SAWO DIA WEKELO 37
OSAMBO 118 “Otosha mbetawɔ k’efula”
Mukanda wakoka tokimanyiya dia mbikikɛ la kɔlamelo tshɛ polo l’ekomelo
‘Sho tetemalaka nkukutɛ polo l’ekomelo eshikikelo kaki la so oma l’etatelo.’—HƐB. 3:14.
KƐNƐ KAYOTEKA
Mukanda wakafundɛ Pɔɔlɔ Akristo w’ase Hɛbɛru wekɔ l’alako w’amɛna watokimanyiya dia mbikikɛ la kɔlamelo tshɛ polo l’ekomelo ka dikongɛ nɛ di’akambo.
1-2. a) Ngande waki lɔsɛnɔ la Judeya etena kakafundɛ ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ ase Hɛbɛru mukanda? b) Lande na kaki mukanda ɔsɔ ohomba efula le wɔ?
AKRISTO w’ase Hɛbɛru wanɛ wakadjasɛka la Jɛrusalɛma ndo la Judeya wakatenyanya tena dia wolo l’ɛnɔnyi wakayelana la nyɔi ka Yeso. Yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ w’etshumanelo k’Akristo kengama, Akristo wakahomana l’ɛhɛnyɔhɛnyɔ wa wolo efula. (Ets. 8:1) Oma laasɔ, ɛnɔnyi 20 l’ɔkɔngɔ, ambeki wa Yeso wakahomana l’ekakatanu wa wolo wendana la ekondjelo l’ɔtɛ wa ndjala kakonge lo wodja. (Ets. 11:27-30) Koko, oya l’ɔnɔnyi wa 61 T.D., Akristo wakasɛnɛ yema l’etena ka wɔladi. L’etena kɛsɔ, Jehowa akatshutshuya ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ dia mbatomɛ mukanda ɔmɔtshi. Alako waki lo mukanda ɔsɔ mbakiwɔ mɛtɛ l’ohomba dia vɔ ndjalɔngɔsɔla lo dikambo dia kɛnɛ kaki suke la mbakomɛ.
2 Mukanda wakafundɛ Pɔɔlɔ ase Hɛbɛru wakaye la wonya nɛ dia wɔladi waki la Akristo takawahombe mbiviya. Pɔɔlɔ akasha Akristo asɔ alako w’eshika wakakoke mbakimanyiya dia mbikikɛ mfɔnu kaki suke la mbakomɛ. Elanyelo ka dikongɛ di’akambo di’ase Juda kakatatshi Yeso, kakayasukanaka. (Luka 21:20) Lo mɛtɛ, oyadi Pɔɔlɔ kana Akristo wakasɛnaka la Judeya, ndooko lakeyaka etena shikaa kakahombe elanyelo kɛsɔ ndja. Koko, Akristo asɔ wakahombe nkamba la etena kakaatshikalɛ dia nkeketsha waonga awɔ wele oko: mbetawɔ ndo ekikelo.—Hɛb. 10:25; 12:1, 2.
3. Lande na kahomba Akristo wa nshi nyɛ mbidja yimba lo yoho ya laande lo mukanda wakafundɛ Pɔɔlɔ ase Hɛbɛru?
3 Tekɔ suke la mfɔnu ka woke koleki kɛnɛ kakahomana l’Akristo w’ase Hɛbɛru. (Mat. 24:21; Ɛny. 16:14, 16) Laasɔ, nyɛsɔ tɔsɛdingole alako amɔtshi w’eshika wakasha Jehowa Akristo asɔ wakoka tokimanyiya sho lawɔ.
“TOSALE LA WOLO DIA MONGA ANTO WAMBOTSHUNDA”
4. Ekakatanu akɔna wakahomana l’Akristo w’ase Juda? (Enda ndo osato.)
4 Akristo w’ase Juda wakahombe nsala etshikitanu wa weke ndo ɔsɔ komonga dui dia wɔdu le wɔ. L’etena kɛmɔtshi, ase Juda waki anto wakasɔnama oma le Jehowa. L’edja k’ɛnɔnyi efula, Jɛrusalɛma aki dihole diakaleke ohomba nɛ dia nkumekanga kaki onyimpala wa Jehowa akalɔmbɔlaka oma lɛkɔ ndo anto wakalangaka ntɛmɔla Jehowa wakasalaka dui sɔ lo tɛmpɛlɔ kaki la Jɛrusalɛma. Ase Juda tshɛ wa kɔlamelo wakayelaka Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ wakalembetshiyamaka oma le ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ. Ɛlɛmbɛ ɛmɔtshi wakendanaka la mbo ya ndɛ, wonyelo wa mpota ndo la diɔtɔnganelo dia l’ase Wedja. Koko l’ɔkɔngɔ wa nyɔi ka Yeso, Jehowa kondjetawɔ nto elambo w’ase Juda. Dui sɔ diakayongaka tshondo y’okakatanu le Akristo w’ase Juda waki la mbekelo ka ndjelaka Ɛlɛmbɛ. (Hɛb. 10:1, 4, 10) Kaanga Akristo amɔtshi wambotshunda, ɛnyɛlɔ oko ɔpɔstɔlɔ Petero, wakasale la wolo dia ndjaɔtɔnganyiya l’etshikitanu ɛsɔ. (Ets. 10:9-14; Ngal. 2:11-14) L’ɔtɛ wa dietawɔ diawɔ di’oyoyo, Akristo asɔ wakasoyama oma le ewandji w’ɔtɛmwɛlɔ w’ase Juda.
Akristo wakahombe nkukutɛ akambo wa mɛtɛ wolo efula ndo ntona tokanyi ta kɔlɔ t’oma le ase ɛtɛmwɛlɔ w’ase Juda wakaalɔshaka (Enda odingɔ 4-5)
5. Lo na akahombe Akristo monga la yambalo?
5 Akristo w’ase Hɛbɛru wakalɔshama oma le elui ehende w’anto. Ntondotondo, oma le ewandji w’ɔtɛmwɛlɔ w’ase Juda wakawaɔsaka oko waa apɔsta. Ndo anto amɔtshi wa l’etshumanelo wakataka di’Akristo wakahombe ntetemala ndjela Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ, ondo dia vɔ mbewɔ ɛhɛnyɔhɛnyɔ. (Ngal. 6:12) Kakɔna kakahombe nkimanyiya Akristo dia ntshikala la kɔlamelo le Jehowa?
6. Kakɔna kakakeketsha Pɔɔlɔ asekande ambetawudi dia vɔ nsala? (Hɛbɛru 5:14–6:1)
6 Lo mukanda wakandafundɛ ase Hɛbɛru, Pɔɔlɔ akakeketsha asekande ambetawudi dia mbekaka ndo kanaka yimba la Ɔtɛkɛta wa Nzambi. (Adia Hɛbɛru 5:14–6:1.) Pɔɔlɔ akakambe l’Afundelo w’ase Hɛbɛru ndo akalembetshiya lande na kele yoho yakatɛmɔlaka Akristo Jehowa akaleke la fwa yoho yakɔɔtɛmɔlaka ase Juda.a Pɔɔlɔ akakeketsha Akristo dia vɔ mbeya ndo nshihodia dimɛna dimɛna akambo wa mɛtɛ w’oma l’Afundelo dia vɔ monga l’akoka wa mbishola wetshelo wa kashi ndo ntona wetshelo akɔ.
7. Ekakatanu akɔna wahomana la so ɛlɔ kɛnɛ?
7 L’ɛnyɛlɔ k’Akristo w’ase Hɛbɛru, ɛlɔ kɛnɛ sho pomanaka l’anto wadianganya awui ndo tokanyi talɔshana l’atɔndɔ wosembwe waki Jehowa. Atunyi ndɔshanaka la dietawɔ diaso diendana la lɔkɛwɔ lo mbuta dia tamboleka awui wolo ndo esehe. Yoho yakanyiya anto yekɔ lo taleke ndɔshana la yoho yakanyiya Jehowa. (Tok. 17:15) Diakɔ diele ekɔ ohomba sho nshihodia tokanyi ta kɔlɔ ndo titona. Hatohombe mbetawɔ di’atunyi tokonya dia sho nshisha dihonga diaso ndo ntshika kambɛ Jehowa.—Hɛb. 13:9.
8. Kakɔna kayotokimanyiya dia ntetemala mpama lo nyuma?
8 Sho pombaka nkitanyiya dako diakasha Pɔɔlɔ Akristo w’ase Hɛbɛru diendana la mpama lo nyuma. Dui sɔ nembetshiyaka dia sho pombaka mbeka Bible la yambalo y’efula dia sho ndeka mbeya Jehowa ndo ekanelo kande ka yimba. Sho pombaka ntetemala nsala dui sɔ kaanga l’ɔkɔngɔ wa batisimu kaso. Oyadi edja ka ngande kayaso lo akambo wa mɛtɛ, sho tshɛ pombaka mbadiaka ndo mbekaka Ɔtɛkɛta wa Nzambi mbala la mbala. (Os. 1:2) Ekongelo ka dimɛna ka wekelo w’onto ndamɛ ayotokimanyiya dia nkeketsha dionga dimɔtshi diakatɔtɔmiya Pɔɔlɔ lo mukanda ande wakandafundɛ ase Hɛbɛru, mbuta ate: mbetawɔ.—Hɛb. 11:1, 6.
‘TONGE LA MBETAWƆ DIA NAMA NSƐNƆ YASO’
9. Lande na kaki Akristo w’ase Hɛbɛru l’ohomba wa mbetawɔ ka wolo?
9 Akristo w’ase Hɛbɛru waki l’ohomba wa mbetawɔ ka wolo dia vɔ nshimbamɛ oma lo mfɔnu ka woke kaki k’emembe la Judeya. (Hɛb. 10:37-39) Yeso akahɛmɔla ambeki ande di’etena kayowɛna Jɛrusalɛma yambodingama l’asɔlayi, vɔ wayohomba ndawɔ otsha l’akona. Dako diande diakendanaka l’Akristo tshɛ oyadi wanɛ wakadjasɛka l’osomba kana waki lo tosamba ta la Judeya. (Luka 21:20-24) Etena kakaye asɔlayi dia ndjɔlɔsha osomba, anto waki l’andja w’osomba wakakoke mɛtɛ ndja oya l’osomba nɛ dia mpele dia l’osomba diakakoke mbakokɛ. Ndawɔ otsha l’akona akahombe mɛnama oko bu yɛdikɔ ya dimɛna ndo akalɔmbaka di’onto monga la mbetawɔ k’efula.
10. Mbetawɔ ka wolo kakahombe ntshutshuya Akristo dia nsala na? (Hɛbɛru 13:17)
10 Akristo w’ase Hɛbɛru wakahombe nto ndjaɛkɛ le wanɛ wakakambaka la Yeso dia nɔmbɔla etshumanelo. Aha la taamu, wanɛ wakalɔmbɔlaka wakasha ɛlɔmbwɛlɔ ka shikaa dia nkimanyiya ase etshumanelo tshɛ dia ndjela ɛlɔmbwɛlɔ ka Yeso kakendanaka l’etena kakawahombe ndawɔ ndo woho wakawahombe nsala dui sɔ. (Adia Hɛbɛru 13:17.) Tshɛkɛta ya lo Grɛkɛ yokambi la wɔ lo Hɛbɛru 13:17 y’ɔnɛ “nyokitanyiyake” nembetshiyaka dia onto ekɔ suke dia nkitanyiya nɛ dia nde ndjaɛkɛka le ɔnɛ losha ɛlɔmbwɛlɔ. Dui sɔ halembetshiya tsho nkitanyiya onto ɔsɔ l’ɔtɛ wende la lotshungɔ la mbisha ɛlɔmbwɛlɔ kakɔ. Diakɔ diele Akristo w’ase Hɛbɛru wakahombe nkeketsha wɛkamu awɔ le wanɛ walɔmbɔla la ntondo ka mfɔnu ndja. Naka Akristo nkitanyiya dikumanyi l’etena ka wɔladi, kete ayonga wɔdu le wɔ dia vɔ mbaakitanyiya lo tena dia wolo.
11. Lande na kele ekɔ ohomba di’Akristo monga la mbetawɔ ka wolo ɛlɔ kɛnɛ?
11 Ɛlɔ kɛnɛ, l’ɛnyɛlɔ k’Akristo w’ase Hɛbɛru, sho lawɔ tekɔ l’ohomba wa mbetawɔ. Tekɔ lo nsɛna l’etena kele anto efula hawetawɔ ndo wekɔ lo ntona ɔhɛmwɛlɔ w’oma lo Bible wendana l’ekomelo ka dikongɛ nɛ di’akambo. (2 Pe. 3:3, 4) Ndo nto, kaanga mbatosholɛ Bible awui amɔtshi wendana la mfɔnu ka woke, ekɔ awui efula wahateye. Sho pombaka monga la mbetawɔ ka wolo k’ɔnɛ ekomelo ka dikongɛ nɛ di’akambo kayoya paka l’etena kakashikikɛma ndo teye dia Jehowa ayotokokɛ.—Hab. 2:3.
12. Kakɔna kayotokimanyiya dia ndjoka lo mfɔnu ka woke?
12 Sho pombaka nto nkeketsha mbetawɔ kaso lo ehomɔ kakamba la Jehowa ɛlɔ kɛnɛ dia tɔlɔmbɔla, mbuta ate “ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo kɛsɔ.” (Mat. 24:45) Etena kayotatɛ mfɔnu ka woke, vɔ mbeyaka nongola ɛlɔmbwɛlɔ shikaa kakokɛ nsɛnɔ, oko wakalongola Akristo w’ase Hɛbɛru etena kakadinge asɔlayi w’ase Rɔmɔ Jɛrusalɛma. Ɔnɛ mbele etena ka sho nkeketsha wɛkamu aso le wanɛ walɔmbɔla okongamelo wa Jehowa. Lo mfɔnu ka woke, hatotonga l’akoka wa ndjela ɛlɔmbwɛlɔ kawɔ, naka hatokiyele ɛlɔ kɛnɛ.
13. Lande na kaki dako dia lo Hɛbɛru 13:5 ohomba?
13 Etena kakawakongaka dia vɔ mbatɛ dia ndawɔ, Akristo w’ase Hɛbɛru waki nto l’ohomba wa nama lɔsɛnɔ l’ɔsɛlɛngɛ, mbuta ate aha la vɔ monga la “ngandji ka falanga.” (Adia Hɛbɛru 13:5.) Amɔtshi l’atei awɔ wakadiɛnɛ la ndjala ndo la wola. (Hɛb. 10:32-34) Kaanga mbakiwɔ suke dia mbikikɛ ekakatanu wa welo ɛsɔ tshɛ l’ɔtɛ wa lokumu l’ɔlɔlɔ, ondo amɔtshi wakatatɛ mɛna di’ɔngɔnyi wekɔ ohomba dikambo di’ekokelo kawɔ. Koko falanga kokoka nshimbɛ nsɛnɔ yawɔ oma l’elanyelo ka Jɛrusalɛma. (Jak. 5:3) Lo mɛtɛ, wanɛ tshɛ waki la ngandji ka falanga, waki mɛtɛ l’okakatanu dia ndawɔ ko ntshika mvudu ndo lomombo lawɔ.
14. Ngande wakoka mbetawɔ ka wolo monga la shɛngiya lo tɛdikɔ tɔsaso lo kɛnɛ kendana la lomombo la l’emunyi?
14 Tayotona dia ndjamɔtshɛ lomombo la l’emunyi naka tekɔ la mbetawɔ ka wolo k’ɔnɛ ekomelo ka dikongɛ nɛ di’akambo kaya suke. Lo mɛtɛ, lo mfɔnu ka woke, falanga yayonga anyanya. Bible mbutaka di’anto “wayokasha mfɛsa yawɔ lo toshinga” nɛ dia vɔ wayɛna dia “oyadi mfɛsa yawɔ kana paonyi yawɔ ndooko ɛngɔ kayokoka mbashimbɛ lo lushi la nkɛlɛ ka Jehowa.” (Ɛzk. 7:19) Lo dihole dia ndjamɔtshɛ falanga, sho pombaka mbɔsa tɛdikɔ tayotokimanyiya dia monga la lɔsɛnɔ l’ɔsɛlɛngɛ lele la wɛdimo. Dui sɔ nembetshiyaka nto nshika ntanga l’ohemba wendana la mbɔsa abasa wele bu ohomba kana mbetsha wenya efula dia nkokɛ lomombo laso la l’emunyi. Tayewɔ nto dia diangɔ diele laso nkoma ɛngɔ koleki ohomba lo lɔsɛnɔ laso. (Mat. 6:19, 24) Mbetawɔ kaso mbeyaka mbidjama l’ohemba lo dikambo dia lomombo la l’emunyi kana diangɔ dikina etena kakongɛso ekomelo ka dikongɛ nɛ di’akambo.
“NYEKƆ LA OHOMBA W’EKIKELO”
15. Lo yoho ya laande, lande na kele Akristo w’ase Hɛbɛru waki l’ohomba w’ekikelo?
15 Akristo w’ase Hɛbɛru wakahombe bikikɛ ehemba wendana la mbetawɔ kawɔ lam’akatalekaka ndana awui la Judeya. (Hɛb. 10:36) Kaanga mbakahomana Akristo amɔtshi w’ase Hɛbɛru l’ɛhɛnyɔhɛnyɔ wa wolo, efula ka l’atei awɔ kopomana la wɔ. Pɔɔlɔ akate dia kaanga mbakawakikɛ ehemba wendana la mbetawɔ, vɔ kosoyama oko Yeso, mbuta ate polo lo nyɔi. (Hɛb. 12:4) Ase Juda efula waki la nkɛlɛ ndo wakayomɛka nsala awui wa ngala nɛ dia anto efula wakayokomaka Akristo. Ɛnɔnyi engana la ntondo, olui ɔmɔtshi w’anto wakalɔsha Pɔɔlɔ etena kakandasambishaka la Jɛrusalɛma. Ase Juda ndekana 40 “wakatshibe wata vate: Hatole ndo hatɔnɔ paka tambodiaka Pɔɔlɔ.” (Ets. 22:22; 23:12-14) Kaanga mbakawahombe petshama ndo pɛnyahɛnyama, Akristo asɔ wakahombaka nsangana dia ntɛmɔla, nsambisha lokumu l’ɔlɔlɔ ndo nama mbetawɔ kawɔ wolo.
16. Ngande wakoka mukanda wakafundɛ Pɔɔlɔ ase Hɛbɛru tokimanyiya dia mɛna ɛhɛnyɔhɛnyɔ la sso di’ɔlɔlɔ? (Hɛbɛru 12:7)
16 Kakɔna kakakoke nkimanyiya Akristo w’ase Hɛbɛru dia mbikikɛ ɔlɔshamelo wakahomana la wɔ? Pɔɔlɔ akalange mbaakimanyiya dia vɔ mɛna wahɔ waya oma lo ekikelo k’ehemba. Oma lɔkɔ, nde akalembetshiya di’etena kahomana Akristo l’ehemba, Nzambi koka nkamba la ehemba akɔ dia mbalowanya. (Adia Hɛbɛru 12:7.) Olowanyelo ɔsɔ koka nkimanyiya onto dia nkɛnɛmɔla kana nkeketsha waonga w’Okristo. Akisto w’ase Hɛbɛru komonga l’okakatanu dia mbikikɛ ehemba ɛsɔ nɛ dia vɔ wakake washo l’etombelo w’amɛna waki oma l’ehemba akɔ.—Hɛb. 12:11.
17. Wetshelo akɔna wakakondja Pɔɔlɔ lo kɛnɛ kendana la mbikikɛ ɛhɛnyɔhɛnyɔ?
17 Pɔɔlɔ akakeketsha Akristo w’ase Hɛbɛru dia mbikikɛ ehemba l’eshikikelo tshɛ. Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akakoke mbasha alako w’amɛna wendana la woho wa mbikikɛ ɛhɛnyɔhɛnyɔ. Oko wakinde ntondo onto lakahɛnyahɛnyaka Akristo, nde akeyaka woho wakawahɛnyahɛnyamaka. Nde akeyaka nto woho wa mbikikɛ ɛhɛnyɔhɛnyɔ. Laadiko di’awui asɔ tshɛ, nde akahomana la weho tshɛ w’ɔlɔshamelo l’ɔkɔngɔ wa nde nkoma Okristo. (2 Kɔr. 11:23-25) Ɔnkɔnɛ, Pɔɔlɔ akeyaka dimɛna kɛnɛ kaki ohomba di’onto mbikikɛ. Nde akohola Akristo asɔ dia etena kakikɛwɔ ehemba, vɔ wakahombaka ndjaɛkɛ le Jehowa, koko aha le wɔ vɔamɛ. Pɔɔlɔ akakoke mbuta la dihonga tshɛ ɔnɛ: “Jehowa kele okimanyedi ami, dimi hantoka wɔma.”—Hɛb. 13:6.
18. Dui diakɔna diendana la nshi yayaye diahombaso mbeya diayotokimanyiya dia mbikikɛ ɛhɛnyɔhɛnyɔ?
18 Anangɛso amɔtshi wekɔ lo mbikikɛ ɛhɛnyɔhɛnyɔ l’etena kɛnɛ. Sho koka mbasukɛ la kɔlamelo tshɛ oma lo tshimbo y’alɔmbɛlɔ aso ndo lo tena dimɔtshi oma lo toho tokina shikaa. (Hɛb. 10:33) Koko Bible mbutaka hwe ɔnɛ: “Wanɛ tshɛ wakombola nsɛna la omamemelo le Nzambi kaamɛ la Kristo Yeso, vɔ lawɔ wayɔhɛnyahɛnyama.” (2 Tim. 3:12) L’ɔtɛ w’ɔkɔkɔ ɔsɔ, sho tshɛ pombaka ndjalɔngɔsɔla dikambo di’ɛhɛnyɔhɛnyɔ watokongɛ la ntondo. Nyɛsɔ totetemale ndjaɛkɛ tshɛ le Jehowa, tele l’eshikikelo dia nde ayotokimanyiya dia mbikikɛ ehemba tshɛ wayohomana la so. L’etena kahombama, nde ayotshungola ekambi ande tshɛ wa kɔlamelo.—2 Tɛs. 1:7, 8.
19. Kakɔna kakokaso nsala dia ndjalɔngɔsɔla dikambo dia mfɔnu ka woke? (Enda ndo osato.)
19 Aha la taamu, mukanda wakafundɛ Pɔɔlɔ Akristo w’ase Hɛbɛru wakakimanyiya Akristo wa lo ntambe ka ntondo dia vɔ ndjalɔngɔsɔla dikambo dia mfɔnu kaki k’emembe. Pɔɔlɔ akakeketsha anango dia vɔ monga la ewo k’efula ndo nshihodia Afundelo. Nsala dui sɔ akakoke mbakimanyiya dia nshihodia ndo ntona wetshelo wakakokaka ndanya mbetawɔ kawɔ. Nde akaakeketsha dia vɔ nkeketsha mbetawɔ kawɔ l’oyango wa vɔ monga suke dia ndjela ɛlɔmbwɛlɔ ka Yeso ndo ka wanɛ wakalɔmbɔlaka etshumanelo. Ndo nde akakimanyiya Akristo dia vɔ nkeketsha ekikelo kawɔ lo mɛna ehemba la sso di’ɔlɔlɔ ndo lo mbaɔsa oko waaso wa nongola olowanyelo w’oma le Shɛwɔ ka ngandji. Nyɛsɔ ndo sho lawɔ tokambe l’alako wakasambiyama asɔ. Lo nsala ngasɔ, tayonga l’akoka wa mbikikɛ polo l’ekomelo.—Hɛb. 3:14.
Akristo wa kɔlamelo wakatshɔkwama l’ɔtɛ wa ekikelo kawɔ. L’ɔkɔngɔ wa vɔ ndawɔ oma la Judeya, vɔ wakatetemala nsangana kaamɛ. Wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma lo dikambo sɔ? (Enda odingɔ 19)
OSAMBO 126 Tɔsɛnake, totshikale nge ndo tonge la wolo
a Lo tshapita ya ntondo tsho, Pɔɔlɔ akashile avɛsa ndekana esambele w’oma l’Afundelo w’ase Hɛbɛru dia mɛnya ɔnɛ yoho yakatɛmɔlaka Akristo yakaleke la fwa yoho yakatɛmɔlaka ase Juda.—Hɛb. 1:5-13.