) Kânga etena kakandahembama wolo efula, Jɔbɔ akataka paka awui w’amɛna lo kɛnɛ kendana la Jehowa. (Jobo 10:12) Ande ɛnyɛlɔ ka dimɛna lee! Sho lawɔ pombaka mbekaka awui wendana la Jehowa ndo la sangwelo diande mbala la mbala. Tekɔ la mbekelo y’ɛlɔlɔ yakeketsha diɔtɔnganelo diasaso la Jehowa yele oko, wekelo, wɔtwɛlɔ wa lo nsanganya, dɔmbɛlɔ ndo esambishelo ka lokumu l’ɔlɔlɔ. Ndo nto, sho salaka kɛnɛ tshɛ kakokaso sala dia mbeyanya lokombo laki Jehowa. Ndo oko wakangɛnyangɛnya olowanyi waki Jɔbɔ Jehowa, woho akɔ wâmɛ mbele, olowanyi w’ekambi waki Nzambi wa nshi nyɛ ngɛnyangɛnyaka otema waki Jehowa. Tayɔsɛdingola dikambo sɔ lo sawo diayela.
Onde wɛ âkohɔ?
• Lande na kakakotola Jɔbɔ yambalo yaki Satana Diabolo?
• Ehemba akɔna wakakikɛ Jɔbɔ ndo kakɔna kakandasale?
• Kakɔna kayotokimanyiya dia nama olowanyi aso lo ɛnyɛlɔ ka Jɔbɔ?
• Kakɔna kamboteka lo dikambo diaki Satana oma lo dibuku dia Jobo?
[Osato wa lo lɛkɛ 4]
Ɔkɔndɔ wa Jɔbɔ kotolaka yambalo yaso lo dikambo dioleki ohomba diendana la lowandji laki Nzambi la l’andja w’otondo
[Osato wa lo lɛkɛ 6]
Akambo akɔna wakoka mbidja olowanyi aso l’ohemba?