Fakamahuʻingaʻi Ho Fanga Tokoua mo e Fanga Tuofāfine Tulí!
KO E kakai ʻa e ʻOtuá he ʻaho ní ko ha fuʻu fāmili ia ʻo e fanga tokoua mo e fanga tuofāfine fakalaumālie, ʻa ia ko honau tupuʻangá ʻoku lava ke fakatotoloʻi ia ʻo aʻu ki he kau tangata mo e kau fefine ʻo e kuonga muʻá. Naʻe kau ki heni ʻa Sāmiuela, Tēvita, Samisoni, Lēhapi, Mōsese, ʻĒpalahame, Sela, Noa mo ʻĒpeli. ʻOku ʻi he haʻohaʻonga ʻo e kau sevāniti mateaki ʻa Sihová ʻa e kau tuli tokolahi. Ko e fakatātaá, ko e fuofua ongo meʻa naʻá na hoko ko e ongo Fakamoʻoni ʻa Sihova ʻi Mongokōliá ko ha ongo tuli. Pea ko hono ola ʻo e anga-tonu ʻa hotau kaungātui ʻi Lūsia ʻoku tulí, naʻa tau maʻu ai ha ikuna fakalao ʻi he Fakamaauʻanga ʻIulope ki he Totonu ʻa e Tangatá.
ʻI onopooni, kuo tokonaki ai ʻe he “tamaioeiki agatonu mo boto,” ʻa e ʻū tohi talanoa tuhutuhu pea kuo nau fokotuʻutuʻu ʻa e ngaahi fakatahaʻanga pea pehē ki he ngaahi ʻasemipilī mo e ngaahi fakataha-lahi ʻi he talanoa tuhutuhú. (Mt. 24:45, PM) ʻOku ʻaonga lahi ʻaupito eni ki he kau tulí.a Ka kuó ke fifili nai pe naʻe mei fēfē ʻa e ako ʻa e kau tulí ʻo kau ki he ʻOtua moʻoní mo fai ha fakalakalaka ʻi he moʻoní ka ne taʻeʻoua ʻa e ngaahi tokonaki ko ení? Kuó ke fakakaukau ʻo fekauʻaki mo e meʻa te ke fai nai ke tokoni ai ki he kau tuli ʻoku nofo ʻi ho feituʻú?
Ki Muʻa he Ngaahi Tokonaki ʻi Onopōní
Fēfē kapau naʻá ke ʻeke ange ki ha kau taʻumotuʻa ʻoku tuli ʻo fekauʻaki mo ʻenau hokosia ʻi heʻenau hoko ʻo ʻilo ʻa e ʻOtuá? Te nau tala atu nai ʻa e anga ʻo ʻenau ongoʻí ʻi heʻenau fuofua ako ʻo ʻilo ʻoku ʻi ai ha huafa ʻo e ʻOtuá—ko e anga hono liliu ʻe he foʻi moʻoni ko iá ʻenau moʻuí pea fakaivimālohiʻi kinautolu ʻi he ngaahi taʻu lahi ki muʻa ke ala maʻu ʻa e ngaahi polokalama vitiō pe DVD talanoa tuhutuhú ke tokoniʻi kinautolu ke nau ako ʻa e moʻoni loloto ange ʻo e Tohi Tapú. Te nau fakamatalaʻi nai pe naʻe fēfē ʻa e taimi naʻe ʻikai ke fakahoko pe fakatonuleaʻi ai ʻa e ngaahi fakataha Kalisitiané ki he talanoa tuhutuhú. ʻI hono kehé, naʻe taʻutu ha taha ʻi honau tafaʻakí ʻo ne hiki ha nouti ʻi ha lauʻipepa ke tokoni kia kinautolu ke nau mahinoʻi ʻa e meʻa naʻe leaʻakí. Naʻe ako ʻe he tokoua tuli ʻe taha ʻa e ngaahi moʻoni ʻo e Tohi Tapú ʻi he foungá ni ʻi he taʻu ʻe fitu ki muʻa pea toki ʻi ai ha taha ke fakatonulea.
Ko e Kau Fakamoʻoni taʻumotuʻa ange ʻoku tulí ʻoku nau manatuʻi ʻa e tuʻunga naʻe ʻi ai ʻa ʻenau malanga ki he kakai naʻe lava ʻo fanongó. ʻI he nima ʻe tahá, naʻa nau toʻo ai ha kiʻi kaati naʻe hiki ai ha kiʻi tuʻuaki faingofua ʻo e ngāue ʻi he matapā-ki-he-matapaá. Naʻa nau toʻo ʻa e makasini Taua Leʻo mo e ʻĀ Hake! fakamuimui tahá ʻi he nima ʻe tahá. Ko ha fāinga ia ke fakahoko ha ako Tohi Tapu mo ha toe tokotaha tuli kehe ʻo ngāueʻaki pē ʻa e ʻū tohi naʻe pulusí ʻa ia naʻe ʻikai ha taha ʻo kinaua naʻá na mahinoʻi lelei. Ko e kau malanga taʻumotuʻa ange ʻoku tulí, ʻoku ngalingali te nau manatuʻi ʻa e feifeitamaki naʻa nau ongoʻi ʻi he taimi naʻe ʻikai ke mahinoʻi ai kinautolú pea ko ia ai naʻe ʻikai lava ke toe hoko atu ʻenau talanoa ʻo kau ki he ngaahi moʻoni fakalaumālié. ʻOku nau toe ʻilo foki ʻa e anga ʻo e ongoʻi ʻo hono maʻu ha ʻofa lahi kia Sihova kae ʻikai malava ke ngāue ki ai ʻi he loto-maʻú. Ko e hā hono ʻuhingá? He naʻe ʻikai te nau fakapapauʻi pe naʻe tonu ʻenau mahinoʻi ʻo ha meʻa tefito.
Neongo ʻa e ngaahi fakafaingataʻaʻiaʻanga kotoa ko iá, ko hotau fanga tokoua mo e fanga tuofāfine tulí kuo nau tauhi maʻu ʻenau anga-tonú. (Siope 2:3) Kuo nau tatali ʻi he kātaki kia Sihova. (Sāme 37:7) Pea ʻokú ne faitāpuekina kinautolu he taimí ni ʻaki hono ʻai ke nau toe tokolahi ange ʻi he meʻa naʻe ʻamanekina ʻe honau tokolahi.
Fakakaukau angé ki he ngaahi feinga kuo fai ʻe ha tokoua tuli ʻa ia ko ha husepāniti pea ko ha tamai. Ki muʻa ke ala maʻu ʻa e ngaahi vitiō talanoa tuhutuhú, naʻá ne takimuʻa faitōnunga ʻi hono fakahoko ʻa e ako fakafāmilí. ʻOku manatu hono fohá: “Naʻe faingataʻa maʻu pē ʻa e ako fakafāmilí ki heʻeku tangataʻeikí, koeʻuhí ko e meʻa pē naʻe fai mei ai ʻene faiakó ko e ngaahi tohi naʻe pulusi. Naʻe ʻikai te ne faʻa mahinoʻi kakato ʻa e meʻa naʻe ʻi he tohí. Naʻe ʻai ʻe kimautolu fānaú ke toe faingataʻa ange ʻa e akó kiate ia. Naʻa mau vave ke fakapā kiate ia ʻa e taimi naʻe ʻikai ke tonu ai ʻene fakamatalaʻi ha ngaahi meʻa. Neongo e ngaahi tuʻunga kotoa ko ení, naʻá ne fai maʻu pē ʻa e ako fakafāmilí. Naʻá ne ongoʻi ko ʻemau ako ha meʻa ʻo kau kia Sihová naʻe mahuʻinga ange ia ʻi heʻene ongoʻi mā he taimi ʻe niʻihi koeʻuhi ko e fakangatangata ʻene mahinoʻi ʻa e lea faka-Pilitāniá.”
ʻOku ʻi ai foki mo e faʻifaʻitakiʻanga ʻa Richard, ko ha tokoua ʻi hono taʻu 70 tupú ʻokú ne fakatou tuli mo kui pea ʻoku nofo ʻi Brooklyn, Niu ʻIoke, ʻAmelika. ʻOku ʻiloa ʻa Richard ʻi heʻene maʻu maʻu pē ʻa e ngaahi fakataha faka-Kalisitiané. Ke ne maʻu iá, ʻokú ne heka lēlue ʻiate ia pē, ʻo ne lau ʻa e ngaahi feituʻu ʻoku tuʻu ai e lēlué koeʻuhí ke ne ʻilo ʻa e taimi ke hifo aí. ʻI he faʻahitaʻu momoko ʻe taha, naʻe hoko ai ha fuʻu afā sinou ʻa ia naʻe kaniseli ai e fakatahá. Naʻe fakahā ki he tokotaha kotoa ʻi he fakatahaʻangá, ka naʻe ngalo ia ke fakahā kia Richard. ʻI he ʻiloʻi ʻe he fanga tokouá ʻa e meʻa ne hokó pea nau kumi kiate iá, ne nau maʻu atu ʻa Richard ʻoku tuʻu ʻi tuʻa he Fale Fakatahaʻangá, ʻo talitali ʻi he kātaki ke fakaava ʻa e matapaá. ʻI hono ʻeke ange ʻa e ʻuhinga naʻá ne fononga holo ai lolotonga e afaá, naʻá ne tali, “ʻOku ou ʻofa kia Sihova.”
Ko e Hā ʻe Lava Ke Ke Faí?
ʻOku nofo ha kau tuli ʻi ho feituʻú? ʻE lava ke ke ako ha talanoa tuhutuhu ʻe niʻihi kae lava ke ke fetuʻutaki mo kinautolu? Ko e kau tulí ʻoku nau faʻa anga-ʻofa mo anga-kātaki ʻaupito ʻi he taimi ʻoku nau akoʻi ai ki he niʻihi kehé ʻenau talanoá. Te ke fetaulaki nai mo ha tokotaha tuli ʻi he founga ʻikai anga-mahení pe ʻi he ngāue fakafaifekaú. Ko e hā ʻe lava ke ke faí? Feinga ke fetuʻutaki. Ngāueʻaki ʻa e ngaue ʻo e sinó, noutí, tā valivalí, ngaahi fakatātaá pe ngāueʻaki fakakātoa kinautolu. Naʻa mo hano fakahaaʻi atu ʻe he tokotahá ʻoku ʻikai haʻane mahuʻingaʻia ʻi he moʻoní, fakahā ʻa hoʻo ʻaʻahí ki ha Fakamoʻoni ʻoku tuli pe ʻokú ne ʻilo e talanoa tuhutuhú. ʻE fakamānako ange nai ʻa e pōpoakí ki ha tokotaha tuli ʻi he taimi ʻoku fakahoko ai ʻi he talanoa tuhutuhú.
Mahalo ʻokú ke ako ha talanoa tuhutuhu pea kau ki ha fakatahaʻanga talanoa tuhutuhu. ʻE lava fēfē ke ke hoko ʻo toe pōtoʻi ange ʻi he tuhutuhú mo mahinoʻi ʻa e talanoá? Neongo ʻoku ʻi ai nai ʻa e kau malanga kehe ʻoku lava ʻo fanongo ʻi hoʻo fakatahaʻangá, fēfē ke ke tuhutuhu pē kae ʻoua ʻe lea? ʻE tokoni eni kia koe ke ke fakakaukau fakaetalanoa tuhutuhu, ʻa ia ko e meʻa ʻokú ke sio ki aí. ʻI he taimi ʻe niʻihi, ʻe fakataueleʻi nai koe ke ke lea kae ʻikai ke tuhutuhu. Kae kehe, ʻi hono ako ha faʻahinga lea pē, kuo pau ke ke kātaki neongo ʻene faingataʻá ka ke poto.
Ko e feinga tōtōivi ke ngāueʻaki ʻa e talanoa tuhutuhú ʻoku fakahaaʻi ai ʻa e ʻofa mo e fakaʻapaʻapa ki hotau fanga tokoua mo e fanga tuofāfine tulí. Sioloto atu ki he ongoʻi feifeitamaki ʻoku aʻusia ʻe ha tokotaha tuli ʻi he ʻaho ki he ʻaho koeʻuhi ko e ʻikai malava ke mahinoʻi ia ʻe he kakai ʻi he ngāué pe ʻi he ʻapiakó. “ʻI he ʻaho kotoa pē, ko e kakai takatakai ʻiate aú ʻoku nau lava ʻo lea,” ko e lau ia ʻa ha tokoua tuli ʻe taha. “ʻOku faʻa ʻalu hake ʻiate au ʻa e ongoʻi taʻelata mo e liʻekina, pea naʻá ku ongoʻi foʻi ai, pea aʻu ki heʻeku ʻiteʻita. ʻOku ʻikai ha lea feʻunga ke ne fakamatalaʻi kakato ʻa e anga ʻo ʻeku ongoʻí he taimi ʻe niʻihi.” Ko ʻetau ngaahi fakatahá ʻoku totonu ke hoko ia ko ha feituʻu nonga ʻa ia ʻoku maʻu ai ʻe hotau fanga tokoua mo e fanga tuofāfine tulí ʻa e meʻakai fakalaumālie pea maʻu mo e fetuʻutaki mo e feohi fakalotomāfana.—Sione 13:34, 35.
ʻOku ʻikai foki ngalo ʻa e faʻahinga tokosiʻi ange ʻoku tuli ʻoku nau fakataha ʻi he ngaahi fakatahaʻangá mo e faʻahinga ʻoku ʻikai tulí. ʻOku fakatonuleaʻi ai kia kinautolu ʻa e ngaahi fakatahá. Ke mahinoʻi kakato ʻa e meʻa ʻoku fakahokó, ko e ngaahi mēmipa ʻo e fakatahaʻangá ʻoku tulí ʻoku nau tangutu ʻi muʻa he Fale Fakatahaʻangá. ʻOku lava ai ke nau sio hangatonu ki he tokotaha fakatonuleá mo e tokotaha malangá ʻo ʻikai ha fakahohaʻa. Kuo fakahaaʻi mei he hokosiá ko e toenga ʻo e fakatahaʻangá ʻoku vave ʻenau anga ki he meʻá ni, pea ʻoku ʻikai ko ha fakahohaʻa ia. Ko e ngaahi fokotuʻutuʻu ko ení ʻoku toe ngāueʻaki ia ki he ngaahi ʻasemipilī mo e fakataha-lahi ʻoku fai ai ʻa e fakatonulea ʻi he talanoa tuhutuhú. Ko e ngaahi mēmipa ngāue mālohi ʻo e fakatahaʻangá ʻoku nau tuha mo e fakaongoongolelei loto-māfana he ko ʻenau fakatonulea ʻo hangē ko ha tokotaha tulí ʻe fakahaaʻi nai ai ʻa e fakamatalá—ʻo ʻuhingamālie mo fakanatula.
Mahalo ʻokú ke kau nai ki ha fakatahaʻanga ʻoku nau tokangaʻi ha kulupu talanoa tuhutuhu pe ʻoku tokosiʻi ange ai ʻa e kau tuli ʻoku fakatonuleaʻi kia kinautolu ʻa e ngaahi fakatahá. Ko e hā ʻe lava ke ke faí ke fakahaaʻi ai ʻa e tokanga fakafoʻituitui ki he fanga tokoua tuli ko ení? Fakaafeʻi kinautolu ki ho ʻapí. ʻO ka malava, ako ke ʻilo ha ngaahi tuhutuhu. ʻOua ʻe manavasiʻi ʻi he faingataʻa ʻa e fetuʻutakí. Te ke maʻu ha founga ke fetuʻutaki ai, pea ko hono fakahaaʻi ʻa e ʻofa peheé ʻe iku ai ki he ngaahi manatu fakafiefia. (1 Sione 4:8) Ko hotau kaungā Fakamoʻoni ʻoku tulí ʻoku lahi ʻenau ngaahi malavá. ʻOku fakafiefia e talanoa tuhutuhu mo kinautolú, ʻoku nau vēkeveke ke maʻu ʻa e ʻiló, pea ʻoku fakalata ʻenau tōʻonga fakakatá. ʻOku pehē ʻe he tokoua ʻe taha ʻa ia ʻoku tuli fakatouʻosi ʻene ongo mātuʻá: “ʻI he kotoa ʻo ʻeku moʻuí kuó u feohi ai mo e kau tulí, pea kuo nau ʻomi kiate au ʻa e meʻa lahi mamaʻo ange ʻi he meʻa ʻe faifai ange pea lava ke u totongi fakafokí. ʻE lava ke tau ako ha meʻa lahi mei hotau fanga tokoua mo e fanga tuofāfine tulí.”
ʻOku ʻofa ʻa Sihova ʻi heʻene kau lotu faitōnungá, ʻo kau ai ʻa e faʻahinga ʻoku tulí. Ko ʻenau faʻifaʻitakiʻanga ʻo e tuí mo e kātakí ʻoku tokoni moʻoni ia ki he tuʻunga lelei ʻoku ʻi he kautaha ʻa Sihová. Ko ia ai, ʻofa ke tau fakamahuʻingaʻi ʻa hotau fanga tokoua mo e fanga tuofāfine tulí!
[Fakamatala ʻi lalo]
a Sio ki he kupu “Kuo Fakaulo Mai ʻe Sihova Hono Fofongá Kiate Kinautolu,” ʻi he ʻīsiu ʻo e Taua Leʻo ʻo ʻAokosi 15, 2009.
[Fakatātā ʻi he peesi 31]
Ko e pōpoaki ʻo e Puleʻangá ʻe fakamānako ange nai ki ha tokotaha tuli ʻi hono fai ʻi he talanoa tuhutuhú
[Fakatātā ʻi he peesi 32]
Ko ʻetau ngaahi fakatahá ʻoku totonu ke hoko ia ko ha feituʻu nonga ʻa ia ʻoku maʻu ai ʻe hotau fanga tokoua mo e fanga tuofāfine tulí ʻa e fakalototoʻa