Mamahi Lahi mo Tolonga
KI MUÍ NI MAI, naʻe fiemaʻu ai ʻe ha tokotaha fakatotolo ke ne ako ki he anga hono uesia, ʻi he ʻalu ʻa e taimí, ʻa e ngaahi ongoʻi ʻa e faʻahinga ʻoku nau mamahi ʻi he mole ʻa e faʻahinga naʻa nau ʻofa aí ʻi he maté. Naʻá ne ʻave ʻa e ngaahi fehuʻi ki ha ngaahi mātuʻa ʻa ia ne mate ʻenau fānaú ʻi he ngaahi taʻu ki muʻá. Naʻe ʻikai ke tali mai ia ʻe he ngaahi mātuʻá kotoa. Ko ha tamai ko Valatimila, ʻa ia naʻe mole ʻa hono fohá he taʻu ʻe nima ki muʻá, naʻá ne fakamatala ʻokú ne kei faingataʻaʻia lahi pē ʻi he talanoa ʻo fekauʻaki mo hono fohá.a
Ko e mamahi lōloa peheé ʻoku ʻikai ko ha meʻa taʻeangamaheni ia ʻi he lotolotonga ʻo e ngaahi mātuʻa mamahí. ʻI he taʻu ʻe 10 kuo maliu atú naʻe mole ai meia Viliami ʻa hono foha taʻu 18 ʻi haʻane melemo, pea ʻoku tohi ʻe Viliami, “ʻOku ou kei mamahi pē ʻi he mole ko iá, pea ʻe ʻiate au ia ʻi he kotoa ʻo ʻeku moʻuí.” ʻI he taʻu ʻe nima hili e mole ʻa e foha ʻo Lusí ʻi ha mahaki naʻe ʻikai ʻiloʻi, naʻá ne tohi: “ʻI ha ʻuluaki ngaahi ʻaho siʻi, naʻá ku hanganaki fakakaukau ai, ‘ʻOku ʻikai ke hoko moʻoni ia.’ Naʻá ku ongoʻi hangē ʻoku ou maʻu ha misi fakailifia pea ʻe vave ke u ʻā hake mei ai. Hili ha taimi naʻá ku kamata ke ʻiloʻi naʻe moʻoni ia, naʻe ʻikai te ne foki mai ki ʻapi. Naʻe mate ʻa hoku fohá he taʻu ʻe nima kuo maliu atú, ka ʻi he taimi ʻe niʻihi, ʻi heʻeku toko tahá, ʻoku ou kei tangi pē fekauʻaki mo ia.”
Ko e hā ʻoku ongoʻi ai ʻe he ngaahi mātuʻa mamahi, hangē ko Valatimila, Viliami mo Lusí ʻa e mamahi lahi fau mo tolongá? Tau vakai angé ki ha ngaahi ʻuhinga ʻe niʻihi.
Ko e Hā ʻOku Lahi Fau Ai ʻa e Mamahí?
ʻI hono fanauʻi ʻo ha kiʻi pēpē ki ha fāmili, ʻoku maʻu ai ʻe he ngaahi mātuʻá ʻa e ngaahi ongo ʻoku ʻikai maʻu ia ʻi ha toe vahaʻangatae fakaetangata. Ko hono fua pē ʻenau kiʻi leká, siofi ʻene mohé, pe sio ki he lahi ʻo ʻene malimalí ʻoku ʻomai ai kia kinautolu ʻa e fiefia mo e fiemālie lahi. Ko e ngaahi mātuʻa ʻofá ʻoku nau koloaʻaki ʻenau fānaú. ʻOku nau akoʻi kinautolu ke nau anga-lelei mo anga-fakaʻapaʻapa. (1 Tesalonaika 2:7, 11) ʻI he tupulaki ʻa e fānaú koeʻuhi ko e ngaahi feinga ko ení, ʻoku ongoʻi laukau ai ʻa e ngaahi mātuʻá pea kamata ke nau maʻu ʻa e ʻamanaki lahi fekauʻaki mo kinautolu.
Ko e ngaahi mātuʻa tokangá ʻoku nau ngāue mālohi ke tokonaki ki heʻenau fānaú. ʻOku nau vaheʻi maʻu pē nai ʻa e paʻanga pe ngaahi koloa fakamatelie koeʻuhi ke malava ai ʻo tokoniʻi ʻenau fānaú ke nau faʻu ha fāmili pē ʻo kinautolu ʻi he kahaʻú. (2 Kolinito 12:14) Ko e fakamoleki lahi fakaʻulia ko eni ʻo e ongoʻi, taimi, feinga mo e paʻangá ʻoku fakahaaʻi ai ʻa e moʻoniʻi meʻa ʻe taha—ʻoku tauhi hake ʻe he ngaahi mātuʻá ʻenau fānaú ke nau moʻui, ʻo ʻikai ke mate. ʻI he mate ʻa ha kiʻi tama, ʻoku taʻekakato ai ʻa e ngāue ko hono tauhi hake iá, pea ʻoku movete ai ʻa e ngaahi ʻamanaki ʻa e ongo mātuʻá kiate iá. Ko e ʻofa mo e ongoʻi māfana ʻoku tafe mei he ongo mātuʻá ki he kiʻi tamá ʻoku motuhia ia, ʻo tāpuniʻi ʻe he ʻā maka ko e maté. Ko e feituʻu naʻe ʻi ai ʻa hona fohá pe ʻofefiné ʻi hona lotó ʻoku ngeʻesi ia he taimi ko ení. ʻOku ongoʻi ʻe he ongo mātuʻá ha mamahi lahi ʻa ia ʻoku ʻikai molengofua.
ʻOku fakapapauʻi ʻe he Tohi Tapú ko e ngaahi mātuʻa mamahí ʻoku nau fuesia ʻa e mamahi lahi mo hokohoko. ʻI hono fakamatalaʻi ʻa e meʻa naʻe hoko ʻi he taimi naʻe fanongo ai ʻa e pēteliake ko Sēkopé kuo tāmateʻi ʻa hono foha ko Siosifá, ʻoku pehē ʻe he Tohi Tapú: “Pea hae ʻe Sekope hono ngaahi kofu, ʻo ne vala tauangaʻa ʻo ne tengihia hono foha ʻo ʻaho lahi. Pea naʻe tutuʻu kotoa pe hono ngaahi foha mo hono ngaahi ʻofefine ke fakafiemalie ki ai: ka naʻe ʻikai te ne tali ʻenau fakafiemalie; ʻo ne pehe, Kau ʻalu hifo tangi pe ki hoku foha ki Hetesi [pe ko e faʻitoká].” ʻI he ngaahi taʻu ki mui aí, naʻe kei mamahi pē ʻa Sēkope koeʻuhi ko hono fohá, ʻa ia naʻá ne fakakaukau naʻe mate. (Senesi 37:34, 35; 42:36-38) Ko ha toe fakatātā ʻe taha ʻi he Tohi Tapú ʻoku fekauʻaki ia mo ha fefine faitōnunga ko Nāomi ʻa ia naʻá ne hokosia ʻa e mate ʻa hono ongo fohá. ʻI he loto-mamahi lahí, naʻá ne loto ke liliu hono hingoá mei he Nāomí, ʻa ia ko hono ʻuhingá ko e “Melie,” ki he Mala, ko hono ʻuhingá ko e “Kona.”—Lute 1:3-5, 20, 21.
Kae kehe, ʻoku fai ʻe he Tohi Tapú ʻa e meʻa lahi ange ʻi hono fakahaaʻi pē ʻa e mamahi ʻoku hokosia ʻe he ngaahi mātuʻá. ʻOku toe fakahaaʻi ai ʻa e founga hono ʻoange ʻe Sihova ʻa e mālohi ki he faʻahinga ʻoku nau mamahí. ʻI he kupu hoko maí, te tau lāulea ai ki he niʻihi ʻo e ngaahi founga ʻoku tokonaki mai ai ʻe he ʻOtuá ʻa e fakafiemālie ki he faʻahinga ʻoku mamahí.
[Fakamatala ʻi lalo]
a Kuo liliu ʻa e ngaahi hingoa ʻe niʻihi.