Akoka ntshungola wanɛ wayanga ekimanyielo?
‘Nzambi le, osha nkumekanga dombwelo diayɛ hita nɛ dia nde ayotshungola kanga wola layanga ekimanyielo.’—OSAM. 72:1, 12.
1. Wetshelo akɔna wakondjaso lo dikambo diakakomɛ Davidi lo kɛnɛ kendana la kɛtshi kaki Nzambi?
ANDE esambelo kakondjaso oma l’ɛtɛkɛta ɛsɔ wɛnama dia wakafundama oma le Davidi nkumekanga k’Isariyɛlɛ w’edjedja lee! Ɛnɔnyi efula la ntondo ka nde mfunda ɛtɛkɛta ɛsɔ, nkum’otema kande kakôtshumoya l’ɔkɔngɔ wa nde nsala loseka nde la Batɛ-shɛba. L’etena kɛsɔ, Davidi akasɛngasɛnga Nzambi ate: “Udimuli kolo yami uku eli efula ka ketshi kaye. . . . Kolo kami keko la ntundu kami nshi tshe. . . . Enda, dimi lakuto la unungu, ee, uma l’etatelu ka diemi diami le nyomi, dimi laki la kolo.” (Osam. 51:1-5) Jehowa tôkaka kɛtshi ndo nde mbeyaka dia takahowɔ pɛkato.
2. Kakɔna katotɛ Osambu 72?
2 Jehowa mbeyaka ekakatanu wele la so. Koko oko wakadiatatami, nkumekanga kakasɔnama oma le Nzambi ‘ayotshungola kanga wola layanga ekimanyielo, ɔmɛnyi fɔnu ndo oseka onto tshɛ lele bu l’okimanyedi. Nde ayoka kanga okitshakitsha ndo kanga wola kɛtshi ndo ayoshimbɛ nyumu y’akanga a wola.’ (Osam. 72:12, 13) Ngande wayotshungɔ anto oma lo shɔkɔ na? Osambu 72 totɛka woho wayosalema dui sɔ. Vɔ wakembama lo dikambo dia lowandji laki Sɔlɔmɔna k’ɔna Davidi ndo wekɔ la prɔfɛsiya yɛnya woho wayɔlɔmbɔla Yeso Kristo Ɔna Nzambi anto ndo woho wayondâtshungola oma lo shɔkɔ.
Didjidji di’ɛlɔmbwɛlɔ ka Kristo
3. Ɛngɔ kakɔna kakalɔmbɛ Sɔlɔmɔna, ndo Nzambi akandawosha?
3 L’ɔkɔngɔ wa nde mbidjangɛ ekambi ande dia vɔ mbidja Sɔlɔmɔna nkumekanga, Davidi laki aya osombe akasha Sɔlɔmɔna alako wa shikaa ndo nde akakambe la wɔ la kɔlamelo tshɛ. (1 Khum. 1:32-35; 2:1-3) L’ɔkɔngɔ diko, Jehowa akɛnɛ le Sɔlɔmɔna lo dɔ ndo akawotɛ ate: “Onombe kene kalangaye keli nkushato.” Sɔlɔmɔna akalɔmbɛ paka ɛngɔ ɔtɔi keto. Nde akate ate: “Umbisha, dimi ukambi aye, utema wa lutui wa nsambulaka wudja aye, la ewu ka ntshikitanya ololo la kolo.” Lam’ele Sɔlɔmɔna kɔnɔmba lomombo la l’emunyi, Nzambi akawosha kɛnɛ kakandɔlɔmbɛ ndo akawahɛ diangɔ dikina lâdiko.—1 Khum. 3:5, 9-13.
4. Kakɔna kakate nkumekanga ka womoto kakasɛnaka lo nshi yaki Sɔlɔmɔna lo dikambo di’ɛlɔmbwɛlɔ kande?
4 Diɛsɛ oma l’ɛtshɔkɔ waki Jehowa, ɛlɔmbwɛlɔ kaki Sɔlɔmɔna kakonge etena ka wɔladi w’efula ndo anto waki la lɔsɛnɔ la dimɛna oleki nshi yakalɔmbɔlaka nkumi ya dikanga nkina ya la nkɛtɛ. (1 Khum. 4:25) L’atei w’anto wakatshu la Jerusalɛma dia tenda woho wakalɔmbɔlaka Sɔlɔmɔna mbaki ndo nkumekanga ka womoto ka la Shɛba kâmɛ l’ekambi ande. Nde akatɛ Sɔlɔmɔna ate: “Lukumu . . . lakamuki lu kete yami, leko mete. . . . Vo kumvutelami kuyanga etenyi ka hendi. Yimba yaye la ongonyi aye ndeka lukumu lakamuki.” (1 Khum. 10:1, 6, 7) Koko Yeso akakɛnɛmɔla lomba loleki tshɛ ndo nde akate lo dikambo diande ndamɛ l’ɔlɔlɔ tshɛ ɔnɛ: “Enda, one luleki Solomona wuki eko lane.”—Mat. 12:42.
Ɛtshɔkɔ wayotokondja l’ɛlɔmbwɛlɔ ka Sɔlɔmɔna ka woke
5. Kakɔna katoshwɛ Osambu 72, ndo didjidji di’akambo akɔna diatanaso lɔkɔ?
5 Kakianɛ, nyɛsɔ tɔsɛdingole akambo wele lo Osambu 72 l’oyango wa mbeya ɛtshɔkɔ wayotokondja l’ɛlɔmbwɛlɔ ka Yeso Kristo lele Sɔlɔmɔna ka woke. (Adia Osambu 72:1-4.) Osambu ɔnɛ mɛnyaka woho wɔsa Jehowa “diulelu” di’Ɔnande Yeso Kristo lele “Uwandji wa ki.” (Is. 9:6, 7) L’ɛlɔmbwɛlɔ ka Nzambi, Sɔlɔmɔna ka woke ‘ayɔtɛkɛtɛ amɛnyi fɔnu ndo ayoshimbɛ ana wa kanga wola.’ Wɔladi ndo losembwe wayonga l’ɛlɔmbwɛlɔ kande. Etena kakinde lanɛ la nkɛtɛ, Yeso akasale akambo waki didjidji dia kɛnɛ kayondoyosalɛ anto l’Ɛlɔmbwɛlɔ kande k’ɛnɔnyi kinunu.—Eny. 20:4.
6. Akambo akɔna wakasale Yeso waki didjidji di’ɛtshɔkɔ wayotokondja l’ɛlɔmbwɛlɔ ka Diolelo diande?
6 Tɔsɛdingole akambo amɔtshi wakasale Yeso Kristo wele didjidji dia kɛnɛ kayondosalɛ anto dia nkotsha awui wele lo Osambu 72. Kɛtshi k’efula kakandokaka wanɛ wakasowaka tambiyaka efula. (Mat. 9:35, 36; 15:29-31) Tɔshi ɛnyɛlɔ ka pami kaki la sudi kakasukana le Yeso ndo kakɔsɛngasɛnga ate: “Naka we alanga, we la wulu wa nkonoyami.” Yeso akokadimola ate: “Dimi nangaka, okono.” Ɔnkɔnɛ, pami kakɔ akakɔnɔ. (Mako 1:40-42) L’ɔkɔngɔ diko, Yeso akahomana la wadi aki odo lakavusha tshɔi yande y’ɔna pami. Lam’ele Yeso “akawuki ketshi,” nde akatɛ ɔna pami ɔsɔ ate: “Eto,” ko nde akolɔ.—Luka 7:11-15.
7, 8. Naa ahindo amɔtshi wakɛnyaka wolo wa nkɔnɔla waki Yeso?
7 Jehowa akasha Yeso wolo wa nde nsala ahindo. Nde akɛnya wolo ɔsɔ etena kakandakɔnɔla “umuntu omotshi [l]aki la hemo ka dikila deku dikumi la pendi.” Kânga mbele “ndi akasuwi wulu lu anya a wetshi efula [ndo] akamani diango diandi tshe,” hemɔ kakandatataka kakaleke mpeka. Womoto ɔsɔ akɔtɔ l’atei w’olui w’anto ndo akananda Yeso. Lo nsala ngasɔ, nde akasekola ɔlɛmbɛ wakasekɛka womoto lele ‘l’ɛkɛlɛlɔ ka dikila’ dia munanda anto. (Lew. 15:19, 25) Yeso akoke dia wolo ɔmɔtshi wambotomba oma le nde ndo nde akalange mbeya onto lakawonandji. Lam’ele womoto akɔ “akuki woma [ndo] akadidima,” nde “akûkhusamela, akawutela aui tshe mete.” Etena kakandashihodia dia Jehowa ambɔkɔnɔla womoto akɔ, Yeso akawoke kɛtshi ndo akawotɛ ate: “On’ami, mbetawo kaye kambukokonoya; utshu la ki, okono tshe uma lu hemo kaye.”—Mako 5:25-27, 30, 33, 34.
8 Yeso akakɔnɔla wanɛ waki la hemɔ lo nkamba la wolo wa nkɔnɔla wakawosha Nzambi ndo wolo ɔsɔ wakonge la shɛngiya ya wolo le wanɛ wakɛnaka ahindo asɔ. Ɛnyɛlɔ, aha la tâmu anto efula wakâmbe etena kakawɛnyi Yeso akɔnɔla anto la ntondo ka nde mbisha Dako dia lɔɔka dia lo dikona. (Luka 6:17-19) Etena kakatome Joani Obatizanyi ambeki ande ahende dia vɔ toshikikɛ dia kana Yeso mbele Mɛsiya, vɔ wakôtane ‘akɔnɔla anto efula waki la hemɔ ndo elando wa wolo ndo atondja ɛdiɛngɛ ndo asɛnya akanga a totshungu efula.’ Yeso akatɛ ambeki akɔ ahende ɔnɛ: “Nyututeli Joani akambu wenanyu la wukanyu: Akanga a tutshungu wambosena, akanga a tshumbi wambokendakenda, akanga a sudi wambokono, akanga a puki wambuka, wavo wambulwama, asi wula wambusambishama lukumu l’ololo.” (Luka 7:19-22) Ande woho wakahombe losango lɔsɔ nkeketsha Joani lee!
9. Ahindo wakasale Yeso waki didjidji dia na?
9 Lo mɛtɛ, ekimanyielo kakasha Yeso wanɛ wakasowaka etena kakandakambaka olimu ande la nkɛtɛ kaki ka lo tshanda mɔtshi tsho. Anto wakandakɔnɔla kana wakandolola wakayovɔka l’ɔkɔngɔ diko. Koko, ahindo wakasale Yeso etena kakinde lanɛ la nkɛtɛ waki didjidji di’ɛtshɔkɔ wa pondjo wayokondja anto l’ɛlɔmbwɛlɔ ka Mɛsiya.
Nkɛtɛ k’otondo kayanga nkadimɔ Paradiso
10, 11. a) Edja ka ngande kayoviya ɛtshɔkɔ wa Diolelo, ndo ngande wayonga Ɛlɔmbwɛlɔ ka Yeso? b) Onto akɔna ayonga la Kristo lo Paradiso, ndo ayondohomba nsala dia nsɛna pondjo pondjo?
10 Tokanyiya woho wayonga lɔsɛnɔ lo Paradiso ka la nkɛtɛ. (Adia Osambu 72:5-9.) Atɛmɔdi wa Nzambi ɔtɔi ka mɛtɛ wayongaka la lɔsɛnɔ lo Paradiso pondjo pondjo. Nkumekanga Yeso Kristo ayokimanyiya anto “uku atolokaka mvula l’ekambo, uku atoloyaka mvula kete.”
11 Etena kakongɛso okotshamelo wa Osambu ɔnɛ, shi etema aso munandemaka l’ɔtɛ w’elongamelo kele la so ka nsɛna pondjo pondjo lo nkɛtɛ kayokadimɔ Paradiso? Aha la tâmu, otshi wa kɔlɔ wakahanema la Yeso l’otamba w’asui akangɛnangɛna etena kakandawotɛ ate: ‘Wɛ ayonga la mi lo Paradiso.’ (Luka 23:43) Pami kɛsɔ ayolɔ l’Ɛlɔmbwɛlɔ k’ɛnɔnyi kinunu kaki Yeso. Naka nde mbetawɔ nɔmbwama oma le Kristo, kete nde ayɔsɛna la nkɛtɛ ele la demba dia kokele ndo l’ɔngɛnɔngɛnɔ.
12. L’edja k’Ɛlɔmbwɛlɔ k’ɛnɔnyi kinunu kaki Kristo, diaaso diakɔna diayowosha anto w’ɔlɔlɔ wayolwama?
12 L’ɛlɔmbwɛlɔ ka Yeso Kristo lele Sɔlɔmɔna ka woke, ‘anto w’ɔlɔlɔ wayɔngɔna,’ mbuta ate wayonga la lɔsɛnɔ la dimɛna. (Osam. 72:7) Kristo ayoka anto ngandji ndo kɛtshi k’efula woho wakandawaokaka etena kakinde la nkɛtɛ. L’andja w’oyoyo watolakiya Nzambi, kânga “antu w’ololo” wayolwama wayonga la diaaso dia nsɛna lo yoho yɔtɔnɛ l’atɔndɔ waki Jehowa dia vɔ ntshikala la lɔsɛnɔ. (Etsha 24:15) Lo mɛtɛ, wanɛ wayotona dia nsɛna lo yoho yɔtɔnɛ l’ɛlɛmbɛ wa Nzambi hawototshikala la lɔsɛnɔ diaha vɔ mfukutanya wɔladi kâmɛ la ki kayonga l’andja w’oyoyo.
13. Polo ndo lende ayokoma ɛlɔmbwɛlɔ ka Diolelo, ndo lande na kele wɔladi atɔ hawofukutanyemaki pondjo?
13 Ɛlɔmbwɛlɔ ka Sɔlɔmɔna ka woke kayokokanɛ lo nkɛtɛ k’otondo oko wadiɛnya ɛtɛkɛta wayela ɛnɛ: “Ndi kulelaki uma l’ashi a waki pulu ndu l’ashi akina a waki, ndu uma lu Ndjali [ka Eyufarata] pulu ndu lu kuma ya kete. Waku wudjashi l’usui wayûkhusamela, la atunyi andi wayuyatelaka ditshu.” (Osam. 72:8, 9) Mbokɛmaka hwe dia Yeso Kristo ayɔlɔmbɔla nkɛtɛ k’otondo. (Zek. 9:9, 10) Anto wetawɔ ɛlɔmbwɛlɔ kande ndo wakiɔsa la nɛmɔ kâmɛ l’ɛtshɔkɔ wayowokondja “wayûkhusamela” dia mɛnya woho wawɔlɛmbɛwɔ la lolango lawɔ. Lo wedi okina, atshi wa kɔlɔ wahayatshumoya wayodiakema wele la “deku lukama.” (Is. 65:20) Vɔ “wayuyatelaka ditshu.”
Yeso ndjakiyanyaka dikambo diaso la kɛtshi tshɛ
14, 15. Kakɔna kɛnya dia Yeso ekɔ lo mɛna asui wele l’anto ndo ɔnɛ nde ‘ayotshungola kanga wola layanga ekimanyielo’?
14 Atshi wa kɔlɔ wekɔ lo diɛnɛ ndo wekɔ l’ohomba w’efula w’ekimanyielo. Koko tekɔ l’elongamelo. (Adia Osambu 72:12-14.) Yeso lele Sɔlɔmɔna ka woke tôkaka kɛtshi nɛ dia nde mbeyaka dia tekɔ anto wele kema kokele. Ndo nto, Yeso akasowe l’ɔtɛ w’akambo w’ɛlɔlɔ ndo aketawɔ dia mbikikɛ ehemba l’akoka ande hita. Yeso aki la pâ efula l’asolo woho ɔnɛ wele “dungu diandi diakatumbi uku apopo a waki wa dikila mbalo la kete.” (Luka 22:44) L’ɔkɔngɔ diko, nde akasɛngasɛnga Nzambi etena kakandahanema l’otamba w’asui ate: “[Nzambi k]ami, [Nzambi k]ami, ukundi ansekaye na?” (Mat. 27:45, 46) Kânga mbakandakikɛ asui efula ndo mbakadje Satana welo ande tshɛ dia mbotakoya mboka, Yeso akatshikala la kɔlamelo otsha le Jehowa Nzambi.
15 Sho kokaka monga l’eshikikelo dia Yeso ekɔ lo mɛna asui wele la so ndo nde ‘ayotshungola kanga wola layanga ekimanyielo, ɔmɛnyi fɔnu ndo oseka onto tshɛ lele bu l’okimanyedi.’ L’ɛnyɛlɔ k’ombutshi wa ngandji wayakiyanya lo dikambo di’anande, Yeso ‘ayohokamɛ akanga a wola’ ndo ‘ayɔkɔnɔya akanga w’etema wambatɛ ndo ayɔmba mpota yawɔ.’ (Osam. 69:33; 147:3) Yeso kokaka “ntuka ketshi lu weodu asu” nɛ dia nde “akahimbama lu wehu tshe uku shu.” (Heb. 4:15) Ande ɔlɔ mbeya dia Yeso Kristo lele Nkumekanga ɔlɔmbɔla l’olongo ndo ɔnɛ nde ekɔ lo nomɔlomɔ dia ntshungola anto tshɛ wasowa lee!
16. Lande na kakokaka Sɔlɔmɔna ambolami ande kɛtshi?
16 Lam’ele nde aki la lomba ndo la shɛnɔdi, aha la tâmu Sɔlɔmɔna ‘akokaka kanga okitshakitsha kɛtshi.’ Ndo nto, nde akahomana l’ekakatanu efula lo lɔsɛnɔ lande. Aminɔna w’ɔnango akeyana la Tamara ka koshɛnde la wolo ndo Abisalɔma w’ɔnango Sɔlɔmɔna akadiakisha Aminɔna l’ɔtɛ wakandeyana la koshɛnde la wolo. (2 Sam. 13:1, 14, 28, 29) Abisalɔma akone dia mbɔsa lowandji la Davidi la wolo, koko nde akakite tatala ndo Jɔaba akôdiake. (2 Sam. 15:10, 14; 18:9, 14) L’ɔkɔngɔ diko, Adɔnidja w’ɔnango Sɔlɔmɔna akayange mbɔsa lowandji la wolo. Otondoliɔsa, tshike ndoko onyake Sɔlɔmɔna otovɔ. (1 Khum. 1:5) Kɛnɛ kɛnya dia ondo Sɔlɔmɔna akeyaka dia anto wekɔ lo nsowa ele ɛtɛkɛta wakandate lo dɔmbɛlɔ diakandasale l’osapwelo wa tɛmpɛlɔ ka Jehowa. Nkumekanga Sɔlɔmɔna akalɔmbɛ lo kɛnɛ kendana l’ambolami ande ate: “Naka untu otoi, kana wudja aye Isariyele tshe, leya sui di’utema andi kana okei andi ambeme anya uya lu luudu lone lu dombelo, kuwaukeli . . . , kâdimanyia. Kutsheli untu l’untu uku etsha andi.”—2 Ek. 6:29, 30.
17, 18. Naa ekakatanu ɛmɔtshi wakakikɛ ekambi waki Nzambi, ndo kakɔna kakâkimanyiya dia vɔ nsala dui sɔ?
17 Mbeyaka monga ko ‘asui wele la so’ ndja oma lo akambo amɔtshi wakatokomɛ lo lɔsɛnɔ. Ɔmɛnyi wa Jehowa ɔmɔtshi welɛwɔ Marya lele l’ɛnɔnyi 30 l’ɛmɔtshi akafunde ate: “Lekɔ l’ɛkɔkɔ w’eshika wa monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ, koko mbala efula akambo wakakomɛ lo lɔsɛnɔ lami mbotshakami sɔnyi ndo mbetɛkami oko onto l’anyanya. Dimi tongaka ɔkɛtshi efula ndo ndjokomɛka dia dimi ndela wate kana oko loyi mbakasalema akambo akɔ. Akambo watomohɔka asɔ mbishakami ɔkɔmwɛlɔ, dimi ndjaɔsaka oko ɛngɔ k’anyanya, oko onto lele l’onongo ndo tokanyi ta kɔlɔ ndjɛkami.”
18 Ekambi waki Nzambi efula koka ndjaoka woho ɔsɔ, ko kakɔna kakoka mbasha wolo wele la wɔ ohomba dia mbikikɛ? Mary ekɔ lo mbuta ate: “Angɛnyi ami w’eshika ndo ase nkumbo kami ka lo nyuma wombisha ɔngɛnɔngɛnɔ. Ndo nto, dimi salaka la wolo dia mbika washo lo alaka wa Jehowa wendana la nshi yayaye ndo lekɔ l’eshikikelo k’ɔnɛ delo diami diayokadimɔ ɔngɛnɔngɛnɔ.” (Osam. 126:5) Sho pombaka ndjaɛkɛ lo woho wakatosha Nzambi Ɔnande lele Nkumekanga kakasɔnama. Akatatami lo dikambo dia Nkumekanga kakɔ ɔnɛ: ‘Nde ayoka kanga okitshakitsha ndo kanga wola kɛtshi ndo ayoshimbɛ nyumu y’akanga a wola. Nde ayowatshungola oma lo wɛngiya ndo oma lo akambo wa kɔlɔ ndo dikila diawɔ diayonga oshinga wolo lo washo ande.’ (Osam. 72:13, 14) Ande eshikikelo kele l’ɛtɛkɛta ɛsɔ lee!
Mbo ya ndɛ yayonga efula l’andja w’oyoyo watokongɛ
19, 20. a) Oko wotamidiɔ lo Osambu 72, ekakatanu akɔna wayokandola Nkumekanga ka Diolelo diaki Nzambi? b) Onto akɔna ahombaso ntombola ntondotondo l’ɔtɛ w’ɛlɔmbwɛlɔ ka Kristo, ndo ngande wɔsaso kɛnɛ kayosala ɛlɔmbwɛlɔ kakɔ?
19 Tonyomokana yimba lo nshi yayaye yayɔsɛna anto w’ɛlɔlɔ l’andja w’oyoyo watolakiya Nzambi l’ɛlɔmbwɛlɔ ka Sɔlɔmɔna ka woke. Osambu 72:16 mbishaka daka nɛ: “Kete ya l’ete w’akuna yayongonyaka mbu ya nde efula.” Lam’ele ntɔngɔ hayototombaka l’ɛtɛ w’akona, mbokɛmaka di’ɛtɛkɛta ɛnɛ mbikaka epole ɔsɛkɛ lo woho wayɔngɔnyaka nkɛtɛ mbo ya ndɛ efula. Divɛsa diakɔ kotshaka ɔnɛ elowa w’etamba awɔ “kawolendelende sandji sandji uku la Lebanona,” mbuta ate ɛtshi ka nkɛtɛ kakangɔnyaka mbo ya ndɛ efula lo nshi yakalɔmbɔlaka Sɔlɔmɔna. Ohokana yema! Ndjala ya kasha hayotonga nto, anto hawotohomba mbo ya ndɛ kana monga amvushi ndjala! Anto tshɛ wayɔngɛnangɛna la “dambu di’ololo.”—Is. 25:6-8; 35:1, 2.
20 Onto akɔna ahombaso ntombola l’ɔtɛ w’ɛtshɔkɔ ɛsɔ na? Ntondotondo, sho pombaka ntombola Jehowa Nzambi lele Nkumekanga ka pondjo ndo Ɔnɔmbɔdi w’andja w’otondo. Lo mɛtɛ, sho tshɛ tayosanganya awui aso dia memba etenyi ka ndjihelo ka dimɛna ndo kananda otema k’osambo ɔnɛ kata ɔnɛ: “Lukumbu landi [la Nkumekanga Yeso Kristo] layutshikalaka pundju, lukumbu landi layutshikalaka edja ndu yanyi hayuwale pundju. Antu wayotshokwama uma le ndi, wedja tshe wayuwetaka vati: Otshokwami. [Nzambi, Jehowa], atumbwami, [Nzambi k]a Isariyele, ndame katutshaka akambu wa mamba! Lukumbu landi la mamba latumbwami pundju! Kete tshe yaluli la lutumbu landi! Ayali osoku! Ayali osoku!”—Osam. 72:17-19.
[Nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi]
a Nkombo mɔtshi yakatshikitanyema.
Ngande wayoyokadimola?
• Prɔfɛsiya yele lo Osambu 72 yekɔ didjidji dia na?
• Ele Sɔlɔmɔna ka woke, ndo polo ndo lende ayokoma ɛlɔmbwɛlɔ kande?
• Ɔtshɔkɔ akɔna waleka kɔngɛnyangɛnya l’atei w’ɛtshɔkɔ wakatatami lo Osambu 72?
[Osato wa lo lɛkɛ 29]
Lɔsɛnɔ la dimɛna lakonge l’anto l’ɛlɔmbwɛlɔ ka Sɔlɔmɔna laki didjidji dia na?
[Osato wa lo lɛkɛ 32]
Welo wadjaso dia ndjokondja lɔsɛnɔ lo Paradiso l’ɛse k’ɛlɔmbwɛlɔ ka Sɔlɔmɔna ka woke bu anyanya