ʻOku Totonu Ke Ke Kau ki ha Lotu?
‘ʻOKU ʻikai fiemaʻu ia ke u kau ki ha lotu pe ʻalu maʻu pē ki ha lotu koeʻuhí ke tui ai ki he ʻOtuá!’ Ko e anga ia ʻa e ongoʻi ʻa e kakai tokolahi fekauʻaki mo e mēmipa ʻi ha lotu pe ʻi ha kautaha fakalotu pē. Ko hono moʻoní, ʻoku pehē ʻe he niʻihi ʻoku nau ongoʻi ofi ange ki he ʻOtuá ʻi he taimi ʻoku nau ʻi tuʻa ai ʻo fiefia ʻi natulá ʻo laka ange ia ʻi he taimi ʻoku nau maʻu ai ha ouau fakalotu ʻi ha fale lotú. ʻI he ʻahó ni, ko ha fakakaukau anga-maheni ia ʻa e pehē ko e feohi mo ha kulupu pe kautaha fakalotú ʻoku ʻikai ko ha fiemaʻu ia ʻi he tui ki he ʻOtuá.
Kae kehe, ʻi he loto-moʻoní ʻoku ongoʻi kehe ʻa e niʻihi ia. ʻOku nau fakakikihi ko e mēmipa ʻi ha lotu pea mo hono maʻu iá ʻoku fiemaʻu, naʻa mo mātuʻaki mahuʻinga, kapau ʻoku fiemaʻu ke te maʻu ʻa e hōifua ʻa e ʻOtuá. Ko ia, ko e fehuʻi pe ʻoku mātuʻaki fiemaʻu ʻa e feohi fakalotú ʻoku ʻikai ko ha meʻa fakaako pē ia fekauʻaki mo e tokolahí pe ko ha ngaahi meʻa kehe. ʻI ha tuʻunga pē, koeʻuhi ʻoku kau ki ai hotau vahaʻangatae mo e ʻOtuá, ʻikai ʻe totonu ke ʻiloʻi ʻa e vakai ʻa e ʻOtuá ki he meʻá ni? Ko e hā leva ʻe lava ke tau ako mei heʻene Folofolá, ʻa e Tohi Tapú, ʻo kau ki he kaveingá ni?
Founga ʻo e Feangainga ʻa e ʻOtuá mo e Kakaí ʻi he Kuohilí
ʻI he meimei taʻu ʻe 4,400 kuohilí, naʻe taaʻi ai ʻe ha lōmaki fakalilifu ʻa e māmaní kotoa. Ko ha meʻa pehē ʻe ʻikai lavangofua ke ngalo ia, pea ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi talanoa ʻa e kakai ʻi he māmaní kotoa ʻo fekauʻaki mo ia ʻi heʻenau muʻaki hisitōliá. Neongo ʻa e kehekehe ʻi he ngaahi fakaikiikí, ko e ngaahi talanoá ni ʻoku lahi e meʻa ʻoku nau faitatau aí, ʻo kau ai ʻa e moʻoniʻi meʻa ko ia ko ha tokosiʻi pē ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá mo e fanga manú naʻe haó.
Ko e kau hao he Lōmakí ko e faʻahinga pē ia naʻa nau monūʻia ʻo hokonoa ai ʻenau hao he fakaʻauhá? ʻOku fakahaaʻi ʻe he fakamatala ʻa e Tohi Tapú naʻe ʻikai ko e tuʻungá ia. Ko e meʻa ʻoku mahuʻingá, naʻe ʻikai fakahaaʻi ʻe he ʻOtuá ki he tokotaha tāutaha ʻo fekauʻaki mo e Lōmaki ʻe hokó. ʻI hono kehé, naʻá ne tala ia kia Noa, ʻa ia naʻe fakatokanga leva ki hono toʻutangatá ʻo fekauʻaki mo e fuʻu Lōvai naʻe tuʻunuku maí.—Senesi 6:13-16; 2 Pita 2:5.
Naʻe fakatuʻunga ʻa e haó ʻi he hoko ko e konga ʻo e kulupu fepoupouaki ko ení pea ʻi he hoko ʻo loto-lelei ke tali ʻa e tataki ʻa e ʻOtuá naʻe ʻoange kia Noá. Naʻa mo e fanga manu ʻi he ʻaʻaké ʻa ia naʻa nau hao ʻi he Lōmakí naʻe ʻikai te nau haó ʻi ha mavahe mei he kulupu ko ení. Naʻe ʻoange ʻa e ngaahi fakahinohino tonu matematē kia Noa ke ne fai ha ngaahi tokonaki feʻungamālie ki hono fakahaofi ʻa e moʻui ʻa e fanga manú.—Senesi 6:17–7:8.
ʻI he ngaahi senituli ki mui aí, ko e hako ʻo Noa fakafou ʻi hono foha ko Semí naʻa nau hoko ʻo pōpula ʻi ʻIsipite. Neongo ia, ko e taumuʻa ʻa e ʻOtuá ke fakatauʻatāinaʻi kinautolu pea ʻomai kinautolu ki he fonua naʻá ne talaʻofa ki heʻenau kui ko ʻĒpalahamé. Ko e meʻá ni foki, naʻe ʻikai ke fakahaaʻi ia ki he tokotaha tāutaha ka naʻe ʻuluaki fakahaaʻi ia ki he faʻahinga naʻe fili ke hoko ko honau kau takí—ʻa Mōsese mo hono taʻokete ko ʻĒloné. (Ekisoto 3:7-10; 4:27-31) Hili hono fakahaofi ʻa e kau pōpula ki muʻá ʻi he tuʻunga ko ha kulupu mei ʻIsipité, naʻe ʻoange kia kinautolu ʻa e Lao ʻa e ʻOtuá ʻi Moʻunga Sainai pea fokotuʻu kinautolu ko e puleʻanga ʻo ʻIsilelí.—Ekisoto 19:1-6.
Ko e fakahaofí naʻe malava ia ki he kau ʻIsileli tāutahá pē koeʻuhi naʻa nau feohi mo ha kulupu naʻe fokotuʻu fakaʻotua pea nau muimui ʻi he tataki ʻa e kau taki ʻo e kulupu ko ení naʻe fakanofó. Naʻe aʻu ʻo fai ʻa e ngaahi tokonaki ki he kau ʻIsipite tāutaha ke feohi mo e kulupú ni ʻa ia ʻoku hā mahino naʻá ne maʻu ʻa e hōifua fakaʻotuá. ʻI he taimi naʻe mavahe ai ʻa e kau ʻIsilelí mei ʻIsipité, naʻe ʻalu fakataha ʻa e faʻahingá ni mo kinautolu, ʻo nau maʻu ai ʻa e ʻamanaki ki he tāpuaki ʻa e ʻOtuá.—Ekisoto 12:37, 38.
ʻI he ʻuluaki senitulí leva, naʻe kamata ai ʻe Sīsū ʻa ʻene ngāue fakamalangá, ʻi hono tātānaki fakataha ʻa e kakaí ke hoko ko ʻene kau ākonga. Naʻá ne feangainga mo kinautolu ʻi he tuʻunga ko ha kulupu, neongo naʻá ne toe fakahanga ʻa e tokanga ʻofa ki he faʻahinga tāutaha ʻo fakatatau ki heʻenau ngaahi fiemaʻú. Naʻe pehē ʻe Sīsū ki he kau ʻapositolo faitōnunga ʻe toko 11: “Ko kimoutolu ia kuo nofoʻi maʻu mo au ʻi hoku ngaahi ʻahiʻahi. Pea ko au ʻoku ou tuʻutuʻuni ha puleʻanga moʻomoutolu, ʻo hange ko e tuʻutuʻuni ha puleʻanga moʻoku ʻe heʻeku ʻEiki.” (Luke 22:28, 29) Ki mui ai, naʻe hoko mai ai ʻa e laumālie māʻoniʻoni ʻo e ʻOtuá ki he kau ākongá ʻi he taimi naʻa nau fakataha ai ko ha kulupú.—Ngāue 2:1-4.
ʻOku fakahaaʻi mahino ʻi he ngaahi fakatātā ko ení, ʻi he kuohilí naʻe feangainga maʻu pē ai ʻa e ʻOtuá mo hono kakaí ʻi he tuʻunga ko ha kulupu fokotuʻutuʻu maau. Ko e faʻahinga tāutaha tokosiʻi ʻa ia naʻe feangainga fakafoʻituitui ki ai ʻa e ʻOtuá—ʻa Noa, Mōsese, Sīsū mo e niʻihi kehé—ko hono moʻoní, naʻá Ne ngāueʻaki kinautolu ke fetuʻutaki ai mo ha kulupu feohi vāofi. ʻOku ʻikai ha ʻuhinga ke tui ai ʻoku toe kehe ʻa e feangainga ʻa e ʻOtuá mo ʻene kau sevāniti he ʻaho ní. Ko e moʻoni, ʻoku taki atu ai heni ki ha toe fehuʻi ʻe taha: ʻE feʻunga ʻa e feohi mo ha faʻahinga kulupu fakalotu pē? Te tau lāulea ki he fehuʻi mātuʻaki mahuʻingá ni ʻi he kupu hoko maí.
[Fakatātā ʻi he peesi 4]
Kuo fuoloa ʻa e feangainga ʻa e ʻOtuá mo hono kakaí ʻi he tuʻunga ko ha kulupu fokotuʻutuʻu maau