Totshikale L’okidi w’ekokelo wa Jehowa

1, 2. Ta diakɔna dia mɛtɛ diayanga ndɔma kem’edja, ndo kakɔna kahatosala ekambi waki Nzambi lo ta diakɔ?

LO Ngɔndɔ ka dikumi 30, 1938, miliyɔ y’anto wa l’États-Unis wakayelaka kɛnyɔ mɔtshi lo aradiyo, ko wakoke akɛnyi wa kɛnyɔ yakɔ wata ɔnɛ ditongami di’oma lo planɛtɛ ka Marsɛ diayoya dia ndjɔlɔsha anto. Anto efula kombeyaka dia ɔsɔ aki tsho kɛnyɔ mbakakɛnyamaka, ko wakafɔnya ɔnɛ ta dia mɛtɛ mɛtɛ mbayanga ndɔma ndo wakatatɛ ndawɔlawɔ oma lo mvudu yawɔ watade ekoko. Amɔtshi wakaholama lo mvudu la ekoma awɔ, ndo akina wakakeleka tɛtshi t’ahɔndɔ l’ɛtɛ dia ndjakokɛ oma lo “edinga wa lɔlɛngɔ” wa lɔfɔnya, vɔ tshɛ wasala la wolo dia ndjakokɛ oma le anto wa lɔfɔnya wahaweye asɔ. Kaanga mbakawewoya lo aradio ɔnɛ kɛnyɔ tsho mbakɛnyama, anto efula wakafɔnya ɔnɛ ɔsɔ aki dui dia mɛtɛ ndo waki la wɔma w’efula. Amɔtshi wakɔshi tɛdikɔ ta ndjakokɛ oma le andɔshi wa lɔfɔnya asɔ.

² Ɛlɔ kɛnɛ, tekɔ lo nongamɛ ta dimɔtshi dia mɛtɛ diayanga ndɔma kem’edja. Koko, anto efula hawodje yimba lo dikambo sɔ. Prɔfɛsiya kendana la ta sɔ kakatatami lo Ɔtɛkɛta waki Nzambi Bible, koko aha lo dibuku dia siansɛ. Ɔsɔ ekɔ ta dia Aramangɛdɔna, mbuta ate ta diayolanya Nzambi dikongɛ di’akambo dia kɔlɔ nɛ. (Ɛny. 16:14-16) Ekambi waki Nzambi hawotɔlɔ ta sɔ dia ndjakokɛ. Koko, Jehowa ayokamba la wolo ande dia mbakokɛ oma l’akambo wa diambo wayosalema l’etena kɛsɔ.

3. Prɔfɛsiya kakɔna kayangaso nsɛdingola, ndo lande na ketɔ ohomba le so?

³ Prɔfɛsiya ka lo Zekariya tshapita 14 totɛka akambo efula wendana l’Aramangɛdɔna. Kaanga mbambeta ɛnɔnyi 2 500 wambofundama prɔfɛsiya kɛsɔ, tɔ keke ohomba efula le so. (Rɔmɔ 15:4) Tɔ totɛka akambo efula wakakomɛ ekambi waki Nzambi ntatɛ l’etena kakahenyama Yeso lo nkɔsa ka lowandji lo 1914, ndo lo kɛnɛ kendana l’akambo wa diambo wayanga salema kem’edja. Prɔfɛsiya kɛsɔ totɛka nto akambo wendana la “luwinga la wuki” ndo la ‘ashi wa lɔsɛnɔ.’ (Zek. 14:4, 8) Lo sawo nɛ, tayɛna kɛnɛ kalembetshiya lowenga lɔsɔ ndo woho wakoka atɛmɔdi wa Jehowa ntana ekokelo lɛkɔ. Tayɛna nto kɛnɛ kalembetshiya ashi wa lɔsɛnɔ ndo wahɔ wakokaso nkondja oma lɔkɔ. Etombelo wayonga la dui sɔ ele, hatoteya tsho ohomba wele la ashi asɔ, koko tayɔngɛnangɛna dia mbanɔ. Ɔnkɔnɛ, nyɛsɔ tohokɛ lotui dimɛna etena katatasɛdingola prɔfɛsiya kɛnɛ.​—2 Pet. 1:19, 20.

“LUSHI LA [JEHOWA]” LAMBOTATƐ

4. a) Etena kakɔna kakatatɛ “lushi la [Jehowa]”? b) Kakɔna kakatewoyisha ekambi waki Nzambi ɛnɔnyi efula la ntondo ka 1914, ndo kakɔna kakasale emboledi wa l’andja ɔnɛ?

⁴ Tshapita ya 14 ya Zekariya tatɛka l’ɛtɛkɛta w’ɔnɛ: “Lushi la [Jehowa].” (Adia Zekariya 14:1, 2.) Lushi lɔsɔ kɛdikɛdi na? Ɔsɔ ekɔ “lushi la Nkumadiɔndjɔ,” layotatɛ etena kayokoma “diolelo dia l’andja ɔnɛ” Diolelo dia ‘Nkumɛso ndo dia Kristo kande.’ (Ɛny. 1:10; 11:15) Lushi lakɔ lakatatɛ lo 1914, etena kakotɔ Diolelo diaki Mɛsiya l’olongo. Ɛnɔnyi efula la ntondo, ekambi waki Jehowa wakatatshi ɔnɛ “etena kakashikikɛma k’ase wedja” kayoyala lo 1914 ndo ɔnɛ akambo wa l’andja ɔnɛ wayoleka mfukutana l’ɔnɔnyi ɔsɔ. (Luka 21:24) Kakɔna kakasale anto? Lo dihole dia vɔ mpokamɛ ɛhɛmwɛlɔ ɛsɔ, ewandji wa pɔlitikɛ ndo w’ɛtɛmwɛlɔ wakatatɛ mpetsha ndo mpɛnyahɛnya Akristo w’akitami waki l’ohetoheto asɔ. Lo nsala ngasɔ, emboledi wa l’andja ɔnɛ wakasɔkɛ Nzambi Kanga-Wolo-Tshɛ, nɛ dia enyimpala wa Diolelo wekɔ didjidji dia “Jɛrusalɛma ya l’olongo,” mbuta ate wanɛ wakenga ndo vɔ lawɔ Diolelo diaki Mɛsiya.​—Hɛb. 12:22, 28.

5, 6. a) Kakɔna kakatatami kakahombe komɛ “usumba” ndo ‘ambolami awɔ’? b) Waa na wele “atshikadi wa wudja”?

⁵ Zɛkariya akatɛnyisha kɛnɛ kakahombe ndjosala ase wedja lo mbuta ate: “Vo wayosa usumba [wa Jɛrusalɛma].” “Usumba” ɔsɔ ekɔ didjidji dia Diolelo diaki Nzambi. Akristo w’akitami weke lanɛ la nkɛtɛ mbele ‘enyimpala’ wa Diolelo sɔ. (Flpɛ. 3:20) Etena kakalɔmaka Ta dia ntondo di’andja w’otondo, enyimpala waki Jehowa wa lanɛ la nkɛtɛ ɛsɔ ‘wakandama’ ndo wakatɔlama lo lokanu la Atlanta, Georgie, lo wodja w’États-Unis. Atunyi awɔ ‘wakambe diangɔ diawɔ,’ wakaasalɛ akambo aha la losembwe, la ngala, wakatshumbe mikanda awɔ ɛmɔtshi ndo wakashimbe olimu w’esambishelo.

⁶ Kaanga mbaki ekambi waki Nzambi ɛsɔ yema tshitshɛ ndo mbakawaamamatanyɛ akambo, mbalɔsha ndo mbahɛnyahɛnya, ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ koshishɔ. “Atshikadi wa wudja,” mbuta ate Akristo w’akitami weke la nkɛtɛ wakatone ‘minyɛma oma l’osomba.’

7. Olowanyi w’ekambi waki Jehowa w’akitami mbishaka atɛmɔdi wa mɛtɛ tshɛ ɛnyɛlɔ kakɔna ɛlɔ kɛnɛ?

⁷ Onde prɔfɛsiya kɛsɔ kakakotshama tshɛ lo tshɛ l’ekomelo ka Ta dia ntondo di’andja w’otondo? Keema. Ase wedja wakanyomɔlɔsha Akristo w’akitami weke lanɛ la nkɛtɛ ndo asekawɔ wele la kɔlamelo wele l’elongamelo ka nsɛna la nkɛtɛ. (Ɛny. 12:17) Ta dia hende di’andja w’otondo mɛnyaka mɛtɛ ka dikambo sɔ. Olowanyi waki l’ekambi wa kɔlamelo waki Nzambi w’akitami asɔ keketshaka ekambi waki Jehowa wa nshi nyɛ dia vɔ mbikikɛ oseka ohemba tshɛ, mbidja ndo ɔlɔshamelo waya oma le ewotɔ awɔ wele bu ambetawudi, asekawɔ wa l’olimu ndo wa la kalasa wawaɔnyɔla l’ɔtɛ wa mbetawɔ kawɔ. (1 Pet. 1:6, 7) Oyadi dihole diakɔna diadjasɛwɔ, atɛmɔdi wa mɛtɛ wamboyashikikɛ dia “ntshikala nge,” aha la ‘mboka atunyi awɔ wɔma.’ (Flpɛ. 1:27, 28) Ko lende akoka ekambi waki Jehowa ntana ekokelo l’andja ɔnɛ wahetshamawɔ?​—Jni. 15:17-19.

JEHOWA AMBATA “LUWINGA LA WUKI”

8. a) Lo Bible, ekongo koka nembetshiya na? b) Kakɔna kalembetshiya “ukungu w’Eweli”?

⁸ Lam’ele “usumba” wa Jɛrusalɛma wekɔ didjidji dia Jɛrusalɛma ya l’olongo, “ukungu w’Eweli, welanedi la Jerusalema” pombaka vɔ lawɔ mbɔsama lo yoho ya didjidji. Okongo ɔsɔ wekɔ didjidji dia na? Lo woho akɔna waatɔnawɔ l’“atei atei” ndo wakomawɔ ekongo ehende? Lande na kata Jehowa ate ekongo ɛsɔ wekɔ “ami”? (Adia Zekariya 14:3-5.) Lo Bible, tshɛkɛta ekongo kokaka nembetshiya waolelo kana mandji. Ndo nto, Bible mbutaka di’ɛtshɔkɔ ndo ekokelo ndjaka oma l’okongo wa Nzambi. (Osam. 72:3; Is. 25:6, 7) Ɔnkɔnɛ, okongo w’ewele wakakitsha Nzambi lo lɛkɛ l’ehotwelo ka Jɛrusalɛma nembetshiyaka lowandji laki Jehowa la l’andja w’otondo ndo ɛlɔmbwɛlɔ kande kaaheme.

9. Lo yoho yakɔna yakaatɔna “ukungu w’Eweli”?

⁹ Ko watɔnelo w’okongo w’ewele l’ahende, alembetshiyawɔ? Woho wakaatɔna okongo wele lo lɛkɛ l’ehotwelo ka wonya ka Jɛrusalɛma mɛnyaka dia Jehowa akatondja ɛlɔmbwɛlɔ kekina l’oyango ɔmɔtshi wa laande. Ɛlɔmbwɛlɔ ka hende kɛsɔ nembetshiyaka Diolelo diaki Nzambi diele Yeso Kristo mbele Nkumekanga. Diakɔ diata Jehowa ɔnɛ ekongo ehende wotombi oma lo watɔnelo wa “ukungu w’Eweli” wekɔ ‘ekongo ami.’ (Zek. 14:4) Ekongo akɔ ehende wekɔ wande.

10. Alembetshiya “luwinga la wuki” lakatombe l’atei w’ekongo ehende?

¹⁰ Kaanga mbakaatɔna okongo wa didjidji ɔsɔ l’ahende, ɛtshi lo lɛkɛ la diko dia kushi ndo ɛtshi kekina la ngɛla kushi, prɔfɛsiya mɛnyaka dia ekolo wa Jehowa wekɔ paka laadiko diawɔ. Tɔ mɛnyaka nto dia “luwinga la wuki” lakatombe l’atei w’ekolo wa Jehowa. Lowenga la didjidji lɔsɔ nembetshiyaka ekokelo ka Nzambi, lɛnɛ atana ekambi waki Jehowa ekokelo, mbuta ate l’ɛlɔmbwɛlɔ kande ka l’andja w’otondo ndo ka Diolelo di’Ɔnande Mɛsiya. Jehowa hetawɔki pondjo di’ɔtɛmwɛlɔ ande wa mɛtɛ nshishɔ. Ko etena kakɔna kakaatɔna okongo w’ewele ɔsɔ? Dui sɔ diakasalema lo 1914, etena kakakome Yeso Nkumekanga ndo kakakomɛ tena di’ase Wedja. Ko laasɔ, etena kakɔna kakatatɛ atɛmɔdi wa mɛtɛ ndawɔ otsha l’okidi wa didjidji ɔsɔ?

ANTO WOLAWƆ OTSHA L’OKIDI WA JEHOWA

11, 12. a) Etena kakɔna kakatatɛ anto ndawɔ l’okidi wa didjidji wa Jehowa? b) Kakɔna kɛnya dia Jehowa ekɔ lo nkamba la wolo ande dia nkokɛ ekambi ande?

¹¹ Yeso akahɛmɔla ambeki ande ate: “Anto wa lo wedja tshɛ wayonyohetsha l’ɔtɛ ami.” (Mat. 24:9) Lo nshi y’ekomelo ka dikongɛ di’akambo nɛ, mbuta ate oma ko 1914, lohetsho lɔsɔ lamboleka monga wolo. Kaanga mbakalɔshama Akristo w’akitami weke lanɛ la nkɛtɛ oma le atunyi awɔ la wolo tshɛ lo Ta dia ntondo di’andja w’otondo, olui w’akitami ɔsɔ koshilama oshiki. Lo 1919, vɔ wakatombe oma lo Babilɔna ka Woke, mbuta ate tshunda dia l’andja w’otondo di’ɛtɛmwɛlɔ tshɛ wa kashi. (Ɛny. 11:11, 12)a L’etena kɛsɔ mbakatatɛ anto ndawɔ otsha l’okidi w’okongo wa Jehowa.

¹² Ntatɛ oma ko 1919, okidi w’ekokelo waki Nzambi wekɔ lo ntetemala nkokɛ atɛmɔdi wa mɛtɛ wa l’andja w’otondo. L’edja k’ɛnɔnyi efula, mandji efula ya l’andja w’otondo wekɔ lo nshimba olimu w’esambishelo wakamba Ɛmɛnyi wa Jehowa ndo otondjelo w’ekanda awɔ. Polo ndo ɛlɔ kɛnɛ, ɛlɔshamelo ɛsɔ wekekɔ lo wedja ɛmɔtshi. Koko, oyadi kɛnɛ tshɛ kakoka nsala mandji ya l’andja ɔnɛ, vɔ hawonyaki pondjo ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ la nkɛtɛ. Jehowa ayokamba la wolo ande wahadjama anya dia nkokɛ ekambi ande.​—Euh. 11:2.

13. Ahombaso nsala dia sho ntshikala l’okidi wa Jehowa w’ekokelo, ndo lande na kahombaso nsala dui sɔ aha la ntshimbatshimba?

¹³ Naka sho ndjaɛkɛ le Jehowa ndo nshikikala lo akambo wa mɛtɛ, kete nde l’Ɔnande Yeso Kristo wayotosukɛ ndo Nzambi hetawɔki pondjo di’onto kana ɛngɔ kɛmɔtshi ‘mbɔkɔsɔla ekambi ande oma lo lonya Lande.’ (Jni. 10:28, 29) Jehowa ekɔ lo tosha ekimanyielo keso l’ohomba dia sho mbokitanyiya oko wende Omboledi w’andja w’otondo ndo dia sho ntshikala la kɔlamelo le Nde ndo le Ɔnande. Ɔnkɔnɛ, sho pombaka ntshikala l’okidi w’ekokelo, nɛ dia vɔ wayonga la kitshimudi y’efula le atɛmɔdi wa mɛtɛ etena kayotatɛ mfɔnu ka woke.

“LUSHI LA TA” LAMBOKOKA

14, 15. Kakɔna kayokomɛ wanɛ wahatonga l’okidi wa Jehowa lo “lushi la ta” diande?

¹⁴ Lam’ele ekomelo ka dikongɛ nɛ di’akambo kamboleka nsukana, Satana ayoleka ndɔsha ekambi waki Jehowa. Koko hete edja, “lushi la ta [la Nzambi]” layotatɛ dia nde ndɔsha atunyi ande. Lo lushi lɔsɔ, Jehowa ayɔlɔsha, ayodiaka atunyi tshɛ w’ekambi ande ndo ayonga Ɔndɔshi wa mamba wa ta wahatongaka l’andja ɔnɛ lo “lushi la ta.”​—Zek. 14:3.

¹⁵ Ko kakɔna kayokomɛ wanɛ wahatonga lo ‘okidi w’ekokelo’ wa Nzambi lo lushi la ta diande? “Yanyi” yaki Nzambi howahɛtɛ kaanga yema, mbuta ate vɔ hawotetawɔma nto le nde. Prɔfɛsiya kakɔ kaamɛ tetemalaka mbuta ɔnɛ asui wayoyala le “falasa, le efalasafalasa, le kamelo, le punda, ndu le nyama tshe,” mbuta ate dihomɔ tshɛ diakamba l’asɔlayi dia ndɔsha ata diayolanyema ndo hadiotokamba olimu nto. Jehowa ayela atunyi ande elando ndo ‘asui.’ Oyadi lo yoho ya mɛtɛ mɛtɛ kana bu, atunyi ande wayodiha enyɔ ndo wayonga la wɔma w’efula. Lo lushi lɔsɔ, “ashu . . . ndo nimi yawo yayohonda.” Hateye kana ɔsɔ ayonga asui wa mɛtɛ mɛtɛ, koko sho mbeyaka dia vɔ hawototosalɛ kɔlɔ nto kana ndɔshana nto la Nzambi. (Zek. 14:6, 7, 12, 15) “Nkumi ya dikanga ya la nkɛtɛ ndo alembe awɔ” wayeta lo wedi waki Satana dia ndɔsha Nzambi, koko vɔ tshɛ wayolanyema. (Ɛny. 19:19-21) “Wane wayudiakema le [Jehowa], wayukalema kalakala uma la kuma kemotshi ka kete pulu ndu la kuma kekina.”​—Jer. 25:32, 33.

16. Lam’ele lushi la ta la Jehowa lambosukana, ambola akɔna wahombaso ndjaoka ndo kakɔna kahombaso nsala?

¹⁶ Mbala tshɛ etena kalɔma ta, anto efula diɛnɛka l’asui oyadi wanɛ walɛndja. Ɛnyɛlɔ, mbo ya ndɛ pombamaka, anto shishɛka diangɔ diawɔ ndo lotshungɔ lawɔ kitakitaka. Kakɔna kayotosala naka akambo wa ngasɔ wambotokomɛ? Onde tayoka wɔma? Onde tayɔsɛka mbetawɔ kaso la ntondo k’akambo asɔ? Onde tayoshisha elongamelo ndo tayɔkɔmɔ? Shi ayonga mɛtɛ dui dia dimɛna efula dia sho nama kɔlamelo yaso le Jehowa etena kayotatɛ mfɔnu ka woke ndo ntshikala l’okidi ande w’ekokelo?​—Adia Habakuka 3:17, 18.

“ASHI WA LƆSƐNƆ WAYOTOMBA”

17, 18. a) “Ashi wa lɔsɛnɔ” kɛdikɛdi na? b) Alembetshiya “ndjale kele lo lɛkɛ l’ehotwelo” ndo “ndjale kele lo lɛkɛ la edjelo”? c) Etena kakongɛso akambo wa lo nshi yayaye, yɛdikɔ yakɔna yamboyɔsa?

¹⁷ L’ɔkɔngɔ wa Aramangɛdɔna, “ashi wa lɔsɛnɔ” wayotetemala ntomba oma lo kiti ka Diolelo diaki Mɛsiya. “Ashi wa lɔsɛnɔ” asɔ ekɔ tɛdikɔ tshɛ takɔshi Jehowa tendana la lɔsɛnɔ. ‘Ndjale kele lo lɛkɛ l’ehotwelo’ ekɔ ndjale ka Lɛhɔ ndo ‘ndjale ka lo lɛkɛ la edjelo’ ekɔ ndjale ka Mediteraneya. Vɔ kambaka la ndjale yakɔ hiende dia ntɛkɛta dikambo di’anto. Ndjale ka Lɛhɔ nembetshiyaka anto tshɛ wele lo waombo. Ndjale ka Mediteraneya ekɔ didjidji di’ashi wa lɔsɛnɔ ndo tɔ nembetshiyaka “olui a woke w’anto” wayohandɔ lo Aramangɛdɔna. Bible mbutaka ɔnɛ: “Lushi lakɔ, ashi wa lɔsɛnɔ wayotomba oma la Jɛrusalɛma. Etenyi kɛmɔtshi k’ashi akɔ kayɔkɛlaka otsha lo ndjale kele lo lɛkɛ l’ehotwelo ka wonya ndo etenyi kekina kayɔkɛlaka otsha lo ndjale kele lo lɛkɛ la edjelo ka wonya. Ngasɔ mbayodiongaka lo nshi y’ɔwɔ ndo lo nshi ya diye. Jehowa ayoyala Nkumekanga ka nkɛtɛ k’otondo. Lo lushi lɔsɔ, Jehowa ayoyala ndamɛ la lokombo lande ɔtɔi.” (Zek. 14:8, 9, NW; Ɛny. 7:9-15) Ɔnkɔnɛ, elui akɔ ehende w’anto wayokondja wahɔ etena kayowɔnɔ ashi wa didjidji wa lɔsɛnɔ w’oma lo “ɔkɛdi w’ashi wa lɔsɛnɔ,” wayotshungɔ oma lo lɔhɔmbɔ la nyɔi k’oma le Adama dia nkoma kokele ndo nsɛna pondjo pondjo.​—Ɛny. 22:1, 2.

¹⁸ Etena kayolanya Jehowa dikongɛ dia kɔlɔ di’akambo nɛ, nde ayotokokɛ ndo ayotɔtshiya l’andja ande w’oyoyo wa losembwe. Kaanga mbahetshamaso oma le wedja tshɛ, nyɛsɔ tonge ambolami wa Diolelo diaki Nzambi wele la kɔlamelo ndo tosale tshɛ dia ntshikala l’okidi w’ekokelo wa Jehowa.