ƆKƆNDƆ WA LƆSƐNƆ
Lekɔ la wolo kaanga mbemi la demba dia wɔdu
Etena kakamadjasɛka lo kɔsa k’etshimbi lele paka la kilɔ 29, ndooko onto lakafɔnyaka ɔnɛ lekɔ la wolo. Koko, kaanga mbakimi bu la wolo wa demba, wolo wa l’etei k’otema wakakimanyiya dia ntetemala monga la lɔsɛnɔ. Laanga nyolembetshiya woho wemi la wolo kaanga mbemi la demba dia wɔdu.
Lele l’ɛnɔnyi ɛnɛi
Etena kakanyiyami nshi yami ya dikɛnda, dimi mbohɔka nshi y’ɔngɛnɔngɛnɔ yaki la mi lo yidudu ya lo ngelo kɛmɔtshi ka lo sidɛ ka France lɛnɛ akadjasɛka ambutshi ami. Papa akasalɛ shopi ndo lakangɛnangɛnaka ndawɔlawɔ lo jardɛ. Lo 1966, Ɛmɛnyi wa Jehowa wakaye dia ndjotembola ndo vɔ wakasawola edja efula la papa. L’ɔkɔngɔ wa ngɔndɔ esambele, nde akakome Ɔmɛnyi wa Jehowa. Kombet’edja, mama akayele lokolo lande ndo vɔ wakambodia lo nkumbo kele l’ɔngɛnɔngɛnɔ.
Yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa sho nkalola l’Ɛspanyɛ lo wodja w’ambutshi ami, lakatatɛ monga la paa. Lakatatɛ mboka kandji l’anya ndo lo tɔkɔlɔngɔnyɔ. Ɛnɔnyi ehende l’ɔkɔngɔ wa mɛnana l’adɔkɔtɛlɛ efula, takayɛnanaka la dɔkɔtɛlɛ dimɔtshi dianyanyema diasaka hemɔ ya l’asɔnga, ko nde akatotɛ la lonyangu tshɛ ate: “Nyamboyohɔ okanga a nkɔngɔlɔ wanyu amboshila.” Mama akatatɛ ndela. Lakokaka wata ɔnɛ lekɔ la hemɔ ka lo “tɔtshɔngu kahakɔnɔ” ndo “polyarthrite juvénile.”a Kaanga mbakimi dikɛnda dia womoto diele l’ɛnɔnyi dikumi, lakashihodia dia lekɔ la hemɔ ka wolo.
Dɔkɔtɛlɛ sɔ akatotɛ dia ntshɔ dia tosakemɛ lo lopitadi lasakɛwɔ ana w’akɛnda hemɔ shɔ. Etena kakatakome lɛkɔ, lakandama la wɔma lo menda woke wa lopitadi lakɔ. Awui waki wolo lɛkɔ, waa masɛlɛ wakaminya divo ndo wakandɔtsha inifɔrmɛ wa lɛkɔ. Lakayambolaka lalela nte: ‘Onde layokoka mbikikɛ awui anɛ?’
LAMBOSHIHODIA DIA JEHOWA EKƆ LO KIMANYIYAMI
Lam’ele ambutshi ami wakambetsha dia kambɛ Jehowa, lakatone nsala waa selemɔnyi y’aseka Mupɛ yakasalemaka lo lopitadi lɔsɔ. Koko, waa masɛlɛ koshihodiaka lande na kakamatonaka dui sɔ. Lakalɔmbɛ Jehowa diaha nde tshikami ndo kombet’edja, lakoke dia nde ekɔ lo kokɛmi oko watodingaka ombutshi wa ngandji ɔnande lonya.
Ambutshi ami waki la lotshungɔ la ndjomendaka yema Lushi la samalo. Vɔ wakambelaka ekanda walembetshiya Bible dia dimi ndjadiaka l’oyango wa nkeketsha mbetawɔ kami. Lɛkɔ, ndooko ɔna laki la lotshungɔ la monga la dibuku diande hita, koko waa masɛlɛ waketawɔ dia dimi monga l’ekanda ɛsɔ ndo Bible kami kakamadiaka lushi tshɛ. Ndo nto, lakasawolaka l’ana wa wamato akina awui wendana la elongamelo kami ka nsɛna pondjo pondjo lo paradiso ka la nkɛtɛ lɛnɛ ele ndooko onto layonga la hemɔ. (Ɛnyɛlɔ 21:3, 4) Kaanga mbakimi la paa ndo mbakamayaokaka opoko lo tena dimɔtshi, laki l’ɔngɛnɔngɛnɔ nɛ dia mbetawɔ ndo wɛkamu ami le Jehowa wakatatetemalaka nkeketala.
L’ɔkɔngɔ wa ngɔndɔ shamalo, adɔkɔtɛlɛ wakambutɛ dia nkalola la ngelo. Kaanga mbakimi kɔkɔnɔ, laki l’ɔngɛnɔngɛnɔ dia nkalola le ambutshi ami. Asɔnga ami wakaseketana ndo lakaleke monga la paa. Etena kakamakotsha ɛnɔnyi dikumi l’ɛmɔtshi, lakaleke monga wɔdu. Koko, etena kakamakotsha ɛnɔnyi 14, lakalongola batisimu ndo lakɔshi yɛdikɔ ya kambɛ Shɔmi lele l’olongo lo ndjela akoka ami. Koko, lo tena dimɔtshi lakayaokaka oko nde ambokalɛ. Lakawotɛka lo dɔmbɛlɔ ɔnɛ: “Lande na paka dimi? Lam’alangɛ ɔkɔnɔya. Ngande wamendayɛ lasowa nganɛ?”
Etena kakamakome osekaseka, lakaleke monga la paa. Lakahombe mbetawɔ dia halɔkɔnɔ. Ndooko wahɔ wakamakoke nkondja lo ndjaɛdika l’angɛnyi ami waki la yoonge ya dimɛna ndo wakangɛnangɛnaka la lɔsɛnɔ. Lakayaɔsaka oko ɛngɔ k’anyanya ndo lakokaka sɔnyi k’efula. Koko, ase nkumbo kami ndo angɛnyi ami wakatetemala sukɛmi. La lowando tshɛ dimi mbohɔka Alicia lombole ɛnɔnyi 20 lakakome ɔngɛnyi ami wa mɛtɛ. Nde akakimanyiya diaha dimi ndeka ndjakiyanya l’ɔtɛ wa hemɔ kami ndo dia dimi ndjasha le anto akina lo dihole dia mbidjaka yimba paka l’ekakatanu ami.
KƐNƐ KAKAKIMANYIYA DIA MONGA LA LƆSƐNƆ LELE L’OYANGO
Etena kakamakotsha ɛnɔnyi 18, lakayokita nto baka la hemɔ ndo kaanga ntshɔ lo nsanganya y’Akristo akanɛndjaka efula. Koko, lakakambaka la “wenya wakamayaokaka yema yanga” dia mbeka Bible la ngelo. Dibuku dia Jɔbɔ ndo di’Osambu diakakimanyiya dia nshihodia ɔnɛ mbeyaka monga ko aha mbala tshɛ mbayotokokɛka Jehowa Nzambi oma l’ekakatanu wa lo demba, koko nde tokeketshaka. Woho wakamalɔmbaka mbala la mbala akakimanyiya dia monga la “wolo woleki wɔnɛ wokongaka l’onto” ndo la “wɔladi wa Nzambi woleki tokanyi tshɛ.”—2 Kɔrɛtɔ 4:7; Filipɛ 4:6, 7.
Etena kakamakotsha ɛnɔnyi 22, lakahombe mbetawɔ dia kɔsa k’etshimbi mbambotshikala ekolo ami wa lɔkɛndɔ. Lakokaka wɔma ɔnɛ anto wayotatɛ tanganɛmi lo menda dimi womoto ko lekɔ lo teteta lo kɔsa k’etshimbi. Koko, kɔsa k’etshimbi “kakamahetshaka” kakayokimanyiya dia nsala awui efula ndo tɔ kakayonga tshondo y’ɔtshɔkɔ le mi. Isabel w’ɔngɛnyi ami akambutɛ dia dimi ndjadjɛ oyango wa nsambisha wenya 60 lo ngɔndɔ kɛmɔtshi kaamɛ la nde.
Oma l’etatelo, lakafɔnyaka dia kanyi shɔ yaki kɔlɔ. Koko, lakalɔmbɛ Jehowa ekimanyielo ndo l’ekimanyielo k’ase nkumbo ndo k’angɛnyi ami lakakotsha oyango akɔ. Ngɔndɔ kakamɔsaka oko ka wolo kɛsɔ kakashile esadi esadi ndo lakatondoya wɔma ndo sɔnyi kaki la mi. Lakangɛnangɛna olimu ɔsɔ efula diakɔ diele lo 1996, lakɔshi yɛdikɔ ya monga ombatshi mboka wa pondjo dia sambishaka yɛdikɔ ya wenya walɔmbama ngɔndɔ tshɛ. Ɔsɔ aki yɛdikɔ yoleki dimɛna yakamɔshi, nɛ dia kɛsɔ akakimanyiya dia ndjasukanya la Nzambi ndo keketshami lo demba. Ndjasha efula l’olimu w’esambishelo akambisha diaaso dia mbutɛ anto efula awui wendana la mbetawɔ kami ndo nkimanyiya amɔtshi dia nkoma angɛnyi wa Nzambi.
JEHOWA EKƆ LO NTETEMALA SUKƐMI
Lo 2001 l’eleko ka tshitshi, lakasale aksida wa wolo lo kɔmama mutuka ndo lakɔkɔ ekolo akɔ ehende. Etena kakimi l’asa eko la nyɔi lo mbeto ka lopitadi, lakasale dɔmbɛlɔ di’oma k’ɛse otema la dui dia l’ɛse ɔnɛ: “Lam’alangɛ Jehowa, totshikake.” Yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa laasɔ, womoto laki suke la mi akamumbola ɔnɛ: “Onde wɛ ekɔ Ɔmɛnyi wa Jehowa?” Dimi komonga la wolo wa mbokadimola, ko lakasuya tsho l’ɔtɛ. Womoto akɔ akambutɛ ate: “Dimi nyeyaka. Dimi mbadiaka ekanda anyu mbala la mbala.” Ɛtɛkɛta ɛsɔ wakakeketsha efula. Kaanga l’etena ka paa kɛsɔ, lakasambishaka awui wendana la Jehowa. Ɔsɔ ekɔ mɛtɛ tshondo ya diɛsɛ.
Etena kakamoke yema dimɛna, lakatatɛ nsambisha efula. Mama akambetshetshaka lo lopitadi kaanga mbakawabidje sima l’ekolo. Lushi tshɛ takembolaka ɛkɔnyi ɛmɔtshi, tawambola woho wewɔ ndo mbatshikɛ ekanda walembetshiya Bible. Wembwelo ɛsɔ wakanɛndjaka efula, koko Jehowa akambishaka wolo wakimi l’ohomba.
Dimi l’ambutshi ami lo 2003
L’ɛnɔnyi engana weke ka mbeta, lakaleke monga la paa ndo ɔkɛyi wa nyɔi ka papa wakayahatanya wotsho laadiko dia tshuka. Koko, lekɔ lo nsala la wolo dia mɛna akambo la sso di’ɔlɔlɔ. Lo ngande? Etena kakondjami diaaso, dimi salaka la wolo dia monga kaamɛ l’angɛnyi ndo ewotɔ ami ndo dui sɔ kimanyiyakami dia tokonya yimba oma l’ekakatanu ami. Ndo etena kemi dimɛ, dimi mbadiaka, mbekaka Bible kana sambishaka lo telefɔnɛ.
Mbala efula dimi ndjihaka washo ndo mongaka oko onto “lɛɛna” andja w’oyoyo watolaka Nzambi
Dimi salaka nto la wolo dia ngɛnangɛna la towuiwui tɔnɛ, ɛnyɛlɔ yema ya lɔpɛpɛ yakɔmɔla l’elungi kana nsolo k’alɛmbɔlɛmbɔ. Dimi mbishaka Jehowa losaka l’ɔtɛ w’awui asɔ. Nsala shɛkɛsɛkɛ kimanyiyakami nto efula. Lushi lɔmɔtshi etena kakiso l’esambishelo, ɔngɛnyi ami ɔmɔtshi lakatapusaka lo kɔsa k’etshimbi akemala yema dia mfunda dui dimɔtshi. La nshashimuya, lakatatɛ mpolɔ l’oholola la lowango l’efula ndo lakatɔtɛtamaka lo mutuka ɔmɔtshi wakemala. Sho tshɛ taki la lonyangu, koko etena kakatɛnyi dia ndooko dui dia wolo diakasalema, takakite saki la tɔɔla.
Ekɔ awui efula wahamakoke nsala. Koko dimi mbaɔsaka oko awui wayomoyosala lo nshi yayaye. Mbala efula dimi ndjihaka washo ndo mongaka oko onto “lɛɛna” andja w’oyoyo watolaka Nzambi. (2 Petero 3:13) Dimi kanyiyaka etena kayomonga la yoonge ya dimɛna, kayomɔkɛndakɛnda ndo kayomɔngɛnangɛna la lɔsɛnɔ tshɛ lo tshɛ. Dimi ngɛnangɛnaka ɛtɛkɛta wa nkumekanga Davidɛ wata ɔnɛ: “Ulungameli [le Jehowa]; uyali la wulu, utema aye ayali la dihunga.” (Osambu 27:14) Kaanga mbataleke demba diami monga wɔdu, Jehowa ekɔ lo mbishami wolo. Lekɔ lo ntetemala monga la wolo kaanga mbemi la demba dia wɔdu.
a Polyarthrite Juvénile ekɔ hemɔ ka l’asɔnga k’ana w’akɛnda kahakɔnɔ. Tɔ ndɔshanaka la tɔtshɔngu ta lo demba tatokokɛ oma lo hemɔ ndo tɔ ndanyaka tenyi dia demba dimɔtshi, mbishaka paa ndo nɛndjaka asɔnga.