“Nyolonge, dimi lekɔ la nyu nshi tshɛ”

1. a) Ta lo tshena pe wɛɛla w’eponga la nkangaka. b) Ngande wakalembetshiya Yeso wɛɛla akɔ?

WƐƐLA ɔmɔtshi wakoke Yeso wendana la Diolelo tɛkɛtaka dikambo dia omboki wa woho wakonɛ woho w’ɔlɔlɔ w’eponga ndo di’otunyi wakayonɛka nkangaka l’atei wa woho w’ɔlɔlɔ. Nkangaka yakatombe lo eponga, ko okambi w’ekambɔ akatɛ ekambi ande ate: “Nyotshike ndo nkangaka ndo eponga wole kaamɛ polo lo dinela.” Lam’akakoke dinela, nkangaka yakatshumbama ndo eponga wakalamema. Yeso ndamɛ akalembetshiya wɛɛla akɔ. (Adia Mateo 13:24-30, 37-43.) Kakɔna kalembetshiya wɛɛla ɔsɔ? (Enda kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Wɛɛla w’eponga la nkangaka.”)

2. a) Kakɔna kɛnya awui wakasalema lo ekambɔ k’omboki wa woho? b) Etenyi kakɔna ka lo wɛɛla ɔsɔ kayotɔsɛdingola lo sawo nɛ?

² Akambo wakasalema lo ekambɔ kaki omboki wa woho mɛnyaka woho ndo etena kakahombe Yeso ntshumanya anto wele oko eponga, mbuta ate Akristo w’akitami wayɔlɔmbɔla kaamɛ la nde lo Diolelo diande. Wookelo wa woho wakatatɛ lo Pɛntɛkɔsta ka 33 T.D. Koko, otshumanyelo ɔsɔ wayoshila etena kayolongola Akristo w’akitami djembetelo y’ekomelo ndo kayowɔsama otsha l’olongo. (Mat. 24:31; Ɛny. 7:1-4) Oko wele shɔdi ya dikona kimanyiyaka onto lele lɛkɔ dia mɛna kɛnɛ tshɛ koodingi, mbele ndo wɛɛla ɔsɔ tokimanyiyaka dia sho nshihodia kaanga akambo wakoka salema ɛnɔnyi oko 2 000 la ntondo. Lo ndjela eokelo kaso, naa akambo amɔtshi wendana la Diolelo diaki Nzambi wambotoshihodia? Wɛɛla ɔnɛ tɛkɛtaka di’etena ka wookelo wa woho, ka woolelo ndo ka dinela. Lo sawo nɛ tayoleka ntɛkɛta di’etena ka dinela.a

YESO EKƆ LO MBAKOKƐ LA YAMBALO TSHƐ

3. a) Akambo akɔna wakasalema l’ɔkɔngɔ wa ntambe ka ntondo? b) Lo ndjela Mateo 13:28, naa dimbola diakambɔma, ndo waa na wakadimbola? (Enda ndo nɔtɛ ka la koma.)

³ L’etatelo ka ntambe ka hende lo T.D., “nkangaka yakɛnama” etena kakɛnama Akristo wa kashi. (Mat. 13:26) Oma lo ntambe ka nɛi, Akristo wele oko nkangaka wakafulanɛ ndeka Akristo w’akitami. Tohɔ dia lo wɛɛla akɔ, ekambi wakalɔmbɛ owandji awɔ lotshungɔ la mbikola nkangaka.b (Mat. 13:28) Ko ngande wakakadimola owandji awɔ?

4. a) Okadimwelo wakasha Yeso lele Owandji wa dinela ɛnyawɔ? b) Etena kakɔna kakayotomba Akristo wele oko eponga sɛkɛ?

⁴ Lo ntɛkɛta lo kɛnɛ kendana l’eponga la nkangaka, Yeso akate ate: “Nyotshike ndo nkangaka ndo eponga wole kaamɛ polo lo dinela.” Didjango sɔ mɛnyaka dia oma ko ntambe ka ntondo polo ndo nshi nyɛ, Akristo amɔtshi w’akitami wele oko eponga wekɔ la nkɛtɛ. Mɛtɛ ka dui sɔ mɛnamaka oma l’ɛtɛkɛta wakayotɛka Yeso ambeki ande l’ɔkɔngɔ diko ɔnɛ: “Dimi lekɔ la nyu nshi tshɛ polo l’etena k’ekomelo k’andja.” (Mat. 28:20) Mbokɛmaka di’Akristo w’akitami wekɔ lo kokamɛ oma le Yeso nshi tshɛ polo ndo l’ekomelo. Koko, lam’ele Akristo wele oko nkangaka wakatombe l’atei awɔ, hateye waa na mɛtɛ waki eponga l’etena kɛsɔ. Kaanga mbediɔ ngasɔ, ɛnɔnyi akumi la ntondo ka dinela ntatɛ, Akristo wele oko eponga wakayoleka ntomba sɛkɛ. Ngande wakasalema dui sɔ?

DIKƐNDJI DIA ‘NƆNGƆSƆLA MBOKA’

5. Ngande wakakotshama daka dia Malaki lo ntambe ka ntondo?

⁵ Ntambe efula la ntondo ka Yeso mbuta wɛɛla w’eponga la nkangaka, Jehowa akasambiya omvutshi Malaki dia nde mbuta akambo wakayɔtɛkɛtamaka lo wɛɛla waki Yeso. (Adia Malaki 3:1-4.) Joani obatizanyi mbaki ‘dikɛndji diakalɔngɔsɔla mboka.’ (Mat. 11:10, 11) Etena kakabatizama Yeso lo 29 T.D., etena ka kilombo ka wodja w’Isariyɛlɛ kakasukana. Yeso mbaki dikɛndji dia hende. Nde akɛdia tɛmpɛlɔ ka la Jɛrusalɛma mbala hiende: Mbala ka ntondo l’etatelo k’olimu ande w’esambishelo ndo mbala ka hende otsha l’ekomelo k’olimu ande. (Mat. 21:12, 13; Jni. 2:14-17) Koko, olimu wa wɛdiɛlɔ waki Yeso wakahombe salema l’etena k’otale.

6. a) Ngande wakakotshama daka dia Malaki tshɛ lo tshɛ? b) Etena kakɔna kakasɛdingola Yeso tɛmpɛlɔ ka lo nyuma? (Enda ndo nɔtɛ ka la koma.)

⁶ Ko ngande wakayokotshamaka daka dia Malaki tshɛ lo tshɛ? Lo ɛnɔnyi akumi wakayele 1914, Charles Taze Russell nde la asekande wakakambe olimu wele oko wa Joani obatizanyi. Ɔsɔ aki olimu w’ohomba efula wa nkimanyiya anto dia vɔ mbeya akambo wa mɛtɛ wa lo Bible. Ambeki wa Bible asɔ waketshaka anto akambo wa mɛtɛ wendana la oshinga w’etshungwelo wa Kristo, wakatondjaka wetshelo wa kashi wendana l’ifɛrnɔ sɛkɛ ndo wakewoyaka woho wayokomɛ Tena di’ase Wedja. Koko, ɛtɛmwɛlɔ wakayasɛmaka ɔnɛ ambeki wa Kristo waki efula. Diakɔ diele, ekɔ ohomba efula sho ntana okadimwelo wa dimbola nɛ: L’atei w’ɛtɛmwɛlɔ ɛsɔ tshɛ, waa na waki eponga? Dia kadimola lo dimbola sɔ, teye dia Yeso akatatɛ nsɛdingola tɛmpɛlɔ ka lo nyuma lo 1914. Ɔsɛdingwelo ndo olimu wa wɛdiɛlɔ ɔsɔ wakasalema l’etena k’otale, mbuta ate oma lo 1914 polo l’etatelo ka 1919.c

ƐNƆNYI W’ƆSƐDINGWELO NDO WA WƐƐDIƐLƆ

7. Etena kakatatɛ Yeso ɔsɛdingwelo ande lo 1914, kakɔna kakandɛnyi?

⁷ Etena kakatatɛ Yeso ɔsɛdingwelo ande, kakɔna kakandɛnyi? Nde akɛnyi dia olui ɔmɔtshi w’Ambeki wa Bible waki l’ohetoheto wakakengama l’edja k’ɛnɔnyi ndekana 30, wakayashaka tshɛ ndo wakakimɔ ekundji awɔ dia sukɛ olimu w’esambishelo.d Ande ɔngɛnɔngɛnɔ wakahombe monga la Yeso nde la andjelo dia ntana djui y’anto yakɛnamaka yema tshitshɛ, ko tete le vɔ mbaki eponga wakatshumanyema nɛ dia anto waki Satana wele oko nkangaka kombasenya lee! Koko, aki ohomba mbɛdia “ana apami wa Lewi,” mbuta ate Akristo w’akitami. (Mal. 3:2, 3; 1 Pet. 4:17) Lande na?

8. Akambo akɔna wakasalema l’ɔkɔngɔ wa 1914?

⁸ L’ɔkɔngɔ wa 1914 ambeki amɔtshi wa Bible wakakɔmɔ nɛ dia vɔ kotshɔ l’olongo. Lam’asa 1915 ndo 1916, ɔlɔshamelo wakonge efula oma le anto wa l’andja ɔnɛ ndo wakashimbe olimu w’esambishelo. Kɛnɛ kakayoleka tshɛ kɔlɔ ele, l’ɔkɔngɔ w’ɔnangɛso Russell mvɔ lo Ngɔndɔ ka dikumi 1916, ɔlɔshamelo ɔsɔ wakayongaka ndo l’atei w’okongamelo. Laadiko dia laasɔ, anangɛso anɛi waki l’atei w’anangɛso esambele wakalɔmbɔlaka tshunda dia Watch Tower Bible and Tract Society wakayɔtɔmbɔkɔ l’ɔtɛ wa yɛdikɔ yakɔsama y’ɔnangɛso Rutherford monga ɔnɔmbɔdi wa tshunda. Vɔ wakatatɛ mbidja diatɔnelo l’etshumanelo, koko lo Ngɔndɔ k’enanɛi 1917, vɔ wakatondjama oma lo Bɛtɛlɛ, ɔsɔ ekɔ wɛdiɛlɔ ɔmɔtshi wakasalema. Ndo nto, Ambeki wa Bible amɔtshi wakayotshikaka okongamelo l’ɔtɛ wa wɔma w’onto. Koko, oko olui vɔ waketawɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ tshɛ olimu wa wɛdiɛlɔ waki Yeso ndo wakasale etshikitanu wahombama. Ɔnkɔnɛ, Yeso akɛnyi dia vɔ mbele Akristo wa mɛtɛ wele oko eponga koko nde akatone Akristo wa kashi tshɛ, mbidja ndo wanɛ tshɛ waki l’ɛtɛmwɛlɔ wa Lokristokristo. (Mal. 3:5; 2 Tim. 2:19) Kakɔna kakayosalemaka l’ɔkɔngɔ? Dia nkadimola dimbola sɔ nyɛsɔ tokalole yema nto lo wɛɛla aso w’eponga la nkangaka.

KAKƆNA KAYOSALEMA L’ƆKƆNGƆ WA DINELA NTATƐ?

9, 10. a) Kakɔna kayangaso nsɛdingola lo kɛnɛ kendana l’etena ka dinela? b) Kakɔna kakasalema l’etatelo k’etena ka dinela?

⁹ Yeso akate ate: “Dinela ele etena k’ekomelo k’andja.” (Mat. 13:39) Etena ka dinela kɛsɔ kakatatɛ lo 1914. Tayɔsɛdingola awui atanu wakatatshi Yeso wayosalema l’etena kɛsɔ.

¹⁰ Dui dia ntondo ele, otshumanyelo wa nkangaka. Yeso akate ate: “L’etena [ka dinela] kɛsɔ dimi layotɛ amunyi dia vɔ ntshumanya ntondo nkangaka, ndjikeleka ko ndjitshumba lo dja.” L’ɔkɔngɔ wa 1914, andjelo wakatatɛ “ntshumanya” Akristo wele oko nkangaka lo mbakakitola la Akristo w’akitami wele “ana wa Diolelo.”​—Mat. 13:30, 38, 41.

11. Lo dui diakɔna diatshikitana Akristo wa mɛtɛ l’anto akina ɛlɔ kɛnɛ?

¹¹ Etena katatetemala olimu w’otshumanyelo, mbataleke mɛnama otshikitanu wele lam’asa elui akɔ ehende. (Ɛny. 18:1, 4) Lo 1919, akɛnama hwe dia Babilɔna ka Woke ambɔkɔ balakata. Kakɔna kakatshikitanya Akristo wa mɛtɛ la wa kashi? Olimu w’esambishelo. Ambeki wa Bible wakalɔmbɔlaka olimu ɔsɔ, wakatɔtɔmiyaka ohomba w’onto l’onto nkamba olimu w’esambishelo ka Diolelo. Ɛnyɛlɔ, biukubuku yaki l’ɔtɛ a dui ɔnɛ Waa na wakawasha ɔkɛndɛ wa nsambisha? (lo Angɛlɛ) yakatondjama lo 1919, wakakeketsha akitami tshɛ dia nsambisha lo luudu la luudu. Lɔkɔ wakate ɔnɛ: “Kaanga mbele olimu wekɔ wolo efula, vɔ wekɔ waki Nkumadiɔndjɔ ndo oma l’ekimanyielo kande tayowokotsha. Nyu mbakalongola ɔkɛndɛ wa nkamba olimu ɔsɔ.” Etombelo akɔna wakonge la dui sɔ? Tshoto y’Etangelo mɔtshi yakatombe lo 1922, mbutaka di’oma ko etena kɛsɔ, Ambeki wa Bible wakafudia olimu awɔ w’esambishelo. Oko wediɔ ndo nshi nyɛ, aya edja efula kele Akristo wa kɔlamelo asɔ ndekaka mbeyama oma l’esambishelo ka lo luudu la luudu.

12. Oma l’etena kakɔna kakatatɛ otshumanyelo w’eponga?

¹² Dui dia hende ele, otshumanyelo w’eponga. Yeso akatome andjelo ande dia vɔ “ndjona eponga ndo mbidja l’odiko.” (Mat. 13:30) Oma ko 1919, akitami wekɔ lo tshumanyema l’etshumanelo k’Akristo kakayolɔka nto. Otshumanyelo w’ekomelo w’Akristo w’akitami wayonga la lɔsɛnɔ polo l’ekomelo ka dikongɛ di’akambo nɛ, wayosalema etena kayowolongola difuto diawɔ dia l’olongo.​—Dan. 7:18, 22, 27.

13. Lo ndjela Ɛnyɛlɔ 18:7, kakɔna kata womoto la numba kana Babilɔna ka Woke, mbidja ndo Lokristokristo la nshi nyɛ?

¹³ Dui dia sato ele, delo ndo okakatanyelo wa wanyu. Kakɔna kayosalema l’ɔkɔngɔ w’andjelo ntshumanya nkangaka? Lo ntɛkɛta woho wayonga nkangaka, Yeso akate ate: “Lɛkɔ mbayowolela ndo mbayowokakatanya wanyu.” (Mat. 13:42) Onde dui sɔ diekɔ lo salema nshi nyɛ? Keema. Nshi nyɛ, Lokristokristo lele etenyi ka womoto la numba aakatetemala ndjafuna ate: “Dimi mbidjasɛ oko nkumekanga ka womoto ndo dimi keema wadi aki odo ndo dimi handelaki pondjo.” (Ɛny. 18:7) Ndo nto, Lokristokristo wekɔ lo ndjaɔsa dia vɔ mbaheme, diakɔ diewɔ l’otako lo mbuta dia vɔ ‘mbidjasɛ oko nkumekanga ka womoto’ laadiko dia mandji ya pɔlitikɛ. L’etena kɛnɛ, wanɛ wele didjidji dia nkangaka hawolele, koko wekɔ lo ndjafuna. Koko, dui sɔ diayanga ntshikitana kem’edja.

14. a) Etena kakɔna ndo lande na kele Akristo wa kashi ‘wayokakatanya wanyu’? b) Lo ngande wɔtɔnɛka etshikitanu wendana la eokelo kaso ka Mateo 13:42 la kanyi yele lo Osambu 112:10? (Enda nɔtɛ ka la koma.)

¹⁴ L’ɔkɔngɔ w’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi tshɛ ndanyema lo mfɔnu ka woke, anto awɔ wayolawɔ dia toyanga ekokelo, koko hawototana dihole dia ndjakokɛ. (Luka 23:30; Ɛny. 6:15-17) Oma laasɔ, lam’ele wayoshihodia dia vɔ bu la dihole dia ndjakokɛ oma l’elanyelo, vɔ wayolela nɛ dia waya bu l’elongamelo ndo ‘wayokakatanya wanyu’ la kɛlɛ. Oko wakadite Yeso lo daka diande diendana la mfɔnu ka woke, lo lushi la wodjima lɔsɔ vɔ “wayoyatshatsha la lonyangu.”e​—Mat. 24:30; Ɛny. 1:7.

15. Kakɔna kayokomɛ nkangaka, ndo etena kakɔna kayosalema dui sɔ?

¹⁵ Dui dia nɛi ele, wayokashema lo nkuka ka dja. Kakɔna kayokomɛ nkangaka yayokelekama? Andjelo “wayowakasha lo nkuka ka dja.” (Mat. 13:42) Kɛsɔ nembetshiyaka elanyelo ka pondjo. Ɔnkɔnɛ, ase ɛtɛmwɛlɔ wa kashi tshɛ wayolanyema l’etenyi k’ekomelo ka mfɔnu ka woke, mbuta ate lo ta di’Aramangɛdɔna.—Mal. 4:1.

16, 17. a) Naa dui di’ekomelo diayosalema diakate Yeso lo wɛɛla ande? b) Lande na kataso ɔnɛ dui sɔ diayokotshama paka lo nshi yayaye?

¹⁶ Dui dia tanu ele, ɔhɛtɛlɔ w’anto oko osase. Yeso akakomiya daka diande lo mbuta ate: “L’etena kɛsɔ, anto w’ɛlɔlɔ wayɔhɛta oko osase wa wonya lo Diolelo dia Shɛwɔ.” (Mat. 13:43) Etena kakɔna ndo lende ayosalema dui sɔ? Ɛtɛkɛta ɛsɔ wayokotshama lo nshi yayaye. Yeso akatatshi dia ndooko dui dia ngasɔ diayosalema la nkɛtɛ, koko diayosalema l’olongo lo nshi yayaye.f Nyɛsɔ tɔsɛdingole ɛkɔkɔ ehende watokonya dia mbuta ngasɔ.

¹⁷ Ɔkɔkɔ wa ntondo ele, dimbola diatatɛ la “etena kakɔna.” Yeso akate ate: “L’etena kɛsɔ, anto w’ɛlɔlɔ wayɔhɛta oko osase.” Mɛnamaka di’etelo k’ɔnɛ “l’etena kɛsɔ” mendanaka la dui diaki Yeso oma la mbuta diendana la ‘wodjelo wa nkangaka lo nkuka ka dja.’ Dui sɔ diayosalema l’etenyi k’ekomelo ka mfɔnu ka woke. Laasɔ, Akristo w’akitami ‘wayɔhɛta oko osase’ paka lo nshi yayaye shɔ. Ɔkɔkɔ wa hende ele, dimbola di’ɔnɛ “lende.” Yeso akate dia anto w’ɛlɔlɔ ‘wayɔhɛta oko osase lo Diolelo.’ Kakɔna kalembetshiya dui sɔ? Akristo w’akitami tshɛ wa kɔlamelo wayonga la nkɛtɛ l’ɔkɔngɔ w’etenyi ka ntondo ka mfɔnu ka woke mbeta wayodjama djembetelo y’ekomelo. Oma laasɔ, oko wɛnyamidiɔ lo daka dia Yeso diendana la mfɔnu ka woke, vɔ wayotshumanyema l’olongo. (Mat. 24:31) Lɛkɔ mbayowotɔhɛta oko osase “lo Diolelo dia Shɛwɔ” ndo yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa ta di’Aramangɛdɔna, vɔ wayonga kaamɛ la Yeso lele otshukanyi awɔ ko wayosala “diwala dia Ɔna Ɔkɔkɔ.”​—Ɛny. 19:6-9.

WAHƆ WAKONDJASO

18, 19. Wahɔ akɔna wambotokondja sho tshɛ oma lo eokelo ka wɛɛla wa Yeso w’eponga la nkangaka?

¹⁸ Wahɔ akɔna wakokaso nkondja sho tshɛ oma lo eokelo kambotokondja ka wɛɛla waki Yeso ɔsɔ? Nyɛsɔ tɔsɛdingole wahɔ esato. Ntondotondo, eokelo ka wɛɛla ɔsɔ amboleka mfudia diewo diaso. Wɛɛla ɔnɛ wambotosha ɛkɔkɔ w’eshika wɛnya lande na katshika Jehowa akambo wa kɔlɔ. Nde “akakikɛ la solo dia lotutsha di’efula diangɔ dia diwomba” dia nɔngɔsɔla “diangɔ dia diwomba diahomba mbokama kɛtshi,” mbuta ate Akristo w’akitami.g (Rɔmɔ 9:22-24) Wahɔ wa hende ele, eokelo ka wɛɛla ɔsɔ ambokeketsha wɛkamu aso. Oko wayaleke ekomelo nsukana, atunyi aso wayoleka tɔlɔsha, “keli vo hawu[t]olembia.” (Adia Jeremiya 1:19.) Oko wokokokɛka Jehowa Akristo w’akitami wele oko eponga lo nɔnga la nɔnga, mbele Shɛso lele l’olongo ayotokokɛka ndo sho “nshi tshɛ” lo tshimbo ya Yeso la andjelo ande.​—Mat. 28:20.

¹⁹ Wahɔ wa sato ele, wɛɛla ɔsɔ tokimanyiyaka dia nshikikɛ waa na mɛtɛ wele Akristo w’akitami. Lande na kele dui sɔ diekɔ ohomba efula? Mbeya waa na wele Akristo wa mɛtɛ wele oko eponga ekɔ ohomba efula dia ntana okadimwelo wa dimbola diakoke Yeso lo daka diande diele l’akambo efula diendana la nshi y’ekomelo. Nde akambola ate: “Akɔna mɛtɛ ele ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo kɛsɔ?” (Mat. 24:45) Tayokondja okadimwelo w’oshika wa dimbola sɔ lo asawo ahende wayela.