Tosale dia waohwelo wa Jehowa ngɛnyangɛnya etema aso

1. a) Kakɔna katosalaka anto efula la ntondo ka dako kana ka waohwelo, ndo lande na? b) Shɛngiya yakɔna yonga la lotamanya le onto etena kawoshawɔ dako?

KƐNƐ katosalaka anto la ntondo k’alako tshikitanaka lo ndjela onto l’onto. Mbala efula naka onto lele la lowandji ambosha dako, anto efula dietawɔka esadi eto, koko naka osekawɔ kana onto lolekiwɔ mbambosha dako, anto amɔtshi ditonaka. Ndo nto, kɛnɛ kasala anto etena kawashawɔ ohokwelo ndo dako tshikitanaka lo ndjela onto l’onto. Etshikitanu ɛsɔ mɛnamaka lo woho wonga amɔtshi la lɔkɔnyɔ, lonyangu, okiyanu kana sɔnyi etena kawashawɔ dako. Lande na ngasɔ? Dui dimɔtshi ele l’ɔtɛ wa lotamanya. Lo mɛtɛ, lotamanya koka nanya yimba y’onto, mbokonya dia nde ntona dako ndo minya yimba lo ohomba wele la dako diakɔ.​—Tuk. 16:18.

2. Lande na kangɛnangɛna Akristo wa mɛtɛ alako w’oma l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi?

² Akristo wa mɛtɛ lo wedi awɔ ngɛnangɛnaka alako w’eshika, djekoleko etena kotombiwɔ oma l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi. Waohwelo wa Jehowa toshaka shɛnɔdi, tetshaka dia mbewɔ nsaki ka lomombo la l’emunyi, awui wa mindo wa dieyanelo, ɔnwɛlɔ wa didjoyadjoya ndo wa wanu wa tshambandeko. (Tuk. 20:1; 2 Kɔr. 7:1; 1 Tɛs. 4:3-5; 1 Tim. 6:6-11) Ndo nto, sho ngɛnangɛnaka lo woho weso la ‘eongelo k’ɔlɔlɔ k’otema’ kaya oma lo nkitanyiya waohwelo wa Nzambi.​—Is. 65:14.

3. Kakɔna kakasale omembi w’esambo kahombaso mbokoya?

³ Dia sho nama diɔtɔnganelo di’oshinga wolo diele lam’asaso la Shɛso lele l’olongo, sho pombaka ntetemala nkitanyiya waohwelo ande lo lɔsɛnɔ laso. Ayonga dimɛna sho mbokoya omembi w’esambo lakate ate: “Lakose [waohwelo] aye uku sangu dia pundju, ne dia vo watuyalaka ongenongeno w’utema ami.” (Osam. 119:111) Onde ndo sho mbangɛnangɛna wadjango wa Jehowa, ko kana lo tena dimɔtshi sho ndjowaɔsaka oko wekɔ wotsho? Kaanga naka lo tena dimɔtshi sho tongaka l’okakatanu dia nkitanyiya dako diotoshawɔ, hatohombe nkɔmɔ. Sho koka ndjaɛkɛ tshɛ lo tshɛ lo lomba laki Nzambi loleki. Nyɛsɔ tɔsɛdingole toho tosato takokaso nsala dui sɔ.

TOKEKETSHA WƐKAMU ASO LE NZAMBI LO TSHIMBO YA DƆMBƐLƆ

4. Dui diakɔna diakasalaka Davidɛ lo lɔsɛnɔ lande l’otondo?

⁴ Nkumekanga Davidɛ akahomana l’awui w’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo wa paa lo lɔsɛnɔ lande, koko nde akatetemalaka nsala dui dimɔtshi, mbuta ate nde akayaɛkɛka tshɛ le Otungi ande. Nde akate ate: “[Jehowa] li, dimi latediaka utema ami le ye! We [Nzambi k]ami, dimi latekamaka le ye.” (Osam. 25:1, 2) Kakɔna kakakimanyiya Davidɛ dia ndjaɛkɛ le She lele l’olongo?

5, 6. Kakɔna katotɛ Bible lo kɛnɛ kendana la diɔtɔnganelo diaki lam’asa Davidɛ nde la Jehowa?

⁵ Anto efula nɔmbaka Nzambi paka etena kewɔ la ekakatanu. Kayotota naka wɛ ndjokaka dui di’ɔngɛnyi ayɛ kana di’owotɔ ayɛ ɔmɔtshi paka l’etena kende lo dihombo di’akuta kana ekimanyielo kɛmɔtshi? L’etena kɛsɔ, ondo wɛ mbeyaka ndjoyambola ohomba wenyu angɛnyi kana ewotɔ. Koko, Davidɛ komonga woho w’onto wa ngasɔ. Diɔtɔnganelo diaki lam’asande la Jehowa diakɛnamaka oma lo mbetawɔ ndo ngandji kakandokaka Nzambi lo lɔsɛnɔ lande l’otondo, oyadi lo tena di’ɔngɛnangɛnɔ kana dia paa.​—Osam. 40:8.

⁶ Tolembete ɛtɛkɛta wa Davidɛ wa lotombo ndo wa eokelo ka losaka otsha le Jehowa ɛnɛ: “[Jehowa] Khum’esu li, lukumbu laye leli dimena otekoya lu kete tshe, ndu lutumbu laye lambumbela ladiku di’ulungu.” (Osam. 8:1) Onde wɛ ambɛna diɔtɔnganelo dia ma ma diaki lam’asa Davidɛ nde la She lele l’olongo? Lowando laki la Davidɛ lo woke woke wa Nzambi ndo lo lɔnɛnɛ lande akootshutshuya dia tombolaka Jehowa “nshi tshe.”​—Osam. 35:28.

7. Wahɔ akɔna wayotokondja lo ndjasukanya la Nzambi lo dɔmbɛlɔ?

⁷ L’ɛnyɛlɔ ka Davidɛ, sho lawɔ pombaka sawolaka la Jehowa mbala la mbala lo dɔmbɛlɔ dia nkeketsha wɛkamu aso le nde. Bible mbutaka ɔnɛ: “Nyoyasukanya la Nzambi, ko nde ayoyasukanya la nyu.” (Jak. 4:8) Ndjasukanya la Nzambi lo dɔmbɛlɔ ekɔ yoho mɔtshi y’ohomba yatokimanyiya dia nkondja nyuma k’ekila.​—Adia 1 Joani 3:22.

8. Lande na kahatahombe kalolɛka tɔtɛkɛta takɔ taamɛ etena kalɔmbaso?

⁸ Etena kalɔmbayɛ, onde wɛ kalolɛka paka awui akɔ waamɛ kana tɔtɛkɛta takɔ taamɛ mbala la mbala? Naka eelo, kete la ntondo ka wɛ nɔmba, kɔsake yema y’etena dia nkana yimba lo kɛnɛ kendana l’awui walangayɛ mbuta. Ohɔsa di’etena tshɛ kasawolayɛ l’ɔngɛnyi ayɛ kana l’owotɔ ayɛ, ko wɛ kalolɛka paka tɔtɛkɛta takɔ taamɛ kana awui akɔ waamɛ, onde nde ayɔngɛnangɛna? Nde kokaka ndjokoma ko hayohokamɛ kɛnɛ kawotɛyɛ. Lo mɛtɛ, Jehowa hatonaki pondjo alɔmbɛlɔ w’ekambi ande wele la kɔlamelo. Koko, sho pombaka mbewɔ mbekelo ka kalolɛka paka tɔtɛkɛta takɔ taamɛ etena kɔɔlɔmbaso.

9, 10. a) Kakɔna kakokaso mbidjaka l’alɔmbɛlɔ aso? b) Kakɔna kakoka tokimanyiya dia sho nsala alɔmbɛlɔ w’oma k’ɛse otema?

⁹ Lo mɛtɛ, hatohombe salaka alɔmbɛlɔ wa lahahɛ naka sho nangaka ndjasukanya la Nzambi. Lo yɛdikɔ yayototalekaka kɛnɛmɔlɛ Jehowa kɛnɛ kele l’etema aso, mbayototalekaka ndjasukanya la nde ndo mbayototalekaka ndjaɛkɛ le nde. Ko laasɔ, awui akɔna wahombaso mbidjaka l’alɔmbɛlɔ aso? Ɔtɛkɛta wa Nzambi kadimolaka ɔnɛ: “Lo oseka dikambo tshɛ . . . nyote Nzambi ehomba anyu lo dɔmbɛlɔ la ɛsɛngɔsɛngɔ kaamɛ ndo la eokelo ka losaka.” (Flpɛ. 4:6) Lo mɛtɛ, sho koka nɔmba lo kɛnɛ kendana la dui tshɛ diele la shɛngiya lo diɔtɔnganelo diele lam’asaso la Nzambi kana diendana la lɔsɛnɔ laso l’Okristo.

¹⁰ Ekɔ ohomba sho sɛdingolaka ɛtɛkɛta w’apami ndo wa wamato wa kɔlamelo wakasale alɔmbɛlɔ wɔkɔndwami lo Bible. (1 Sam. 1:10, 11; Etsh 4:24-31) Dibuku di’Esambu ndola l’alɔmbɛlɔ w’oma k’ɛse otema ndo esambo watombola Jehowa. Nsaki tshɛ yatongaka l’onto yele oko lonyangu kana ɔngɛnɔngɛnɔ kɛnɛmɔma l’alɔmbɛlɔ ndo l’esambo ɛsɔ. Nsɛdingola alɔmbɛlɔ asɔ wakasale akanga wa kɔlamelo kokaka tokimanyiya dia sho nsala alɔmbɛlɔ wangɛnyangɛnya Jehowa.

TOKANAKE YIMBA LO WAOHWELO WA NZAMBI

11. Lande na kahombaso kanaka yimba lo alako w’oma le Nzambi?

¹¹ Davidɛ akate ate: ‘Waohwelo wa Jehowa wekɔ amɛna, watoshaka enginya yimba.’ (Osam. 19:7) Lo mɛtɛ, oyadi tatahokɔ akambo, sho koka monga akanga wa tomba lo nkitanyiya wadjango wa Nzambi. Koko, ekɔ alako amɔtshi wa l’Afundelo walɔmba dia paka sho nkana yimba lɔkɔ naka sho nangaka nkondja wahɔ. Alako asɔ mbeyaka mendana la woho wa nama olowanyi aso etena katanemaso la ntondo ka tɔsɛngiya ta kɔlɔ la kalasa, l’olimu, nkitanyiya atɔndɔ waki Nzambi wendana la dikila, nama lomangemange laso l’Okristo ndo nkitanyiya atɔndɔ wa lo Bible wendana la ɔlɔtɔ ndo la ɔlɔngɔswɛlɔ wa divo. Monga la kanyi ya Nzambi lo akambo wa ngasɔ ayotokimanyiya dia tayalɔngɔsɔdi la ntondo k’ohemba ndjotokomɛ. Nsala ngasɔ ayotokimanyiya nto dia sho ndjalɔngɔsɔla lo kɛnɛ kayotosala naka dikambo dimɔtshi diambotomba. Mbidja yimba lo akambo asɔ ndo ndjalɔngɔsɔla la ntondo ayotohandola oma lo nyangu efula.​—Tuk. 15:28.

12. Naa akambo wakokaso nkana yimba lɔkɔ wakoka tokimanyiya dia nkitanyiya waohwelo waki Nzambi?

¹² Etena kakongaso dia mɛna ekotshamelo k’alaka waki Nzambi, onde yoho yaso ya lɔsɛnɔ mɛnyaka dia tekɔ lo nsungukala lo nyuma? Ɛnyɛlɔ, onde sho mbetawɔka dia Babilɔna ka Woke kayanga ndanyema kem’edja? Onde taakɔshi ɛtshɔkɔ wakongɛso lo nshi yayaye, wele oko lɔsɛnɔ la pondjo lo paradiso ka la nkɛtɛ oko dui dia mɛtɛ woho wakatawaɔsaka etena kakatatatɛ mbeka Bible? Onde teke l’ohetoheto l’esambishelo ko kana teetsha akambo aso hita lo dihole dia ntondo? Ko kayotota di’elongamelo ka eolwelo, okidiamelo wa lokombo la Jehowa ndo oyindjamelo wa lowandji lande? Onde akambo asɔ weke ohomba le so? Nkana yimba lo akambo asɔ koka tokimanyiya dia nsala akambo oko omembi w’esambo lakatetemala mbɔsa ‘waohwelo wa Nzambi oko sango diande dia pondjo.’​—Osam. 119:111.

13. Lande na kaki Akristo wa lo ntambe ka ntondo l’okakatanu dia nshihodia akambo amɔtshi? Sha ɛnyɛlɔ.

¹³ Mbeyaka monga ko hatoshihodia awui amɔtshi wa lo Bible l’etena kɛnɛ nɛ dia Jehowa atɛnyi ohomba dia sho mbashihodia. Yeso akatɛka apɔstɔlɔ ande mbala la mbala ɔnɛ ekɔ ohomba nde nsowa ndo mvɔ. (Adia Mateo 12:40; 16:21.) Koko, apɔstɔlɔ koshihodiaka kɛnɛ kakandalangaka mbuta. Vɔ wakayoshihodiaka dui sɔ paka l’ɔkɔngɔ wa Yeso mvɔ, mbolɔ ndo mɛnɛ le ambeki ande, ndo oma laasɔ “nde akadihola timba tawɔ dia vɔ nshihodia Afundelo.” (Luka 24:44-46; Etsh. 1:3) Woho akɔ waamɛ mbele, la ntondo ka vɔ nongola nyuma k’ekila lo Pɛntɛkɔsta 33 T.D., ambeki wa Yeso koshihodiaka ɔnɛ Diolelo diaki Nzambi diakahombe nshikimala l’olongo.—Etsh. 1:6-8.

14. L’etatelo ka ntambe ka 20, naa ɛnyɛlɔ ka dimɛna kakatotshikɛ anangɛso efula kaanga mbakiwɔ koshihodiaka akambo amɔtshi wendana la nshi y’ekomelo?

¹⁴ Woho akɔ waamɛ mbele, l’etatelo ka ntambe ka 20, Akristo wa mɛtɛ waki la elongamelo ka kɔlɔ lo kɛnɛ kendana la “nshi y’ekomelo.” (2 Tim. 3:1) Ɛnyɛlɔ, lo 1914 amɔtshi l’atei awɔ wakafɔnyaka dia wodelo awɔ otsha l’olongo waki suke la salema. Koko etena kaki akambo asɔ kondjokotshama, ɔsɛdingwelo wa lotshimula w’Afundelo akayakimanyiyaka dia vɔ nshihodia ɔnɛ olimu w’esambishelo waakahombe tokokambema. (Makɔ 13:10) Diakɔ mbele, lo 1922 Joseph Rutherford lakalɔmbɔlaka olimu w’esambishelo l’etena kɛsɔ, akatɛ anto tshɛ waki lo losanganya la woke la wedja efula lakasalema la Cedar Point, Ohio, l’États-Unis ate: “Ɔnɛ ekɔ lushi loleki woke, nɛ dia Nkumekanga ambahema l’okudi! Nyu mbele wanɛ watakokola lokumu lande. Laasɔ nyewoya, nyewoya, nyewoya awui wa Nkumekanga la diolelo diande.” Ntatɛ oma k’etena kɛsɔ, esambishelo ka “lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo” ekɔ djembetelo yeyama ekambi wa Jehowa wa nshi nyɛ.​—Mat. 4:23; 24:14.

15. Wahɔ akɔna wakondjaso lo nkana yimba lo woho wasalɛ Jehowa ekambi ande akambo?

¹⁵ Nkana yimba lo yoho ya diambo yakasalɛka Jehowa ekambi ande, oyadi wa lo nshi y’edjedja kana wa nshi nyɛ akambo keketshaka wɛkamu aso lo dikoka diele la Jehowa dia nkotsha lolango lande ndo sangwelo diande dia lo nshi yayaye. L’etena kakɔ kaamɛ, waohwelo wa Nzambi tokimanyiyaka dia sho ntetemala mbetawɔ ɔnɛ alaka ande wa lo nshi yayaye wayokotshama. Nsala ngasɔ ayotokimanyiya dia sho nkeketsha wɛkamu aso l’alaka ande.

TOKEKETSHA WƐKAMU ASO LE NZAMBI LO NDJASHA L’AKAMBO WA LO NYUMA

16. Ɛtshɔkɔ akɔna waya lo ntetemala ndjasha l’akambo wa lo nyuma?

¹⁶ Jehowa Nzambi kaso ekɔ Nzambi kele la wolo ndo kasala akambo efula. Omembi w’esambo akambola ate: “[Jehowa] akona eli la wulu uku we?” Nde akakotsha ate: “Etambi kaye ka wulu, ka lunya la lupami kambediama utsha ladiku.” (Osam. 89:8, 13) Naka sho kanaka yimba lo akambo asɔ, kete tayɛna dia Jehowa ngɛnangɛnaka ndo tshɔkɔlaka welo wadjaso dia mbetsha wahɔ wa Diolelo lo dihole dia ntondo. Nde mɛnaka dia ekambi ande w’apami kana wa wamato, ɛlɔngɔlɔngɔ kana epalanga hawodjasɛ tsho ko kongaka dia ndɛ ‘mma dia nɛndɛ.’ (Tuk. 31:27) L’ɛnyɛlɔ k’Otungi aso, sho ndjashaka efula l’akambo wa lo nyuma. Kambɛ Nzambi l’otema ɔtɔi telaka ɛtshɔkɔ, ndo kɛsɔ mbishaka Jehowa diaaso dia nde ntshɔkɔla olimu aso.—Adia Osambu 62:12.

17, 18. Lande na kele ndjela ɛlɔmbwɛlɔ ka Jehowa keketshaka wɛkamu aso le nde? Sha ɛnyɛlɔ.

¹⁷ Lo ngande wele ndjasha l’akambo wa lo nyuma tokimanyiyaka dia nkeketsha wɛkamu aso le Jehowa? Tɔsɛdingole ɔkɔndɔ wa l’Afundelo wendana la wɔtwɛlɔ w’ase Isariyɛlɛ lo Nkɛtɛ ya daka. Jehowa akatɛ ɛlɔmbɛdi wakatɛmbɛka ɔshɛtɛ wa sheke dia vɔ ntehɔ la wɔ ɔkɛdi wa Jɔrdana. Koko etena kakawatalekaka nsukana l’ɔkɛdi wa Jɔrdana, mbakawatalekaka mɛna elola k’efula nɛ dia aki lo nshi y’avula. Kakɔna kakahombe ase Isariyɛlɛ nsala? Onde vɔ wakahombe mbidjasɛ la wedi w’ashi dia nkonga l’edja ka mingu efula polo l’etena kakahombe ashi nkitakita ko vɔ ndjotehɔ? Keema, vɔ wakayaɛkɛ tshɛ le Jehowa ndo wakayele ɛlɔmbwɛlɔ kande. Etombelo akɔna waki la dui sɔ? Ɔkɔndɔ mbutaka ɔnɛ: “Kam’akatambiya ɛlɔmbɛdi ekolo awɔ l’ashi, ashi wakahembɔ pe . . . ndo ɛlɔmbɛdi wakatemala l’atei atei w’ɔkɛdi lo lɔkɔngɔ lo wɛlɔlɔ wa Jɛriko, ko wanɛ tshɛ waki kaamɛ la wɔ wakatehɔ.” (Jas. 3:12-17, Contemporary English Version) Ohokanyiya ɔngɛnɔngɛnɔ waki l’ase Isariyɛlɛ etena kakawɛnyi ashi wambemala! Lo mɛtɛ, mbetawɔ kaki l’ase Isariyɛlɛ otsha le Jehowa kakakeketala nɛ dia vɔ wakayele ɛlɔmbwɛlɔ kande.

¹⁸ Ekɔ mɛtɛ dia Jehowa hayosalɛ ekambi ande ahindo wa ngasɔ ɛlɔ kɛnɛ, koko nde tshɔkɔlaka wanɛ wayela ɛlɔmbwɛlɔ kande. Nyuma kaki Nzambi kekɔ lo mbakimanyiya dia vɔ nsambisha l’andja w’otondo. Ndo Yeso Kristo lele Ɔmɛnyi wa Jehowa woleki tshɛ akashikikɛ ambeki ande dia nde ayongaka kaamɛ la wɔ etena kakambawɔ olimu w’ohomba ɔsɔ, lo mbuta ate: “Ɔnkɔnɛ, nyotshu ndo nyetɛ anto wa lo wedja tshɛ ambeki . . . Dimi lekɔ la nyu nshi tshɛ polo l’etena k’ekomelo k’andja.” (Mat. 28:19, 20) Ɛmɛnyi wa Jehowa efula wele la ɔsɔnyi kana la diki ndjoshihodiaka dia nyuma k’ekila kaki Nzambi mbashaka dihonga dia vɔ nsambisha kaanga anto wahaweye.​—Adia Osambu 119:46; 2 Kɔrɛtɔ 4:7.

19. Oyadi elelo akɔna wele la so l’olimu wa Nzambi, eshikikelo kakɔna kele la so?

¹⁹ Hemɔ ndo lotshundu mbidjɛka anangɛso l’akadiyɛso amɔtshi elelo dia vɔ ndjasha l’akambo wa lo nyuma lo woho wakombolawɔ. Koko, vɔ koka ndjashikikɛ dia “Shɛso ka kɛtshi ndo Nzambi k’esambelo tshɛ” mbeyaka ekakatanu wele l’Okristo wa mɛtɛ tshɛ. (2 Kɔr. 1:3) Nde ekɔ la lowando lo kɛnɛ kasalaso dia ntɔla wahɔ wa Diolelo otsha la ntondo. Onto tshɛ la l’atei aso pombaka mbohɔka ɔnɛ mbetawɔ kaso l’olambo w’etshungwelo waki Yeso mbele dikambo dia ntondo diatokimanyiya dia sho nsala kɛnɛ tshɛ kasalaso dia kambɛ Nzambi lo ndjela akoka aso.​—Hɛb. 10:39.

20, 21. Naa toho tɔmɔtshi takokaso mɛnya wɛkamu aso le Jehowa?

²⁰ Ntɛmɔla Jehowa nɔmbaka dia sho nkamba la wenya, la wolo, ndo l’ekondjelo kaso lo ndjela akoka aso. Lo mɛtɛ, sho nangaka nkamba “olimu w’osambisha” l’anima aso tshɛ. (2 Tim. 4:5) Sho ngɛnangɛnaka nsala dikambo sɔ nɛ dia kɛsɔ kimanyiyaka anto akina dia vɔ “nkondja ewo k’oshika k’akambo wa mɛtɛ.” (1 Tim. 2:4) Mbokɛmaka hwe dia, ngɛnyangɛnya ndo ntombola Jehowa tɔngɔnyaka lo nyuma. (Tuk. 10:22) Ndo dui sɔ tokimanyiyaka dia sho nkeketsha wɛkamu aso le Otungi aso.​—Rɔmɔ 8:35-39.

²¹ Oko wambotodiɛna, ndjaɛkɛ lo lomba lele la Jehowa la nɔmbɔla haye oyaya, koko kɛsɔ tɔlɔmbaka dia sho mbidja welo. Ɔnkɔnɛ, tokeketshake wɛkamu aso le Jehowa lo tshimbo ya dɔmbɛlɔ. Tokanake yimba lo woho wakakotshaka Jehowa alaka ande lo nshi y’edjedja ndo wayondakotsha lo nshi yayaye. Ndo nto, tokeketshake wɛkamu aso le Jehowa lo ndjashaka l’akambo wa lo nyuma. Aha la taamu, waohwelo wa Jehowa wayotshikalaka pondjo. Naka sho lawɔ ntetemala mbakitanyiya, kete tayoyɔsɛna pondjo pondjo lo paradiso.