Ako 10
Pōtoʻi Lea, Anga Fakafetalanoaʻaki mo e Puʻaki Lea Totonu
1-4. Fakahokohoko ʻa e ngaahi tupuʻanga mo e ngaahi fakaʻilonga ʻo e ʻikai ke pōtoʻi leá.
1 ʻI hoʻo tuʻu hake ke fai ha malanga ʻi muʻa ʻi he kau fanongó, kuó ke fakatokangaʻi ʻokú ke faʻa fiu kumi ke maʻu ha ngaahi lea totonu? Pe, ʻi hoʻo lau tohi leʻo-lahí, ʻokú ke nenu ʻi ha ngaahi kupuʻi lea ʻe niʻihi? Kapau ʻoku pehē, ʻoku ʻi ai ʻa hoʻo palopalema ʻi he pōtoʻi leá. Ko ha tokotaha ʻoku pōtoʻi leá ko ha tokotaha ʻokú ne mateuteu ʻi hono ngāueʻaki ʻa e ngaahi leá. ʻOku ʻikai ke ʻuhinga ia ki ha tokotaha “lea fakahekeheke,” ʻa ia ko e tokotaha faiva lea taʻefakakaukauʻi pe taʻelotomoʻoni. Ko e lea hokohoko lelei pe fakamānako, ʻa ia ʻoku haʻu fiemālie pe tauʻatāina pē. ʻOku ʻasi ʻa e pōtoʻi leá ʻi he lauʻi pepa Akonakiʻi he Leá ke fai ha tokanga makehe ki ai.
2 ʻI he leá, ko e meʻa ʻoku faʻa fakatupunga ai ʻa e ʻikai pōtoʻi leá ko e ʻikai maʻu ʻa e fakakaukau maʻalaʻala mo e ʻikai teuteu ʻa e fakamatalá. ʻE toe lava ke hoko eni koeʻuhi ʻoku siʻisiʻi pē ʻa e ngaahi foʻi lea ʻokú te ʻiló pe ko e ʻikai ke lelei ʻa e filifili ʻo e ngaahi foʻi leá. ʻI he lau tohí, ʻoku faʻa hoko ʻa e ʻikai pōtoʻi leá koeʻuhi ko e ʻikai ke ʻahiʻahi ʻo lau leʻo-lahi, neongo ʻi heni foki ko e ʻikai ʻilo ʻa e ngaahi foʻi leá ʻe fakatupunga ai ke nenu pe tautungakí. ʻI he ngāue fakamalangá ko e ʻikai pōtoʻi leá ʻe lava ke kau fakataha kotoa ki ai ʻa e ngaahi meʻa ko ení fakataha mo e loto-manavahē pe loto-veiveiua. ʻOku tautefito ʻa e mamafa ʻa e palopalema ko ʻení koeʻuhi ʻi he taimi ʻe niʻihi ʻe ʻalu moʻoni leva meiate koe ʻa hoʻo kau fanongó. ʻI he Fale Fakatahaʻangá ʻe ʻikai ke tuʻu ʻo ʻalu moʻoni ʻa hoʻo kau fanongó ka ʻe takai holo ʻenau fakakaukaú pea ko e lahi taha ʻo e meʻa ʻokú ke leaʻakí ʻe mole ia. Ko ia ko ha meʻa mamafa ia; ko e pōtoʻi leá ko ha anga ia ʻoku mātuʻaki fiemaʻu.
3 ʻOku tokolahi ʻa e kau malanga ʻoku nau maʻu ʻa e anga fakahohaʻa ʻi hono fakakau ʻa e ngaahi kupuʻi lea hangē ko e “mo e-ē” pe “ngaahi foʻi lea taʻemahino.” Kapau ʻoku ʻikai te ke ʻilo ʻa hoʻo toutou tānaki atu ʻa e ngaahi foʻi lea pehē ki hoʻo leá, te ke ʻahiʻahiʻi nai ke ʻai ha tokotaha ke ne fanongo peá ne toe leaʻaki ʻa e ngaahi lea ko ʻení ʻi he taimi kotoa pē ʻokú ke leaʻaki aí. Te ke ʻohovale nai.
4 Ko e faʻahinga kehe ʻoku nau lea maʻu pē pea toe foki, ʻa ia ʻoku nau kamata ha sētesi, pea nau kiʻi longo pea toe kamata pē mei muʻa. Kapau ʻokú ke maʻu ʻa e anga ʻikai ke sai ko ʻení, feinga ke lavaʻi ia ʻi hoʻo fetalanoaʻaki fakaʻahó. Fai ha feinga fakamātoato ke ʻuluaki fakakaukauʻi pea ʻai ke maʻalaʻala ʻi he ʻatamaí ʻa e fakakaukaú. Pea toki leaʻaki ʻa e fakakaukau kakato ʻo ʻikai ke toe taʻofi pe liliu ʻa e ngaahi fakakaukaú ʻi he lolotonga ʻo ʻete leá.
5-10. Ko e hā ʻa e ngaahi fokotuʻu ʻoku fai mai ke fakaleleiʻiʻaki ʻa e pōtoʻi lea ʻa e tokotaha malangá?
5 Ko ha meʻa ʻe taha. ʻOku tau anga kitautolu ki hono ngāueʻaki ʻa e ngaahi foʻi lea ke fakahā ʻetau fakakaukaú. Ko ia, kapau ʻoku tau ʻilo tonu matematē ʻa e meʻa ʻoku tau fie leaʻakí ʻoku totonu ke haʻu fakanatula pē ʻa e ngaahi foʻi leá ia. ʻOku ʻikai fiemaʻu ke ke fakakaukau ki he ngaahi foʻi leá. Ko hono moʻoní, ʻoku lelei ange hano ʻahiʻahiʻi ke fakapapauʻi pe ʻoku maʻalaʻala ʻa e foʻi fakakaukaú ʻi ho ʻatamaí pea toki fakakaukau leva ki he ngaahi foʻi leá lolotonga hoʻo fai ʻa e fakamatalá. Kapau te ke fai ia, pea kapau te ke tuku ʻi ho ʻatamaí ʻa e foʻi fakakaukaú kae ʻikai ko e ngaahi foʻi lea te ke leaʻakí, ʻoku totonu ke ʻotomētiki pē ʻa e haʻu leva ʻa e ngaahi foʻi leá ia pea ʻoku totonu ke fakahā ʻa hoʻo ngaahi fakakaukaú ʻo hangē pē ko hoʻo ongoʻi moʻoni kinautolú. Ka ʻi hoʻo kamata pē ke fakakaukau ki he ngaahi foʻi leá kae ʻikai ko e ngaahi foʻi fakakaukaú ʻe hoko ʻa hoʻo leá ʻo tautungaki.
6 Kapau ko hoʻo palopalema ʻi he pōtoʻi leá ko e tupu mei he filifili ʻo e ngaahi foʻi leá, ʻe fiemaʻu leva ha ako tuʻumaʻu ke fakalahi atu ʻa e ngaahi foʻi leá. Fai ha tokanga makehe ki he Taua Leʻo mo e ngaahi tohi kehe ʻa e Sōsaietí ki he ngaahi foʻi lea ʻoku ʻikai te ke alāanga mo iá pea tānaki atu ha niʻihi ʻo kinautolu ki hoʻo lea fakaʻahó.
7 Koeʻuhi ko e ʻikai ke pōtoʻi lea ʻi he lau tohí ʻoku faʻa fakatupunga ia ʻe he ʻikai ke alāanga mo e ngaahi foʻi leá, ʻe lelei kiate koe ke ke ʻahiʻahi ʻa e lau tohi leʻo-lahi tuʻumaʻu mo hokohoko lelei ʻo kapau ko hoʻo palopalemá ia.
8 Ko ha founga ʻe taha ʻe lava ke fai ai ʻení ko hano filifili ha palakalafi ʻe taha pe ua mei ha fakamatala pea lau tokanga fakalongolongo pē kae ʻoua ke ke alāanga mo e fakakaukau fakakātoa ʻo e konga ko iá. Fakamavaheʻi ʻa e ngaahi foʻi pupunga fakakaukaú, ʻo fakaʻilongaʻi kinautolu ʻo ka fiemaʻu. Pea kamata leva ke ʻahiʻahi hono lau leʻo-lahi ʻo e konga ko ʻení. ʻI he ʻahiʻahí, toutou lau ia kae ʻoua kuó ke lava ʻo lau ʻa e ngaahi foʻi pupunga fakakaukaú ʻo ʻikai ke toe tautungaki pe longo ʻe taha ʻi he ngaahi feituʻu hala.
9 ʻOku totonu ke toutou puʻaki ʻa e ngaahi foʻi lea ʻoku ʻikai ke alāanga mo iá pe faingataʻá kae ʻoua kuo hoko ʻo faingofua kiate koe ke leaʻaki. ʻI he ʻosi hoʻo lava ʻo puʻaki ʻa e foʻi leá ʻiate ia peé, toki lau kotoa leva ʻa e sētesi ʻoku kau ai ʻa e foʻi leá kae ʻoua ke ke lava ʻo fakakau faingofua ia ki he sētesí ʻo hangē pē ko e ngaahi foʻi lea kehe ʻokú ke alāanga ange mo iá.
10 ʻAhiʻahi foki ke ke lau maʻu pē ʻa e meʻa ko hoʻo toki ʻuluaki sio pē ia ki aí. Ko e fakatātaá, lau leʻo-lahi maʻu pē ʻa e konga tohi fakaʻahó mo e fakamatalá ʻi hoʻo ʻuluaki sio pē ki aí. ʻAi ke alāanga ʻi hono tuku ho matá ke sio fakapupunga lea ki he ngaahi foʻi leá, ʻa ia ʻoku nau fakahā ʻa e ngaahi foʻi fakakaukau kakato, kae ʻikai ke sio taha taha pē ki he ngaahi foʻi leá. Kapau te ke ʻahiʻahi, ʻe lava ke ke ikunaʻi ʻa e anga mātuʻaki mahuʻinga ko ʻeni ko e lea mo e lau tohi ola lelei.
**********
11-15. ʻOku fakatuʻunga fēfē ʻa e anga fakafetalanoaʻakí ʻi he ngaahi kupuʻi lea ʻoku ngāueʻakí?
11 Ko e toe anga ʻe taha ʻo e leá ʻoku leleí ʻoku hā ʻi he lauʻi pepa akonakiʻi he leá ko e “Anga fakafetalanoaʻaki.” Ko ha meʻa ia ʻokú ke fai ʻi he moʻui fakaʻahó, ka ʻokú ke fai ia ʻi hoʻo tuʻu hake ke fai ha malangá? ʻI he taimi ʻe niʻihi, ko e faʻahinga ko ia ʻoku faingofua kiate kinautolu ke fetalanoaʻaki naʻa mo ha falukunga kakai tokolahí, ʻoku nau faʻa hoko ʻo fuʻu fakaeouau pe “fie tala tuʻutuʻuni” ʻi he vaheʻi kiate kinautolu ke nau teuteu ki muʻa ha “malanga ke fai.” Ka ko e founga ola lelei lahi taha ke fai ai ʻa e malanga ki he kakaí ko e founga anga fakafetalanoaʻaki.
12 Ngāueʻaki ʻa e ngaahi kupuʻi lea fakafetalanoaʻaki. Ko e lahi ʻo e ola lelei ʻo e lea fakafetalanoaʻakí ʻoku fakatuʻunga ia ʻi he ngaahi kupuʻi lea ʻoku ngāueʻakí. ʻI hono teuteu lelei ha malanga ke fai ʻi he tuʻunga ākenoa pē, ʻoku ʻikai ke faʻa lelei ke leaʻaki pē ʻa e ngaahi kupuʻi lea tatau tofu pē mo ia kuo hikí. ʻOku faikehekehe ʻa e meʻa kuo hikí ia mo e lea ʻoku leaʻakí. Ko ia, fakafōtunga ʻa e ngaahi foʻi fakakaukau ko ʻení ʻo fakatatau ki hoʻo lea pē ʻaʻau. Fakaʻehiʻehi mei hono ngāueʻaki ʻa e ngaahi sētesi ʻoku fihí.
13 Ko hoʻo lea ʻi he peletifōmú ʻoku totonu ke hā mei ai ʻa hoʻo lea ʻokú ke ngāueʻaki fakaʻaho peé. ʻOku ʻikai totonu ke ke feinga ke hā “fiepoto.” Ka neongo ia, ʻe lelei ange ʻa hoʻo malanga kuo teuteú ʻi hoʻo lea fakaʻahó, he koeʻuhi ʻoku fakakaukauʻi fakalelei ange ki muʻa ʻa hoʻo ngaahi fakakaukaú pea ʻe hoko mai ia ʻi he pōtoʻi lahi ange ʻi he leá. Ko ia ai, ʻoku totonu ke toe fokotuʻutuʻu lelei ange ai ʻa hoʻo ngaahi kupuʻi leá.
14 ʻOku fakamamafaʻi ʻe he meʻá ni ʻa e mahuʻinga ʻo e ʻahiʻahi ʻi he ʻaho kotoa pē. ʻI hoʻo leá, ʻai ke ke lea ʻi hoʻo founga anga-mahení pē. Fakaʻehiʻehi mei he kanangá. Fakaʻehiʻehi mei hono toutou leaʻaki ʻa e ngaahi lea mo e kupuʻi lea tatau pē ke fakahā ʻa e ngaahi fakakaukau kehekehe kotoa nai ʻokú ke maʻú. Ako ke mohu ʻuhinga ʻa hoʻo leá. ʻAi hoʻo fetalanoaʻaki fakaʻahó ke hoko ko ha pōlepoleʻanga, pea ʻi hoʻo ʻi he peletifōmú, ʻe haʻu faingofua pē ʻa e ngaahi foʻi leá pea te ke lava ai ke leaʻaki ʻi he anga fakafetalanoaʻaki ʻa ia ʻe mālie, faingofua mo tali lelei ʻe ha kau fanongo pē.
15 ʻOku moʻoni ʻeni tautefito ʻi he ngāue fakamalangá. Pea ʻi hoʻo malanga ʻi he ako fakafaifekaú, kapau ko hoʻo lea ki ha tokotaha-ʻapi, feinga ke ke lea ʻo hangē ʻokú ke ʻi he ngāue fakamalangá, ʻo ngāueʻaki ʻa e ngaahi kupuʻi lea te ke ngāueʻaki ai ʻi ha founga fakaenatula mo faingofua. ʻE hoko ia ko e malanga ʻi he tuʻunga moʻoni, ʻikai ʻi he founga fakaeouau, pea ko e meʻa mahuʻinga angé, ʻe akoʻi ai koe ke ola lelei ange ʻa hoʻo ngaahi tuʻuaki ʻi he ngāue fakamalangá.
16-19. Fakahā ʻa e founga ʻe lava ke kaunga ai ʻa e founga ʻe fai ai ʻa e malangá ki he anga fakafetalanoaʻakí.
16 Founga fakafetalanoaʻaki ʻi he fai ʻo e malangá. ʻOku ʻikai ke fakatuʻunga pē ʻa e anga fakafetalanoaʻakí ʻi he ngaahi kupuʻi lea ʻoku ngāueʻakí. ʻOku toe mahuʻinga foki ʻa hoʻo founga pe anga ʻo hono fai ʻo e malangá. ʻOku kau ki he meʻá ni ʻa e tō ʻo e leʻó, ʻa e kiʻi liliu ʻa e lahi ʻo e leʻó mo e ongo fakaenatula ʻo e leá. ʻOku ake hake pē ia ʻo hangē ko e lea fakaʻahó, neongo ʻe ngāueʻaki ʻa e meʻa fakaleʻo-lahí ki he kau fanongó.
17 Ko e ʻai ke anga fakafetalanoaʻakí ʻoku fehangahangai ia mo e fakapunaké. ʻOku ʻikai kau ki he anga fakafetalanoaʻakí ha malanga “tala tuʻutuʻuni” pea ʻoku ʻataʻatā mei he anga-fāsiʻa kotoa pē.
18 Ko e founga ʻe taha ʻoku ʻikai ke faʻa maʻu ai ʻa e anga fakafetalanoaʻakí ʻe he kau malanga foʻofoʻoú ko e tupu mei he fuʻu teuteu fakaʻāuliliki ki muʻa ʻa hono fakalea ʻo e fakamatalá. ʻI he teuteu ke fai ʻa e malangá, ʻoua te ke fakakaukau ʻoku totonu ke toutou lau fakafoʻilea ʻa e malangá kae ʻoua kuó ke meimei maʻu loto ia pea ko e teuteu leleí ia. ʻI he fai ha lea ākenoa, ʻi he teuteu ki aí ʻoku totonu ke tuku ʻa e fakamamafá ʻi ha toe fakamanatu tokanga ki he ngaahi foʻi fakakaukau ʻe fakahaá. ʻOku totonu ke toe fakamanatu ʻa e ngaahi foʻi fakakaukau ko ení kae ʻoua kuo nau hokohoko lelei ʻi ho ʻatamaí. ʻOku totonu ke ʻoua ʻe faingataʻa ʻa e meʻa ko ʻení ʻo kapau naʻe ʻai ke hokohoko lelei eni pea mo palani lelei, pea ʻi he fai ʻo e malangá ʻoku totonu ke hokohoko lelei mo faingofua pē ʻa e ngaahi foʻi fakakaukaú. ʻI heʻene hoko ʻo peheé, pea kapau ʻe fakahā eni ʻaki ʻa e loto ke fai ha fetuʻutaki, ʻe kau ʻa e anga fakafetalanoaʻakí ʻi hono fai ʻa e malangá.
19 Ko e founga ʻe taha ʻe lava ke ke fakapapauʻi ai kiate koe ʻa e meʻa ko ʻení ko e feinga ke ke lea ki ha niʻihi kehekehe ʻi he kau fanongó. Lea fakahangatonu kiate kinautolu taki taha. Fakakaukau ʻo pehē ko e tokotaha ko iá kuó ne ʻeke mai ha fehuʻi, pea toki fai ha tali ki ai. Fakakaukau ʻo pehē ʻokú ke fetalanoaʻaki fakaekoe pē mo e tokotaha ko iá ʻi hoʻo fakamatala atu ʻa e foʻi fakakaukau pē ko iá. Peá ke hoko atu ki ha tokotaha kehe ʻi he kau fanongó ʻo ngāueʻaki ʻa e founga tatau.
20-23. ʻE lava fēfē ke ʻai ʻete lau tohí ke ongo fakaenatula pē?
20 Ko e tauhi maʻu ʻa e anga fakafetalanoaʻakí ʻi hono fai ʻa e lau tohí ko e taha ia ʻo e ngaahi anga faingataʻa lahi taha ʻi he leá ke lavaʻi, ka ko e taha ia ʻo e ngaahi meʻa mahuʻinga lahi tahá. Ko e moʻoni, ko e lahi taha ʻo ʻetau lau tohi fakahāhaá ʻoku fai mei he Tohitapú, ʻi hono lau ʻa e ngaahi konga tohí ʻi he fekauʻaki mo e malanga ʻi he tuʻunga ākenoa peé. ʻOku totonu ke lau ʻa e Tohitapú ʻaki ʻa e loto-māfana mo lāuʻilo ʻo kau ki hono ʻuhingá. ʻOku totonu ke longomoʻui. ʻI he tafaʻaki ʻe tahá, ʻe ʻikai ʻaupito ke ngāueʻaki ʻe he kau faifekau moʻoni ʻa e ʻOtuá ʻa e leʻo fie māʻoniʻoni ʻo e haʻa faifekau fakalotú. ʻE lau ʻe he kau sevāniti ʻa Sihova ʻa ʻEne Folofolá mo e fakamamafa fakaenatula mo moʻoni ʻikai ke anga-fiemahuʻinga ʻa ia ko e lea moʻui ʻoku taau ke ngāueʻaki ki he Tohi ko ení.
21 ʻOku meimei tatau pē mo e lau tohi ʻi he Taua Leʻo pe ko e ngaahi palakalafi ʻi he ako tohi ʻa e fakatahaʻangá. ʻI he meʻá ni foki, ʻoku ʻikai faʻu ʻa e ngaahi kupuʻi leá mo e ngaahi sētesí ke ongo ʻo hangē ha fetalanoaʻakí, ko ia ai, ʻe ʻikai ke ongo ʻo anga fakafetalanoaʻaki maʻu ai pē ʻa hoʻo lau tohí. Ka ʻo kapau ʻoku mahino kiate koe ʻa e meʻa ko ia te ke laú pea lau ia ke fakaenatula hangē ko hoʻo malavá mo mohu ʻuhinga, te ke faʻa lava ʻo ʻai ia ke ongo ʻo hangē ha lea ākenoa pē, neongo ʻe kiʻi kehe ia mei he anga ʻo hoʻo ngāueʻaki anga-mahení. Ko ia ai, ʻoku totonu ke ke faʻa ʻai ha faʻahinga fakaʻilonga pē ʻe tokoni nai kiate koe, kapau te ke lava ʻo teuteu ki muʻa, peá ke fai hoʻo lelei tahá ke lau ʻa e fakamatalá ʻi ha founga moʻoni mo fakaenatula.
22 ʻI he lau tohí pe ko e lea anga fakafetalanoaʻakí, ko e loto-moʻoní mo e anga-fakaenatulá ʻa e ongo meʻa tefitó. Huaʻi atu ho lotó pea leaʻaki ʻa e ongoʻi moʻoni ki hoʻo kau fanongó.
23 ʻOku ʻikai lava ke ʻai pē ke fakangalingali ʻokú te maʻu ʻa e tōʻonga lelei ʻi ha taimi pea ʻoku pehē pē mo e founga lea leleí. Ka ʻo kapau te ke ngāueʻaki ʻa e founga lea leleí ʻi he ʻaho kotoa pē ʻe hā ia ʻi he peletifōmú ʻo hangē pē ʻi hoʻo ngāueʻaki ʻa e tōʻonga lelei ʻi ʻapí ʻe hā maʻu pē ia ʻi haʻo ʻi ha haʻohaʻonga tokolahi.
**********
24, 25. Ko e hā ʻoku ʻikai ke lelei ai ʻa e puʻaki lea halá?
24 Puʻaki lea. ʻOku toe mahuʻinga foki ʻa e puʻaki lea totonú, pea ʻoku fokotuʻu mavahe pē ia ʻi he lauʻi pepa Akonakiʻi he Leá. Neongo kuo ʻikai ako lelei fakamāmani ʻa e kau Kalisitiane kotoa pē, ʻo hangē pē ko e vakai ko ia ko e ongo tangata taʻekolisi mo lāuvale ʻa Pita mo Sioné, ʻoku kei mahuʻinga pē ke fakaʻehiʻehi mei hano fakasiʻisiʻi ʻo ʻetau fakahoko ʻo e pōpoakí koeʻuhi ko e ʻikai sai ʻa e puʻaki leá. Ko e meʻa ia ʻoku malava ke fakatonutonu vave ʻo kapau te tau fai ha tokanga feʻunga ki ai.
25 Kapau ʻoku mātuʻaki kovi ʻa e puʻaki lea ʻa ha tokotaha, te ne aʻu ʻo fakahoko nai ha ngaahi fakakaukau hala ki he ʻatamai ʻo ʻene kau fanongó, ʻa ia ʻe mātuʻaki ʻikai ke fiemaʻu. ʻI haʻo fanongo ki ha tokotaha ʻokú ne puʻaki halaʻi ha foʻi lea ʻi heʻene malangá, ko ʻene uesia lahí he ʻoku tapa ia ki ho ʻatamaí ʻo hangē ko e tapa mai ʻa ha maama taʻofí. Te ke tuku nai ʻa hoʻo muimui ki heʻene fakamatalá pea kamata ke ke fakakaukau ki he foʻi lea naʻá ne puʻaki halaʻí. ʻOku lava ke ne ʻai koe ke hiki ʻa hoʻo tokangá mei he meʻa ʻoku leaʻakí ki he anga ʻo hono leaʻakí.
26, 27. Ko e hā ʻa e ngaahi palopalema ʻoku hā fakahokohoko ʻo fekauʻaki mo e puʻaki leá?
26 ʻE lava ke pehē nai ʻoku ʻi ai ʻa e faʻahinga palopalema lalahi ʻe tolu ʻo fekauʻaki mo e puʻaki leá. Ko e taha ko e mātuʻaki puʻaki hala pē ia, ʻa ia ʻoku hala hono ʻai ʻo e fakamamafá pe ʻoku ʻai ʻo ongo hala ʻa e ngaahi mataʻitohí. Ko e lahi taha ʻo e ngaahi lea ʻi onopōní ʻoku ʻi ai ʻenau sīpinga fasi-ʻa-lea, ka ʻi he lea faka-Pilitāniá ʻoku ʻikai ke tatau maʻu ai pē ʻa e sīpingá, pea ʻoku hoko ai ʻa e palopalemá ke toe faingataʻa ange. ʻOku ʻi ai foki mo e puʻaki lea ʻoku tonu pē ia ka ʻoku fuʻu hulu hono fakalahiʻí mei hono tuʻunga totonú, ʻo ne ʻai ke hā fāsiʻa pea aʻu ʻo hā fiemeʻa, pea ʻoku ʻikai ke fiemaʻu ʻeni ia. Ko e palopalema hono tolú ko e lea ʻaiʻainoaʻia, ʻoku hoko ia ʻi hano faʻa fakatahamuhamu ʻa e ngaahi foʻi leá, ʻo fakalaka pe ʻikai ke puʻaki ʻa e ngaahi silapá kātoa mo e ngaahi faʻahinga founga peheé. ʻOku totonu ke fakaʻehiʻehi mei ai.
27 ʻI heʻetau lea fakaʻahó ʻoku tau faʻa ngāueʻaki ʻa e ngaahi lea ʻa ia ʻoku tau mātuʻaki alāanga pē mo ia; ko ia ko e puʻaki leá ʻoku ʻikai ko ha palopalema lahi ia ʻi he fekauʻaki mo ʻení. ʻOku malanga hake ʻa e palopalema lahi tahá ʻi he lau tohí. Ka ʻoku fai ʻe he kau Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻa e lau tohi lahi ʻi he ʻao ʻo e kakaí pea pehē foki ʻi he fakafoʻituituí. ʻOku tau lau ʻa e Tohitapú ki he kakaí ʻi heʻetau ʻalu mei he fale ki he falé. ʻI he taimi ʻe niʻihi ʻoku vaheʻi kitautolu ke tau lau ʻa e ngaahi palakalafi ʻi he ako ʻo e Taua Leʻo, ʻi ha ako Tohitapu ʻi ʻapi pe ʻi ha ako tohi fakaefakatahaʻanga. ʻOku mahuʻinga ke tonu ʻa e lau tohí, pea ke tonu ʻa e puʻaki leá. Kapau ʻe ʻikai, ʻe hā mei ai ʻoku ʻikai te tau ʻilo ʻa e meʻa ʻoku tau lea ʻo kau ki aí. ʻOkú ne toe tohoaki mamaʻo foki ai ʻa e tokangá mei he pōpoakí.
28-34. ʻE tokoniʻi fēfē ha tokotaha ke fakaleleiʻi ʻa ʻene puʻaki leá?
28 ʻOku ʻikai totonu ke fai ʻo fuʻu hulu ʻa e akonaki ki he puʻaki lea halá. Kapau ʻoku fehuʻia ha foʻi lea ʻe taha pe ua, ʻe feʻunga nai ke fai ha akonaki fakafoʻituitui pē. Neongo kapau ko e ngaahi foʻi lea pē ʻe niʻihi kuo puʻaki hala ʻi he fai ʻo ha malanga, ka ko e ngaahi foʻi lea ia ʻoku tau faʻa ngāueʻaki ʻi heʻetau ngāue fakafaifekaú pe ko ʻetau lea fakaʻahó, ʻe hoko ko e tokoni ki he tokotaha akó ke fakahanga ʻa e tokangá ki ai ʻe he ʻovasia ʻo e akó koeʻuhi ke ne ako ki hono puʻaki totonu kinautolú.
29 ʻI he tafaʻaki ʻe tahá, kapau ʻe lau ʻe ha tokotaha ako mei he Tohitapú pea puʻaki hala ai ha hingoa faka-Hepelū ʻe taha pe ua, ʻe ʻikai fai ha vakai ki ai ko ha vaivaiʻanga lahi. Kae kehe, kapau te ne puʻaki hala ʻa e ngaahi hingoa lahi, ʻoku hā mei ai naʻe ʻikai ke teuteu lelei, pea ʻoku totonu ke fai ʻa e akonaki ki ai. ʻOku totonu ke tokoniʻi ʻa e tokotaha akó ki he anga ʻo hono fakapapauʻi ʻa e puʻaki totonu ʻo e leá pea ke ne ʻahiʻahi leaʻaki leva ia.
30 ʻOku pehē pē mo e puʻaki lea ʻoku fuʻu hulu hono fakalahiʻí. Kapau ko e toutou fai ení ʻoku mātuʻaki fakasiʻisiʻi ai ʻa e lelei mei he malangá, ʻoku totonu ke fai ha tokoni ki he tokotaha akó. ʻOku totonu foki ke fakatokangaʻi, ʻi he lea vavé ʻoku hehema ai ʻa e tokolahi tahá ke fakatahamuhamu ha ngaahi foʻi lea. ʻOku ʻikai fiemaʻu ke fai ha akonaki ia ʻi he meʻa ko ʻení, ka ʻo kapau ʻoku angaʻaki maʻu pē ia ʻe he tokotaha akó pea ʻokú ne faʻa fakatahamuhamu ʻene ngaahi foʻi leá ʻo hoko ʻo faingataʻa ai ke mahino ʻene leá pe fakasiʻisiʻi ai hono lelei ʻo e pōpoakí, ʻoku totonu leva ke fai kiate ia ha tokoni ki he leá ke mahino.
31 Ko e moʻoni, ʻe manatuʻi leva ʻe hoʻo tokotaha-akonakí ʻoku kehekehe pē nai ʻa e tuʻunga ʻo kau ki he puʻaki lea totonú ʻi he ngaahi feituʻu kehekehe. Naʻa mo e ngaahi tikisinalé ʻoku nau fakahokohoko ʻo lahi ange ʻi he founga ʻe tahá ʻa e anga ʻo e puʻaki ha foʻi lea. Ko ia ai, ʻe fakapotopoto ke tokanga ʻi heʻene fai ha akonaki ʻi he puʻaki leá. ʻE ʻikai te ne ʻai pē ʻe ia ʻa ʻene saiʻia fakafoʻituituí.
32 Kapau ko hoʻo palopalemá ko e puʻaki leá, ʻe ʻikai ke fuʻu faingataʻa kiate koe ke fakatonutonu ia ʻo kapau te ke fakapapau ke fai ia. Naʻa mo e kau malanga taukeí ʻi hono vaheʻi ke fai ha lau tohi ʻoku nau toʻo mai ha tikisinale ʻo kumi ʻa e ngaahi foʻi lea ʻa ia ʻoku ʻikai te nau alāanga lelei mo iá. ʻOku ʻikai te nau puʻaki noaʻia pē ʻa e ngaahi foʻi leá. Ko ia ngāueʻaki ha tikisinale.
33 Ko ha toe founga ʻe taha ʻe lava ke fakaleleiʻi ai ʻa e puʻaki leá ko haʻo lau ia ki ha tokotaha kehe, ko ha tokotaha ʻoku puʻaki lea leleí, pea kole kiate ia ke ne taʻofi mo fakatonutonu koe ʻi he taimi kotoa pē ʻokú ke hala aí.
34 Ko e founga hono tolú ko e fanongo tokanga ki he kau malanga taukeí. Fanongo mo ke fakakaukau; fakatokangaʻi ʻa e ngaahi foʻi lea ʻa ia ʻoku kehe ʻa ʻenau puʻakí mei hoʻo puʻakí. Hikiʻi kinautolu; vakaiʻi ʻi he tikisinalé peá ke toutou ʻahiʻahi honau puʻakí. ʻE vave leva ai ʻa e tonu ʻa hoʻo puʻaki leá. Ko e pōtoʻi leá, ko e anga fakafetalanoaʻakí, fakataha mo e puʻaki lea totonú, te nau ʻai ke toe lelei lahi ange ai ʻa hoʻo leá.