Ko Hono Fakatahatahaʻi ʻa e Ngaahi Meʻa ʻi Hēvaní mo e Ngaahi Meʻa ʻi Māmaní
“ʻOku fakatatau ia ki heʻene loto-lelei . . . ke toe fakatahatahaʻi ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē ʻia Kalaisi, ʻa e ngaahi meʻa ʻi hēvani mo e ngaahi meʻa ʻi māmani.”—EFESO 1:9, 10, NW.
1. Ko e hā ʻa e “loto-lelei” ʻa Sihova ki hēvani mo māmaní?
MELINO FAKAEʻUNIVEESI! Ko e taumuʻa lāngilangiʻia ia ʻa Sihová, “ko e ʻOtua ʻoku aʻana ʻa e fakamelino.” (Hepelu 13:20) Naʻá ne fakamānavaʻi ʻa e ʻapositolo ko Paulá ke ne tohi ʻo pehē ko ʻEne “loto-lelei” ia “ke toe fakatahatahaʻi ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē ʻia Kalaisi, ʻa e ngaahi meʻa ʻi hēvani mo e ngaahi meʻa ʻi māmani.” (Efeso 1:9, 10, NW) Ko e hā koā ʻoku ʻuhinga ki ai ʻa e foʻi veape naʻe liliu “ke toe fakatahatahaʻi” ʻi he veesi ko ʻení? ʻOku pehē ʻe he mataotao Tohi Tapu ko J. B. Lightfoot: “ʻOku fakahuʻunga ʻa e kupuʻi leá ki he feongoongoi kakato ʻa e ʻunivēsí, ʻa ia heʻikai kei ʻi ai ha ngaahi ʻelemēniti mavahe mo taʻefeongoongoi mo ia, ka ko e ngaahi kupu kotoa te nau fakatefito mo fāʻūtaha ʻia Kalaisi. ʻE mole atu ʻa e angahalá mo e maté, mamahí mo e taʻelavameʻá pea mo e faingataʻaʻiá.”
“Ngaahi Meʻa ʻi Hēvani”
2. Ko hai “ʻa e ngaahi meʻa ʻi hēvani” ʻoku fiemaʻu ke fakatahatahaʻí?
2 Naʻe fakanounou ʻe he ʻapositolo ko Pitá ʻa e ʻamanaki fakaofo ʻa e kau Kalisitiane moʻoní ʻi heʻene tohi: “ʻI he funga ʻo e talaʻofa ʻa ʻEne ʻAfio ʻoku tau ʻamanaki ki ha ngaahi langi foʻou mo ha fonua foʻou, ʻa ia ʻoku nofoʻanga ai ʻa maʻoniʻoni.” (2 Pita 3:13) Ko e “ngaahi langi foʻou” ʻoku talaʻofa ki ai hení ʻoku ʻuhinga ia ki ha mafai pule foʻou, ko e Puleʻanga Faka-Mīsaiá. Ko e “ngaahi meʻa ʻi hēvani” naʻe lave ki ai ʻa Paula ʻi heʻene tohi ki he kau ʻEfesoó ʻe fakatahatahaʻi “ʻia Kalaisi.” Ko e fika fakangatangata ia ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá kuo fili ke pule fakataha mo Kalaisi ʻi hēvaní. (1 Pita 1:3, 4) Ko e kau Kalisitiane pani ʻe toko 144,000 ko ʻení ʻoku “fakatau mei mamani,” “fakatau mei he kakai,” ke hoko ko e ngaahi kaungā-ʻea mo Kalaisi ʻi hono Puleʻanga fakahēvaní.—Fakahā 5:9, 10; 14:3, 4; 2 Kolinito 1:21; Efeso 1:11; 3:6.
3. ʻOku malava fēfē ke pehē ko e faʻahinga paní ʻoku ‘fakanofo i he gaahi botu fakalagí’ naʻa mo e lolotonga ʻenau kei ʻi māmaní?
3 Ko e kau Kalisitiane paní ʻoku fakahoko mai, pe fanauʻi foʻou, ʻe he laumālie māʻoniʻoní ke nau hoko ko e ngaahi foha fakalaumālie ʻo Sihova. (Sione 1:12, 13; 3:5-7) ʻI hono ohi ʻe Sihova ko e “ngaahi foha,” ʻoku nau hoko ai ko e fanga tokoua ʻo Sīsū. (Loma 8:15; Efeso 1:5) ʻI heʻene peheé, naʻa mo e lolotonga ʻenau kei ʻi māmaní, ʻoku pehē ʻoku nau ‘tuu hake fakataha, o ne fakanofo akinautolu i he gaahi botu fakalagí ia Kalaisi Jisu.’ (Efeso 1:3; 2:6, PM) ʻOku nau maʻu ʻa e tuʻunga fakalaumālie māʻolunga ko ʻení koeʻuhi kuo “silaʻi ʻaki ʻa e Laumalie naʻe talaʻofa, ʻa e Laumalie Maʻoniʻoni, ʻa ia ko e meʻa fakaʻamanaki ʻo [honau] tofiʻa” naʻe tuku tauhi moʻo kinautolu ʻi hēvani. (Efeso 1:13, 14; Kolose 1:5) Ko ia ai, ko kinautolu “ʻa e ngaahi meʻa ʻi hēvani,” ʻa e fika fakakātoa ko ia naʻe tomuʻa fakapapauʻi ʻe Sihova ʻoku fiemaʻu ke fakatahatahaʻí.
Ko e Kamata ʻa e Fakatahatahaʻí
4. ʻAnefē pea ʻi he founga fē naʻe kamata ai ʻa hono fakatahatahaʻi “ʻa e ngaahi meʻa ʻi hēvani”?
4 ʻI he fehoanaki mo e “founga-pule” ʻa Sihová, pe founga ʻo hono puleʻi ʻa e ngaahi meʻá, ko hono fakatahatahaʻi “ʻa e ngaahi meʻa ʻi hēvani” naʻe fiemaʻu ke kamata ia “ʻi he kakato ʻo e taimi kuo kotofá.” (Efeso 1:10, NW) Naʻe hoko ʻa e taimi tukupau ko iá ʻi he Penitekosi 33 T.S. Naʻe huaʻi hifo ʻi he ʻaho ko iá ʻa e laumālie māʻoniʻoní ki he kau ʻapositoló pea mo ha kulupu ʻo e kau ākongá, ko e kau tangata mo e kau fefine. (Ngāue 1:13-15; 2:1-4) Naʻe ʻomai ʻe he meʻá ni ʻa e fakamoʻoni naʻe hoko ʻo ngāue ai ʻa e fuakava foʻoú, ʻo fakaʻilongaʻi ai ʻa hono fanauʻi mai ʻo e fakatahaʻanga Kalisitiané pea pehē ki he puleʻanga foʻou ʻo e ʻIsileli fakalaumālié, ʻa e “Isileli oe Otua.”—Kaletia 6:16, PM; Hepelu 9:15; 12:23, 24.
5. Ko e hā naʻe fakatupu ai ʻe Sihova ha “puleʻanga” foʻou ke fetongi ʻa ʻIsileli fakakakanó?
5 Naʻe ʻikai ke fakatupu mai ʻe he fuakava Lao ia naʻe fai mo ʻIsileli fakakakanó ha “buleaga oe kau taulaeiki, moe kakai maonioni” te nau ngāue taʻengata ʻi hēvaní. (Ekisoto 19:5, 6, PM) Naʻe tala ʻe Sīsū ki he kau takilotu Siú: “ʻE toʻo meiate kimoutolu ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtua, pea ʻe tuku ki ha kakai ʻoku fua ʻo tāu mo ia.” (Mātiu 21:43) Ko e puleʻanga ko iá, ʻa ʻIsileli fakalaumālie, ʻoku faʻuʻaki ia ʻa e kau Kalisitiane pani ʻoku fakakau ki he fuakava foʻoú. Naʻe tohi ʻa e ʻapositolo ko Pitá ki he faʻahingá ni: “Ko kimoutolu ko e haʻa fili, ko e tuʻunga taulaʻeiki fakatuʻi, ko e kakai tapu, ko e faʻahinga ʻoku maʻane meʻa tonu, koeʻuhiā ke mou ongoongoa atu ʻa e ngaahi lelei ʻo ʻEne ʻAfio, ʻa ia naʻa ne ui mai kimoutolu mei he poʻuli ki he maama fakaofo aʻana: ʻa kimoutolu ʻa ia ko e ʻataʻi kakai ʻi muʻa, ka ko eni ko e kakai ʻa e ʻOtua.” (1 Pita 2:9, 10) Naʻe ʻikai ke kei hoko ʻa ʻIsileli fakakakano ko ha kakai fuakava ʻa Sihova. (Hepelu 8:7-13) Hangē ko ia naʻe tomuʻa tala ʻe Sīsuú, ko e monū ʻo e hoko ko ha konga ʻo e Puleʻanga Faka-Mīsaiá naʻe toʻo ia meiate kinautolu ʻo foaki ki he kau mēmipa ʻe toko 144,000 ʻo e ʻIsileli fakalaumālié.—Fakahā 7:4-8.
Fakakau ki he Fuakava Puleʻangá
6, 7. Ko e hā ʻa e fuakava makehe naʻe fai ʻe Sīsū mo hono fanga tokoua fanauʻi ʻe he laumālié, pea ko e hā ʻa e ʻuhinga ʻo e meʻá ni kiate kinautolú?
6 ʻI he pō ko ia naʻe fokotuʻu ai ʻe Sīsū ʻa e Fakamanatu ʻo ʻene pekiá, naʻá ne tala ange ki heʻene kau ʻapositolo faitōnungá: “Ko kimoutolu ia kuo nofoʻi maʻu mo au ʻi hoku ngaahi ʻahiʻahi. Pea ko au ʻoku ou tuʻutuʻuni [pe fuakava] ha puleʻanga moʻomoutolu, ʻo hange ko e tuʻutuʻuni [pe fuakava] ha puleʻanga moʻoku ʻe heʻeku ʻEiki: ke mou kai mo inu ʻi heʻeku tepile ʻi hoku puleʻanga, pea nofo ki ha ngaahi taloni, ʻo fakamāuʻi ʻa e matakali ʻe hongofulumaua ʻo Isileli.” (Luke 22:28-30) Naʻe lave heni ʻa Sīsū ki ha fuakava makehe naʻá ne fai mo hono fanga tokoua ʻe toko 144,000 fanauʻi ʻe he laumālié, ʻa ia te nau hanganaki ‘pikitai [pe faitōnunga] ʻo aʻu ki he maté’ mo fakamoʻoniʻi kinautolu ko e kau “ikuna.”—Fakahā 2:10; 3:21.
7 Ko e faʻahinga ʻo e kulupu fakangatangata ko ʻení ʻoku nau tukuange atu ʻa e ʻamanaki kotoa ʻo e moʻui taʻengata ʻi he māmaní ʻi he tuʻunga ko e faʻahinga ʻo e tangata kakano mo e totó. Te nau pule fakataha mo Kalaisi ʻi hēvani, ʻo nofo ki he ngaahi taloni ke fakamāuʻi ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá. (Fakahā 20:4, 6) Tau sivisiviʻi angé he taimí ni ha ngaahi konga tohi kehe ʻoku ngāueʻaki pē ki he faʻahinga pani ko ʻení pea fakahāhā ai ʻa e ʻuhinga ʻoku ʻikai ke maʻu ʻinasi ai ʻa e “fanga sipi kehe” ʻi he mā mo e uaine ʻo e Fakamanatú.—Sione 10:16.
8. Ko e hā ʻoku fakahaaʻi ʻe he kau paní ʻi heʻenau maʻu ʻinasi mei he maá? (Sio ki he puha ʻi he peesi 23.)
8 ʻOku kau ʻa e kau paní ʻi he ngaahi mamahi ʻa Kalaisí pea ʻoku nau loto-lelei ke moʻulaloa ki ha mate hangē ko haʻaná. ʻI he tuʻunga ko ha taha ʻo e kulupu ko iá, naʻe pehē ai ʻe Paula naʻá ne mateuteu ke fai ha faʻahinga feilaulau pē koeʻuhi ke ne lava ʻo “maʻu a Kalaisi, . . . ke [ne] iloʻi ia, mo e malohi o ene toetuu, [pea] kau i he ene gaahi mamahi.” ʻIo, naʻe loto-lelei ʻa Paula ke ne fakamoʻulaloaʻi ia ʻo ‘fakatatau ki he ene bekiá.’ (Filipai 3:8, 10, PM) ʻOku tokolahi ʻa e kau Kalisitiane pani kuo nau kātakiʻi ʻi honau ngaahi sino fakakakanó “ʻa e tauʻaki ʻa Sisu.”—2 Kolinito 4:10.
9. Ko e hā ʻa e sino ʻoku fakafofongaʻi ʻe he mā ʻo e Fakamanatú?
9 ʻI hono fokotuʻu ʻa e Kai Efiafi ʻa e ʻEikí, naʻe pehē ʻe Sīsū: “Ko hoku sino ʻeni.” (Maake 14:22) Naʻá ne lave ki hono sino moʻoní, ʻe vavé ni hono haha pea ʻe pani taʻataʻa. Ko e mā taʻelēvaní ko ha fakaʻilonga feʻungamālie ia ʻo e sino ko iá. Ko e hā hono ʻuhingá? Koeʻuhi ʻi he Tohi Tapú, ʻoku fakaʻilongaʻi ʻe he lēvaní ʻa e angahala pe fulikivanu. (Mātiu 16:4, 11, 12; 1 Kolinito 5:6-8) Naʻe haohaoa ʻa Sīsū, pea ko hono sino fakaetangatá naʻe ʻikai ha angahala. Te ne foaki ʻa e sino haohaoa ko iá ko ha feilaulau fakatupuhōifuaʻanga. (Hepelu 7:26; 1 Sione 2:2) Ko ʻene fai peheé ʻe ʻaonga ia ki he kau Kalisitiane faitōnunga kotoa pē, tatau ai pē pe ʻoku nau ʻamanaki ki he moʻui ʻi hēvaní pe ko e moʻui taʻengata ʻi ha māmani palataisi.—Sione 6:51.
10. ʻI he founga fē ʻoku hoko ai ʻa e faʻahinga ʻoku nau inu ʻa e uaine ʻo e Fakamanatú ʻo “kautaha ai ʻi he taʻataʻa ʻo Kalaisi”?
10 ʻI he fekauʻaki mo e uaine ʻoku inu ʻe he kau Kalisitiane paní ʻi he Fakamanatú, naʻe tohi ʻe Paula: “Ko e ipu fakafetaʻi, ʻa ia ʻoku tau fakatapuʻaki ha fakafetaʻi, ʻikai ko e meʻa ia ʻoku tau kautaha ai ʻi he taʻataʻa ʻo Kalaisi?” (1 Kolinito 10:16) ʻI he founga fē ʻoku “kautaha ai ʻi he taʻataʻa ʻo Kalaisi” ʻa e faʻahinga ʻoku nau inu ʻa e uainé? ʻOku ʻikai ʻaupito te nau kau kinautolu ʻi hono tokonaki mai ʻa e feilaulau huhuʻí, koeʻuhi ʻoku fiemaʻu kiate kinautolu tonu ia ha huhuʻi. Fakafou ʻi heʻenau tui ki he mālohi fakaehuhuʻi ʻo e taʻataʻa ʻo Kalaisí, ʻoku fakamolemoleʻi ai ʻenau ngaahi angahalá pea ʻoku lau ai kinautolu ʻoku nau māʻoniʻoni ki he moʻui ʻi hēvaní. (Loma 5:8, 9; Taitusi 3:4-7) Koeʻuhi ko e taʻataʻa ʻo Kalaisi naʻe lilingí ʻoku “fakatapuʻi” ai ʻa e toko 144,000 ko ia ʻo e kau kaungā-ʻea ʻo Kalaisí, ʻo fakamavaheʻi, pea fakamaʻa mei he angahalá ke nau hoko ko e “kakai tapu.” (Hepelu 10:29; Taniela 7:18, 27; Efeso 2:19) ʻIo, naʻe fai ʻaki hono taʻataʻa naʻe lilingí ʻa hono fai ʻe Kalaisi ʻa e “fakatau kakai maʻa e ʻOtua . . . mei he matakali fulipē mo e lea, mo e faʻahinga mo e puleʻanga; pea . . . ngaohi kinautolu ko e puleʻanga mo e ngaahi taulaʻeiki: pea te nau Hau ʻi mamani.”—Fakahā 5:9. 10.
11. Ko e hā ʻoku fakahaaʻi ʻe he kau paní ʻi he inu ʻo e uaine ʻo e Fakamanatú?
11 ʻI hono fokotuʻu ʻe Sīsū ʻa e Fakamanatu ʻo ʻene pekiá, naʻá ne ʻoatu ha ipu uaine ki heʻene kau ʻapositolo faitōnungá peá ne pehē: “Mou inu kotoa pe mei ai; he ko hoku toto ʻeni ko e toto fuakava, ʻa ia ʻoku lilingi koeʻuhi ko e tokolahi ke lava ai ʻa e fakamolemole angahala.” (Mātiu 26:27, 28) Hangē tofu pē ko hono fakapapauʻi fakalao ʻe he toto ʻo e fanga pulú mo e fanga kosí ʻa e fuakava Lao ʻi he vahaʻa ʻo e ʻOtuá mo e puleʻanga ʻo ʻIsilelí, naʻe fakapapauʻi fakalao ʻe he taʻataʻa ʻo Sīsuú ʻa e fuakava foʻou ʻe fai ʻe Sihova mo ʻIsileli fakalaumālié, ʻo kamata ʻi he Penitekosi 33 T.S. (Ekisoto 24:5-8; Luke 22:20; Hepelu 9:14, 15) ʻI hono inu ʻa e uaine ʻokú ne fakatātaaʻi ʻa e “toto fuakava,” ʻoku fakahaaʻi ai ʻe he kau paní kuo fakahū kinautolu ki ha fuakava foʻou pea ʻoku nau maʻu ʻa e ngaahi ʻaonga mei ai.
12. ʻOku anga-fēfē ʻa e papitaiso ʻa e kau paní ki he pekia ʻa Kalaisí?
12 ʻOku toe fakamanatu ki he kau paní ʻa e toe meʻa kehe. Naʻe tala ʻe Sīsū ki heʻene ongo ākonga faitōnungá: “Te mo inu pe ʻi he ipu ʻoku ou inu ai, pea te mo papitaiso ʻi he papitaisoʻanga ʻoku ou papitaiso ai.” (Maake 10:38, 39) Naʻe lea ʻa e ʻapositolo ko Paulá ki mui ʻo kau ki he hoko ʻa e kau Kalisitiané ʻo “babitaiso ki he . . . bekia [ʻa Kalaisí].” (Loma 6:3, PM) ʻOku moʻui ʻa e kau paní ʻi ha moʻui ʻo e feilaulau. Ko ʻenau maté ʻoku fakaefeilaulau he ʻoku nau tukuange ai ha toe ʻamanaki pē ki he moʻui taʻengata ʻi he māmaní. Ko e papitaiso ʻa e kau Kalisitiane pani ko ʻení ki he pekia ʻa Kalaisí ʻoku kakato ia ʻi he hili ʻa e mate faitōnungá pea nau toetuʻu hake ai ko e ngaahi meʻamoʻui laumālie ke “kaungā-tuʻi” mo Kalaisi ʻi hēvaní.—2 Timote 2:10-12; Loma 6:5; 1 Kolinito 15:42-44, 50.
Ko e Maʻu ʻInasi ʻi he Maá mo e Uainé
13. Ko e hā ʻoku ʻikai maʻu ʻinasi ai ʻa e faʻahinga ʻoku nau maʻu ʻa e ʻamanaki fakamāmaní ʻi he mā mo e uaine ʻo e Fakamanatú, ka ko e hā ʻoku nau maʻu ai ʻa e Fakamanatú?
13 Koeʻuhi ko e maʻu ʻinasi ʻi he mā mo e uaine ʻoku paasi atu ʻi he lolotonga ʻa e Fakamanatú ʻoku kau kotoa ki ai ʻa e meʻá ni, ʻe mātuʻaki hā mahino ʻa e taʻefeʻunga ki he faʻahinga ʻoku nau maʻu ha ʻamanaki fakamāmaní ke nau maʻu ʻinasi ai. Ko e faʻahinga ʻoku nau maʻu ha ʻamanaki fakamāmaní ʻoku nau lāuʻilo ko kinautolu tonu ʻoku ʻikai ko ha kau mēmipa pani ʻo e sino ʻo Kalaisí, pea ʻoku ʻikai ke nau kau ʻi he fuakava foʻou naʻe fai ʻe Sihova mo e faʻahinga te nau pule fakataha mo Sīsū Kalaisí. Koeʻuhi ʻoku fakafofongaʻi ʻe he “ipu” ʻa e fuakava foʻoú, ko e faʻahinga pē ʻoku nau ʻi he fuakava foʻoú ʻoku nau maʻu ʻinasi ʻi he maá mo e uainé. Ko e faʻahinga ko ia ʻoku nau fakatuʻotuʻa atu ki he moʻui taʻengata ʻi he tuʻunga haohaoa fakaetangata ʻi he māmaní ʻi he malumalu ʻo e Puleʻangá ʻoku ʻikai te nau papitaiso ki he pekia ʻa Sīsuú pe ui kinautolu ke pule fakataha mo ia ʻi hēvani. Kapau te nau maʻu ʻinasi ʻi he maá mo e uainé, ʻe fakahaaʻi ai ʻoku ʻi ai ʻa e meʻa ʻoku ʻikai kaunga ia kiate kinautolu. Ko ia ai, ʻoku ʻikai te nau maʻu ʻinasi ai, neongo ʻoku nau maʻu ʻa e Fakamanatú ʻi he tuʻunga ko e kau mamata anga-fakaʻapaʻapa. ʻOku nau fakamālōʻia ki he meʻa kotoa kuo fai ʻe Sihova maʻanautolú fakafou ʻi hono ʻAló, ʻo kau ai hono fakaaʻu mai ʻa e fakamolemolé makatuʻunga ʻi he taʻataʻa ʻo Kalaisi naʻe lilingí.
14. ʻOku anga-fēfē hono fakaivimālohiʻi fakalaumālie ʻo e kau paní ʻe he maʻu ʻinasi ʻi he maá mo e uainé?
14 Ko hono silaʻi fakaʻosi ʻo e kiʻi tokosiʻi ʻo e kau Kalisitiane ʻoku ui ke pule fakataha mo Kalaisi ʻi hēvaní ʻoku ofi ke kakato ia. ʻO ka toki ngata ʻenau moʻui fakaefeilaulau ʻi he māmaní, ko e kau paní ʻoku fakaivimālohiʻi fakalaumālie kinautolu ʻe heʻenau maʻu ʻinasi ko ia ʻi he mā mo e uaine ʻo e Fakamanatú. ʻOku nau ongoʻi ha haʻi ʻo e fāʻūtaha mo honau fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné ʻi he tuʻunga ko e ngaahi mēmipa ʻo e sino ʻo Kalaisí. Ko ʻenau maʻu ʻinasi ko ia ʻi he mā mo e uaine fakaefakatātaá ʻoku fakamanatu ai kiate kinautolu honau fatongia ko ia ke nofo faitōnunga ai pē ʻo aʻu ki he mate.—2 Pita 1:10, 11.
Ko Hono Fakatahatahaʻi ʻa e “Ngaahi Meʻa ʻi Māmani”
15. Ko hai kuo fakatahatahaʻi mai ki he tafaʻaki ʻo e kau Kalisitiane paní?
15 Talu mei he vaeuaʻanga ʻo e 1930 tupú, ko ha fika fakautuutu ʻo e “fanga sipi kehe,” ʻa ia ʻoku ʻikai ke nau kau ki he “fanga sipi toko siʻi” pea ko ʻenau ʻamanakí ko e moʻui taʻengata ʻi he māmaní, kuo fakatahatahaʻi ki he tafaʻaki ʻo e kau paní. (Sione 10:16; Luke 12:32; Sakalaia 8:23) Kuo nau hoko ko e ngaahi takanga mateaki ʻo e ngaahi tokoua ʻo Kalaisí, ʻi hono fai ʻa e tokoni mahuʻinga ʻaupito ʻi he malangaʻi ʻo e “ongoongolelei ko eni ʻo e puleʻanga” ko ha fakamoʻoni ki he ngaahi puleʻanga kotoa pē. (Mātiu 24:14; 25:40) ʻI he fai peheé, kuo nau fokotuʻu ai kinautolu ʻo fakamāuʻi ʻe Kalaisi ʻo lau ko ʻene “fanga sipi,” pea fokotuʻu kinautolu ki hono “toʻomataʻu” ʻo e hōifuaʻangá ʻi heʻene haʻu ke fakamāuʻi ʻa e ngaahi puleʻangá. (Mātiu 25:33-36, 46) Fakafou ʻi he tui ki he taʻataʻa ʻo Kalaisí, ʻe faʻuʻaki kinautolu ʻa e “fuʻu kakai lahi,” ʻa ia ʻe hao moʻui atu ʻi he “fuʻu mamahi lahi.”—Fakahā 7:9-14.
16. Ko hai ʻe kau ki he “ngaahi meʻa ʻi māmani,” pea ʻe anga-fēfē hono maʻu ʻe he faʻahinga kotoa ko ʻení ʻa e faingamālie ke hoko ko e “fanau ʻa e ʻOtua”?
16 Ko hono silaʻi fakaʻosi ʻo e toko 144,000 ʻe fakaʻatā ai ʻa e hala ki hono tukuange mai ʻo e “ngaahi matangi” ʻo e fakaʻauhá ki he ngaahi meʻa ʻo e fokotuʻutuʻu fulikivanu ʻa Sētane ʻi he māmaní. (Fakahā 7:1-4) ʻI he lolotonga ʻo e Pule Taʻu ʻe Taha Afe ʻa Kalaisi mo hono ngaahi kaungā tuʻi mo taulaʻeikí, ʻe kau mai ki he fuʻu kakai lahí ʻa e fika taʻefakapapauʻi ʻo e faʻahinga ko ia ʻe toetuʻu maí. (Fakahā 20:12, 13) ʻE maʻu ʻe he faʻahingá ni ʻa e faingamālie ke hoko ko e faʻahinga tuʻuloa ʻi he māmaní ʻi he malumalu ʻo e Tuʻi Faka-Mīsaiá, ʻa Kalaisi Sīsū. ʻI he ngataʻanga ʻo e Pule Taʻu ʻe Taha Afé, ko e kotoa ko ʻeni ʻo e “ngaahi meʻa ʻi māmani” ʻe tuku atu kinautolu ki ha ʻahiʻahi fakaʻosi. Ko e faʻahinga ko ia te nau fakamoʻoniʻi ʻenau faitōnungá ʻe ohi kinautolu ko e “fanau [fakaemāmani] ʻa e ʻOtua.”—Efeso 1:10, NW; Loma 8:21; Fakahā 20:7, 8.
17. ʻE anga-fēfē hono fakahoko ʻa e taumuʻa ʻa Sihová?
17 Ko ia ai, fakafou ʻi heʻene “founga-pule” fakapotopotó, pe founga ʻo hono puleʻi ʻo e ngaahi meʻá, ʻe ʻosi fakahoko ai ʻe Sihova ʻa ʻene taumuʻa ko ia “ke toe fakatahatahaʻi ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē ʻia Kalaisi, ʻa e ngaahi meʻa ʻi hēvani mo e ngaahi meʻa ʻi māmani.” Ko e kotoa ʻo e ngaahi meʻamoʻui ʻatamai poto ʻi hēvaní mo ia ʻi he māmaní ʻe ʻosi fakatahatahaʻi fakataha ia ʻi he melino fakaeʻuniveesi, ʻo anganofo fiefia ki he tuʻunga-hau māʻoniʻoni ʻo e Tokotaha Fakahoko-Taumuʻa Lahí, ʻa Sihova.
18. ʻE anga-fēfē ʻa e maʻu ʻaonga fakatouʻosi ʻa e kau paní mo honau ngaahi takangá mei hono maʻu ʻa e Fakamanatú?
18 He fakaivimālohi-tui lahi ē ki he kiʻi tokosiʻi ʻo e kau paní pea mo honau ngaahi takanga ʻo e fanga sipi kehe ʻe laui milioná ke fakatahataha ʻi ʻEpeleli 12, 2006! Te nau kātoangaʻi ai ʻa e Fakamanatu ʻo e pekia ʻa Kalaisí, hangē pē ko ia naʻe fekauʻi ʻe Sīsuú: “Mou fai ʻeni mōku fakamanatu.” (Luke 22:19) Ko e faʻahinga kotoa ʻe ʻi aí ʻoku totonu ke nau manatuʻi ʻa e meʻa kuo fai ʻe Sihova maʻanautolú fakafou ʻi hono ʻAlo ʻofaʻangá, ʻa Kalaisi Sīsū.
ʻI he Fakamanatú
• Ko e hā ʻa e taumuʻa ʻa Sihova ki he ngaahi meʻa ʻi hēvaní mo e ngaahi meʻa ʻi māmaní?
• Ko hai ʻa e “ngaahi meʻa ʻi hēvani,” pea kuo anga-fēfē hono fakatahatahaʻi kinautolú?
• Ko hai ʻa e “ngaahi meʻa ʻi māmani,” pea ko e hā ʻa e ʻamanaki ʻoku kau ki aí?
[Puha ʻi he peesi 23]
“Sino ʻo Kalaisi”
ʻI he 1 Kolinito 10:16, 17, ʻi he fakamatala ai ʻa Paula ki ha meʻa mahuʻinga makehe ʻo e maá ki he fanga tokoua pani ʻo Kalaisí, naʻe lave ai ki he “sino” ʻi ha ʻuhinga makehe. Naʻá ne pehē: “Ko e ma ʻoku tau pakipaki, ʻikai ko e meʻa ia ʻoku tau kautaha ai ʻi he sino ʻo Kalaisi? He neongo pe ʻoku tau toko fiha, ka ko e ma pe taha kitautolu, ʻa ia ko e sino taha: he ʻoku tau ʻinasi kotoa pe mei he ma pe ko ia ʻe taha.” ʻI he taimi ʻoku maʻu ʻinasi ai ʻa e kau Kalisitiane paní ʻi he mā ʻo e Fakamanatú, ʻoku nau fakahaaʻi ai ʻenau fāʻūtaha ʻi loto ʻi he fakatahaʻanga ʻo e kau paní, ʻa ia ʻoku hangē ha sino ʻoku ʻUlu ai ʻa Kalaisí.—Mātiu 23:10; 1 Kolinito 12:12, 13, 18.
[Fakatātā ʻi he peesi 23]
Ko e hā ko e kau paní ai pē ʻoku nau maʻu ʻinasi ʻi he maá mo e uainé?
[Fakatātā ʻi he peesi 25]
Fakafou ʻi he founga-pule ʻa Sihová, ʻe fāʻūtaha ai ʻa e ngaahi meʻamoʻui kotoa pē ʻi hēvani mo ia ʻi he māmaní