LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • w10 7/15 p. 16-20
  • Kau Kakato ʻi he Utu-taʻu Lahi Fakalaumālié

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Kau Kakato ʻi he Utu-taʻu Lahi Fakalaumālié
  • Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2010
  • Kaveinga Tokoni
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • Fiemaʻu Pau ʻa e Anga-Fakatōkilalo
  • Maʻu ʻa e Pale ʻi he Tōtōiví
  • “Te Mou Maʻoniʻoni”
  • Tāpuaki he Taimí Ni pea ʻi he Kahaʻú
  • Kītaki ʻi he Ngāue Utu-Taʻú!
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2001
  • Hoko Ko e Kau Ngāue Utu-Taʻu Fiefia!
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2001
  • Ko e Ngoué Kuo Fisi Hina ki he Utu-Taʻu
    Ko ʻEtau Ngāue Fakafaifekau—2010
  • Ako mei he Talanoa Fakatātā Fekauʻaki mo e Talēnití
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2015
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2010
w10 7/15 p. 16-20

Kau Kakato ʻi he Utu-taʻu Lahi Fakalaumālié

“Mou tupulekina maʻu ai pe ʻi he ngaue ʻa e ʻEiki.”—1 KOL. 15:58.

1. Ko e hā ʻa e fakaafe naʻe fai ʻe Sīsū ki heʻene kau ākongá?

LOLOTONGA ʻene fononga ʻo fou atu ʻi he vahefonua ʻo Samēliá ʻi he ofi ke ngata ʻa e taʻu 30 T.S., naʻe tuʻu ʻa Sīsū ke mālōlō ʻi ha vaikeli ofi ki he kolo ko Saika. Naʻá ne pehē ange ai ki heʻene kau ākongá: “Mou hanga hake muʻa ki he ngaahi ngoue na: vakai, kuo fisi hina ia ki he ututaʻu.” (Sione 4:35) Naʻe lave ʻa Sīsū heni, ʻo ʻikai ki ha utu-taʻu moʻoni, ka ki hano fakatahatahaʻi ʻo ha faʻahinga tāutaha loto-totonu te nau hoko ko hono kau muimui. Ko hono moʻoní ko ʻene leá ko haʻane fakaafe ia ki ha ngāue ke fai. Naʻe lahi ʻa e ngāue ke faí pea ko ha taimi nounou pē ke fakahoko aí!

2, 3. (a) Ko e hā ʻokú ne fakahaaʻi ʻoku tau moʻui ʻi he taimi utu-taʻú? (e) Ko e hā ʻe lāulea ki ai ʻi he kupu ko ení?

2 Ko e lea ʻa Sīsū fekauʻaki mo ha utu-taʻú ʻoku ʻi ai hono ʻuhinga makehe ki hotau ʻahó ni. ʻOku tau moʻui ʻi ha taimi ʻoku ‘fisi hina ai ki he ututaʻú’ ʻa e ngoue ko e māmani ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá. ʻOku maʻu fakataʻu ʻe he kakai ʻe laui miliona ʻa e fakaafe ke nau tali ʻa e moʻoni foaki moʻuí, pea ʻoku papitaiso ai ʻa e kau ākonga foʻou ʻe laui afe. Ko hotau monū ia ke kau ʻi he utu-taʻu lahi taha ʻi ha toe taimi, ʻi he malumalu ʻo e tataki ʻa e ʻEiki ʻo e utu-taʻú, ko e ʻOtua ko Sihová. ʻOkú ke “tupulekina” ʻi he ngāue utu-taʻu ko ení?—1 Kol. 15:58.

3 Lolotonga ʻa e taʻu ʻe tolu mo e konga ʻo ʻene ngāue fakafaifekau ʻi he māmaní, naʻe teuʻi ai ʻe Sīsū ʻa ʻene kau ākongá ki honau ngafa ʻi he tuʻunga ko e kau ngāue utu-taʻú. Ko e kupu ko ení ʻe lāulea ai ki he lēsoni ʻe tolu ʻi he ngaahi lēsoni mahuʻinga lahi naʻe akoʻi ʻe Sīsū ki heʻene kau ākongá. Ko e lēsoni taki taha ʻoku fakamamafaʻi ai ha ʻulungaanga ʻa ia ʻoku mahuʻinga lahi kia kitautolu ʻi heʻetau feinga ke fai hotau lelei tahá ʻi hono fakatahatahaʻi ʻo e kau ākonga ʻi onopōní. Tau lāulea tahataha angé ki he ngaahi ʻulungaangá ni.

Fiemaʻu Pau ʻa e Anga-Fakatōkilalo

4. Naʻe anga-fēfē hono fakatātaaʻi ʻe Sīsū ʻa e mahuʻinga ʻo e anga-fakatōkilaló?

4 Sioloto atu ki he meʻa naʻe hokó: Ko e toki ʻosi pē ia ʻa e fakafekiki ʻa e kau ākongá pe ko hai ʻoku lahi tahá. Ngalingali ʻoku kei hā mai pē ʻi honau matá ʻa e taʻefefalalaʻaki mo e fetāufehiʻaʻaki. Ko ia ʻoku ui ai ʻe Sīsū ha kiʻi tama ke haʻu ʻo tuʻu ʻi honau lotolotongá. ʻI he fakahanga ʻa e tokangá ki he kiʻi tamá, ʻokú ne pehē: “ʻIlonga ʻa ia te ne fakavaivaiʻi [pe fakatōkilaloʻi] ia [pe “ʻilonga ʻa ia ʻokú ne ʻai ia ko e siʻí,” Byington] ʻo hange ko e tamasiʻi ko eni, ko ia ia ʻoku lahi ʻi he Puleʻanga ʻo Hevani.” (Lau ʻa e Mātiu 18:1-4.) ʻI he ʻikai fakakaukau ʻo hangē ko e māmaní, ʻa ia ʻokú ne fakafuofuaʻi ha taha ʻo fakatatau ki hono mafaí, koloaʻiá, mo e tuʻungá, naʻe fiemaʻu ke mahinoʻi ʻe he kau ākongá ko ʻenau lahí naʻe fakatuʻunga ia ʻi heʻenau ‘ʻai kinautolu ko e siʻi’ ʻi he vakai mai ʻa e niʻihi kehé. ʻE tāpuakiʻi pea ngāueʻaki kinautolu ʻe Sihova ʻo kapau pē te nau fakahaaʻi ʻa e anga-fakatōkilalo moʻoní.

5, 6. Ko e hā kuo pau ai ke ke anga-fakatōkilalo kae malava ke ke kau kakato ʻi he ngāue utu-taʻú? Fakatātaaʻi.

5 ʻI he aʻu mai ki he ʻaho ní, ko e tokolahi ʻi he māmaní ʻoku nau līʻoa ʻenau moʻuí ʻi he tuli ki he mafaí, koloá, mo e tuʻungá. Ko hono olá, ʻoku siʻi ai pe halaʻatā hanau taimi ki he ngaahi meʻa fakalaumālié. (Mt. 13:22) ʻI hono kehé, ko e kakai ʻa Sihová ʻoku nau fiefia ke ‘ʻai kinautolu ko e siʻi’ ʻi he vakai mai ʻa e niʻihi kehé koeʻuhi ke nau maʻu ai ʻa e tāpuaki mo e hōifua ʻa e ʻEiki ʻo e utu-taʻú.—Mt. 6:24; 2 Kol. 11:7; Fili. 3:8.

6 Fakakaukau angé ki he faʻifaʻitakiʻanga ʻa Francisco, ʻa ia ko e taha ia ʻo e kau mātuʻá ʻi ʻAmelika Tonga. ʻI heʻene kei talavoú, naʻá ne mavahe ai mei he ʻunivēsití ke hoko ko ha tāimuʻa. “ʻI heʻeku fakamaʻu ki mui ange ke u malí,” ko ʻene manatú ia, “naʻá ku mei lava ke maʻu ha ngāue ʻe ʻomai ai kiate au mo hoku uaifí ha maluʻanga fakapaʻanga lahi ange. ʻI hono kehé, naʻá ma fili ke fakafaingofuaʻi ʻa ʻema moʻuí pea hokohoko atu fakataha ʻi he ngāue taimi-kakató. Ki mui aí, ne maʻu ʻema fānau, pea naʻe toe lahi ange ai ʻa e faingataʻá. Ka naʻe tokoni mai ʻa Sihova ke ma fai pau ki heʻema filí.” ʻOku fakaʻosiʻaki ʻe Francisco: “Kuó u maʻu laka hake he taʻu ʻe 30 ʻa e monū ʻo e hoko ko ha taha ʻo e kau mātuʻá, ʻo tānaki atu ki he ngaahi vāhenga-ngāue makehe lahi. ʻOku ʻikai ʻaupito te ma fakaʻiseʻisa ʻi ha mōmeniti ʻi heʻema moʻui faingofuá.”

7. Kuo anga-fēfē hoʻo feinga ke ngāueʻaki ʻa e akonaki ʻi he Loma 12:16?

7 Kapau te ke ʻikai ki he “gaahi mea maolunga” ʻo e māmani ko ʻení pea fakaʻatā ke ‘tataki koe ʻe he gaahi mea māulaló,’ ʻe lava foki ke ke ʻamanekina ke maʻu ha toe ngaahi tāpuaki mo e monū lahi ʻi he ngāue utu-taʻú.—Loma 12:16, PM; Mt. 4:19, 20; Luke 18:28-30.

Maʻu ʻa e Pale ʻi he Tōtōiví

8, 9. (a) Fakanounouʻi ʻa e talanoa fakatātā ʻa Sīsū ki he talēnití. (e) Ko hai ʻoku tautefito ʻa e fakalototoʻa ki ai ʻa e talanoa fakatātā ko ení?

8 Ko e toe ʻulungaanga ʻe taha ʻoku tau fiemaʻu koeʻuhi ke kau kakato ai ʻi he ngāue utu-taʻú ko e tōtōivi. Naʻe fakatātaaʻi eni ʻe Sīsū ʻi he pealapeli ʻo e ngaahi talēnití.a Ko e talanoa fakatātā ko iá ʻoku fekauʻaki ia pea mo ha tangata ʻa ia ki muʻa ke ne fononga ki mulí naʻá ne tuku ʻene koloá ki he kau tamaioʻeiki ʻe toko tolu. Ko e tamaioʻeiki ʻuluakí mo hono uá naʻá na taki taha maʻu ʻa e talēniti ʻe nima mo e talēniti ʻe ua; ko hono tolú ko e talēniti ʻe taha. ʻI he mavahe atu ʻa honau ʻeikí, ko e ʻuluaki ongo tamaioʻeikí naʻá na tōtōivi ʻo “ngāueʻaki” leva ʻa ʻena talēnití. ʻI hono kehé, ko e tamaioʻeiki hono tolú naʻe “fakapikopiko.” Naʻá ne tanu ʻa ʻene talēnití ʻi he kelekelé. ʻI heʻene foki maí, naʻe fakapaleʻi ʻe he tangatá ʻa e ʻuluaki ongo tamaioʻeikí ʻaki hono fakanofo kinaua ke na “pule ki ha ngaahi meʻa lahi.” Naʻá ne toʻo ʻa e talēniti naʻá ne ʻoange ki he tamaioʻeiki hono tolú pea kapusi ʻa e tamaioʻeiki ko iá mei hono falé.—Mt. 25:14-30.

9 ʻOku ʻikai ha veiveiua ko e holi ia ho lotó ke faʻifaʻitaki ki he ongo tamaioʻeiki tōtōivi ʻi he pealapeli ʻa Sīsuú pea kau kakato ʻi he lahi taha ʻe ala lavá ʻi he ngāue ngaohi-ākongá. Kae fēfē kapau ʻoku fakangatangata lahi ʻi he ngaahi tuʻungá ʻa e meʻa ʻokú ke lolotonga malava ke faí? Mahalo ko ha faingataʻa ʻi he tuʻunga fakaʻekonōmiká ʻe pau ai ke ke ngāue ʻi he ngaahi houa lahi ke tokonaki maʻa ho fāmilí. Pe mahalo pē ʻoku ʻikai te ke kei maʻu ʻa e ivi fakatalavoú mo e moʻui leleí. Kapau ko ia, ko e pealapeli ʻo e talēnití ʻoku ʻi ai ha pōpoaki fakalototoʻa kiate koe.

10. Naʻe anga-fēfē hono fakahaaʻi ʻa e fakaʻatuʻi ʻe he ʻeiki ʻi he pealapeli ʻo e talēnití, pea ko e hā ʻoku fakalototoʻa ai eni kiate koé?

10 Fakatokangaʻi ko e ʻeiki ʻi he pealapelí naʻá ne ʻiloʻi ko ʻene kau tamaioʻeikí taki taha naʻe kehekehe ʻenau malavá. Naʻe hā eni ʻi he taimi naʻá ne vaheʻi ai ʻa e ngaahi talēnití “ʻo fakatatau ki heʻenau mafai taki taha.” (Mt. 25:15) Hangē ko ia naʻe ʻamanekiná, ko e ʻuluaki tamaioʻeikí naʻá ne ngāueʻi ʻa e meʻa lahi ange ʻaupito ʻi he tamaioʻeiki hono uá. Kae kehe, naʻe ʻiloʻi ʻe he ʻeikí ʻa e feinga tōtōivi fakatouʻosi ʻa e ongo tamaioʻeiki ko ení ʻaki ʻene fakahaaʻi ko e ongo tamaioʻeiki “lelei mo lototō” ʻo ne fakapaleʻi tatau kinaua. (Mt. 25:21, 23) ʻI he founga meimei tatau, ko e ʻEiki ʻo e utu-taʻú, ʻa Sihova ko e ʻOtuá, ʻokú ne ʻafioʻi ko ho ngaahi tuʻungá ʻoku uesia ai ʻa e meʻa ʻoku malava ke ke fai ʻi heʻene ngāué. Heʻikai taʻemalava ke ne ʻiloʻi ʻa hoʻo feinga ʻaufuatō ke tauhi kiate iá pea fakapaleʻi koe ʻo fakatatau ki ai.—Mk. 14:3-9; lau ʻa e Luke 21:1-4.

11. Fakatātaaʻi ʻa e lava ke iku ki he tāpuaki lahi ʻa e tōtōivi ʻi he ngaahi tuʻunga faingataʻá.

11 Ko e faʻifaʻitakiʻanga ʻa Selmira, ko ha tuofefine Kalisitiane ʻoku nofo ʻi Pelēsila, ʻoku fakahaaʻi ai ko e tōtōivi ʻi he ngāue ʻa e ʻOtuá ʻoku ʻikai fakatuʻunga ia ʻi hono maʻu ha tuʻunga lelei ʻi he moʻuí. ʻI he taʻu ʻe 20 kuohilí, naʻe fanaʻi ai ʻa e mali ʻo Selmira ʻi ha kaihaʻa, ʻo tuku mai ai ha fānau ʻe toko tolu kiate ia ke ne tauhi. Ko ʻene ngāue ko ha fefine tauhi-ʻapí naʻe kau ki ai ʻene ngāue ʻi he ngaahi houa lahi mo hono fai ha fefonongaʻaki fakaongosia ʻi he meʻalele uta pāsese feʻefiʻefihi. Neongo ʻa e ngaahi tuʻunga faingataʻa ko ení, naʻá ne fokotuʻutuʻu lelei ʻene ngaahi meʻá koeʻuhí ke ne lava ʻo hoko ai ko ha tāimuʻa tuʻumaʻu. Ko e toko ua ʻi heʻene fānaú naʻá na kau fakataha mo ia ki mui ʻi he ngāue tāimuʻá. “ʻI he faai mai ʻa e ngaahi taʻú, kuó u ako Tohi Tapu ai mo e kakai laka hake he toko 20 pea kuo nau hoko ko e ngaahi mēmipa ʻo hoku ‘fāmilí,’” ko ʻene fakamatalá ia. “Aʻu mai ki he ʻahó ni, ʻoku ou fiefia ʻi heʻenau ʻofá mo e kaungāmeʻa mo kinautolú. Ko ha koloa ia ʻoku ʻikai lava ke fakatauʻaki ha paʻanga.” Ko e ʻEiki ʻo e utu-taʻú kuó ne fakapaleʻi moʻoni ʻa e feinga tōtōivi ʻa Selmira!

12. ʻOku lava fēfē ke tau fakahāhā ʻa e tōtōivi ʻi he ngāue fakamalangá?

12 Kapau ʻoku fakangatangata ʻi he tuʻunga lolotonga ʻi he moʻuí ʻa ho taimi ʻoku faingamālie ke ke ngāueʻaki ʻi he ngāue fakafaifekaú, te ke kei lava pē ke ʻahiʻahi fakalahi hoʻo kau ʻi he ngāue utu-taʻú ʻaki hono ʻai ke ola lelei ange hoʻo ngāue fakafaifekaú. ʻI hoʻo ngāueʻaki lelei ʻa e ngaahi fokotuʻu ʻaonga ʻoku ʻomai ʻi he Fakataha Ngāue fakauiké, ʻe fakaleleiʻi ai ʻa hoʻo pōtoʻi ʻi he malangá pea ʻahiʻahiʻi ai ʻa e ngaahi founga foʻou ʻo e faifakamoʻoní. (2 Tim. 2:15) Pehē foki, kapau ʻe ala lava, ʻe lava ke ke toe fakataimitēpileʻi pe feilaulauʻi ʻa e ngaahi ngāue ʻoku ʻikai fiemaʻú ka ke malava ke ke poupouʻi maʻu pē ʻa e fokotuʻutuʻu ngāue fakamalanga ʻa e fakatahaʻangá.—Kol. 4:5.

13. Ko e hā ʻa e meʻa mahuʻinga lahi taha ki hono fakatupulekina mo tauhi maʻu ʻa e tōtōiví?

13 Manatuʻi ko e tōtōiví ʻoku tupu ia mei ha loto-houngaʻia. (Sāme 40:8) Ko e tamaioʻeiki hono tolu naʻe lave ki ai ʻi he pealapeli ʻa Sīsuú naʻá ne manavahē ʻi hono ʻeikí, ʻo ne vakai kiate ia ko ha tokotaha faingataʻa mo taʻefakaʻatuʻi. Ko hono olá, naʻe tanu ʻe he tangatá ʻa ʻene talēnití kae ʻikai ngāueʻaki ia ke fakalahi ʻa e koloa ʻa hono ʻeikí. Ke fakaʻehiʻehi mei ha tōʻonga fakafiefiemālie meimei tatau, ʻoku fiemaʻu ke tau fakatupulekina pea tauhi maʻu ha vahaʻangatae māfana mo e ʻEiki ʻo e utu-taʻú, ʻa Sihova. Vaheʻi ha taimi ke ako mo fakalaulauloto ai ki hono ngaahi ʻulungaanga fakamānakó—ʻa ʻene ʻofá, kātakí, mo ʻene mēsí. ʻI he founga ko iá, ʻe ueʻi ai koe mei ho lotó ke fai hoʻo lelei tahá ʻi heʻene ngāué.—Luke 6:45; Fili. 1:9-11.

“Te Mou Maʻoniʻoni”

14. Ko e hā ʻa e fiemaʻu mahuʻinga kuo pau ke aʻusia ʻe he faʻahinga ʻoku nau loto ke hoko ko e kau ngāue utu-taʻú?

14 ʻI he hiki mei he Ngaahi Konga Tohi Tapu Faka-Hepeluú, ʻoku fakamatala ʻa e ʻapositolo ko Pitá ki he finangalo ʻo e ʻOtuá kuo fakahaaʻi ki heʻene kau sevāniti fakaemāmaní, ʻo pehē: “Kae hage oku maonioni aia kuo ne uiuiʻi akimoutolu, ke maonioni foki akimoutolu i hoo mou moui kotoabe; He kuo tohi, o behe, Mou maonioni; he oku ou maonioni.” (1 Pita 1:15, 16, PM; Liv. 19:2; Teu. 18:13) ʻOku fakamamafaʻi ʻi he fakamatala ko ení ko e kau ngāue utu-taʻú ʻoku fiemaʻu ke nau maʻa fakaeʻulungaanga mo fakalaumālie. ʻE lava ke tau aʻusia ʻa e fiemaʻu mahuʻinga ko iá ʻaki ʻa e fou ʻi ha ngaahi sitepu ke fufulu ai kitautolu ke tau maʻa, ʻi he lau fakaefakatātā. ʻE lava fēfē ke fai iá? ʻI he tokoni ʻa e folofola ʻo e moʻoni ʻa e ʻOtuá.

15. Ko e moʻoni ʻo e folofola ʻa e ʻOtuá ʻoku ʻi ai hono mālohi ke fai ʻa e hā maʻatautolu?

15 Ko e folofola ʻo e moʻoni ʻa e ʻOtuá ʻoku fakatatau ia ki he vai fakamaʻa. Hangē ko ení, naʻe tohi ʻe he ʻapositolo ko Paulá ko e fakatahaʻanga ʻo e kau Kalisitiane paní ʻoku maʻa ia ʻi he vakai mai ʻa e ʻOtuá, ʻo hangē ha taʻahine mali anga-maʻa kia Kalaisi, ʻa ia naʻá ne fakamaʻa ia “i he fufulu oe vai i he folofola, . . .  koeuhi ke maonioni bea tae hano mele.” (Ef. 5:25-27, PM) Ki muʻa ange, naʻe lea foki ai ʻa Sīsū fekauʻaki mo e mālohi fakaefakamaʻa ʻo e folofola ʻa e ʻOtuá, ʻa ia naʻá ne fanongonongó. ʻI he lea ki heʻene kau ākongá, naʻe fakahaaʻi ʻe Sīsū: “Kuo mou maa eni, i he lea kuou lea aki kiate kimoutolu.” (Sione 15:3) Ko ia ai, ko e moʻoni ʻo e folofola ʻa e ʻOtuá ʻoku ʻi ai hono mālohi ke fakahoko ʻa e fakamaʻa fakaeʻulungaangá mo fakalaumālié. Ko ʻetau toki fakaʻatā pē ʻa e moʻoni ʻa e ʻOtuá ke ne fakamaʻa kitautolu ʻi he founga ko ení te ne toki ala tali ai ʻetau lotú.

16. ʻE lava fēfē ke tau tauhi maʻu ʻetau maʻa fakalaumālié mo fakaeʻulungaangá?

16 Ko ia ai, ke hoko ko e kau ngāue ʻi he utu-taʻu ʻa e ʻOtuá, ʻoku tau ʻuluaki fakangata ʻa e ngaahi tōʻonga ʻuli fakaeʻulungaanga mo fakalaumālie kotoa pē mei heʻetau moʻuí. ʻIo, koeʻuhi ke hokohoko atu ʻetau taau ki he monū ʻo e hoko ko ha tokotaha ngāue utu-taʻú, kuo pau ke tau alafaʻifaʻitakiʻanga ʻi hono pouaki ʻa e ngaahi tuʻunga māʻolunga fakaeʻulungaanga mo fakalaumālie ʻa Sihová. (Lau ʻa e 1 Pita 1:14-16.) Hangē pē ko ʻetau tokanga hokohoko ki heʻetau maʻa fakaesinó, ʻoku pehē ʻa e pau ke tau fakamoʻulaloa maʻu pē ki he tākiekina fakamaʻa ʻa e folofola ʻo e moʻoni ʻa e ʻOtuá. ʻOku kau ki heni ʻa hono lau ʻo e Tohi Tapú mo hono maʻu ʻo e ngaahi fakataha faka-Kalisitiané. ʻOku toe ʻuhinga iá ko hono fai ʻo ha feinga moʻoni ke ngāueʻaki ʻi heʻetau moʻuí ʻa e ngaahi fakamanatu ʻa e ʻOtuá. ʻI he fai peheé te tau malava ai ke tauʻi ʻa ʻetau ngaahi hehema angahalaʻiá tonu pea talitekeʻi ʻa e tākiekina ʻuli ʻa e māmani ko ení. (Sāme 119:9; Sem. 1:21-25) ʻIo, he fakafiemālie ē ko ia ke ʻiloʻi ʻi he tokoni ʻa e folofola ʻo e moʻoni ʻa e ʻOtuá, ʻe lava ai ke “fufulu” kitautolu ʻo aʻu ki he angahala mamafá!—1 Kol. 6:9-11.

17. Ke hanganaki maʻá, ko e hā ʻa e akonaki Fakatohitapu kuo pau ke tau tokanga ki aí?

17 ʻOkú ke talitali lelei ʻa e tākiekina fakamaʻa ʻa e folofola ʻo e moʻoni ʻa e ʻOtuá ʻi hoʻo moʻuí? Ko e fakatātaá, ʻe fēfē haʻo tali ʻi he taimi ʻoku fakatokanga atu ai kia koe ʻa e fakatuʻutāmaki ʻo e ngaahi fakafiefia ololalo ʻa e māmani ko ení? (Sāme 101:3) ʻOkú ke fakaʻehiʻehi mei he feohi ʻikai fiemaʻu mo e kaungāako mo e kaungāngāue ʻoku ʻikai te mou tui tataú? (1 Kol. 15:33) ʻOkú ke fai ha feinga moʻoni ke ikuʻi ʻa e ngaahi vaivaiʻanga fakafoʻituitui ʻa ia ʻe lava ke ʻai ai koe ke ke ʻuli ʻi he vakai mai ʻa Sihová? (Kol. 3:5) ʻOkú ke hanganaki mavahe mei he fekīhiaki fakapolitikale ʻo e māmani ko ení mo e laumālie mamahiʻi-fonua ʻoku ʻi he ngaahi sipoti feʻauʻauhi lahi?—Sem. 4:4.

18. ʻE anga-fēfē hono tokoniʻi kitautolu ʻe he maʻa fakaeʻulungaanga mo fakalaumālié ke tau hoko ai ko e kau ngāue utu-taʻu fua lahi ange?

18 ʻI hoʻo talangofua faitōnunga ki he ngaahi meʻa ko iá ʻe iku ia ki he ngaahi ola lelei ʻaupito. ʻI heʻene fakahoa ʻa ʻene kau ākonga paní ki he ngaahi vaʻa ʻo e kālepí, naʻe pehē ʻe Sīsū: ‘“Ilonga ha vaʻa ʻiate au ʻoku ʻikai fua, [ko ʻeku Tamaí] ʻoku ne motuhi ia: pea ʻilonga ha vaʻa ʻoku fua, ʻoku ne ʻauhani ia, ke ʻasili ʻene fua.” (Sione 15:2) ʻI hoʻo fakamoʻulaloa ki he vai fakamaʻa ʻo e moʻoni ʻo e Tohi Tapú, te ke toe fua lahi ange ai.

Tāpuaki he Taimí Ni pea ʻi he Kahaʻú

19. Naʻe anga-fēfē hono tāpuakiʻi ʻa e kau ākonga ʻa Sīsuú ʻi heʻenau ngaahi feinga ʻi he tuʻunga ko e kau ngāue utu-taʻú?

19 Ko e kau ākonga faitōnunga naʻa nau ako mei he meʻa naʻe akoʻi ʻe Sīsuú naʻe fakaivia kinautolu ki mui ʻe he laumālie māʻoniʻoní ʻi he Penitekosi ʻo e 33 T.S. ke nau hoko ko e kau fakamoʻoni “ʻo aʻu ki he ngataʻanga ʻo māmani.” (Ng. 1:8) Naʻa nau hoko atu ʻo ngāue ʻi he tuʻunga ko e kau mēmipa ʻo e kulupu pulé, kau misinale, mo e kau mātuʻa fefonongaʻaki, pea naʻa nau fakahoko ha ngafa mahuʻinga ʻi hono malangaʻi ʻa e ongoongo leleí “ki he meʻa moʻui kotoa pe ʻi he lalo langi.” (Kol. 1:23) He tāpuaki ē naʻa nau maʻú, pea ko ha fiefia ē naʻa nau ʻoatu ki he niʻihi kehé!

20. (a) Ko e hā e ngaahi tāpuaki kuó ke maʻu ʻi he kau kakato ki he ngāue utu-taʻu fakalaumālié? (e) Ko e hā ʻokú ke fakapapauʻi ke faí?

20 ʻIo, ʻi hono fakahāhā ʻa e anga-fakatōkilaló, fakahāhā ʻa e tōtōiví, mo hono pouaki ʻa e tuʻunga māʻolunga ʻo e Folofola ʻa e ʻOtuá, ʻe hokohoko atu ai ʻetau fiefia ʻi he kau kakato mo mohu ʻuhinga ʻi he utu-taʻu lahi fakalaumālie ʻoku lolotonga fakahokó. Lolotonga ʻoku tofanga ʻa e tokolahi ʻi he mamahi mo e ongoʻi feifeitamaki ʻoku ʻalu fakataha mo e founga moʻui ʻo e tuli ki he meʻa fakamatelié mo e tuli ki he mālie ʻa e māmani ko ení, ʻoku tau maʻu ʻe kitautolu ʻa e fiefia mo e fiemālie moʻoni. (Sāme 126:6) Ko e meʻa mahuʻinga tahá, ‘ko e meʻa ki he ʻEikí, ko ʻetau fakaongosiá ʻoku ʻikai ko e laufanō ia.’ (1 Kol. 15:58) Ko e ʻEiki ʻo e utu-taʻú, ʻa e ʻOtua ko Sihová, te ne fakapaleʻi kitautolu ʻo taʻengata ʻi heʻetau “ngaue, mo e ʻofa ki hono huafa.”—Hep. 6:10-12.

[Fakamatala ʻi lalo]

a Ko e pealapeli ʻo e ngaahi talēnití ʻoku fekauʻaki tefito ia mo e anga ʻo e feangainga ʻa Sīsū mo ʻene kau ākonga paní, ka ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku kaunga ki he kau Kalisitiane kotoa pē.

ʻOkú Ke Manatuʻi?

ʻI hoʻo feinga ke kau kakato ʻi he ngāue utu-taʻú . . .

• ko e hā ʻoku fiemaʻu pau ai ke fakahāhā ʻa e anga-fakatōkilaló?

• ʻe lava fēfē ke ke fakatupulekina pea tauhi maʻu ʻa e tōtōiví?

• ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke hanganaki maʻa fakaeʻulungaanga mo fakalaumālié?

[Fakatātā ʻi he peesi 17]

ʻE lava ke tokoniʻi kitautolu ʻe he anga-fakatōkilaló ke moʻuiʻaki ha moʻui faingofua ʻoku fakatefito ʻi he ngaahi meʻa ʻo e Puleʻangá

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share