Tɛnya Kɔlamelo y’Okristo Etena Katshanyema Owotɔ Aso Ɔmɔtshi oma l’Etshumanelo
1. Dikambo diakɔna diokoki mbidja kɔlamelo y’Okristo l’ohemba?
1 Dimama diele lam’asa ase nkumbo mbeyaka monga wolo efula. Dimama sɔ mbidjaka Okristo l’ohemba etena katshanyema olonganyi, ɔna, ombutshi, kana owotɔ okina oma l’etshumanelo kana etena kayatondjande ndamɛ oma lɔkɔ. (Mat. 10:37) Ngande wahomba Okristo wele la kɔlamelo sɛna nde l’owotɔ wa ngasɔ na? Onde otshikitanu ɔmɔtshi wayonga naka sho mbidjasɛ l’onto ɔsɔ dihole ɔtɔi? Ntondotondo, totokenda kɛnɛ kata Bible lo dikambo sɔ, mbut’ate atɔndɔ wendana l’anto wambotshanyema oma l’etshumanelo ndo la wanɛ wamboyatondja vamɛ oma lɔkɔ.
2. Lo ndjela kɛnɛ kata Bible, ngande wahomba Akristo mbɔsa wanɛ wambotshanyema oma l’etshumanelo na?
2 Woho Wahombaso Mbɔsa Wanɛ Wambotshanyema oma l’Etshumanelo: Ɔtɛkɛta wa Nzambi nɔmbaka Akristo di’aha mɛngɔla kana mbekesanɛ l’onto lambotshanyema oma l’etshumanelo: “Keli dimi lakanyufundela nti: Tanyosohanaki la unyanyu, naka ndi eko umunanyi, kuyanga kanga okomiya, kuyanga otemodi a dikishi, kuyanga otenganyi, kuyanga umbidjoki a wanu, kuyanga opotwanyi tanyolekaki l’untu oso. . . . Nyunya untu a kolo oso uma l’atei anyu.” (1 Kor. 5:11, 13 sho mbɛnganyisha alɛta ango.) Ɛtɛkɛta waki Yeso wofundami lo Mateu 18:17 mendanaka nto la dikambo sɔ: “[Onto lambotshanyema oma l’etshumanelo] ayali uku usi wudja le ye, la uku ulungudi w’elambu.” Ampokami waki Yeso wakeyaka di’ase Juda wa lo nshi shɔ komongaka la diɔtɔnganelo vɔ l’ase Wedja ndo vɔ kombokanaka l’anungodi w’elambo wele wakɔnywamaka. Diakɔ diakewolaka Yeso ambeki ande di’aha vɔ mbekesanɛ l’anto wambotshanyema oma l’etshumanelo.—Enda Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka Divwa 15, 1981, odingɔ 18-20.
3, 4. Diɔtɔnganelo diakɔna diahahombe monga lam’asaso l’anto wambotshanyema oma l’etshumanelo na?
3 Kɛsɔ nembetshiyaka di’Akristo wa kɔlamelo hawohombe sawola akambo wa lo nyuma vɔ l’onto tshɛ lambotshanyema oma l’etshumanelo. Koko ekɔ akambo akina efula walɔmbama. Ɔtɛkɛta wa Nzambi mbitaka dia ‘hahombe ndɛ kâmɛ l’onto la ngasɔ.’ (1 Kor. 5:11) Ɔnkɔnɛ, sho lawɔ mbewɔka diɔtɔnganelo dia l’onto lambotshanyema oma l’etshumanelo. Dikambo sɔ nembetshiyaka nto dia hatohombe monga kâmɛ l’onto la ngasɔ lo dambo, lo tɔkɛnyɔ tɔmɔtshi, mɛngɔla la nde kana monga la nde mɛsa ɔtɔi wonya w’olelo oyadi la ngelo kana lo rɛstora.
4 Kakɔna kayotota lo kɛnɛ kendana la sawo dia l’onto lambotshanyema oma l’etshumanelo na? Kânga mbele Bible hatɛkɛta awui tshɛ wendana la dikambo sɔ, 2 Joani 10 tokimanyiyaka dia mbeya lokanyi laki Jehowa lo dikambo sɔ lo mbuta ɔnɛ: “Naka untu omotshi ambuya le nyu la wetshelu waha wetshelu one, tanyûlungulaki lu luudu, tanyuwemulaki.” Lo nembetshiya divɛsa nɛ, Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka Dikumi l’Ahende 15, 1981 lo Falase, lɛkɛ 23, mbutaka ɔnɛ: “Mbisha onto ‘mɔyɔ’ oto kokaka monga nna dia ntondo diayoyonyokonya lo sawo ndo dia nyu mbekesanɛ. Onde sho kokaka takola nna dia ntondo sɔ sho l’onto lambotshanyema oma l’etshumanelo?”
5. Etena katshanyema onto oma l’etshumanelo, kakɔna kayashishɛnde?
5 Tshoto y’Etangelo yakɔ yamɛ shɔ mbutaka to lo lɛkɛ 29 ɔnɛ: “Sho pombaka mbeya di’Okristo wayakimɔ lo tsha pɛkato polo ndo lo nde mbitshanyema oma l’etshumanelo ndjashishɛka akambo efula: diokanelo diele lam’asande la Nzambi; dihole diaki lande l’etshumanelo k’Akristo kele l’ɔngɛnɔngɛnɔ; diokanelo diaki lam’asande l’anango wa l’etshumanelo ndo etenyi ka woke ka diɔtɔnganelo diaki lam’asande l’ase nkumbo kande wele Akristo.”
6. Onde Okristo nɔmbamaka dia pembola diɔtɔnganelo tshɛ lam’asande l’ose nkumbo lambotshanyema oma l’etshumanelo lodjashi la nde luudu ɔtɔi? Lembetshiya.
6 Naka Tekɔ lo Mbidjasɛ l’Onto Dihole Ɔtɔi: Onde dikambo sɔ nembetshiyaka ɔnɛ Akristo wodjashi luudu ɔtɔi vɔ l’ose nkumbo lambotshanyema oma l’etshumanelo hawohombe tɛkɛta la nde, ndɛ kâmɛ la nde, ndo kamba kâmɛ la nde elimu awɔ wa lushi la lushi ? Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka Nɛi 15, 1991, lo nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi ka lo lɛkɛ 22, mbutaka ɔnɛ: “Naka ose nkumbo kɛmɔtshi k’Okristo ambotshanyema oma l’etshumanelo, kema kɔlɔ nde tetemala la kamba elimu wa la ngelo wa lushi la lushi oko wokondokambaka.” Ɔnkɔnɛ ase nkumbo mbakoka mbɔsa yɛdikɔ y’ɔnɛ kema ohomba tona dia ndɛka kâmɛ la nde kana kambaka la nde kâmɛ elimu wa lushi la lushi. Koko, vɔ hawohombe mɛnya anto akina dia woho wa diɔtɔnganelo diaki lam’asawɔ la nde la ntondo ka nde mbitshanyema mbele lawɔ otsha lende polo ndo l’ɔkɔngɔ wa nde mbitshanyema oma l’etshumanelo.
7. Ngande watshikitana diɔtɔnganelo dia lo nyuma l’atei wa nkumbo etena katshanyema ose nkumbo ɔmɔtshi oma l’etshumanelo?
7 Koko, Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka Dikumi l’Ahende 15, 1981, lɛkɛ 26, mɛnyaka lo kɛnɛ kendana l’onto lambotshanyema oma l’etshumanelo ɔnɛ: “Diɔtɔnganelo dia lo nyuma diaki lam’asande l’ase etshumanelo diambohembɔ. Ɔsɔku mbediɔ ndo lo kɛnɛ kendana la diɔtɔnganelo diele lam’asande l’ewotɔ ande, mbidja ndo wanɛ wodjashi la nde luudu ɔtɔi. . . . Diɔtɔnganelo dia lo nyuma diaki l’atei wa nkumbo diayotshikitana. Ɛnyɛlɔ, naka omi mbambotshanyema oma l’etshumanelo, kete wadɛnde l’anande hawotoyaoka dimɛna naka nde nɔmbɔla wekelo wa Bible wa lo nkumbo kana wadielo wa Bible ndo dɔmbɛlɔ. Naka nde nangaka sala dɔmbɛlɔ, oko wonya w’olelo, nde koka sala dikambo sɔ lo luudu lande hita. Koko ase nkumbo akina kokaka sala dɔmbɛlɔ diawɔ hita l’atei w’otema. (Tuk. 28:9; Osam. 119:145, 146) Ko kayotota naka ose nkumbo lambotshanyema oma l’etshumanelo nangaka monga lâwɔ wonya wasala ase nkumbo wadielo kana wekelo wa Bible na? Ase nkumbo akina kokaka mbotshika dia nde ndjela wadielo kana wekelo ɔsɔ naka nde hatoyanga dia mbaetsha kana mbisha tokanyi tande l’akambo wa lo nyuma.”
8. Ɔkɛndɛ akɔna wele l’ambutshi w’Akristo lo kɛnɛ kendana l’ɔnawɔ la dikɛnda lodjashi la wɔ luudu ɔtɔi lambotshanyema oma l’etshumanelo?
8 Naka ɔna la l’atei wa nkumbo ambotshanyema oma l’etshumanelo, ambutshi w’Akristo weke paka l’ɔkɛndɛ wa mbowodia. Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka Dikumi l’Ɔtɔi 15, 1988, lɛkɛ 20, mbutaka ɔnɛ: “Oko wayowotetemalaka la mbosha diangɔ dia ndɛ, ahɔndɔ wa ndɔta, ndo ekokelo, mbayowowoshaka wetshelo ndo engwelo lo ndjela Ɔtɛkɛta wa Nzambi. (Tuk. 6:20-22; 29:17) Ambutshi asɔ wele la ngandji kokaka mbeka la nde Bible la ngelo, kânga naka nde ambotshanyema oma l’etshumanelo. Ondo nde mbeyaka kondja ekimanyielo oma lo wekelo wayowosalaka vɔ la nde ato. Kana vɔ mbeyaka mɛna ɔlɔlɔ dia nde monga wonya wasalema wekelo wa lo nkumbo.”—Enda nto lo Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka Dikumi 1, 2001, lɛkɛ 16-17.
9. Polo lo yɛdikɔ yakɔna yahomba Okristo monga la diɔtɔnganelo l’owotɔ wambotshanyema oma l’etshumanelo wahadjashi la nde dihole ɔtɔi?
9 Ewotɔ Wele Hawodjashi Laso Dihole Ɔtɔi: Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka Nɛi 15, 1988, lɛkɛ 28 mbutaka ɔnɛ: “Otshikitanu wekɔ naka onto lambotshanyema kana lamboyatondja ndamɛ oma l’etshumanelo hadjasɛ dihole ɔtɔi nde l’ase nkumbo. Mbeyaka monga ko hatokoke mɛnana ndo l’onto akɔ. Oyadi kânga akambo amɔtshi walɔmba dia nde monga lawɔ wambotomba, paka menda di’aha mbowetaka lo dikambo tshɛ,” lo ndjela dako diaki Nzambi diata ɔnɛ: “Tanyosohanaki l’unyanyu” lambosala pɛkato koko halange ndjatshumoya. (1 Kor. 5:11, sho mbɛnganyisha alɛta ango.) Okristo wa kɔlamelo pombaka sala la wolo di’aha mbɔtɔnɛ tshanana l’owotɔ ɔsɔ kana tetemala mbodja l’akambo w’okanda.—Enda Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka Dikumi l’Ahende 15, 1981, lɛkɛ 28-29, lo Falase.
10, 11. Awui akɔna wahomba Okristo menda la ntondo ka nde mbetawɔ di’ose nkumbo lambotshanyema oma l’etshumanelo kawola la ngelo nto?
10 Tshoto y’Etangelo shɔ kotolaka yambalo yaso oya lo dikambo dikina diakoka tomba: “Kakɔna kahombaso sala naka ose nkumbo, ɛnyɛlɔ ɔna, papa kana mama, ɔnɛ lambotshanyema oma l’etshumanelo ndo lakadjasɛka l’andja wa nkumbo, amboya dia ndjodjasɛ kâmɛ laso na? Ase nkumbo kokaka menda kɛnɛ kahombawɔ sala lo menda woho wele dikambo sɔ. Ɛnyɛlɔ, mbeyaka monga ko ɔnɛ lambotshanyema oma l’etshumanelo, mbut’ate papa kana mama ekɔ la hemɔ kana aya bu l’akoka wa ndjakotshɛ ehomba ande. Lo ndjela Afundelo, anande wele Akristo mbele l’ɔkɛndɛ wa mbokimanyiya. (1 Tim. 5:8) . . . Kɛnɛ kahomba salema etena kɛsɔ nemanɛka l’akambo efula, ɛnyɛlɔ menda kɛnɛ kende mɛtɛ l’ohomba ndo menda dionga diande ndo woho wayasha owandji wa nkumbo dia kotsha ehomba wa nkumbo kande.”—Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka Dikumi l’Ahende 15, 1981, lɛkɛ 27-28 lo Falase.
11 Ndo lo kɛnɛ kendana l’ɔna, sawo diakɔ diamɛ sɔ tetemalaka mbuta ɔnɛ: “Mbala mɔtshi ambutshi w’Akristo waketawɔ di’ɔna lambotshanyema oma l’etshumanelo ɔsɔ kawola lo nkumbo lo tshanda mɔtshi tsho naka ɔnakɔ ambotanema la hemɔ kana la tokanyi. Koko lo weho akɔ tshɛ ambutshi pombaka mbɛdikola akambo wele l’ɔna. Onde ɔna lambotshanyemaka oma l’etshumanelo hayokoka kakianɛ ndjakotshɛ ehomba ande ndamɛ oko wakandasalaka ntondo? Kana onde nde nangaka kalola lo nkumbo nɛ dia lo nkumbo wekɔ la lɔsɛnɔ la dimɛna? Ko ngande wele lɔkɛwɔ la dionga diande? Onde nde ayoyosambiya ase nkumbo dionga sɔ?—Ngal. 5:9.”
12. Na ɛlɔlɔ ɛmɔtshi waya oma lo yɛdikɔ yendana l’otondjelo w’anto wasala pɛkato oma l’etshumanelo?
12 Ɛlɔlɔ Watomba lo Monga la Kɔlamelo Otsha le Jehowa: Mbetawɔ tɛdikɔ tɔsa Afundelo lo kɛnɛ kendana l’onto lambotshanyema oma l’etshumanelo ndo mbewɔ atshi wa pɛkato wahayatshumoya mbelaka ɛlɔlɔ efula. Dikambo sɔ kokɛka pudipudi k’etshumanelo ndo mɛnyaka dia sho nɛnyaka ɛlɛmbɛ wa lâdiko wa lo Bible wendana la lɔkɛwɔ. (1 Pet. 1:14-16) Diɔ tokokɛka oma lo tɔsɛngiya ta kɔlɔ. (Ngal. 5:7-9) Diɔ mbishaka nto otshi wa pɛkato diaaso dia kondja wahɔ w’efula oma lo engwelo kolongodinde, kakoka mbokimanyiya dia monga la “elua wa ki, weli elua w’akambu w’ololo.”—Heb. 12:11.
13. Otshikitanu akɔna wakasalema lo nkumbo kɛmɔtshi ndo etombelo akɔna waki la dikambo sɔ?
13 Oma l’ɔkɔngɔ wa nde pokamɛ sawo dimɔtshi lo losanganya lɔmɔtshi l’otshimbedi, ɔlɔngɔlɔngɔ ɔmɔtshi nde la diasa diande dia womoto wakɛnyi dia vɔ pombaka tshikitanya dionga diaki lawɔ otsha le nyangɛwɔ lakatshanyema oma l’etshumanelo aya yɛdikɔ y’ɛnɔnyi esamalo. Kam’akashile losanganya, ɔlɔngɔ wa pami ɔsɔ akelɛ nyango, ndo l’ɔkɔngɔ wa nde mboshikikɛ dia vɔ mbokaka ngandji, nde akolembetshiya dia vɔ hawotɔtɛkɛtaka la nde nto, onyake paka kana dikambo dimɔtshi diamboleka wolo diambotomba. Kombeta nshi efula, nyangɛwɔ akatatɛ tshɔ lo nsanganya ndo l’ɔkɔngɔ diko wakayokaloyaka l’etshumanelo. Ndo nto, omɛnde laki komonga ombetawudi akayotatɛka mbeka Bible ndo akayobatizamaka.
14. Lande na kahombaso sukɛ la kɔlamelo tshɛ yɛdikɔ yendana l’otondjelo w’anto wasala pɛkato oma l’etshumanelo na?
14 Sukɛ la kɔlamelo tshɛ yɛdikɔ ya l’Afundelo yendana la wotshanyelo w’anto watsha pɛkato oma l’etshumanelo mɛnyaka ngandji kaso otsha le Jehowa ndo sho mbishaka okadimwelo le onto ladjana la nde tɔfwɛfwɛ. (Tuk. 27:11) Lo sala ngasɔ, sho kokaka ndjashikikɛ dia tayokondja ɛtshɔkɔ waki Jehowa. Nkumekanga Davidi akafunde lo kɛnɛ kendana la Jehowa ate: “Dimi kombetola uma l’elembe andi. Le kanga kolamelu, we ndjaenyaka kanga kolamelu.”—2 Sam. 22:23, 26.