ʻOku Sio Mai ʻa e Kau Maté?
NAʻE fakapoongi ʻe ha fefine ʻa hono husepānití. ʻI he hili ʻa e taʻu ʻe fitu mei ai naʻá ne ilifia ʻi haʻane misi ʻa ia naʻá ne tui ai ko ha fakaʻilonga ia ʻo e ʻita ʻa hono husepāniti kuo maté. Ke fakafiemālieʻi ʻa e “laumālie” ʻo hono husepānití, naʻá ne fekau ʻa ʻene taʻahiné ke ne huaʻi ha inu fakaefeilaulau ʻi hono malaʻé.
Naʻe ʻikai ke ʻilo ʻe he taʻahiné ni ʻa e meʻa ke ne leaʻaki ki he laumālie ʻo ʻene tamaí, koeʻuhi he ko e feilaulau ʻeni ia mei heʻene faʻeé ʻa ia naʻá ne tāmateʻi iá. Naʻe fakasiosio mai ʻa hono kiʻi tuongaʻané mei ha feituʻu naʻá ne toitoi ai. Naʻá ne haʻu, pea naʻá ne lotu mo hono tuofefiné ki heʻena tamaí ke tokoniʻi kinaua ke na sāuni ʻa hono fakapoongi iá.
Ko e konga eni mei he Libation Bearers, ko ha foʻi talanoa faka-Kalisi naʻe tohi ʻi he taʻu ʻe 2,400 tupu kuo maliu atú. ʻI he ngaahi feituʻu ʻe niʻihi ʻo e māmaní, tautefito ki ʻAfilika, ʻoku fai ai ʻo aʻu mai ki he ʻahó ni ha ngaahi feilaulau meimei tatau ʻi he faʻitoká.
Ko e fakatātaá, fakakaukau ange ki he meʻa naʻe hokosia ʻe Ibe ʻa ia ʻokú ne nofo ʻi Naisīlia. ʻI he mole atu ʻi he maté ʻa ʻene fānau ʻe toko tolu, naʻá ne fakaofiofi leva ki he toketā fakaetalatukufakaholo tuʻufonuá, ʻa ia naʻá ne talaange kia Ibe ʻoku ʻi ai ha ʻuhinga ki heʻenau maté—ʻa ia ko e tamai ʻa Ibe ne ʻosi maté naʻá ne ʻita koeʻuhi naʻe ʻikai ke fakahoko ʻi he founga totonu ʻa hono tanu iá.
ʻI he muimui ki he fakahinohino ʻa e toketā tuʻufonua ko ení, naʻe feilaulauʻaki ʻe Ibe ha kosi peá ne lilingi ha sini mo e uaine ʻi he faʻitoka ʻo ʻene tamaí. Naʻá ne kalanga atu ki he laumālie ʻo ʻene tamaí, ʻo kole fakamolemole, ʻo kole fakamatematē ke ne ʻofa mai, pea kole ki ha tāpuaki.
Naʻe fakapapauʻi ʻe Ibe ʻoku malava ʻa ʻene tamaí ʻo sio mo fanongo mai kiate ia. Naʻe ʻikai te ne tui ʻoku ʻikai ke toe moʻui ʻa ʻene tamaí, ka ʻi he maté “kuó ne hiki atu ai” mei he māmani hāmaí ki he māmani taʻehāmaí. Naʻe tui ʻa Ibe kuo ʻalu ʻa ʻene tamaí mei he māmani ʻo e kakano mo e totó ki he māmani ʻo e ngaahi laumālié, ko e nofoʻanga ʻo e ngaahi kuí.
Ko e fakakaukau ʻeni ʻa Ibe: ‘Neongo ʻoku ʻikai ke kei ʻi he māmani ko ení ʻa ʻeku Tamaí, ʻokú ne kei manatuʻi au pea ʻokú ne saiʻia ke u ʻi he tuʻunga lelei pē. Pea koeʻuhi ʻokú ne hoko he taimí ni ko ha laumālie ʻoku mālohi lahi, ʻokú ne ʻi ha tuʻunga lelei ʻaupito ange ai ke tokoni mai kiate au ʻo laka ange ia ʻi he taimi naʻá ne hoko ai ko ha tangata ʻi he māmaní. ʻIkai ko ia pē, ʻokú ne malava ke fetuʻutaki hangatonu ki he ʻOtuá ki ha lelei maʻaku, koeʻuhi he ko e ʻOtuá ko ha toe laumālie foki mo ia. Mahalo pē ʻoku lolotonga ʻita ʻa ʻeku Tamaí, ka ʻo kapau te u fakahāhā kiate ia ʻa e ʻapasia totonú, te ne fakamolemoleʻi mo tāpuakiʻi au.’
ʻI ʻAfilika, ko e tui ko ia ʻoku malava ʻa e kau maté ke sio mai ki he kakai ʻi he māmaní mo tākiekina ʻenau moʻuí ʻoku mafolalahia ia ʻi he lotolotonga ʻo e faʻahinga ʻoku nau kau ki he lotu fakaetalatukufakaholó. ʻOku toe hā foki ia ʻi he lotolotonga ʻo e faʻahinga ʻoku nau taku ko e kau Kalisitiane kinautolú. Ko e fakatātaá, ʻi he hili ʻa e mali ʻa ha fefine ʻi he siasí, ʻoku ʻikai ko ha meʻa ngalikehe ia kiate ia ke ne ʻalu ki he ʻapi ʻo ʻene ongo mātuʻá ke maʻu mai ha tāpuaki tukufakaholo. ʻOku fai ai ha tautapa ki he ngaahi kuí, pea lilingi kiate kinautolu ha inu fakaefeilaulau. ʻOku tui ʻa e kakai tokolahi ʻe hoko mai ha fakatuʻutāmaki ki he nofo malí ʻo kapau ʻe ʻikai ke fai ʻa e meʻá ni.
ʻOku ʻi ai ʻa e fakakaukau ʻo pehē ko e ngaahi kuí, pe ngaahi laumālie ʻo e ngaahi kuí, ʻoku nau fakapapauʻi ʻa e hao mo e lakalakaimonū ʻa honau ngaahi fāmili ʻi he māmaní. Fakatatau ki he fakakaukau ko ení, ko e ngaahi laumālie ko eni ʻo e ngaahi kuí ko ha ngaahi kongakau mālohi, ʻoku malava ke nau ʻomai ha ngaahi ututaʻu lelei, tokoni ki he moʻui lelei, pea maluʻi ʻa e kakaí mei ha hoko kiate kinautolu ha kovi. ʻOku nau hūfia ha lelei maʻá e tangatá. Kae kehe, kapau ʻe taʻetokangaʻi pe fakalotomamahiʻi, te nau fakahoko mai leva ʻa e fakatamaki—ko e mahamahaki, masiva, pea naʻa mo e maté. Ko ia ai, fakafou ʻi he feilaulau mo e ouau, ʻoku feinga ʻa e kakaí ke tauhi maʻu ha ngaahi vā lelei mo e kau maté.
ʻOkú ke tui ʻoku mātuʻaki kaunga mai ʻa e kau maté ki he moʻui ʻa e faʻahinga ʻoku kei moʻuí? Kuó ke tuʻu ʻi ha veʻe faʻitoka ʻo ha taha naʻá ke ʻofa ai peá ke leaʻaki ha ngaahi foʻi lea siʻi, naʻa faifai ange pea malava ke ne fanongo mai kiate koe? Pe ʻoku malava ke sio mo fanongo mai ʻa e kau maté kiate kitautolu pe ʻikai ʻoku fakatuʻunga ia ʻi he meʻa ʻoku hoko ʻi he maté. Tau sivisiviʻi ange ʻa e meʻa ʻoku fakahā ʻe he Tohi Tapú ʻo kau ki he kaveinga mahuʻinga ko ení.