‘Dja yimba’ lo tɛmpɛlɔ ka Nzambi!
‘Ɔna onto, . . . dja yimba lo akambo tshɛ wayangami kɛnya . . . Kotote Ase Isariyɛlɛ akambo akɔ tshɛ wɛnayɛ.’—EZEKIYELE 40:4.
1. Ngande waki wodja wakasɔnɔla Nzambi lo 593 N.T.D.?
AKI lo 593 N.T.D., lâsɔ ko Ase Isariyɛlɛ waya ɛnɔnyi 14 lo lɔhɔmbɔ. Ase Juda wakasɛnaka la Babilɔna wakɛnaka dia wambangana etale efula la wodja awɔ wa lôtɔ wakawalangaka woho w’anyanya. Mbala k’ekomelo kakɛnyi efula ka l’atei awɔ Jerusalɛma, ele lam’akayɔalongolaka, etena kakanyukɔ pele diayɔ dia wolo ndo lam’akahandjɔ mvudu tshɛ y’amɛna yaki lɔkɔ. Tɛmpɛlɔ ka Jehowa kɛnɛ kaki ntondo lotombo l’osomba ɔsɔ ndo etshina kâmɛ k’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi lo nkɛtɛ k’otondo akakome oduwo oto. Polo ndo l’etena kɛsɔ ko watoke ndo solo ɔnɛ wayotshungɔ. Vɔ wakahombe konga ɛnɔnyi 56 la ntondo ka daka di’etshungwelo kawɔ ndjokotshama.—Jeremiya 29:10.
2. Lande na akanyange Ezekiyɛlɛ lam’akandohɔka tɛmpɛlɔ ka Nzambi ka la Jerusalɛma?
2 Dui sɔ diakahombe nyangiya Ezekiyɛlɛ, omvutshi wa kɔlamelo, lam’akandakanyiyaka dikambo dia tɛmpɛlɔ ka Nzambi kaki l’etale ka kilɔmɛtɛlɛ nkama, kambotshikala paka tɔngɔ to ndo kaya edjaselo ka nyama ya ngala. (Jeremiya 9:11) Buzi ka she akakambaka lo tɛmpɛlɔ kakɔ oko ɔlɔmbɛdi. (Ezekiyele 1:3) Olimu ɔsɔ mbakahombe kamba Ezekiyɛlɛ, koko lam’akinde êke dikɛnda, nde akayondamaka lo lɔhɔmbɔ kâmɛ l’ɛlɔhɛ wa la Jerusalɛma lo 617 N.T.D. Etena kɛnɛ kayande oko l’ɛnɔnyi 50, ondo Ezekiyɛlɛ akeyaka ɔnɛ nde hatɔsɛna nto edja dia nyomoyɛna Jerusalɛma kana ndjosha lonya l’ohikelo wa tɛmpɛlɔ kayɔ nto. Ohokanyiya nganɛ wakôke Ezekiyɛlɛ lam’akandalongola ɛnɛlɔ ka tɛmpɛlɔ kɛsɔ ka lotombo!
3. (a) Naa oyango waki la tɛmpɛlɔ kakɛnyi Ezekiyɛlɛ l’ɛnɛlɔ? (b) Naa tenyi nɛi dia weke di’ɛnɛlɔ kakɔ?
3 Ɛnɛlɔ kɛsɔ k’otale kɔsa totshapita divwa t’etondo ta dibuku di’Ezekiyele, kakasha Ase Juda waki lo lɔhɔmbɔ daka diakakeketsha mbetawɔ kawɔ. Ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi wakahombe nɔngɔswama nto! Oma ko deko diakete, polo nd’ɛlɔ kɛnɛ, ɛnɛlɔ kɛsɔ kekɔ kiɔkɔ y’ekeketshelo le wanɛ woka Jehowa ngandji. Woho akɔna na? Tênde kitshimudi yaki l’ɛnɛlɔ kɛsɔ kaki Ezekiyɛlɛ le Ase Isariyɛlɛ wanɛ waki lo lɔhɔmbɔ. Tɔ kekɔ l’akambo anɛ anɛi wa weke: tɛmpɛlɔ, dioho di’ɛlɔmbɛdi, owandji, la wodja.
Tɛmpɛlɔ kakalɔngɔswama
4. Lende akawatɔlɛ Ezekiyɛlɛ oma ko tshatelo k’ɛnɛlɔ, akandɛnyi lɛkɔ, ndo akatawɛnyaka ahole akɔ?
4 Ntondo, wambɛmba Ezekiyɛlɛ l’“ote w’ukungu w’utali.” L’okongo ɔsɔ, lo lɛkɛ la sudɛ mbokami tɛmpɛlɔ ka woke, oko osomba wodingami l’ehele. Ondjelo wele “efanelu kandi kaki uku ohotela” ambɔsa omvutshi dia mbɛnya ahole asɔ tshɛ. (Ezekiyele 40:2, 3) L’ɛnɛlɔ kɛsɔ, Ezekiyɛlɛ ambɛna ondjelo ɛdika la yambalo tshɛ kuke shamalo ya tɛmpɛlɔ la mvudu y’anami ayɔ, sɛkɛ dia l’andja, sɛkɛ dia l’etei, mvudu y’olelo, elambwelo (autel), ndo dihole dia tɛmpɛlɔ di’Ekila la Dioleki Ekila.
5. (a) Eshikikelo kakɔna kakakondja Ezekiyɛlɛ oma le Jehowa? (b) Akalembetshiyaka ‘edo wa nkumi yawɔ ya dikanga’ wakahombe minyema oma lo tɛmpɛlɔ, ndo lande na kaki dui sɔ ohomba?
5 Oma lâsɔ ko Jehowa ndamɛ ndjɛ̂nɛ lo ɛnɛlɔ kakɔ. Nde ambɔtɔ lo tɛmpɛlɔ ndo amboshikikɛ Ezekiyɛlɛ ɔnɛ Nde ayodjasɛ lɔkɔ. Koko, Nde ambɔlɔmba dia vɔ mbɛdia luudu Lande, ata ate: ‘Kakianɛ, aya vɔ minya akambo awɔ wa monanyi la edo wa nkumi yawɔ ya dikanga, ko dimi layodjasɛ pondjo pondjo l’atei awɔ.’ (Ezekiyele 43:2-4, 7, 9) Aha la tamu, ‘edo ɛsɔ wa nkumi yawɔ ya dikanga’ kɛdikɛdi dikishi. Ewandji wa kɔlɔ l’Ase Jerusalɛma w’ɛtɛ wolo wakalanya tɛmpɛlɔ kaki Nzambi la dikishi, mbut’ate dikishi dia nkumi ya dikanga yawɔ. (Ɛdika la Amose 5:26.) Mɛtɛ, dikishi sɔ tâkidiɔ nzambi kana nkumi ya dikanga yasɛna, diɔ diaki diangɔ diaha la lɔsɛnɔ, diangɔ dia mindo lo washo wa Jehowa. Diɔ diakahombe minyɛma.—Akambu w’Asi Lewi 26:30; Jeremiya 16:18.
6. Wɛdikelo wa tɛmpɛlɔ akawɛnyaka?
6 Kakɔna kakalange nembetshiya etenyi kɛsɔ k’ɛnɛlɔ na? Tɔ kakashikikɛka wanɛ waki lo lɔhɔmbɔ ɔnɛ ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi wayolwama nto lo tɛmpɛlɔ ka Nzambi. Ndo nto, wɛdikelo wa tɛmpɛlɔ akɛnya eshikikelo k’oma le Nzambi k’ɔnɛ mɛtɛ ɛnɛlɔ kɛsɔ kayokotshama. (Ɛdika la Jeremiya 31:39, 40; Zekariya 2:2-8.) Ɔtɛmwɛlɔ tshɛ wa dikishi wakahombe minyɛma. Jehowa ayonyomɔtshɔkɔla luudu lande nto.
Dioho di’ɛlɔmbɛdi la owandji
7. Amboteka lo dikambo di’Ase Lɛwi la di’ɛlɔmbɛdi?
7 Ndo dioho di’ɛlɔmbɛdi mbakahombe mbɛdiama kana monga pudipudi. Ase Lɛwi wakahombe kondja dilanya lo woho wakawayomɛka tɛmɔla dikishi, kele ana wa Zadɔka l’ɛlɔmbɛdi wakahombe mandɔma ndo kondja difuto nɛ dia vɔ wakatshikala pudipudi.a Koko, oyadi ɛlɔmbɛdi kana Ase Lɛwi, vɔ tshɛ wakahombe monga l’olimu wa kamba lo luudu la Nzambi lakalɔngɔswama—dikambo sɔ diakalemanɛka la kɔlamelo y’onto l’onto. Lâdiko dia lâsɔ, Jehowa akadjanga ate: “Kawetshaki wudja ami etshikitanelu ka engo k’ekila la engo kaha ekila; kawâlimbitshiyaki dia ntshikitanya engo keli mindu la engo keli pudipudi.” (Ezekiyele 44:10-16, 23) Ɔnkɔnɛ, ɛlɔmbɛdi wakahombe kamba olimu awɔ nto ndo kondja difuto oma l’etete kawɔ ka la kɔlamelo.
8. (a) Akawetaka ɔnɛ “owandji” l’Isariyɛlɛ w’edjedja? (b) Lo toho takɔna tendana owandji wa l’ɛnɛlɔ k’Ezekiyɛlɛ l’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi na?
8 Ɛnɛlɔ kakɔ tɛkɛtaka nto ndo di’owandji. Oma ko nshi ya Mɔsɛ, ase wedja waki l’ewandji. Tshɛkɛta ya lo Hɛbɛru na·siʼʹ, yokadimwami ɔnɛ owandji yakêndanaka l’onto lalɔmbɔla nkumbo, dioho, kana wodja. Lo ɛnɛlɔ k’Ezekiyɛlɛ, nde akɛnyi wahangwɛ olui w’anɔmbɔdi wa l’Isariyɛlɛ lo woho wakawasoyaka anto, ko wakâlɔmbɛ dia vɔ ntshâka akambo la losembwe, aha la shɔnɔdi. Koko, kânga mbele owandji bu ɔlɔmbɛdi, nde ekɔ l’ɔkɛndɛ w’ohomba efula l’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi. Nde mbɔtɔka lo sɛkɛ dia l’andja ko tombaka kâmɛ l’anto wele bu lo waoho w’ɛlɔmbɛdi, nde mbidjasɛka lo Soko dia l’Ehotwelo, ko mbishaka anto elambo ɛmɔtshi wa vɔ nambola. (Ezekiyele 44:2, 3; 45:8-12, 17) Ɔnkɔnɛ, ɛnɛlɔ kɛsɔ akashikikɛ anto waki Ezekiyɛlɛ ɔnɛ wanɛ wayotshungɔ oma lo lɔhɔmbɔ wayonga la diɛsɛ dia ndjala l’ewandji w’eshika, anto wayosukɛka dioho di’ɛlɔmbɛdi dia nɔmbɔlaka ekambi waki Nzambi ndo wayonga bɛnyɛlɔ di’ɔlɔlɔ l’akambo wa lo nyuma.
Wodja
9. (a) Ngande akawahombe kahanya wodja, ko akɔna aki kokondja etenyi k’okitɔ? (b) Aki woshasha w’ekila, ndo ɛngɔ kakɔna kaki lɔkɔ?
9 L’ekomelo, ɛnɛlɔ k’Ezekiyɛlɛ akendanaka la wodja w’otondo w’Isariyɛlɛ. Vɔ wakahombe kahanyema ko dioho tshɛ monga la yɛtshi yawɔ ya nkɛtɛ oko okitɔ. Owandji akahombe nde lawɔ monga la yema yande y’okitɔ. Koko, aha ɛlɔmbɛdi nɛ dia Jehowa akate ate: “Dimi keli etenyi kawo k’ukito.” (Ezekiyele 44:10, 28; Walelu 18:20) Ɛnɛlɔ kɛsɔ kakɛnya ɔnɛ yɛtshi ya nkɛtɛ y’owandji yaki la dia tanema lo wedi akɔ ehende wa dihole dia lânde diakawelɛka ɔnɛ: woshasha w’ekila. Ɔsɔ aki ɛtshi ka nkɛtɛ k’atshuku anɛi kakakahanyema lo bɛtshi sato: ɛtshi ka la diko aki k’Ase Lɛwi wanɛ wamboyatshumuya, ɛtshi ka l’atei atei aki k’ɛlɔmbɛdi, ndo ɛtshi ka l’ɛse aki dikambo di’osomba kâmɛ ndo nkɛtɛ yayɔ yangɔnya diangɔ. Tɛmpɛlɔ ka Jehowa kakahombe tanema l’ɛtshi ka nkɛtɛ k’ɛlɔmbɛdi, l’atei atei w’ɛtshi ka nkɛtɛ ka woshasha k’atshuku anɛi.—Ezekiyele 45:1-7.
10. Kitshimudi yakɔna yaki la pɔlɔfɛsi k’okahanyelo wa wodja le Ase Juda wa kɔlamelo waki lo lɔhɔmbɔ?
10 Ande nganɛ wakahombe awui asɔ tshɛ salanganya etema wa wanɛ waki lo lɔhɔmbɔ lee! Nkumbo tshɛ kaki l’eshikikelo ka kondja yema y’okitɔ lo wodja. (Ɛdika la Mika 4:4.) Ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi wakahombe monga la dihole dia nɛmɔ efula mbut’ate k’atei atei w’osomba. Lembetɛ dia lo ɛnɛlɔ kakɔ k’Ezekiyɛlɛ, owandji, kâmɛ l’ɛlɔmbɛdi, waki la dia mbidjasɛ l’ɛtshi ka nkɛtɛ kakakimɔ anto oko woshasha. (Ezekiyele 45:16) Ɔnkɔnɛ, lo wodja ɔsɔ wakalɔngɔswama, anto waki la dia kimanyiya wanɛ wakasɔnɛ Jehowa dia mbâlɔmbɔla, ndo mbâsukɛ, lo kitanyiya ɛlɔmbwɛlɔ kawɔ. L’akambo tshɛ, wodja ɔsɔ aki mɛtɛ didjidji di’ɔlɔngɔswamelo, dia lɛnɛ akamba anto kâmɛ ndo dia lotui tshitshi.
11, 12. (a) Ngande washikikɛ Jehowa ekambi ande lo pɔlɔfɛsi ɔnɛ nde ayɔtshɔkɔla wodja awɔ wa lôtɔ wambɔlɔngɔswama? (b) Esongo wa l’omamu w’ɔkɛdi ɛnyawɔ?
11 Onde Jehowa otɔtshɔkɔla wodja awɔ? Pɔlɔfɛsi kakɔ kadimolaka wombola ɔsɔ lo yoho yangɛnyangɛnya etema w’anto. Kiɔkɔ y’ashi yekɔ lo tomba oma lo tɛmpɛlɔ ko tananɔka lam’atayakɛlɛ edja ndo ndjokoma shaka y’ɔkɛdi lam’ashayɔ Ndjale ka Lɛɛhɔ. Ashi w’ɔkɛdi akɔ wambotosowola lɛɛhɔ la lo ndjale, ko diangɔ dia lɔkɔ diɔsɛna nto, ko amundji wa nse wambomɛ munda nse efula. L’emamu w’ɔkɛdi akɔ mbele etamba efula watɔ elowa ɔnɔnyi w’otondo, elowa walɛwɔ ndo wakɔnɔya anto.—Ezekiyele 47:1-12.
12 Le wanɛ waki lo lɔhɔmbɔ, pɔlɔfɛsi kɛnɛ akawaôhola ndo akâshikikɛ dikambo dia pɔlɔfɛsi y’edjedja y’ɛlɔngɔswɛlɔ yakawɔsaka la nɛmɔ di’efula. Mbala efula, amvutshi wakasambiyama oma le Jehowa wakakɔndɔlaka nganɛ wayohikama Isariyɛlɛ ndo wayonyomofulanɛ anto watekana oko lo paradiso. Pɔlɔfɛsi shɔ yakalekaka tɛkɛta di’ahole waki atɔngɔ ato, koko wambololanɛ l’anto. (Isaya 35:1, 6, 7; 51:3; Ezekiyele 36:35; 37:1-14) Omalɔkɔ, anto wakakoke nongamɛ ɔnɛ Jehowa ayowatshulwɛ ɛtshɔkɔ watekana oko ɔkɛdi wakɛla oma lo tɛmpɛlɔ kambɔlɔngɔswama. Omalɔkɔ, wodja wakavu lo nyuma wayôlɔ nto. Anto wakatombe oma lo lɔhɔmbɔ wakatshɔkwama nɛ dia waki l’apami wele la lonyuma l’ɔlɔlɔ—apami wa losembwe ndo nge oko esongo wele l’emamu w’ɔkɛdi wa l’ɛnɛlɔ kɛsɔ, apami wakahombe mbisha ɛnyɛlɔ lo wokelo wa wodja wakalana. Ndo Isaya mbakatɛkɛta dikambo di’‘etamba a weke wa sambo k’ɔlɔlɔ’ wɛnɛ wakahombe ‘mbika ahole wakalanyema.’—Isaya 61:3, 4.
Etena kakɔna kakakotshama ɛnɛlɔ kakɔ?
13. (a) Lo woho akɔna wakatshɔkɔla Jehowa ekambi ande wakakalola lo tshimbo y’‘etamba wa weke wa sambo k’ɔlɔlɔ’? (b) Ngande wakakotshama pɔlɔfɛsi kendana la Ndjale ka Lɛɛhɔ?
13 Onde anto asɔ wakatshungɔ oma lo lɔhɔmbɔ wakôtshama sɔnyi? Atonga na! Atshikadi w’anto asɔ wakakawola lo wodja awɔ wa lôtɔ wakawalangaka efula lo 537 N.T.D. L’edjedja ka wonya, l’ɛlɔmbwɛlɔ k’‘etamba ɛsɔ wa weke wa sambo k’ɔlɔlɔ’—ɛnyɛlɔ oko ofundji Ɛzɛra, omvutshi Hangai la Zɛkariya, la Jashua Ɔlɔmbɛdi a Lâdiko—ahole tshɛ wakalanyema l’edjedja wakahikama nto. Ewandji, ɛnyɛlɔ oko Nehemiya la Zorubabɛlɛ, wakôlɛ l’osomba la losembwe ndo aha la shɔnɔdi. Tɛmpɛlɔ ka Jehowa kakalɔngɔswama ndo tɛdikɔ t’eyoyo takandɔshi dia mbisha anto lɔsɛnɔ takalole nto lɔkɔ, mbut’ate waɛsɛ wakondjawɔ oma lo nɛnya sheke yakandadje lawɔ. (Euhwelu k’Elembe 30:19; Isaya 48:17-20) Ɔtshɔkɔ ɔmɔtshi wakawakondja aki: ewo. Dioho di’ɛlɔmbɛdi diakayokalolaka l’olimu awɔ ndo ɛlɔmbɛdi waketshaka anto Ɛlɛmbɛ. (Malaki 2:7) Oma lo dikambo sɔ, anto wakayôlɔka lo nyuma ndo wakayongaka nto ekambi waki Jehowa watɔ elowa, oko didjidji dia Ndjale ka Lɛɛhɔ kakasowɔ ko diɛla di’amundji a nse diakɛlɛ.
14. Lande na kakahombe ekotshamelo ka pɔlɔfɛsi k’Ezekiyɛlɛ ndeka woho wakatwakotshama lam’akakalola Ase Juda oma lo lɔhɔmbɔ la Babilɔna?
14 Onde akambo asɔ ato mbakakotshama lo ɛnɛlɔ k’Ezekiyɛlɛ? Kema; dikambo dimɔtshi dia woke efula diekekɔ. Tênde dikambo diakɔ: Tɛmpɛlɔ kakɛnyi Ezekiyɛlɛ l’ɛnɛlɔ kôkoka mbikama oko nganɛ wakandakiɛnyi. Lo mɛtɛ, Ase Juda wakɔshi ɛnɛlɔ kɛsɔ la nɛmɔ di’efula ko wakayele tɛdikɔ tɔmɔtshi takienda lo nna ndo lo nna.b Koko, tɛmpɛlɔ ka l’ɛnɛlɔ kaki woke efula ndo kokoka mpikama l’Okongo wa Mɔriya lɛnɛ aki tɛmpɛlɔ k’edjedja. Lâdiko dia lâsɔ, tɛmpɛlɔ kakɛnyi Ezekiyɛlɛ komonga l’osomba wakandɛnyi l’ɛnɛlɔ, koko tɔ kaki yema tshalola, l’ɛtshi kekina ka nkɛtɛ, etena kele tɛmpɛlɔ ka hende kaki lo dihole diaki tɛmpɛlɔ ka ntondo, k’otondo w’osomba wa Jerusalɛma. (Ezera 1:1, 2) Ndo nto, ndoko ɔkɛdi wa mɛtɛ mɛtɛ wakakɛlaka oma lo tɛmpɛlɔ ka la Jerusalɛma. Ɔnkɔnɛ, Ase Isariyɛlɛ w’edjedja wakɛnyi paka ekotshamelo ka tshitshɛ keto ka pɔlɔfɛsi k’Ezekiyɛlɛ. Dikambo sɔ mɛnyaka ɔnɛ, ɛnɛlɔ kɛsɔ pombaka monga l’ekotshamelo ka woke efula ka lo nyuma.
15. (a) Etena kakɔna kakatatɛ tɛmpɛlɔ ka Jehowa ka lo nyuma kamba olimu? (b) Ɛnya ɔnɛ ɛnɛlɔ k’Ezekiyɛlɛ kokotshama lam’aki Kristo lanɛ la nkɛtɛ?
15 Mɛnamaka hwe dia sho pombaka nyanga ekotshamelo ka woke k’ɛnɛlɔ kakɛnyi Ezekiyɛlɛ lo tɛmpɛlɔ ka woke kaki Jehowa ka lo nyuma, tɛmpɛlɔ kakayɔtɛkɛta ɔpɔstɔlɔ Paulo tshɛ lo tshɛ lo dibuku dia Hɛbɛru. Tɛmpɛlɔ kɛsɔ kakatatɛ kamba olimu lam’akakitama Yeso Kristo oko Ɔlɔmbɛdi wa Lâdiko wa lɔkɔ lo 29 T.D. Ko onde ɛnɛlɔ k’Ezekiyɛlɛ kakakotshama lo nshi ya Yeso? Kema. Yeso, oko wakinde Ɔlɔmbɛdi wa Lâdiko, akakotsha ɛtɛkɛta wa lo pɔlɔfɛsi wendana la Lushi la Dingɛdi (jour de propitiation) oma lo batismu kande, nyɔi kande k’olambo, ndo ɛɔtwɛlɔ kande lo Dihole Dioleki Ekila, mbut’ate: l’olongo. (Heberu 9:24) Koko, kɛnɛ katâmbiya ele ɛnɛlɔ k’Ezekiyɛlɛ hadimola ndoko yema oyadi di’ɔlɔmbɛdi wa lâdiko kana dia Lushi la Dingɛdi. Mɛnamaka lâsɔ di’oko ɛnɛlɔ kɛsɔ komendanaka l’eleko ka ntondo ka lo tena diaso nɛ. Ko lâsɔ, ɛnɛlɔ kɛsɔ mendanaka l’etena kakɔna na?
16. Dihole diakɛnyi Ezekiyɛlɛ ɛnɛlɔ kande atoholadiɔ lo dikambo dia pɔlɔfɛsi kekina, ndo ngande watokimanyiya dui sɔ dia sho mbeya etena kayokotshama ɛnɛlɔ k’Ezekiyɛlɛ lo yɛdikɔ ya woke na?
16 Dia kondja ekadimwelo, nyɛsɔ tokawole nto l’ɛnɛlɔ kakɔ. Ezekiyɛlɛ akafunde ate: “Lu waenelo wa [Nzambi], mbakandambela lu kete ya Isariyele, mbakandambidjasha l’ote w’ukungu w’utali, lene aki efanelu k’usumba lu welelo ami.” (Ezekiyele 40:2) Dihole diakandakome lo ɛnɛlɔ kɛsɔ, l’‘okongo wa lâdiko,’ toholaka Mika 4:1, lɛnɛ adiaso ɔnɛ: “Keli lu nshi yayayi, ukungu wa luudu la [Jehowa] wayushikikala l’ete w’ekungu. Vo wayediama ladiku dia akuna, antu wayumbela leko.” Etena kakɔna kayokotshama pɔlɔfɛsi kɛsɔ? Mika 4:5 mɛnyaka ɔnɛ tɔ kayomɛ kotshama etena katatetemala ase wedja tɛmɔla nzambi ya kashi. Mɛtɛ, ekɔ lo nshi yaso nyɛ, lo ‘etena kɛnɛ k’ekomelo’ kambɔlɔngɔswama ndo kamboshikikɛma ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi lo dihole diasungana lo nsɛnɔ y’ekambi waki Nzambi.
17. Ngande watokimanyiya pɔlɔfɛsi ka lo Malaki 3:1-5 dia shikikɛ etena kakɛ̂diama tɛmpɛlɔ kakɛnyi Ezekiyɛlɛ lo ɛnɛlɔ na?
17 Kakɔna kakakimanyiya dia tɛmpɛlɔ kɛsɔ nɔngɔswama na? Ohɔ dia, dikambo dioleki tshɛ ohomba l’ɛnɛlɔ k’Ezekiyɛlɛ ele: Jehowa amboya lo tɛmpɛlɔ ndo ambɔtɛtɛ dia luudu lande mbɛdiama oma l’ɔtɛmwɛlɔ wa dikishi. Etena kakɔna kakɛdiama tɛmpɛlɔ kaki Nzambi ka lo nyuma? Lo Malaki 3:1-5, Jehowa ekɔ lo mbuta ‘etena kayondoya lo tɛmpɛlɔ Kande’ kâmɛ la Yeso Kristo ‘dikɛndji diande dia sheke.’ L’oyango akɔna na? “Ndi [“ayonga,” NW] uku dja y’ombedishi a mbulu, ndu uku umandja w’usudi w’ahondo.” Wɛdiɛlɔ ɔsɔ wakamɛ lam’akalɔmaka ta dia ntondo di’andja w’otondo. Etombelo akɔna wakonge na? Jehowa akadjasɛ lo luudu lande ndo akatshɔkɔla wodja wa lo nyuma w’ekambi ande oma lo 1919. (Isaya 66:8) Lâsɔ, sho koka mbuta ɔnɛ, pɔlɔfɛsi k’Ezekiyɛlɛ ka tɛmpɛlɔ kekɔ lo kotshama lo nshi nyɛ y’ekomelo.
18. Etena kakɔna kayokotshama ɛnɛlɔ ka tɛmpɛlɔ mbala ka komelo?
18 Oko pɔlɔfɛsi kina yendana l’ɔlɔngɔswɛlɔ, ɛnɛlɔ k’Ezekiyɛlɛ kayokotshama lo yoho kina lo Paradiso, ɔsɔ kele ekotshamelo k’ekomelo. Paka l’etena kɛsɔ mbayokondja anto w’ɛlɔlɔ wâhɔ w’efula w’oma lo tɛmpɛlɔ ka Nzambi. L’etena kɛsɔ, Kristo, kâmɛ l’ɛlɔmbɛdi ekina 144000 wa l’olongo wanɛ wayowosha lonya, wayosha anto ɛlɔlɔ w’oma l’olambo ande w’etshungwelo. Akanga w’okitanyiya tshɛ wele la tshina di’ɛlɔmbwɛlɔ ka Kristo wayokoma kokele. (Enyelo 20:5, 6) Koko, aha lo Paradiso oto mbayokotshama ɛnɛlɔ kɛsɔ k’Ezekiyɛlɛ. Lande na na?
Ɛnɛlɔ kakɔ ndeka mendana la nshi yaso nyɛ
19, 20. Lande na kahomba kotshama ɛnɛlɔ kɛsɔ ɛlɔ kɛnɛ koko aha lo Paradiso na?
19 Ezekiyɛlɛ akɛnyi tɛmpɛlɔ kakahombe mbɛdiama oma l’ɔtɛmwɛlɔ wa dikishi la monanyi ka lo nyuma. (Ezek. 43:7-9) Lo mɛtɛ, dikambo sɔ totodiokoka mendana l’ɔtɛmwɛlɔ waki Jehowa wa lo Paradiso. Ndo nto, ɛlɔmbɛdi wa l’ɛnɛlɔ kakɔ wekɔ didjidji di’olui w’ɛlɔmbɛdi w’akitami l’etena kekewɔ la nkɛtɛ, koko aha l’ɔkɔngɔ wa eolwelo kawɔ otsha l’olongo kana lo nshi ya Diolelo di’Ɛnɔnyi Kinunu. Lande na na? Lembetɛ dia wakɛnyi ɛlɔmbɛdi ɛsɔ wakamba lo sɛkɛ dia l’etei. Lo asawo wa lo Tshoto y’Etangelo wakɛnya ɔnɛ sɛkɛ sɔ ekɔ didjidji dia dihole dia lo nyuma dia lânde diele l’ɛlɔmbɛdi wahɔnyi waki Kristo l’etena kêkewɔ lanɛ la nkɛtɛ.c Lembetɛ nto dia ɛnɛlɔ kɛsɔ mbikaka epole ɔsɛkɛ lo ekokele w’ɛlɔmbɛdi ɛsɔ. Wakâlɔmbaka dia nambola elambo dia pɛkato yawɔ hita. Wakawaewola dia vɔ ndjâlamaka di’aha mbɔtɔ mindo oyadi lo nyuma kana lo lɔkɛwɔ. Omalɔkɔ, vɔ kema didjidji di’akitami wambolɔ, wanɛ wakafunde ɔpɔstɔlɔ Paulo lo dikambo diawɔ ate: “Ne dia pungi ayuda, antu wakavu wayulwama l’alimba wahahonde.” (1 Koreto 15:52; Ezekiyele 44:21, 22, 25, 27) (Sho mbɛnganyisha alɛta ango). Ɛlɔmbɛdi wa l’ɛnɛlɔ kɛsɔ wekɔ lo sɛna kâmɛ l’anto akina ndo wekɔ lo mbâkambɛ. Aha ngasɔ mbayonga lo Paradiso, lɛnɛ ele olui w’ɛlɔmbɛdi wayonga l’olongo. Ɛnɛlɔ kɛsɔ kekɔ lo mɛnya yoho y’ɔlɔlɔ yakamba akitami vɔ la ‘lemba la woke’ lanɛ la nkɛtɛ ɛlɔ kɛnɛ.—Enyelo 7:9; Ezekiyele 42:14.
20 Ɔnkɔnɛ, ɛnɛlɔ k’Ezekiyɛlɛ ka tɛmpɛlɔ mɛnyaka shɛngiya y’ɔlɔlɔ yele l’ɛdiamelo ka lo nyuma katatetemala ntshâma polo nd’ɛlɔ kɛnɛ. Ko naa wahɔ wakondjɛ oma lɔkɔ na? Ɔsɔ kema tsho oko nganɛ wata wa teolojiɛ ɔnɛ ehekesa ka dikambo. Ɛnɛlɔ kɛsɔ mendanaka la yoho ya tɛ̂ndɛ Nzambi kâmɛ ka mɛtɛ lushi la lushi. Lo sawo diayela, tayɛna nganɛ watshama dui sɔ.
[Footnotes]
a Ondo dui sɔ diakakiyanya Ezekiyɛlɛ ndamɛ, nɛ dia vate nde aki lo dioho di’ɔlɔmbɛdi Zadɔka.
b Oko ɛnyɛlɔ, Mishnah, dibuku dimɔtshi di’edjedja di’Ase Juda, mbutaka ɔnɛ lo tɛmpɛlɔ kakalɔngɔswama elambwelo (altar), nkuke ya tenyi pende, ndo kuku kakahikama tshɛ lo ndjela kɛnɛ kakɛnyi Ezekiyɛlɛ l’ɛnɛlɔ kande.
c Enda lo Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ k’Esambele 1, 1996, lɛkɛ 23; ya Ngɔndɔ ka Sato 1, 1973, lɛkɛ 142.
[Caption]
[Footnotes]
[Caption on page 21]
[Review on page 21]
Wɛ mbohɔka?
◻ Woho akɔna wakakotshama mbala ka ntondo ɛnɛlɔ k’Ezekiyɛlɛ ka tɛmpɛlɔ la dioho di’ɛlɔmbɛdi waki lɔkɔ?
◻ Ngande wakakotshama mbala ka ntondo ɛnɛlɔ k’Ezekiyɛlɛ k’okahanyelo wa wodja?
◻ Lam’akalɔngɔswama wodja w’Isariyɛlɛ w’edjedja, waa na waki ewandji wa kɔlamelo ndo waa na waki oko ‘etamba wa weke wa sambo k’ɔlɔlɔ’?
◻ Lande na kahomba ɛnɛlɔ k’Ezekiyɛlɛ ka tɛmpɛlɔ kotshama lo yoho yoleki woke lo nshi nyɛ y’ekomelo?
[Caption]
[Questions]