Tokimanyiya anto akina dia vɔ “memo uma lu djo”
“Nyu mbeyaka ushidi akona weko. Etena ka nyu memo uma lu djo, kambukuka kakiane.”—ROMO 13:11.
ONDE WƐ KOKAKA NEMBETSHIYA?
Lande na kahomba Akristo nsungukala lo nyuma?
Lande na kahombaso pokamɛka ndo shishimaka etena keso l’esambishelo?
Lande na kahombaso monga l’ɔkɔmi ndo la loshilambo l’esambishelo?
1, 2. Lande na kahombaso memula anto akina oma lo djɔ ya lo nyuma?
ƆNƆNYI tshɛ, miliyɔ ya toshufɛlɛ wekɔ lo mvɔ l’ɔtɛ wanyingɔnyingɔwɔ ndo walalawɔ etena katawakɛndjakɛndja. Anto akina wekɔ lo nshisha elimu awɔ nɛ dia hawemɔ la wonya dia ntshɔ l’olimu kana l’ɔtɛ walalawɔ wonya w’olimu. Koko ndala ndjɔ lo nyuma kokaka monga l’etombelo woleki tshɛ kɔlɔ. Diakɔ diata Bible mbutaka ɔnɛ: ‘Onto lasɛna ekɔ l’ɔtshɔkɔ.’—Eny. 16:14-16.
2 Kânga mbamboleka nsukana lushi la woke laki Jehowa, anto lo tshɛ kawɔ wekɔ lo ndala djɔ ya lo nyuma. Kânga ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ wa lo Lokristokristo mɛnyaka di’anto awɔ ndalaka djɔ ya lo nyuma. Ko ndala djɔ lo nyuma kɛdikɛdi na? Lande na kele ekɔ ohomba di’Akristo wa mɛtɛ sɛnaka? Ngande wakokaso nkimanyiya anto akina dia memɔ oma lo djɔ shɔ?
NDALA DJƆ LO NYUMA KƐDIKƐDI NA?
3. Ndala djɔ lo nyuma kɛdikɛdi na?
3 Onto loladi djɔ ya mɛtɛ mɛtɛ hasale ndoko dikambo. Lo yoho yotshikitanyi, wanɛ walala djɔ lo nyuma mongaka l’akambo efula wa nsala koko aha akambo wa lo nyuma. Vɔ mongaka la wesanu ndo l’awui efula wa nsala lushi la lushi dia nyanga ɛngɛnɔngɛnɔ, lokumu ndo ɔngɔnyi. Lam’ele akambo asɔ mbetshawɔ lo dihole dia ntondo, vɔ ndjashaka l’akambo wa lo nyuma paka yema tshitshɛ tsho. Koko wanɛ wasɛna lo nyuma mbeyaka dia tekɔ lo “nshi y’ekumelu” ndo vɔ ndjashaka dia nsala lolango laki Nzambi lo yɛdikɔ yakokawɔ nsala dui sɔ.—2 Pet. 3:3, 4; Luka 21:34-36.
4. Naa kitshimudi ya dako diaki Paulo di’ɔnɛ “tatulalaki djo uku akina”?
4 Adia 1 Tesalonika 5:4-8. Ɔpɔstɔlɔ Paulo akahɛmɔla asekande ambetawudi diaha vɔ ndala “djo uku akina.” Kakɔna kakandalange mbuta? Nde akalange mbuta ɔnɛ naka sho mɔnyɔlaka ɛlɛmbɛ wa Jehowa wendana la lɔkɛwɔ, kete tekɔ lo ‘ndala djɔ’ ya lo nyuma. Ndo nto, sho kokaka ‘ndala djɔ’ shɔ naka sho mfɔnya ɔnɛ lushi layolanya Jehowa atshi wa kɔlɔ latasukana. Ɔnkɔnɛ, tatetawɔke di’anto wa kɔlɔ monga la shɛngiya le so kana totshutshuya dia ndjela mbekelo ndo ditshelo diawɔ.
5. Tokanyi takɔna ta kɔlɔ tele la wanɛ walala djɔ lo nyuma?
5 Anto amɔtshi fɔnyaka dia Nzambi bu ndo nde hoyokoya la wɔ. (Osam. 53:1) Vɔ mbutaka ɔnɛ lam’ele nde hayakiyanya dikambo diaso, ndoko ohomba mbɔtɛmɔla. Akina fɔnyaka dia naka vɔ monga ase ɔtɛmwɛlɔ ɔmɔtshi, kete wayokoma angɛnyi wa Nzambi. Mbokɛmaka di’anto asɔ tshɛ wekɔ lo ndala djɔ ya lo nyuma ndo sho pombaka mbaemula. Ko ngande wakokaso nsala dui sɔ?
SHO POMBAKA SƐNAKA
6. Lande na kahomba Akristo nsala la wolo dia sɛnaka lo nyuma?
6 Dia memula anto akina oma lo djɔ ya lo nyuma, sho pombaka sɛnaka. Kakɔna kalɔmbama dia nsala dui sɔ? Ɔtɛkɛta waki Nzambi mbɛdikaka djɔ ya didjidji shɔ la “etsha wa udjima” wele oko ɛngɛnɔngɛnɔ wa kɔlɔ, edjwelo ka wanu, dieyanelo dia kɔlɔ, akambo wa fumbɔ sɔnyi ndo kandjema. (Adia Romo 13:11-14.) Koko sho mbeyaka monga l’okakatanu dia ntshika ditshelo dia kɔlɔ sɔ. Kɛsɔ tɔlɔmbaka dia monga la yewo. Shufɛlɛ yalala djɔ etena katandakɛndjakɛndja mbidjaka lɔsɛnɔ lande lo wâle. Ekɔ mɛtɛ ohomba efula diaha Akristo ndala djɔ lo nyuma nɛ dia dui sɔ koka mbakonya l’elanyelo.
7. Lande na kahatahombe kanɛ wanɛ wele l’ɛtshi kaso ka nkɛtɛ kɔlɔ?
7 Ɛnyɛlɔ, Okristo mbeyaka mfɔnya ɔnɛ anto wa l’ɛtshi kande ka nkɛtɛ hawetawɔki pondjo losango la Diolelo. (Tuk. 6:10, 11) Nde mbeyaka mbuta ɔnɛ: ‘Lam’ele anto wa l’ɛtshi kami ka nkɛtɛ hawetawɔ losango la Diolelo, lande na kahombami nsala la wolo dia mbasambisha?’ Lo mɛtɛ, kânga mbalala anto efula wasambishaso djɔ ya lo nyuma, akambo ndo lɔkɛwɔ lele la wɔ kokaka ndjotshikitana. Amɔtshi koka ndjemɔ ndo ndjetawɔ. Sho kokaka mbakimanyiya naka sho sɛnaka, ɛnyɛlɔ lo nyanga toho t’eyoyo kana tângɛnyangɛnya takokaso mbasambisha. Ndo nto, dia sho sɛnaka lo nyuma, sho pombaka mbohɔ ohomba wele l’olimu w’esambishelo.
LANDE NA KELE OLIMU W’ESAMBISHELO OHOMBA EFULA?
8. Lande na kele olimu w’esambishelo ohomba efula?
8 Tohɔke ɔnɛ oyadi anto mbetawɔ losango laso kana bu, sho tombolaka Jehowa oma lo tshimbo yalɔ ndo dui sɔ kimanyiyaka dia sangwelo diande diendana la nkɛtɛ kotshama. Kem’edja, wanɛ tshɛ wahetawɔ lokumu l’ɔlɔlɔ wayanga ndjakema. Anto wayolomboshama lo ndjela kɛnɛ kasalawɔ etena kâsambishaso. (2 Tes. 1:8, 9) Ndo nto, ayonga tshondo ya dindja le Okristo dia mfɔnya ɔnɛ kema ohomba nsala la wolo dia nsambisha nɛ dia “eulwelu k’antu w’ololo la antu wa kolo uma lu nyoi kayuyala.” (Etsha 24:15) Ɔtɛkɛta waki Nzambi totɛka ɔnɛ wanɛ wayɔsama oko “mbudi” ‘wayolanyema pondjo.’ Woho wetawɔ Nzambi dia sho nsambisha mɛnyaka dia nde mbokaka anto kɛtshi ndo nde mbashaka diaaso dia vɔ ntshikitanya etsha awɔ dia ndjokondja “lumu la pundju.” (Mat. 25:32, 41, 46; Romo 10:13-15) Ko naka sho ntona dia nsambisha, ngande wakoka anto mboka losango layowakimanyiya dia vɔ ndjokondja lɔsɛnɔ la pondjo?
9. Ɛlɔlɔ akɔna wakondjaso sho la wanɛ wasambishaso?
9 Ndjasha l’esambishelo tokimanyiyaka dia sho lawɔ ndjoshimbamɛ. (Adia 1 Timote 4:16.) Shi mbutɛ anto akina awui wendana la Jehowa ndo la Diolelo diande keketshaka mbetawɔ ndo ngandji kawokayɛ? Shi dui sɔ kokimanyiyaka dia nkɛnɛmɔla waonga w’Okristo? Shi wɛ ndjashaka l’esambishelo dia mɛnya woho wamamemayɛ Nzambi ndo dui sɔ koshaka ɔngɛnɔngɛnɔ? Efula ka wanɛ wasambisha akambo wa mɛtɛ wa lo Bible mongaka l’ɔngɛnɔgɛnɔ nɛ dia nyuma kaki Nzambi kimanyiyaka wanɛ wasambishawɔ dia vɔ ndowanya nsɛnɔ yawɔ.
TOSHISHIMAKE
10, 11. a) Ngande wakɛnya Yeso nde la Paulo dia waki la shɛnɔdi ndo wakashishimaka? b) Lembetshiya woho wele monga la shɛnɔdi ndo shishimaka koka ndowanya olimu w’esambishelo.
10 Sho kokaka memula nsaki ka wanɛ walala djɔ ya lo nyuma lo toho totshikitanyi ndo dui sɔ tɔlɔmbaka dia sho shishimaka. Yeso akatotshikɛ ɛnyɛlɔ ka dimɛna lo dikambo sɔ. Oko wakinde onto la kokele, nde akeye tokanyi t’oma k’ɛse otema taki l’Ofarisɛ ɔmɔtshi, woho wakayatshumoya womoto ɔmɔtshi oma lo pɛkato yande ndo yimba ya lokaho yaki la wadi aki odo lakakimɔ woshasha lo tɛmpɛlɔ. (Luka 7:37-50; 21:1-4) Yeso akakotsha ehomba awɔ wa lo nyuma l’onto ndo l’onto. Koko aha paka sho mbongi kokele oko Yeso ko sho monga ashishimi wa tomanamana. Ɔpɔstɔlɔ Paulo akatotshikɛ ɛnyɛlɔ ka dimɛna lo dikambo sɔ. Nde akɔtɔnganyiyaka esambishelo kande l’ehomba w’anto.—Etsha 17:22, 23, 34; 1 Kor. 9:19-23.
11 Naka sho monga la yewo ndo shishimaka l’ɛnyɛlɔ ka Yeso nde la Paulo, kete tayemula wanɛ wahomana la so oma lo djɔ ya lo nyuma. Ɛnyɛlɔ, etena kahomanayɛ l’onto, yanga dia mbeya mbekelo yele la nde, awui wayashande lɔkɔ ndo akambo amɔtshi wendana la nkumbo kande. Ondo wɛ koka ndjasha lo kɛnɛ kôtanyiyɛ asala ndo ntɛkɛta yema lo dikambo diakɔ la loshilambo tshɛ, oma lâsɔ ko wɛ ntatɛ mbosambisha.
12. Asawo akɔna wahombaso mbewɔ etena keso l’esambishelo?
12 Oshishimi wa manamana ndo wele la yewo mbewɔka awui wekola yimba. Etena keso l’esambishelo, nsawola kâmɛ la ɔnɛ latasambisha la so kokaka monga kiɔkɔ y’ekeketshelo. Koko hatohombe mbohɛ di’oyango watshɔso l’esambishelo ele wa tosambisha. (Und. 3:1, 7) Sho pombaka monga la yewo diaha asawo watatasawola mbeta la ntondo k’olimu w’esambishelo. Tâsawolaka awui wakoka ngɛnyangɛnya ampokami aso ekɔ yoho mɔtshi ya dimɛna yakokaso ntetemala mbidja yimba lɔkɔ ndo yayotokimanyiya dia nkotsha oyango aso. Ndo nto, kânga mbatokimanyiya telefɔnɛ lo tena dimɔtshi dia nkondja etombelo w’amɛna l’esambishelo, sho pombaka mbewɔ tɔ tofukutanya etena kekaso kana kasawolaso l’onto ɔmɔtshi.
TOYASHA LE WANƐ WASAMBISHASO
13, 14. a) Ngande wakokaso mbeya awui wayasha onto lɔkɔ etena keso l’esambishelo? b) Ngande wakokaso nkotola yambalo y’onto oya l’akambo wa lo nyuma etena kosambishaso?
13 Apandjudi wasɛna lo nyuma ndo wele la shɛnɔdi pokamɛka ampokami awɔ la yambalo tshɛ. Ko ambola akɔna wakokayɛ mboka anto amɔtshi wa l’ɛtshi kanyu ka nkɛtɛ dia vɔ kosha tokanyi tawɔ? Onde vɔ wekɔ lo ndjakiyanya l’ɔtɛ wambofulanɛ ɛtɛmwɛlɔ, akambo wa ngala ndo l’ɔtɛ wambokita mandji y’ana w’anto tatala? Onde wɛ kokaka memula nsaki kawɔ lo ntɛkɛta dia woho wakatongama diangɔ diasɛna lo yoho ya diambo kana lo mbaɛnya di’ekɔ dimɛna nkamba l’alako wa lo Bible? Anto wa lo wedja efula, mbidja ndo wanɛ wahetawɔ ɔnɛ Nzambi ekɔ, ndjashaka lo dɔmbɛlɔ. Anto efula ndjambolaka dia kana Nzambi mbokaka alɔmbɛlɔ ndo akina mbeyaka ndjambola ɔnɛ: Onde Nzambi mbokaka alɔmbɛlɔ tshɛ? Ko naka bu, kakɔna kahombaso nsala dia Nzambi mboka alɔmbɛlɔ aso?
14 Ondo sho kokaka mbeka woho wa nsambisha naka sho menda kɛnɛ kasala apandjudi wa tomanamana. Dja yimba lo woho wekolawɔ wekamu ndo watonawɔ ndjatambiya l’awui a kana. Ngande wele wondjo awɔ wa dui ndo ɛnamelo kawɔ ka l’elungi etena kasawolawɔ l’onto ɔmɔtshi?—Tuk. 15:13.
TONGE LA SHƐNƆDI NDO LA YEWO
15. Lande na kahombaso monga la shɛnɔdi etena keso l’esambishelo?
15 Onde wɛ ayolanga onto kemula etena keyɛ lo djɔ ya baku? Anto efula momalaka etena kawaemulawɔ la shashimoya. Ondo onto honyanga naka sho mbemula ɔkɔkɛ. Ngasɔ mbakokadiɔ monga ndo lo welo wahombaso mbidja dia memula anto oma lo djɔ ya lo nyuma. Ɛnyɛlɔ, etena kahatolongodi onto dimɛna, kakɔna kahombaso nsala? La lotutsha tshɛ, tetawɔ kɛnɛ katande, towosha losaka ndo tomɔ lâwɔ. (Tuk. 15:1; 17:14; 2 Tim. 2:24) Kɛnɛ kayoyosala lo diaaso sɔ kokaka mbotshutshuya dia ndjetawɔ losango laso mbala kekina.
16, 17. Ngande wakokaso monga la shɛnɔdi l’esambishelo?
16 Lo waaso amɔtshi, sho koka mbekola wekamu. Ɛnyɛlɔ, etena kalangaso nsambisha onto ɔmɔtshi, nde mbeyaka totɛ ɔnɛ: “Losaka, koko dimi bu suke nɛ dia lekɔ la ɔtɛmwɛlɔ ami hita” kana ɔnɛ: “Dimi haloyasha l’awui w’ɔtɛmwɛlɔ.” Onto mbeyaka mbuta ngasɔ l’ɔtɛ wahandalange dia sho nsawola la nde. Koko naka sho monga la shɛnɔdi ndo mbokimanyiya la yewo tshɛ, kete sho mbeyaka nkamba la dimbola dimɔtshi diakoka nkotola yambalo yande ndo diakoka mbokonya dia nde mbetawɔ losango laso.—Adia Kolosai 4:6.
17 Etena kahomanaso l’onto lɛnama dia nde ekɔ l’awui efula wa nsala, ayonga dimɛna sho mbotshikɛ dihole. Koko ondo lo waaso amɔtshi, sho mbeyaka menda kana ayonga ohomba mbuta dui dimɔtshi di’ohomba lo tshena pe. Anangɛso l’akadiyɛso amɔtshi wakɛnyi dia mbadiɛ onto kânga divɛsa ɔtɔi kana mbotshikɛ dimbola dimɔtshi kokaka monga l’etombelo w’amɛna kânga mbakoka dui sɔ salema l’ɛse ka minitɛ ɔtɔi. Lam’ele mbɔtwɛlɔ ya ngasɔ memulaka nsaki y’ampokami lo tena dimɔtshi, vɔ mbetawɔka nsawola la so lo tshena pe kânga mbewɔ la wesanu efula. Shi ndo wɛ kokaka mpemba yoho shɔ naka kokaka?
18. Ahombaso nsala dia ndeka nkondja etombelo w’ɛlɔlɔ l’esambishelo ka lo tshakitudi?
18 Etena kahomanaso l’anto lo ntumu yaso ya lushi la lushi, mbala efula vɔ kokaka mbetawɔ lokumu l’ɔlɔlɔ naka sho ndjalɔngɔsɔla dia tosambisha lo tshakitudi. Anangɛso l’akadiyɛso efula mbidjaka ekanda aso l’atapa awɔ. Ndo nto, vɔ tasɔnaki divɛsa dimɔtshi shikaa diakokawɔ mbadiɛ onto naka wambokondja diaaso. Wɛ kokaka nsawola l’omendji w’olimu kana l’ambatshi mboka wa l’etshumanelo kanyu dia wɛ mbeya woho wakokayɛ nsambisha lo toho tɔsɔ.
TOSAMBISHA EWOTƆ ASO L’ƆKƆMI TSHƐ
19. Lande na kahombaso ntetemala mbidja welo dia nkimanyiya ewotɔ aso?
19 Opandjudi tshɛ kombolaka di’ewotɔ ande mbetawɔ lokumu l’ɔlɔlɔ. (Jas. 2:13; Etsha 10:24, 48; 16:31, 32) Koko sho kokaka nkɔmɔ etena kahetawɔ ewotɔ aso losango laso. Ndo nto, sho mbeyaka mfɔnya dia ndoko lɛnɛ ayowotshikitana oyadi kɛnɛ kayotosala kana kayotowatɛ. Koko teye di’ekɔ awui efula wakoka ndjokonya ewotɔ aso dia ndjetawɔ akambo wa mɛtɛ. Ɔnkɔnɛ etena kakatakongɛ di’ewotɔ aso ɛmɔtshi mbetawɔ losango la Diolelo, totetemale pamia akoka aso wa nsambisha l’oyango wa nkondja etombelo w’amɛna.
20. Lande na kahombaso monga l’ɔkɔmi etena kasambishaso ewotɔ aso?
20 Lo wedi okina, sho pombaka mbidja yimba lo nsaki y’ewotɔ aso. (Romo 2:4) Shi sho pombaka monga la lɔsɛngɔ otsha le wɔ oko wasalɛso anto akina wahomana la so l’esambishelo? Tongake l’ɔkɔmi ndo la dilɛmiɛlɔ etena kasawolaso la wɔ. Aha la ntshɔbɔla amboleka, tɛwɔ woho wambotshikitanya akambo wa mɛtɛ lɔsɛnɔ layɛ. (Ef. 4:23, 24) Ɛnyawɔ woho wambolowanya Jehowa lɔsɛnɔ layɛ lo woho ‘waketshande dia wahɔ ayɛ.’ (Is. 48:17) Lɔsɛnɔ layɛ l’Okristo la lushi la lushi longe tshondo y’ɛnyɛlɔ le ewotɔ ayɛ.
21, 22. Kɔndɔla dui dimɔtshi diakete diɛnya di’ekɔ ohomba ntetemala nsambisha ewotɔ aso.
21 Atete edja, kadiyɛso kɛmɔtshi akafunde ate: “Lôkodjaka welo nshi tshɛ dia nsambisha analengo 13 l’akadiyɛmi oma l’ɛtɛkɛta ndo lɔkɛwɔ lami. Taletshaka ɔnɔnyi w’otondo aha la mbafundɛ yɛtshi ya mukanda. Kânga mbele aya ɛnɔnyi 30 wamomosala dui sɔ, paka dimɛ mbele Ɔmɛnyi wa Jehowa lo nkumbo kaso.”
22 Nde kotshaka ate: “Lushi lɔmɔtshi, lakatelefɔnɛ enondo ami ɔmɔtshi la womoto lodjashi lo ngelo k’etale efula. Nde akambutɛ ɔnɛ nde akalɔmbɛ pastɛrɛ ka l’ɔtɛmwɛlɔ awɔ dia mbêtsha Bible, koko vɔ kosala dui sɔ ndoko lushi. Lam’akamawotɛ ɔnɛ lekɔ suke dia mbeka la nde, nde akambutɛ ate: ‘Ekɔ dimɛna, koko handongaki Ɔmɛnyi wa Jehowa pondjo.’ L’ɔkɔngɔ wa dimi mbotomɛ dibuku Bible etshatɔ mɛtɛ? l’Ɛtɛrnɛtɛ, lakôtelefɔnɛka mbala efula. Koko lâsɔ tshɛ ko nde atafola dibuku. L’ekomelo a shimu, lakawotɛ dia nde mbɔsa dibuku diande ndo takadia ndo takakɛtshanya avɛsa amɔtshi woshilami suke la minitɛ 15 lo telefɔnɛ. L’ɔkɔngɔ wa sho mbeka mbala ngana, nde aketawɔ dia sho ntatɛ ndekanya minitɛ 15. Oma lâsɔ, nde mbakayotatɛ telefɔnɛmi dia sho mbeka, mbala mɔtshi lâkaladi kana mbala hiende lo lushi. Ɔnɔnyi ɔtɔi l’ɔkɔngɔ wa sho mbeka, nde akabatizama ndo akatatɛ nkamba oko ombatshi mboka wa pondjo ɔnɔnyi wakayele.”
23. Lande na kahatahombe ntɛtɔla wenya wele la so dia nkimanyiya anto akina dia vɔ memɔ oma lo djɔ ya lo nyuma?
23 Dia nkimanyiya anto dia vɔ memɔ oma lo djɔ ya lo nyuma, sho pombaka ntetemala mbidja welo. Diɛsɛ ko, anto w’etema ɛlɔlɔ wekɔ lo mbetawɔ losango laso ndo wekɔ lo memɔ oma lo djɔ shɔ. Lo yɛdikɔ ya l’atei atei, ndekana apandjudi 20 000 wekɔ lo batizama ɔnɔnyi tshɛ. Ɔnkɔnɛ, tɔshi dia Paulo sho mbakandatɛka ɛtɛkɛta wayela ɛnɛ: ‘Endaka ɔlɔlɔ dia wɛ nkotsha olimu wakayetawɔ lo Nkumadiɔndjɔ.’ (Kol. 4:17) Sawo diayela diayotokimanyiya dia sho nshihodia kɛnɛ kalembetshiya nsambisha la shamanya.
[Kiombo ya lo lɛkɛ 13]
DIA SƐNAKA
▪ totetemale nsala lolango la Nzambi
▪ tewɔ etsha wa wodjima
▪ tatonyingɔnyingɔke lo nyuma
▪ tatokanɛke anto wa l’ɛtshi kaso ka nkɛtɛ kɔlɔ
▪ totshikitanya toho tasambishaso
▪ teye di’esambishelo kekɔ ohomba