LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • w04 3/15 p. 15-19
  • “Fai ke Kakato Hoo Gaue Fakafaifekau”

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • “Fai ke Kakato Hoo Gaue Fakafaifekau”
  • Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2004
  • Kaveinga Tokoni
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • Tapua Atu ʻa e Lāngilangi ʻo e ʻOtuá
  • Tuku ke Ulo Atu Hoʻo Māmá ʻi he Ngaahi Ako Tohi Tapu ʻi ʻApí
  • Tokoniʻi ʻa e Kau Akó Ke Nau Mahinoʻi ʻa e Ngaahi Talanoa Fakatātaá
  • ʻEke ha Ngaahi Fehuʻi Fakatupunga-Fakakaukau
  • Ko ha Koloa ke Koloaʻaki
  • Tokoniʻi ʻa e Niʻihi Kehé Ke Nau Talangofua ki he Meʻa ʻOku Akoʻi ʻe he Tohi Tapú
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2007
  • Founga ke Ngaohi Ākonga ʻAki Ai ʻa e Tohi ko e ʻIlo
    Ko ʻEtau Ngāue Fakafaifekau ʻo e Puleʻanga—1996
  • Tokanga ki Hoʻo “Pōtoʻi Fakafaiakó”
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2008
  • Fakahoko ha Ako Tohi Tapu ʻe Taki Atu ki he Papitaisó​—Konga ʻUluaki
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Ako)—2020
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2004
w04 3/15 p. 15-19

“Fai ke Kakato Hoo Gaue Fakafaifekau”

“Fai fakaʻāuliliki ʻa hoʻo ngāué.”​—2 TIMOTE 4:​5, Byington.

1, 2. Neongo ko e kau Kalisitiane kotoa pē ko e kau ʻevangeliō, ko e hā ʻoku fiemaʻu Fakatohitapu mei he kau mātuʻá?

KO HA toko taha fanongonongo koe ʻo e Puleʻangá? Kapau ko ia, fakamālō kia Sihova ko e ʻOtuá ki he monū fisifisimuʻa ko ení. Ko ha mātuʻa koe ʻi he fakatahaʻangá? Ko ha toe monū lahi ange ia meia Sihova. Ka kuo pau ke ʻoua ʻe ngalo ʻia kitautolu ʻoku ʻikai ha ako fakamāmani pe ko ha malava ke lea pōtoʻi te ne ʻai ke taau ha taha pē ʻo kitautolu ki he ngāue fakafaifekaú pe ki hono tokangaʻi ʻo e fakatahaʻangá. ʻOku ʻai ʻe Sihova ke tau taau feʻunga ki he ngāue fakafaifekaú, pea ko hono ʻuhingá he ko e kau tangata ʻe niʻihi ʻi hotau lotolotongá ʻoku nau aʻusia ʻa e ngaahi fiemaʻu Fakatohitapu pau ʻa ia ʻoku nau maʻu ai ʻa e monū ke ngāue ʻi he tuʻunga ko e kau ʻovasiá.​—2 Kolinito 3:​5, 6; 1 Timote 3:​1-7.

2 Ko e kau Kalisitiane fakatapui kotoa pē ʻoku nau fai ʻa e ngāue ʻa e kau ʻevangelioó, ka ʻoku tautefito ʻa e fiemaʻu ki he kau ʻovasiá, pe ko e kau mātuʻá, ke nau fokotuʻu ha faʻifaʻitakiʻanga lelei ʻi he ngāue fakafaifekaú. Ko e kau mātuʻa “ʻoku fakafitefitaʻa ʻi he malanga mo e faiako” ʻoku fakatokangaʻi ia ʻe he ʻOtuá mo Kalaisi, pea pehē ki he ngaahi kaungā Fakamoʻoni ʻa Sihová. (1 Timote 5:17; Efeso 5:23; Hepelu 6:​10-12) ʻI he malumalu ʻo e ngaahi tuʻungá kotoa, ko e faiako ʻa ha mātuʻa kuo pau ke fakatupu moʻui lelei fakalaumālie ia, he naʻe tala ʻe he ʻapositolo ko Paulá ki he ʻovasia ko Tīmoté: “Koeuhi e hoko ae kuoga e ikai te nau faa kataki ai ae akonaki totonu; ka i he iate kinautolu ae teliga veli, te nau fakatokolahi maa nautolu ae kau akonaki o tatau moe nau holi. Bea te nau fakatafoki ho nau teliga mei he mooni, bea tuli taubau ki he mea loi. Ka ke leo be akoe i he mea kotoabe, kataki ae gaahi mea mamahi, fai ae gaue oe evagelio, fai ke kakato hoo gaue fakafaifekau.”​—2 Timote 4:​3-5, PM.

3. Ko e hā ʻoku fiemaʻu ke faí koeʻuhi ke ʻoua ʻe fakamanamanaʻi ʻe he ngaahi akonaki loí ʻa e tuʻunga fakalaumālie ʻo e fakatahaʻangá?

3 Ke fakapapauʻi ko e ngaahi akonaki loí ʻoku ʻikai te ne fakamanamanaʻi ʻa e tuʻunga fakalaumālie ʻo e fakatahaʻangá, kuo pau ki ha ʻovasia ke ne fai ki he akonaki ʻa Paulá: “Hoko ʻo faʻa fakakaukau ʻi he tafaʻaki kotoa pē, . . . fai fakaʻāuliliki ʻa hoʻo ngāué.” (2 Timote 4:​5, Byington) ʻIo, ʻoku fiemaʻu ki ha mātuʻa ke ne ‘fai ke kakato ʻene gaue fakafaifekaú.’ Kuo pau ke ne fakahoko fakakātoa ia ʻi ha founga fakaʻāuliliki, pe ki ha tuʻunga kakato. Ko ha mātuʻa ʻokú ne fakahoko kakato ʻene ngāue fakafaifekaú ʻokú ne fai ʻa e tokanga totonu ki he kotoa ʻo hono ngaahi fatongiá, ʻo ʻikai tukunoaʻi ha meʻa pe fai fakakonga pē. Ko ha tangata pehē ʻoku anga-tonu ia naʻa mo e ʻi he fanga kiʻi meʻa īkí.​—Luke 12:48; 16:​10, PM.

4. Ko e hā ʻe lava ke ne tokoniʻi kitautolu ke fakahoko kakato ʻa e ngāue fakafaifekaú?

4 Ko hono fakahoko kakato ʻetau ngāue fakafaifekaú ʻoku ʻikai ke fiemaʻu maʻu pē ai ʻa e taimi lahi ange, ka ʻoku fiemaʻu ai ke ngāueleleiʻaki ʻa e taimí. Ko ha tuʻunga tuʻumaʻu ʻe lava ke ne tokoniʻi ʻa e kau Kalisitiane kotoa pē ke nau fakahoko ai ʻa e ngaahi meʻa ʻi he ngāue fakafaifekaú. Ke fakamoleki ʻa e taimi lahi ange ʻi he malaʻe ngāué, ʻoku fiemaʻu ki ha mātuʻa ʻa e fokotuʻutuʻu maau fakafoʻituitui ke mafamafatatau ʻa ʻene taimi-tēpilé pea ke ʻiloʻi ʻa e meʻa ʻe vahe ke faí pea mo e founga ke fai ai iá. (Hepelu 13:17) Ko hono moʻoní, ko ha mātuʻa tokaʻi ʻokú ne toe fai ʻa ʻene tafaʻaki ʻaʻaná, ʻo hangē ko Nehemaiá, ʻa ia naʻá ne kau fakafoʻituitui ʻi hono toe langa ʻa e ngaahi ʻā ʻo Selusalemá. (Nehemaia 5:​16) Pea ko e kau sevāniti kotoa ʻa Sihová ʻoku totonu ke nau kau tuʻumaʻu ʻi he ngāue malangaʻi ʻo e Puleʻangá.​—1 Kolinito 9:​16-​18.

5. ʻOku totonu ke fēfē ʻetau ongoʻi fekauʻaki mo e ngāue fakafaifekaú?

5 Ko ha fekau fakafiefia moʻoni ia ʻoku tau maʻu ʻi he hoko ko e kau fanongonongo ʻo e Puleʻanga fakahēvani kuo fokotuʻú! Ko e moʻoni ʻoku tau koloaʻaki hotau monū ʻo e kau ʻi hono malangaʻi ʻo e ongoongo leleí ʻi he kotoa ʻo e māmaní ʻa ia ʻoku nofoʻí ki muʻa ke hoko mai ʻa e ngataʻangá. (Mātiu 24:14) Neongo ʻoku tau taʻehaohaoa, ʻe lava ke tau maʻu ʻa e loto-toʻa mei he ngaahi lea ʻa Paulá: “Ka ko e anga oʻemau maʻu ʻa e koloa [ko e ngāue fakafaifekau] ko ia, ʻoku faʻo hina kelekele, koeʻuhi ke ʻa e ʻOtua ai pe ʻa e makehe atu ʻo e mafai, ʻo ʻikai ko e meʻa meiate kimautolu.” (2 Kolinito 4:7) ʻIo, ʻe lava ke tau fai ʻa e ngāue fakahōifuá—ka ʻi he mālohi pē mo e poto ʻoku foaki mai ʻe he ʻOtuá.​—1 Kolinito 1:​26-​31.

Tapua Atu ʻa e Lāngilangi ʻo e ʻOtuá

6. Ko e hā ʻa e faikehekehe naʻe hoko ʻi he vahaʻa ʻo e ʻIsileli fakakakanó mo e ʻIsileli fakalaumālié?

6 ʻI he lave ki he kau Kalisitiane paní, ʻoku pehē ʻe Paula ko e ʻOtuá kuó ne “ngaohi kimautolu ke feʻunga mo homau lakanga, ko e kau talafekau [pe faifekau] ʻo e Fuakava Foʻou.” ʻOku fakafaikehekeheʻi ʻe he ʻapositoló ʻa e fuakava foʻou naʻe fai mo e ʻIsileli fakalaumālié fakafou ʻia Sīsū Kalaisí mo e fuakava Lao motuʻa naʻe fai mo ʻIsileli fakakakano fakafou ʻia Mōsesé. ʻOku tānaki mai ʻe Paula ko e taimi naʻe haʻu ai ʻa Mōsese mei Moʻunga Sainai mo e ongo maka lafalafa naʻe ʻi ai ʻa e Fekau ʻe Hongofulú, naʻe mātuʻaki ngingila ʻa hono matá ʻo ʻikai lava ai ʻa e kau ʻIsilelí ke sio fakamamaʻu ki ai. Ko ia ai, ʻi he faai mai ʻa e taimí, naʻe hoko ai ha meʻa mamafa mamaʻo ange koeʻuhi “naʻe hoko ʻo kanongataʻa honau ʻatamai” pea naʻe hoko mai ha pulonga ki honau lotó. Kae kehe, ʻi he taimi ʻoku ʻi ai ai ha hanga kia Sihova ʻi he līʻoa kakató, ʻoku toʻo ai ʻa e pulongá. ʻI he lave hoko atu ai ki he ngāue fakafaifekau naʻe ʻoange ki he faʻahinga ʻi he fuakava foʻoú, ʻoku pehē ʻe Paula: “Ko kitautolu kotoa pe, lolotonga ʻetau lau taʻepulou, ʻo sio ki he [pe tapua atu ʻa e] langilangi ʻo e ʻEiki hange ha maʻali mai ʻi ha sioʻata.” (2 Kolinito 3:​6-8, 14-18; Ekisoto 34:​29-​35) Ko e “fanga sipi kehe” ʻa Sīsū he ʻaho ní ʻoku nau toe maʻu ʻa e monū ke tapua atu ʻa e lāngilangi ʻo Sihová.​—Sione 10:16.

7. ʻOku lava fēfē ke tapua atu ʻe he faʻahinga ʻo e tangatá ʻa e lāngilangi ʻo e ʻOtuá?

7 ʻE lava fēfē ke tapua atu ʻe he faʻahinga angahalaʻia ʻo e tangatá ʻa e lāngilangi ʻo e ʻOtuá, lolotonga ia ʻoku ʻikai lava ha tangata ke sio ki hono fofongá pea moʻui? (Ekisoto 33:20) Sai, tuku kehe ʻa e lāngilangi fakafoʻituitui ʻo Sihová, ʻoku toe ʻi ai ʻa ʻene taumuʻa lāngilangiʻia ke fakatonuhiaʻi ʻa hono tuʻunga-haú fakafou ʻi hono Puleʻangá. Ko e ngaahi moʻoni felāveʻi mo e Puleʻangá ʻoku faʻuʻaki ia ʻa e konga ʻo e “ngaahi meʻa lalahi ʻa e ʻOtua” ʻa ia naʻe kamata ke fanongonongo ʻe he faʻahinga ʻa ia naʻe huaʻi hifo ki ai ʻa e laumālie māʻoniʻoní ʻi he Penitekosi ʻo e 33 T.S. (Ngāue 2:11) ʻI he tataki ʻa e laumālié, ʻoku lava ai ke nau fakahoko kakato ʻa e ngāue fakafaifekau naʻe tuku kia kinautolú.​—Ngāue 1:8.

8. ʻI he fekauʻaki mo e ngāue fakafaifekaú, ko e hā naʻe fakapapauʻi ʻe Paula ke faí?

8 Naʻe fakapapauʻi ʻe Paula ke ʻoua ʻe tuku ha meʻa ke ne taʻofi ia mei hono fakahoko kakato ʻa ʻene ngāue fakafaifekaú. Naʻá ne tohi: “Ko e meʻa ʻi he ʻemau maʻu ʻa e lakanga ko é (ʻa ia ko e ʻofa tuʻungaʻ[a] pe naʻe fai); ko ia ʻoku ʻikai te mau foʻi, ka mau liʻaki ʻa e fai fufū ʻo e ngaahi meʻa fakamā, ʻo ʻikai te mau laka fakaoloolo, ʻumaʻā [haʻamau] huʻi ʻa e folofola ʻa e ʻOtua: ka ko ʻemau ʻai ke eʻa ʻa e moʻoni, ko e meʻa ia ʻoku mau fakaongo ʻaki kimautolu ki he konisenisi kehekehe ʻo e kakai ʻi he ʻao ʻo e ʻOtua.” (2 Kolinito 4:​1, 2) ʻI he meʻa ʻoku ui ʻe Paula ko e “lakanga [pe ngāue fakafaifekau] ko é,” ʻoku fakaeʻa atu ai ʻa e moʻoní pea ʻoku fakamafola lahi atu ai ʻa e maama fakalaumālié.

9, 10. ʻOku malava fēfē ke tapua atu ʻa e lāngilangi ʻo Sihová?

9 ʻI he fekauʻaki mo e Matavai ʻo e maama fakamatelié mo fakalaumālié, ʻoku tohi ʻe Paula: “Ko e ʻOtua ia naʻa ne folofola, ʻE ulo mai ha maama mei he poʻuli; pea ko ia ia kuo ne ulo ʻi homau loto, koeʻuhi ke ai ha ulo atu ʻo e ʻilo ki he langilangi ʻo e ʻOtua, ʻi he fofonga ʻo Sisu Kalaisi.” (2 Kolinito 4:6; Senesi 1:​2-5) Koeʻuhi kuo tuku mai kia kitautolu ʻa e monū taʻealafakafuofua ʻo e hoko ko e kau faifekau ʻa e ʻOtuá, tau tauhi kitautolu ke tau maʻa koeʻuhi ko kitautolu ʻi heʻetau hangē ko e ngaahi sioʻatá ʻe lava ke tau tapua atu ʻa e lāngilangi ʻo Sihová.

10 Ko e faʻahinga tāutaha ʻoku nau fakapoʻulituʻu fakalaumālié ʻoku ʻikai lava ke nau sio ki he lāngilangi ʻo Sihová pe ko ʻene tapua mai meia Sīsū Kalaisi, ko e Mōsese Lahi Angé. Ka ʻi he tuʻunga ko e kau sevāniti ʻa Sihová, ʻoku tau maʻu ʻa e maama lāngilangiʻia mei he ngaahi Konga Tohi Tapú pea tapua atu ia ki he niʻihi kehé. Kapau ko e faʻahinga he taimí ni ʻoku nau ʻi he fakapoʻuli fakalaumālié ʻoku fiemaʻu ke nau hola mei he fakaʻauhá, ʻoku fiemaʻu kia kinautolu ʻa e maama mei he ʻOtuá. ʻI he fiefia leva mo e faivelenga lahi, ʻoku tau talangofua ki he fekau fakaʻotua ke tuku ke ulo atu ʻa e māmá mei he fakapoʻulí ki he lāngilangi ʻo Sihová.

Tuku ke Ulo Atu Hoʻo Māmá ʻi he Ngaahi Ako Tohi Tapu ʻi ʻApí

11. Ko e hā naʻe leaʻaki ʻe Sīsū fekauʻaki mo e tuku ke ulo atu ʻetau māmá, pea ko e hā ʻa e founga ʻe taha ke fai ai eni ʻi heʻetau ngāue fakafaifekaú?

11 Naʻe tala ʻe Sīsū ki hono kau muimuí: “Ko kimoutolu ko e māma ʻo mamani: ko e kolo ʻoku tuʻu ʻi ha fuga moʻunga ʻoku ʻikai te ne lava ke puli. Pea talaʻehai ʻoku tutu ha māma ʻo ʻai ki he loto puha fua, ka ki he tuʻunga māma pe, pea ʻoku ūlo atu ia ki he kakai kotoa pe ʻoku ʻi he fale. Pehē foki, ke ulo atu hoʻomou māma ke hā ki he kakai, ke nau mamata ki hoʻomou ngāhi ngaue lelei, pea fakamāloʻia ʻa [pe ʻave ʻa e lāngilangí ki] hoʻomou Tamai ʻoku ʻi Hevani.” (Mātiu 5:​14-16) Ko hotau ʻulungāanga leleí ʻe lava ke ne fakatupunga ʻa e niʻihi kehé ke nau ʻave ʻa e lāngilangí ki he ʻOtuá. (1 Pita 2:​12) Pea ko e ngaahi tafaʻaki kehekehe ʻo ʻetau ngāue fakaʻevangelioó ʻoku ʻomai ai kia kitautolu ʻa e ngaahi fatongia lahi ke tuku ke ulo atu ai ʻetau māmá. Ko e taha ʻetau ngaahi taumuʻa tefitó ke tapua atu ʻa e maama fakalaumālié mei he Folofola ʻa e ʻOtuá ʻaki hono fai ʻa e ngaahi ako Tohi Tapu ola lelei ʻi ʻapi. Ko ha founga mātuʻaki mahuʻinga eni ke fakahoko kakato ai ʻetau ngāue fakafaifekaú. Ko e hā ʻa e ngaahi fokotuʻu ʻe tokoniʻi nai ai kitautolu ke fai ʻa e ngaahi ako Tohi Tapu ʻa ia ʻoku aʻu ki he loto ʻo e kau kumi ki he moʻoní?

12. ʻOku anga-fēfē ʻa e felāveʻi ʻa e lotú mo e ngāue ko hono fai ʻa e ngaahi ako Tohi Tapu ʻi ʻapí?

12 Ko e lotu kia Sihova ʻo fekauʻaki mo ení ʻoku fakahāhā ai ʻetau holi vēkeveke ke fai ʻa e ngaahi ako Tohi Tapú. ʻOku toe fakahaaʻi ai ke tau sio ki he mahuʻinga ʻo hono tokoniʻi ʻa e niʻihi kehé ke nau maʻu ʻa e ʻiloʻi ʻo e ʻOtuá. (Isikeli 33:​7-9) ʻOku pau ke tali ʻe Sihova ʻetau ngaahi lotú pea tāpuakiʻi ʻetau ngaahi feinga fakamākukanga ʻi he ngāue fakafaifekaú. (1 Sione 5:​14, 15) Ka ʻoku ʻikai te tau lotu pē ke maʻu ha toko taha ke fai ha ako Tohi Tapu mo ia. Hili ʻetau fokotuʻu ha akó, ko e lotu mo e fakalaulauloto fekauʻaki mo e ngaahi fiemaʻu pau ʻa e toko taha ako Tohi Tapú ʻe tokoniʻi ai kitautolu ke fai ʻa e konga taki taha ʻi ha founga ola lelei.​—Loma 12:12.

13. Ko e hā te ne tokoniʻi nai kitautolu ke fakahoko ʻa e ngaahi ako Tohi Tapu ola lelei ʻi ʻapí?

13 Ke fai ha ngaahi ako Tohi Tapu ola lelei ʻi ʻapi, kuo pau ke tau teuteu lelei ki he konga taki taha. Kapau ʻoku tau ongoʻi kiʻi taʻefeʻunga, ʻe mātuʻaki ʻaonga nai ke siofi ʻa e anga hono fakahoko ʻe he ʻovasia Ako Tohi ʻa e Fakatahaʻangá ʻa e fakamatala ʻo e lēsoni ʻo e uike taki taha. Te tau malava nai ʻi ha taimi ke ʻalu fakataha mo e kau malanga ʻo e Puleʻangá ʻa ia ʻoku nau maʻu ʻa e ngaahi ola lelei ʻi hono fakahoko ʻa e ngaahi ako Tohi Tapu ʻi ʻapí. Ko e moʻoni, ko e fakakaukau mo e ngaahi founga fakafaiako ʻa Sīsū Kalaisí ʻoku tuha tefito ia mo ʻetau fakakaukaú.

14. ʻE lava fēfē ke tau aʻu ki he loto ʻo ha toko taha ako Tohi Tapu?

14 Naʻe fiefia ʻa Sīsū ʻi hono fai ʻa e finangalo ʻo ʻene Tamai fakahēvaní pea ʻi he talanoa ki he niʻihi kehé fekauʻaki mo e ʻOtuá. (Sāme 40:8) Naʻá ne anga-malū mo lavameʻa ʻi he aʻu ki he loto ʻo e faʻahinga naʻe fanongo kiate iá. (Mātiu 11:​28-​30) Ko ia tau feinga mālohi ke aʻu ki he loto ʻo ʻetau kau ako Tohi Tapú. Kapau ʻoku fiemaʻu ke tau fai ia, ʻoku fiemaʻu ke tau teuteu ki he ako taki taha fakataha mo e fakakaukau ki he ngaahi tuʻunga tefito ʻo e toko taha akó. Hangē ko ení, kapau ʻokú ne kau ki ha tōʻonga fakafonua ʻoku ʻikai ke tali ʻe he Tohi Tapú, ʻe pau nai ke tau fakatuipauʻi ia ʻoku moʻoni ʻa e Tohi Tapú. ʻI he tuʻunga ko iá, ʻoku hā mahino leva kuo pau ke tau lau ʻa e ngaahi konga Tohi Tapu lahi pea fakamatalaʻi kinautolu.

Tokoniʻi ʻa e Kau Akó Ke Nau Mahinoʻi ʻa e Ngaahi Talanoa Fakatātaá

15, 16. (a) ʻE fēfē nai haʻatau tokoniʻi ha toko taha ako ʻa ia ʻoku ʻikai te ne mahinoʻi ha talanoa fakatātā ʻoku ngāueʻaki ʻi he Tohi Tapú? (e) Ko e hā ʻoku lava ke tau faí kapau ʻoku ngāueʻaki ʻi he taha ʻo ʻetau ʻū tohí ha talanoa fakatātā ʻa ia ʻoku faingataʻa ki ha toko taha ako Tohi Tapu pau ke ne mahinoʻi?

15 ʻE ʻikai nai maheni ha toko taha ako Tohi Tapu mo ha foʻi talanoa fakatātā makehe ʻoku ngāueʻaki ʻi he ngaahi Konga Tohi Tapú. Ko e fakatātaá, ʻe ʻikai nai te ne mahinoʻi ʻa e ʻuhinga ʻa Sīsū ʻi heʻene lea fekauʻaki mo hono tuku ha maama ʻi ha tuʻunga māmá. (Maake 4:​21, 22) Naʻe ʻuhinga ʻa Sīsuú ki ha maama lolo ʻi he kuonga muʻá fakataha mo ha vavae ʻoku ulo. Ko ha maama pehē naʻe tuku ia ʻi ha tuʻuʻanga makehe pea naʻe lava ke ne fakamaama ai ha feituʻu ʻo e falé. Ko e fekumi ki he ongo tuʻunga-lea “Lamp” mo e “Lampstand” ʻi ha tohi hangē ko e Insight on the Scriptures ʻe fiemaʻu nai ia ke ʻai ke māʻalaʻala ʻa e talanoa fakatātā ʻa Sīsuú.a Ka ko e meʻa fakafiemālie ē ko ia ke ʻalu ki he ako Tohi Tapú fakataha mo ha fakamatala ʻa ia ʻoku mahinoʻi mo fiefia ai ʻa e toko taha akó!

16 ʻOku ngāueʻaki nai ʻe ha tohi tokoni ako Tohi Tapu ha talanoa fakatātā ʻa ia ʻoku faingataʻa ki ha toko taha ako pau ke ne mahinoʻi. Vaheʻi ha taimi ke fakamatalaʻi ia, pe ngāueʻaki ha toe talanoa fakatātā ʻe taha ʻa ia ʻoku ʻomai ai ʻa e poini tatau. Mahalo pē ʻoku fakamamafaʻi ʻi ha tohi ko ha hoa lelei mo ha feinga fāitaha ʻoku mahuʻinga ia ʻi ha nofo mali. Ke fakatātaaʻi ení, ʻe fai nai ha lave ki ha tangata ʻa ia ʻokú ne heke mei ha heke faiʻanga faiva, ʻo tukuange, pea fakafalala ki ha toko taha faiva ʻe taha ke ne puke ia. Ko ha tuʻunga ʻe taha, ngalingali ko e fiemaʻu ha hoa lelei mo e fāitaha ʻi he feingá ʻe lava ke fakatātaaʻi ia ʻaki ʻa e founga ʻoku fāitaha ai ʻa e kau ngāué ʻi hono feʻaveʻaki ʻa e ngaahi puhá mei he toko taha ki he toko taha ʻi he taimi ʻoku fakahifo ai ha vaká.

17. Ko e hā ʻe lava ke tau ako meia Sīsū ʻi he fekauʻaki mo e ngaahi talanoa fakatātaá?

17 ʻI hono ngāueʻaki ha talanoa fakatātā ʻi ha tuʻunga ʻe tahá ʻe fiemaʻu nai ai ha teuteu ki muʻa. Ka, ko ha founga ia ke fakahaaʻi ai ʻetau mahuʻingaʻia fakafoʻituitui ʻi ha toko taha ako Tohi Tapú. Naʻe ngāueʻaki ʻe Sīsū ʻa e ngaahi talanoa fakatātā faingofua ke fakamaʻalaʻala ʻaki ʻa e ngaahi tuʻunga-lea faingataʻá. Ko ʻene Malanga ʻi he Moʻungá ʻoku ʻomai ai ʻa e ngaahi fakatātā ʻo e meʻá ni, pea ʻoku fakahaaʻi ʻe he Tohi Tapú ko ʻene faiakó naʻe ʻi ai hono ola lelei ki heʻene kau fanongó. (Mātiu 5:1–​7:​29) Naʻe fakamatalaʻi anga-kātaki ʻe Sīsū ʻa e ngaahi meʻá koeʻuhi naʻá ne maʻu ha mahuʻingaʻia vēkeveke ʻi he niʻihi kehé.​—Mātiu 16:​5-​12.

18. Ko e hā ʻa e faleʻi fekauʻaki mo e ngaahi konga Tohi Tapu ʻoku hā ʻi heʻetau ʻū tohí?

18 Ko ʻetau mahuʻingaʻia ʻi he niʻihi kehé te ne ueʻi ai kitautolu ke ‘fakakikihi [pe fakaʻuhinga] mei he Tohitapú.’ (Ngāue 17:​2, 3) ʻOku fiemaʻu heni ʻa e ako fakataha mo e lotu pea mo hono ngāueʻaki fakapotopoto ʻo e ʻū tohi naʻe ʻai ke ala maʻu fakafou mai ʻi he “setuata anga-tonú.” (Luke 12:​42-44, NW) Hangē ko ení, ko e tohi ʻIlo ʻA Ia ʻOku Taki Atu ki he Moʻui Taʻengatá ʻoku hiki ai ʻa e ngaahi konga Tohi Tapu lahi.b Koeʻuhi ko e fakangatangata ʻo e ʻatā ʻi he tohí, ʻoku hā pē ai ʻa e konga Tohi Tapu ʻe niʻihi. Lolotonga ha ako Tohi Tapu, ʻoku mahuʻinga ke lau pea fakamatalaʻi ʻi ha tuʻunga ʻa e niʻihi ʻo e ngaahi konga Tohi Tapu ʻoku haá. He ko ē, ko e kotoa ʻo ʻetau akonakí ʻoku makatuʻunga ia ʻi he Folofola ʻa e ʻOtuá, pea ʻoku ʻi ai hono mālohi lahi. (Hepelu 4:​12) Lave ki he Tohi Tapú ʻi he kotoa ʻo e ako taki taha, ʻo toutou ngāueʻaki ʻa e ngaahi konga Tohi Tapu ʻoku ʻasi ʻi he ngaahi palakalafí. Tokoniʻi ʻa e toko taha akó ke sio ki he meʻa ʻoku leaʻaki ʻe he Tohi Tapú fekauʻaki mo ha tuʻunga-lea pau pe ko e ʻalunga ʻo ha tōʻonga. Feinga ke fakahaaʻi kiate ia ʻa e founga te ne maʻu ʻaonga ai mei he talangofua ki he ʻOtuá.​—Aisea 48:​17, 18.

ʻEke ha Ngaahi Fehuʻi Fakatupunga-Fakakaukau

19, 20. (a) Ko e hā ke ngāueʻaki ai ʻa e ngaahi fehuʻi fakaefakakaukaú ʻi he taimi ʻo hono fai ha ako Tohi Tapu ʻi ʻapí? (e) Ko e hā ʻe lava ke fai kapau ʻoku fiemaʻu ʻi ha tuʻunga-lea tefito ha fetalanoaʻaki lahi ange?

19 Ko e ngāueʻaki pōtoʻi ʻe Sīsū ʻa e ngaahi fehuʻí naʻe tokoniʻi ai ʻa e kakaí ke nau fakaʻuhinga. (Mātiu 17:​24-​27) Kapau ʻoku tau ʻeke ha ngaahi fehuʻi fakaefakakaukau ʻa ia ʻoku ʻikai te ne fakamaaʻi ha toko taha ako Tohi Tapu, ʻe fakahaaʻi nai ʻi heʻene ngaahi talí ʻa e meʻa ʻoku ʻi heʻene fakakaukaú ʻo fekauʻaki mo ha tuʻunga-lea pau. Te tau ʻiloʻi nai ai ʻokú ne kei piki pē ki ha ngaahi fakakaukau taʻefakatohitapu. Hangē ko ení, ʻokú ne tui nai ki he Tolu-Tahaʻi-ʻOtuá. ʻI he vahe 3, ʻoku fakahaaʻi ai ʻe he tohi ʻIlo ko e foʻi lea “Tolu-Tahaʻi-ʻOtuá” ʻoku ʻikai ʻasi ia ʻi he Tohi Tapú. ʻOku hiki mo hā ʻi he tohí ʻa e ngaahi konga Tohi Tapu ʻoku fakahaaʻi ai ko Sihová ʻoku mavahe ia meia Sīsū pea ko e laumālie māʻoniʻoní ko e ivi ngāue ia ʻo e ʻOtuá, ʻo ʻikai ko ha toko taha. Ko hono lau pea lāulea ki he ngaahi konga tohi faka-Tohitapu ko ení ʻe feʻunga nai pē ia. Kae fēfē kapau ʻoku fiemaʻu ʻa e meʻa lahi ange? Mahalo pē ʻi he hili ʻa e konga ʻo e ako tuʻumaʻu hoko maí, ʻe lava ke fakamoleki ai ha taimi ʻi ha lāulea ʻaonga fekauʻaki mo e tuʻunga-lea ko ení ʻo hangē ko ia ʻoku maʻu ʻi ha toe tohi ʻe taha ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová, hangē ko e polosiua ʻOku Totonu Ke Ke Tui ki he Tolu-Tahaʻi-ʻOtua? Hili iá, ʻe lava ke tau toe foki ki he akó ʻo ngāueʻaki ʻa e tohi ʻIlo.

20 Tau pehē ko e tali ʻa e toko taha akó ki ha fehuʻi fakaefakakaukaú ʻoku fakaʻohovale ia pe naʻa mo fakasiva ʻamanaki. Kapau ko e ifí, pe ko ha tuʻunga-lea fakatupu mamahingofua, ʻoku kau ki aí, te tau fokotuʻu ange nai ke hokohoko atu ʻa e akó pea toki lāulea ki he meʻá ʻi ha taimi ki mui ange. Ko hono ʻiloʻi ʻoku kei ifi ʻa e toko taha akó ʻokú ne ʻai ai ke tau malava ʻo ʻiloʻi ʻa e fakamatala kuo pulusi ʻa ia te ne tokoniʻi nai ia ke ne fai ha fakalakalaka fakalaumālié. ʻI heʻetau feinga ke aʻu ki he loto ʻo e toko taha akó, ʻe lava ke tau lotu ke tokoniʻi ia ʻe Sihova ke ne tupu fakalaumālie.

21. Ko e hā ʻe lava nai ke hokó kapau te tau feʻunuʻaki ʻetau ngaahi founga fakafaiakó ki ha ngaahi fiemaʻu pau ʻa e toko taha ako Tohi Tapú?

21 ʻI he teuteu leleí mo e tokoni ʻa Sihová, te tau malava taʻetoeveiveiua ai ke feʻunuʻaki ʻetau ngaahi founga faiakó ke feʻunga mo e ngaahi fiemaʻu pau ʻa e toko taha ako Tohi Tapú. ʻI he faai atu ʻa e taimí, te tau malava nai ai ke tokoniʻi ia ke ne fakatupu ha ʻofa loloto ki he ʻOtuá. Te tau toe lavameʻa ai ʻi hono langa hake ʻa e tokaʻi mo e houngaʻia ki he kautaha ʻa Sihová. Pea he meʻa fakafiemālie ē ko ia ʻi he taimi ʻoku ʻiloʻi ai ʻe he kau ako Tohi Tapú ‘ʻoku iate kitautolu moʻoni ʻa e ʻOtuá’! (1 Kolinito 14:​24, 25) Ko ia, ʻofa ke tau fai ha ngaahi ako Tohi Tapu ola lelei pea fai ʻa e meʻa kotoa te tau malavá ke tokoniʻi ʻa e niʻihi kehé ke nau hoko ko e kau ākonga ʻa Sīsū.

Ko ha Koloa ke Koloaʻaki

22, 23. Ko e hā ʻoku fiemaʻú kapau ʻoku pau ke tau fakahoko kakato ʻetau ngāue fakafaifekaú?

22 Ke fakahoko kakato ʻetau ngāue fakafaifekaú, kuo pau ke tau falala ki he mālohi ʻoku foaki mai ʻe he ʻOtuá. ʻI he lave ki he ngāue fakafaifekaú, naʻe tohi ʻa Paula ki he kaungā Kalisitiane paní: “Ko e anga oʻemau maʻu ʻa e koloa ko ia, ʻoku faʻo hina kelekele, koeʻuhi ke ʻa e ʻOtua ai pe ʻa e makehe atu ʻo e mafai, ʻo ʻikai ko e meʻa meiate kimautolu.”—2 Kolinito 4:7.

23 Pe ʻoku tau ʻi he kau paní pe ko e “fanga sipi kehe,” ʻoku tau hangē ha ngaahi hina kelekele ngāvaivaí. (Sione 10:16) Neongo ia, ʻoku lava ke ʻomai kia kitautolu ʻe Sihova ʻa e mālohi ʻoku fiemaʻú ke fakahokoʻaki ʻetau ngaahi ngāué ʻo tatau ai pē pe ko e hā ʻa e ngaahi faingataʻa ʻoku hoko mai kia kitautolú. (Sione 16:13; Filipai 4:​13) Ko ia ai, tau falala kakato kia Sihova, ʻo koloaʻaki ʻetau koloa ʻo e ngāué, pea fakahoko kakato ʻetau ngāue fakafaifekaú.

[Fakamatala ʻi lalo]

a Pulusi ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová.

b Pulusi ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová.

ʻE Fēfē Haʻo Tali?

• Ko e hā ʻe lava ke fai ʻe he kau mātuʻá ke fakahoko kakato ʻenau ngāue fakafaifekaú?

• ʻE lava fēfē ke tau fakaleleiʻi ʻa e tuʻunga ola lelei ʻo ʻetau ngaahi ako Tohi Tapu ʻi ʻapí?

• Ko e hā te ke faí kapau naʻe ʻikai mahinoʻi ʻe ha toko taha ako Tohi Tapu ha talanoa fakatātā pe fiemaʻu ha fakamatala lahi ange ʻi ha tuʻunga-lea pau?

[Fakatātā ʻi he peesi 16]

ʻOku faiako ʻa e kau mātuʻa Kalisitiané ʻi he fakatahaʻangá pea tokoni ke akoʻi ʻa e kaungātuí ʻi he ngāue fakafaifekaú

[Fakatātā ʻi he peesi 18]

Ko hono fai ʻa e ngaahi ako Tohi Tapu ola lelei ʻi ʻapí ko e taha ia ʻa e founga ʻoku tau tuku ai ke ulo atu ʻetau māmá

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share