Ngande wahombaso “nkadimola onto tshɛ”?
“Nyotondjake nshi tshɛ ɛtɛkɛta w’amɛna . . . dia nyu mbeya woho wahombanyu nkadimola onto tshɛ.”—KƆL. 4:6.
1, 2. a) Sha ɛnyɛlɔ kɛnya ohomba wa mbokaka ambola w’amɛna. (Enda osato wele lo mbɔtwɛlɔ.) b) Lande na kahatahombe mboka wɔma etena katokawɔ ambola?
AMBETA ɛnɔnyi ɛmɔtshi, kadiyɛso kɛmɔtshi akakɛtshanyaka l’omɛnde lele bu Okristo akambo wa lo Bible. Lo nshi yakete, omɛnde ɔsɔ aki onto la woke l’ɔtɛmwɛlɔ ɔmɔtshi. Omɛnde akawotɛka dia nde mbetawɔka wetshelo wa Losato l’osanto. Etena kakɛnyi kadiyɛso dia ondo omɛnde koshihodiaka kɛnɛ tshɛ kendana la wetshelo ɔsɔ, nde akawombola la ɔkɔmi tshɛ ate: “Onde wɛ mbetawɔka dia Nzambi ekɔ Nzambi, Yeso ekɔ Nzambi ndo nyuma k’ekila ekɔ Nzambi ndo ɔnɛ sho bu la Nzambi shato koko paka Nzambi ɔtɔi?” Omɛnde akookadimola la diambo tshɛ ate: “Dimi haletawɔ kɛnɛ katayɛ kɛsɔ.” Kɛsɔ akayaakonya dia vɔ nkɛtshanya lo kɛnɛ kele mɛtɛ lo dikambo dia Nzambi.
2 Ɔkɔndɔ ɔsɔ tɛnyaka ohomba wa sɔnaka ndo mbokaka ambola l’ɔkɔmi. Vɔ tɛnyaka nto dia hatohombe mboka wɔma naka wambotoka ambola wendana la Losato l’osanto, ifɛrnɔ, kana eongelo k’Otungi. Naka sho ndjaɛkɛ le Jehowa ndo lo wetshelo watoshande, kete tayonga l’akoka wa mbishaka ekadimwelo wakoka mbetawoya ndo minanda etema w’ampokami aso. (Kɔl. 4:6) Nyɛsɔ tɔsɛdingole woho watokadimolaka apandjudi wa tomanamana ambola wa ngasɔ. Tayɛna woho wa 1) mbokaka ambola dia mbeya kɛnɛ kele l’etema w’ampokami aso 2) kanaka la wɔ yimba lo ndjela kɛnɛ kata Bible 3) nkambaka la bɛnyɛlɔ dia nsukɛ kɛnɛ kataso.
TOOKE AMPOKAMI ASO AMBOLA DIA MBEYA KƐNƐ KELE L’ETEMA AWƆ
3, 4. Lande na kele ekɔ ohomba mboka ompokami aso ambola dia mbeya dietawɔ diawɔ? Sha ɛnyɛlɔ.
3 Ambola koka tokimanyiya dia mbeya dietawɔ diele l’ompokami aso. Lande na kele ekɔ ohomba mbokaka ambola? Tukedi 18:13 mbutaka ɔnɛ: “Le untu latukadimulaka diui ntundu ndi atuki dikambu, ekadimwelu kandi katuweteka enginya ndu katuwutshaka sonyi.” Diakɔ diele, la ntondo ka sho ndjosha onto okadimwelo lo dimbola diotokinde, ekɔ ohomba sho mbeya ntondo dietawɔ diele la nde nɛ dia sho mbeyaka ndjetsha wenya wetshetsha dia nyanga dia monola kanyi yele bu la nde.—1 Kɔr. 9:26.
4 Ohɔsa dia wɛ ekɔ lo nkɛtshanya l’onto ɔmɔtshi lo kɛnɛ kendana la ifɛrnɔ. Aha anto tshɛ mbeetawɔ dia ifɛrnɔ ekɔ dihole diasoyama anto lo dja. Efula mbetawɔka dia ifɛrnɔ kɛdikɛdi mangana la Nzambi. Ɛnyɛlɔ, sho koka mbombola ɔnɛ: “Lam’ele anto efula wokongaka la tokanyi totshikitanyi lo kɛnɛ kendana la ifɛrnɔ, onde dimi koka mbeya kanyi yayɛ lo dui sɔ?” L’ɔkɔngɔ wa sho mpokamɛ okadimwelo ande, sho koka ndjowɛnya kɛnɛ kata Bible lo dikambo sɔ.
5. Ngande wakoka ambola tokimanyiya dia mbeya dietawɔ diele l’onto?
5 Ambola wa l’ɔkɔmi tokimanyiyaka dia sho mbeya lande na ketawɔ ompokami aso kɛnɛ ketawɔnde. Ɛnyɛlɔ, ahombayɛ nsala naka ompokami ayɛ ambokotɛ dia nde bu la mbetawɔ le Nzambi? Wɛ mbeyaka mfɔnya esadi eto dia onto ɔsɔ akasɛngiyama la wetshelo w’ohilwelo. (Osam. 10:4) Kɛnɛ kele mɛtɛ ele, anto amɔtshi bu la mbetawɔ le Nzambi l’ɔtɛ wɛnawɔ anto amɔtshi wasowa kana etondo awɔ vɔamɛ. L’ɔtɛ wa dikambo sɔ, vɔ mbeyaka ndjɛna wolo mbetawɔ dia Otungi wa ngandji ekɔ. Naka ompokami aso ekɔ lo mbidja taamu dia Nzambi ekɔ, sho koka mbombola ɔnɛ: “Etena kakɔna kakayatatɛ monga l’ekanelo kɛsɔ?” L’ɔkɔngɔ wa nde tokadimola, sho koka mbombola dia mbeya kɛnɛ kamboyookonya dia nde mbuta ɔnɛ Nzambi bu. Okadimwelo ande ayotokimanyiya dia sho mbeya woho wa mbokimanyiya.—Adia Tukedi 20:5.
6. Ahombaso nsala l’ɔkɔngɔ wa sho mboka onto dimbola?
6 L’ɔkɔngɔ wa mbooka dimbola, sho pombaka mpokamɛ okadimwelo ande ndo ndjadja lo dihole diande. Ɛnyɛlɔ, onto ɔmɔtshi mbeyaka totɛ dia mpokoso kɛmɔtshi mbamboyookonya diaha nde mbetawɔ ɔnɛ Otungi ekɔ. La ntondo ka sho mbɛɛnya dia Nzambi ekɔ, ayoleka dimɛna sho mbosamba ndo mbɛɛnya dia keema kɔlɔ sho ndjambola lande na kasowaso. (Hab. 1:2, 3) Solo dia lotutsha ndo ngandji, koka mbisha ompokami aso nsaki ka nde ntetemala mbeka.a
TOKANE LA WƆ YIMBA LO NDJELA KƐNƐ KATA BIBLE
Kakɔna kayotokimanyiya dia sho ndeka nkondja etombelo w’ɛlɔlɔ l’esambishelo? (Enda odingɔ 7)
7. Ahombaso nsala dia sho nkondja etombelo w’ɛlɔlɔ l’esambishelo?
7 Tɔsɛdingolake woho wakokaso nkana l’onto yimba lo ndjela kɛnɛ kata Bible. Bible mbele ehomɔ ka ntondo kakamba la so l’esambishelo. Tɔ tokimanyiyaka dia sho monga “l’akoka tshɛ ndo la kɛnɛ tshɛ kahombama dia nsala olimu w’ɔlɔlɔ tshɛ.” (2 Tim. 3:16, 17) Dia sho nkondja etombelo w’ɛlɔlɔ l’esambishelo, aha paka sho mbadisha lokaka l’avɛsa koko sho pombaka nembetshiya avɛsa dimɛna. (Adia Etsha 17:2, 3.) Tɔsɛdingole awui asato wayela anɛ:
8, 9. a) Naa yoho mɔtshi yakokaso nkana yimba l’onto l’etawɔ ɔnɛ Yeso ekɔ popo la Nzambi? b) Onde wɛ ekɔ la yoho kina ya nkana yimba l’onto lata dia Yeso ekɔ popo la Nzambi?
8 Dui 1: Ompokami aso ambototɛ dia Yeso mbɛdima la Nzambi. Naa avɛsa wakokaso mbosha dia nkana la nde yimba? Sho koka mbɔlɔmba dia nde mbadia Joani 6:38, lɛnɛ ata Yeso ɔnɛ: “Dimi lakaye oma l’olongo dia ndjosala, aha lolango lami, koko lolango la Ɔnɛ lakatome.” L’ɔkɔngɔ wa nde mbadia divɛsa sɔ, sho mbeyaka mbombola ɔnɛ: “Naka Yeso mbele Nzambi, ko akɔna akootome? Shi onto akɔ pombaka ndeka Yeso? Oko wadieyayɛ, otomi ndeka otomami.”
9 Kana sho koka mbadia la nde Filipɛ 2:9, lɛnɛ akɛnya Pɔɔlɔ kɛnɛ kakasale Nzambi l’ɔkɔngɔ wa Yeso mvɔ ndo mbolɔ. Divɛsa diakɔ mbutaka ɔnɛ: “Diakɔ diele Nzambi akawodiya lo dihole dia laadiko ndo la ngandji tshɛ nde akawosha lokombo lele laadiko dia nkombo nkina tshɛ.” Dia nkimanyiya ompokami aso dia nde nkana yimba la kɛnɛ kata divɛsa sɔ, sho koka mbombola ɔnɛ: “Otondongaka Yeso aki popo la Nzambi la ntondo ka nde mvɔ, ko Nzambi ndjowodiya nto lo dihole dia laadiko l’ɔkɔngɔ wa eolwelo ka nde, shi tshike Yeso otoleka Nzambi?” Ngande wakoka onto ndeka Nzambi? Naka ompokami aso mbɔsaka Bible la nɛmɔ ndo ekɔ l’otema w’ɔlɔlɔ, kete ekanelo ka ngasɔ kayowokimanyiya dia nde ntshikitanya kanyi yande.—Ets. 17:11.
10. a) Ngande wakokaso nkana yimba l’onto letawɔ wetshelo w’ɔnɛ anto wa kɔlɔ tshɔka l’ifɛrnɔ? b) Mbɔtwɛlɔ kakɔna katoyolekaka nkamba la tɔ dia nsambisha wanɛ wetawɔ wetshelo ɔsɔ?
10 Dui 2: Ompokami aso hetawɔ wetshelo w’ɔnɛ anto wa kɔlɔ hawosoyama lo dja ya pondjo. Mbeyaka monga ko nde hetawɔ wetshelo ɔsɔ l’ɔtɛ wakombolande di’anto wa kɔlɔ nongola dilanya lo etsha awɔ wa kɔlɔ. Ngande wakokaso nkana yimba l’onto lele l’ekanelo ka ngasɔ? Sho koka mboshikikɛ ɔnɛ weho akɔ tshɛ, anto wa kɔlɔ wayolongola dilanya. (2 Tɛs. 1:9) Oma laasɔ, wɛ koka mbaadiyɛ Etatelu 2:16, 17, avɛsa wata ɔnɛ difuto dia pɛkato ele nyɔi ndo wɛ koka mbolembetshiya ɔnɛ oma lo tshimbo ya pɛkato ka Adama anto lo tshɛ kawɔ wakahowɔ pɛkato. (Rɔmɔ 5:12) Wɛ koka mbolembetshiya ɔnɛ avɛsa asɔ hawɛnya dia Nzambi soyaka anto lo dja ya pondjo. Oma laasɔ, ko wɛ mbombola ɔnɛ: “Otondongaka Nzambi akeyaka dia Adama la Eva wayotosoyamaka lo dja ya pondjo shi tshike takandakoke mbaewola la ntondo?” Kana mbadiyɛ Etatelu 3:19 divɛsa diɛnya dia Nzambi akaafundɛ dilanya dia nyɔi koko aha dia dja ya pondjo. Nzambi akatɛ Adama dia nde ayokalola lo ditshu. Sho mbeyaka mbombola ɔnɛ: “Onde aki dimɛna dia Nzambi mbutɛ Adama ɔnɛ wɛ ayokalola lo ditshu naka nde akeyaka dia l’ifɛrnɔ mbatandatshu?” Naka ompokami aso ekɔ l’ekanelo k’ɔlɔlɔ, kete dimbola sɔ mbeyaka mbotshutshuya dia nde nyomoleka nsɛdingola wetshelo ɔsɔ.
11. a) Naa yoho mɔtshi yakokaso nkana yimba l’onto letawɔ ɔnɛ anto w’ɛlɔlɔ tshɔka l’olongo? b) Mbɔtwɛlɔ kakɔna katoyolekaka nkamba la tɔ dia nsambisha wanɛ wetawɔ wetshelo ɔsɔ?
11 Dui 3: Ompokami aso mbetawɔka wetshelo w’ɔnɛ anto w’ɛlɔlɔ tshɔka l’olongo. Wetshelo ɔsɔ mbeyaka monga la shɛngiya le ompokami aso lo woho wɔsande kɛnɛ kata Bible. Ɛnyɛlɔ, tɔshi dia tambɔɔlɔmba dia nde mbadia Ɛnyɛlɔ 21:4. (Adia.) Nde mbeyaka totɛ di’anto wayotokondja ɛtshɔkɔ watɛkɛtama lo divɛsa sɔ l’olongo. Ko ngande wakokaso nkana la nde yimba? Lo dihole dia mbosha avɛsa akina, sho koka nkotola yambalo yande lo etelo kele lo divɛsa diakɔ kata ɔnɛ “nyɔi hatoyala nto.” Sho koka ndjowombola ɔnɛ: Onde vɔ koka minya ɛngɔ kele bu? Nde mbeyaka nkadimola ɔnɛ keema. Oma laasɔ, ko sho ndjowotɛ ɔnɛ nyɔi bu l’olongo ndo paka anto wa la nkɛtɛ mbavɔ. Mbokɛmaka laasɔ dia ɛtshɔkɔ watɛkɛtama lo Ɛnyɛlɔ 21:4 wayonga la nkɛtɛ.—Osam. 37:29.
TOKAMBE LA BƐNYƐLƆ DIA NSUKƐ KƐNƐ KATASO
12. Lande na kakakambaka Yeso la bɛnyɛlɔ?
12 Laadiko dia ambola, Yeso akakambaka ndo la wɛɛla kana la bɛnyɛlɔ l’esambishelo. (Adia Mateo 13:34, 35.) Bɛnyɛlɔ diaki Yeso diakookimanyiyaka dia mbeya kɛnɛ kaki l’etema w’ampokami ande. (Mat. 13:10-15) Diɔ diakookimanyiyaka dia wetshelo ande monga wɔdu ndo kakatshiyama lo timba t’ampokami ande. Ko bɛnyɛlɔ dia ngande diakokaso kambaka la diɔ?
13. Ngande wakokaso nkana l’onto yimba dia mbɛɛnya ɔnɛ Nzambi ndeka Yeso?
13 Bɛnyɛlɔ dia wɔdu mongaka nshi tshɛ l’etombelo w’amɛna. Ɛnyɛlɔ, etena kalangaso nsawola l’ompokami aso dia mbɛɛnya ɔnɛ Nzambi ndeka Yeso, sho koka nkamba l’ɛnyɛlɔ kɛnɛ lo mbotɛ ɔnɛ: Nzambi nde la Yeso kambaka la diɔtɔnganelo diele lam’asa ase nkumbo dia mɛnya diɔtɔnganelo diele lam’asawɔ vɔ ahende. Ɛnyɛlɔ Nzambi mbelɛka Yeso ɔnɛ Ɔnande ndo Yeso mbeelɛka ɔnɛ Papa. (Luka 3:21, 22; Jni. 14:28) Oma laasɔ, sho koka mbombola ɔnɛ: “Ɛnyɛlɔ kakɔna kakoka nkamba la yɛ dia mɛnya ɔnɛ anto ahende wa lo nkumbo ɔtɔi wekɔ popo?” Nde koka tosha ɛnyɛlɔ k’ana w’otema ɔtɔi kana k’ana wa waasa. Oma laasɔ, sho koka mbombola ɔnɛ: “Naka sho anto kambaka la ɛnyɛlɔ ka ngasɔ esadi eto, kete hoke Yeso laki Ombetsha a Woke? Lo dihole dia nsala ngasɔ, Yeso akɛnya dia Nzambi ekɔ She. Nde akɛnya dia Nzambi ekɔ la lowandji looleki ndo nde bu l’etatelo oko Yeso.”
14. Naa ɛnyɛlɔ kɛnya dia Nzambi hakoke mbetawɔ dia Diabolo soyaka anto lo ifɛrnɔ?
14 Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ kekina. Anto amɔtshi mbetawɔka ɔnɛ Satana mbele ‘owandji’ wa ifɛrnɔ. Dia mɛnya ombutshi ɔmɔtshi ɔnɛ Nzambi hakoke nkamba la Diabolo dia soyaka anto lo ifɛrnɔ, sho koka nkana la nde yimba ɔnɛ: “Ohɔsa di’ɔnayɛ ɔmɔtshi aya mpatɔki. Kakɔna kayoyosala?” Ondo nde mbeyaka totɛ ate layowongola ndo layodja welo diaha nde ntetemala ntsha kɔlɔ. (Tuk. 22:15) Oma laasɔ, sho koka mbombola ɔnɛ: “Naka ɔna tetemalaka paka la nsala kɔlɔ, kakɔna kayoyosala?” Ambutshi efula kadimolaka ɔnɛ l’etena kɛsɔ, paka mbosha dilanya. Sho koka nkotsha ɔnɛ: “Ko kakɔna kayoyosala naka wɛ amboshihodia ɔnɛ otunyi ayɛ ɔmɔtshi mbasala di’ɔnayɛ kɔtɔmbɔkwɛ?” Aha la taamu, ambutshi efula wayoka onto la ngasɔ nkɛlɛ. Dia nsukɛ ɛnyɛlɔ kɛsɔ, sho koka mbombola ɔnɛ: “Ko naka otunyi ayɛ mbatɔmbɔsha ɔnayɛ, onde wɛ koka mbɔlɔmba dia nde koshɛnde dilanya?” Aha la taamu, nde ayota ate ndooko. Diakɔ diele, Nzambi hakoke nkamba la Satana dia mbisha anto ande dilanya nɛ dia Satana mbatshutshuya anto dia vɔ nsala awui wa kɔlɔ.
TONGE LA WƐDIMO
15, 16. a) Lande na kahatahombe nongamɛ ɔnɛ onto tshɛ lasambishaso ayetawɔ? b) Onde paka sho mbongi apandjudi wa tomanamana ko sho nkondja etombelo w’amɛna l’esambishelo? Lembetshiya. (Enda ndo kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ “Ehomɔ katokimanyiya dia nkadimola.”)
15 Sho mbeyaka di’aha anto tshɛ wasambishaso mbayetawɔ losanga la Diolelo. (Mat. 10:11-14) Anto mbeyaka ntona tohokamɛ oyadi tekɔ lo nkamba la ambola w’amɛna, tekɔ lo nkana la wɔ yimba ndo tekɔ lo nkamba la bɛnyɛlɔ di’amɛna. Kaanga mbaki Yeso Ombetsha a Woke woleki tshɛ, paka anto yema tshitshɛ tsho mbaketawɔ wetshelo ande.—Jni. 6:66; 7:45-48.
16 Lo wedi okina, kaanga mbakokaso mfɔnya ɔnɛ sho bu apandjudi wa tomanamana, sho koka nkondja etombelo w’amɛna l’esambishelo. (Adia Etsha 4:13.) Bible toshaka eshikikelo k’ɔnɛ “wanɛ tshɛ [wele] suke dia mbetawɔ akambo wa mɛtɛ wakonya lo lɔsɛnɔ la pondjo” wayetawɔ lokumu l’ɔlɔlɔ. (Ets. 13:48) Etena kasambishaso, sho pombaka monga la ɛnɛlɔ k’ɔlɔlɔ k’akambo le so shwamɛ ndo le anto wasambishaso. Naka sho mbetawɔ olowanyelo watosha Jehowa, kete ndo sho ndo wanɛ wasambishaso tayoshimbamɛ. (1 Tim. 4:16) Jehowa koka tokimanyiya dia sho mbeya woho wa “nkadimola onto tshɛ.” Lo sawo diayela tayɛna ɔnɛ, dia sho nkondja etombelo w’amɛna l’esambishelo, sho pombaka salɛka ampokami aso kɛnɛ kalangaso vɔ tosalɛ.
a Enda sawo diele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Onde onto kokaka monga la mbetawɔ le Otungi?” diakatondjama lo Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka ntondo 1, 2010.