LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • w10 11/15 p. 28-32
  • Te Tau ʻEveʻeva ʻi Heʻetau Anga-Tonú!

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Te Tau ʻEveʻeva ʻi Heʻetau Anga-Tonú!
  • Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2010
  • Kaveinga Tokoni
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • Fiemaʻu ʻa e Anga-Tonu Fakaeʻulungaanga
  • ʻOua ʻAupito ʻe Hanga ki he Ngaahi Founga Pikopikó
  • Hoko ʻo Faʻifaʻitakiʻanga Lelei ʻi he Feangainga mo e Niʻihi Kehé
  • Hoko ʻo Nima-Homo, ʻOua ʻe Mānumanu
  • Piki Maʻu ki he Lotu Moʻoní
  • ʻOua ʻe Hoko ʻo Anga-Sāuni pe Anga-Mālualoi
  • Ko ha Tokotaha Tauhi Anga-Tonu ʻOku Hopoʻi
  • ʻE Lava Ke Ke Tauhi Maʻu ʻa e Anga-Tonú
  • Tauhi Maʻu Hoʻo Anga-Tonú!
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Ako)—2019
  • Fakahīkihikiʻi ʻe Siope ʻa e Huafa ʻo Sihová
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2009
  • “ʻE ʻIkai Te U Tuku Ange ʻEku Anga-Tonú!”
    Faʻifaʻitaki ki Heʻenau Tuí
  • Ngaahi Meʻa Mahuʻinga mei he Tohi Siopé
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2006
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2010
w10 11/15 p. 28-32

Te Tau ʻEveʻeva ʻi Heʻetau Anga-Tonú!

“Ka ko au, teu eveeva i he eku agatonu.”—SĀME 26:11, PM.

1, 2. Ko e hā ne leaʻaki ʻe Siope fekauʻaki mo ʻene anga-tonú, pea ko e hā ʻoku fakahaaʻi fekauʻaki mo ia ʻi he Siope vahe 31?

ʻI HE kuonga muʻá, naʻe faʻa fua ʻa e ngaahi meʻá ʻi ha meʻafua-tautau. Naʻe faʻa ʻi ai hono pimi pe pā ukamea fakalava, ʻa ia naʻe maliu holo ʻi ha pine ʻi hono vaeuaʻangamālié. Naʻe tautau ha ʻaiʻanga meʻa ʻi he mui taki taha ʻo e pā ukameá. Ko e meʻa ʻoku fuá naʻe hili ia ʻi he ʻaiʻanga meʻa ʻe taha pea ko e fua fakamamafá naʻe hili ia ʻi he ʻaiʻanga meʻa ʻe tahá. Naʻe fiemaʻu ʻa e kakai ʻa e ʻOtuá ke nau ngāueʻaki ʻa e ngaahi meʻafua mo e ngaahi meʻa fakamamafa totonu.—Pal. 11:1.

2 ʻI he taimi naʻe tofanga ai ʻa e tangata anga-fakaʻotua ko Siopé ʻi he malumalu ʻo e ʻoho fakasētané, naʻá ne pehē: “Tuku ke fakamamafa au [ʻe Sihova] i he mea fakatatau [pe meʻafua] totonu, koeuhi ke ilo e he Otua a eku agatonu.” (Siope 31:6, PM) ʻI he fekauʻaki mo e meʻa ko iá, naʻe lave ai ʻa Siope ki ha niʻihi ʻo e ngaahi tuʻunga ʻe lava ke tuku atu ai ha tokotaha tauhi anga-tonu ki he ʻahiʻahí. Ka naʻe lavaʻi lelei moʻoni ʻe Siope ʻa e ʻahiʻahí, ʻo hangē ko ia ʻoku fakahuʻunga mai ʻe heʻene lea ʻoku lēkooti ʻi he Siope vahe 31. Ko ʻene faʻifaʻitakiʻanga leleí ʻe ueʻi moʻoni nai ai kitautolu ke tau tōʻongaʻaki ʻa e ngaahi founga meimei tatau pea lea ʻi he tuipau ʻo hangē ko ia naʻe fai ʻe he tokotaha-tohi-saame ko Tēvitá: “Ka ko au, teu eveeva i he eku agatonu.”—Sāme 26:11, PM.

3. Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke faitōnunga ki he ʻOtuá fakatouʻosi ʻi he ngaahi meʻa lalahi mo e iiki?

3 Neongo naʻe ʻahiʻahiʻi kakaha ʻa Siope, naʻá ne faitōnunga ai pē ki he ʻOtuá. ʻE aʻu nai ʻo pehē ʻe he niʻihi ko e ngaahi ʻahiʻahiʻi kakaha ʻo Siope mo ʻene tauhi anga-tonu faitōnungá ko ha faʻifaʻitakiʻanga tuʻu-ki-muʻa ia. ʻOku ʻikai ke tau faingataʻaʻia ʻo tatau tofu pē mo ia naʻe hoko kia Siopé. Kae kehe, kuo pau ke tau faitōnunga ki he ʻOtuá ʻi he ngaahi meʻa lalahi mo e iiki kapau ʻoku fiemaʻu ke tau ʻai ke mālohi hotau tuʻunga ko e kau tauhi anga-tonu mo e kau poupou ki hono tuʻunga-haú.—Lau ʻa e Luke 16:10.

Fiemaʻu ʻa e Anga-Tonu Fakaeʻulungaanga

4, 5. ʻI he tuʻunga ko ha tokotaha tauhi anga-tonú, ko e hā ʻa e tōʻonga naʻe fakaʻehiʻehi mei ai ʻa Siopé?

4 Ke tauhi maʻu ʻetau anga-tonu kia Sihová, kuo pau ke tau pipiki ki heʻene ngaahi tuʻunga fakaeʻulungaangá, ʻo hangē pē ko ia naʻe fai ʻe Siopé. Naʻá ne fakahaaʻi: “Naaku fai ae fuakava mo hoku mata; bea ka kuo behe, koeha teu jiofia ai ha taahine? . . . Kabau nae kākāʻi a hoku loto e ha fefine, be teu toitoi i he mataba o hoku kaugaabi; bea tuku ke momoji a hoku unoho mo ha taha, bea mabelu ki ai ha niihi kehe.”—Siope 31:1, 9, 10, PM.

5 ʻI he fakapapauʻi ke tauhi maʻu ʻa e anga-tonu ki he ʻOtuá, naʻe fakaʻehiʻehi ʻa Siope ʻi he sio fakamamaʻu ʻo holi kovi ki ha fefine. ʻI he tuʻunga ko ha tangata malí, naʻe ʻikai te ne fakamalinga mo ha fefine teʻeki mali pe tuli ki ha ngaahi taumuʻa fieʻeva ki ha uaifi ʻo ha tangata ʻe taha. ʻI he Malanga he Moʻungá, naʻe fai ai ʻe Sīsū ha lea mālohi fekauʻaki mo e ʻulungaanga taʻetaau fakaefehokotaki fakasinó—ko e moʻoni ko ha poini ia ʻoku fiemaʻu ke manatuʻi ʻe he kau tauhi anga-tonú.—Lau ʻa e Mātiu 5:27, 28.

ʻOua ʻAupito ʻe Hanga ki he Ngaahi Founga Pikopikó

6, 7. (a) Hangē ko ia ʻi he tuʻunga ʻo Siopé, ʻoku ngāueʻaki ʻe he ʻOtuá ʻa e hā ke fuaʻaki ʻetau anga-tonú? (e) Ko e hā kuo pau ai ke ʻoua te tau pikopiko pe kākaá?

6 Heʻikai lava ke tau hanga ki he ngaahi founga pikopikó kapau ʻoku fiemaʻu ke lau kitautolu ʻi he lotolotonga ʻo e kau tauhi anga-tonú. (Lau ʻa e Palovepi 3:31-33.) Naʻe pehē ʻe Siope: “He kabau naaku alu i he loi, bea kabau teu vee vave ki he kākā; tuku ke fakamamafa au [ʻe Sihova] i he mea fakatatau [pe meʻafua] totonu, koeuhi ke ilo e he Otua a eku agatonu.” (Siope 31:5, 6, PM) ʻOku fua ʻe Sihova ʻa e faʻahinga kotoa ʻo e tangatá ʻi he ‘meʻafua totonu.’ Hangē ko ia ʻi he tuʻunga ʻo Siopé, ʻoku ngāueʻaki ʻe he ʻOtuá ʻa ʻene tuʻunga haohaoa ʻo e fakamaau totonú ke fuaʻaki ʻetau anga-tonú ʻi he tuʻunga ko ʻene kau sevāniti fakatapuí.

7 Kapau te tau hoko ʻo pikopiko pe kākā, heʻikai ke tau tauhi maʻu ʻetau anga-tonu ki he ʻOtuá. Ko e kau tauhi anga-tonú kuo nau “liʻaki ʻa e fai fufū ʻo e ngaahi meʻa fakamā” pea ʻoku ʻikai te nau “laka fakaoloolo” pe kākā. (2 Kol. 4:1, 2) Kae fēfē kapau te tau pikopiko ʻi he leá pe ngāué, ʻo fakatupunga ai ha kaungātui ke lotu ʻo kole tokoni ki he ʻOtuá? ʻE kovi leva ʻa hotau ikuʻangá! “Naʻa ku tautapa kia Sihova ʻi heʻeku faingataʻaʻia pea naʻa ne tali kita,” ko e hiva ia ʻa e tokotaha-tohi-sāmé. “Fakahaofi ʻeku moʻui mei he ngutu loi, ʻe Sihova, mei he ʻelelo kākā.” (Sāme 120:1, 2) ʻOku lelei ke manatuʻi ʻoku lava ke vakai mai ʻa e ʻOtuá ki hotau tangata ʻi lotó, ʻo ne “sivi ʻa e ngaahi loto mo e ngaahi kofuua” ke fakapapauʻi pe ko e kau tauhi anga-tonu moʻoni kitautolu.—Sāme 7:8, 9.

Hoko ʻo Faʻifaʻitakiʻanga Lelei ʻi he Feangainga mo e Niʻihi Kehé

8. Naʻe anga-fēfē ʻa e fakafeangai ʻa Siope ki he niʻihi kehé?

8 Ke tauhi maʻu ʻetau anga-tonú, ʻoku fiemaʻu ke tau hoko ʻo hangē ko Siopé, ʻa ia naʻe faitotonu, anga-fakatōkilalo mo fakaʻatuʻi ʻa e niʻihi kehé. Naʻá ne pehē: “Ka ne u taʻetokaʻi ʻa e totonu faka-lao ʻa ʻeku tamaioʻeiki pe kaunanga, ʻi he ʻi ai ʻenau meʻa [pe hopo] mo au: Pea ko e ha ʻaku ʻe fai ʻo ka tuʻu hake ʻa Ela? Pea ko e ha te u tali ʻaki ʻo ka fai ʻe ia ʻa e sivi? ʻIkai ko ia naʻe ngaohi au ʻi he fatu, ʻa ʻEne ʻAfio ai pe naʻe ngaohi ʻena? Pea ko e Toko Taha ai pe naʻe faʻu kimaua ʻi he manava?”—Siope 31:13-15.

9. Ko e hā e ongo ʻulungaanga naʻe fakahāhā ʻe Siope ʻi heʻene feangainga mo ʻene kau sevānití, pea ʻoku totonu ke fēfē ʻetau tōʻongafaí ʻi he fekauʻaki mo e meʻá ni?

9 ʻOku ngalingali, naʻe ʻikai ha founga fihi ki hono fakahoko ʻa e ngaahi hopo fakalao ʻi he ʻaho ʻo Siopé. Ko e ngaahi hopó naʻe fai ia ʻi ha founga maau, pea naʻe fakaʻatā ʻa e ngaahi fakamaauʻangá ʻo aʻu ki he kau pōpulá. Naʻe faitotonu mo mohu meesi ʻa Siope ʻi heʻene feangainga mo ʻene kau sevānití. Kapau ʻoku fiemaʻu ke tau ʻeveʻeva ʻi heʻetau anga-tonú, kuo pau ke tau fakahāhā ʻa e ongo ʻulungaanga ko iá, tautefito kapau ʻoku tau ngāue ko e kau mātuʻa ʻi he fakatahaʻanga Kalisitiané.

Hoko ʻo Nima-Homo, ʻOua ʻe Mānumanu

10, 11. (a) ʻOku anga-fēfē ʻetau ʻiloʻi naʻe nima-homo mo faʻa tokoni ʻa Siope? (e) Ko e Siope 31:16-25 ʻoku fakamanatu mai nai ai kia kitautolu ʻa e akonaki Fakatohitapu ki mui ko e hā?

10 Naʻe nima-homo mo faʻa tokoni ʻa Siope, ʻikai siokita mo mānumanu. Naʻá ne pehē: “Kapau . . . kuo u tuku ke ʻosiʻosi ʻa e mata ʻo siʻi uitou he holi noa, pe kuo u kai toko taha ʻeku momoʻi ma, ʻo ʻikai tuku ke kai ai ʻa e tamaimate! . . . Kapau naʻa ku sio ki ha taha ʻoku mei tuʻutamaki ko e masiva kofu . . . kapau naʻa ku ino hoku nima ki he tamaimate, ko ʻeku sio ʻoku ʻi he matanikolo hoku poupou: Ke huʻi hoku uma mei he huifohe, pea motu hoku nima mei he hokotanga.” Pea naʻe ʻikai mei tauhi ʻe Siope ʻa ʻene anga-tonú kapau naʻá ne pehē ki he koulá: “Ko hoku paletuʻa koe!”—Siope 31:16-25.

11 Ko e ngaahi kupuʻi lea fakaemaau ko iá ʻoku fakamanatu mai nai ai kia kitautolu ʻa e ngaahi lea ko eni ʻa e ākonga ko Sēmisí: “Ko eni ia ʻa e toʻonga lotu ʻoku maʻa mo taʻe hano ʻuli ʻi he ʻafio ʻa e ʻOtua ko ʻetau Tamai, ʻa ʻete aʻahi ki he faʻahinga matuʻamate mo e kau uitou ʻi heʻenau mamahi, ʻa ʻete tauhi kita mei mamani ke taʻe hato ʻila.” (Sem. 1:27) Te tau toe manatuʻi nai ai ʻa e fakatokanga ʻa Sīsū: “Mou ʻā, ʻo leʻohi kimoutolu telia ʻa e ngaahi manumanu: he neongo oku fuʻu lahi ʻa e koloa ʻa ha taha, ka ʻoku ʻikai hoko ai ʻo tautau ʻene moʻui ki heʻene ngaʻotoʻota.” Naʻe hoko atu leva ʻa Sīsū ʻo fai ha talanoa fakatātā fekauʻaki mo ha tangata koloaʻia mānumanu ʻa ia naʻe mate ʻi he tuʻunga ko e tokotaha “ʻoku ʻikai te ne fakatupu koloa ki he ʻOtua.” (Luke 12:15-21) Ke hoko ko e kau tauhi anga-tonú, kuo pau ke ʻoua te tau tō ki he mānumanu pe havala angahalaʻiá. Ko e mānumanú ko e tauhi ʻaitoli koeʻuhi ko e meʻa ʻoku fai ki ai ʻa e hoholi ʻa ha tokotaha havalá ʻokú ne afeʻi ʻa e tokangá meia Sihova pea ʻoku hoko ai ʻa e meʻa ko iá ko ha ʻaitoli. (Kol. 3:5) Ko e anga-tonú mo e mānumanú ʻoku ʻikai haʻana felāveʻi!

Piki Maʻu ki he Lotu Moʻoní

12, 13. Ko e hā e faʻifaʻitakiʻanga naʻe fokotuʻu ʻe Siope ʻi he fakaʻehiʻehi mei he tauhi ʻaitolí?

12 Ko e kau tauhi anga-tonú ʻoku ʻikai te nau afe mei he lotu maʻá. Naʻe ʻikai ke fai pehē ʻa Siope, he naʻá ne fakahaaʻi: “ʻIlo ʻe au ʻo kapau naʻa ku sio ki he tapa mai ʻa e laʻa, pe ko e haʻele ʻa e mahina ko e koto ngingila, pea toʻoa fufu ai hoku loto, pea u li atu ha ʻuma ki ai! Ko e kovi mo ia foki ʻe ʻave ki he fakamaau: He ko ʻeku fakaʻotuamate ʻa Ela ʻoku ʻafio mei ʻolunga.”—Siope 31:26-28.

13 Naʻe ʻikai lotu ʻa Siope ki he ngaahi meʻa maté. Kapau naʻe hoko fakapulipuli ʻo tohoakiʻi ʻa hono lotó ʻi heʻene sio ki he ngaahi meʻa ʻi he langí, hangē ko e māhiná, pea kapau naʻá ne ‘ʻuma ki hono nimá,’ ʻi hano lī nima atu nai ha ʻuma ʻi ha founga fakaetauhi ʻaitoli, te ne hoko ai ko ha tokotaha tauhi ʻaitoli ʻokú ne fakaʻikaiʻi ʻa e ʻOtuá. (Teu. 4:15, 19) Ke tauhi maʻu ʻetau anga-tonu ki he ʻOtuá, kuo pau ke tau fakaʻehiʻehi mei he tauhi ʻaitoli kotoa pē.—Lau ʻa e 1 Sione 5:21.

ʻOua ʻe Hoko ʻo Anga-Sāuni pe Anga-Mālualoi

14. Ko e hā ʻoku lava ai ke tau pehē naʻe ʻikai ke loto-kovi ʻa Siope?

14 Naʻe ʻikai ke loto-kovi pe anga-fakamamahi ʻa Siope. Naʻá ne ʻiloʻi ko e ngaahi anga peheé ʻe fakahaaʻi ai ha ʻikai ke anga-tonu, he naʻá ne pehē: “ʻIlo ʻe au ʻo kapau kuo u fiefia ʻi he tuʻutamaki ʻa hoku fili, ʻo mafana hoku loto ʻi he maʻu ia ʻe he kovi! . . . , naʻe ʻikai te u tuku hoku ʻoʻaoʻingutu ke angahala, he tuputupulefanua ke to ha mala ki heʻene moʻui.”—Siope 31:29, 30.

15. Ko e hā ʻoku hala ai ke fiefia ʻi he taimi ʻoku tō ai ha mala ki ha taha ʻoku fehiʻa ʻia kitautolu?

15 Ko Siope faitotonu naʻe ʻikai ʻaupito ke fiefia kapau naʻe tō ha mala ki ha taha ʻoku fehiʻa mai kiate ia. ʻOku fakatokanga ha palōveepi ki mui: “Oua naa ke fiefia oka to hifo ho fili, bea oua naa fiefia ho loto oka tūkia ia: Telia naa afioʻi ia e Jihova, bea kovi ia i hono ao, bea ne fakatafoki hono houhau meiate ia.” (Pal. 24:17, 18, PM) Koeʻuhi ʻoku lava ke tala ʻe Sihova ʻa e meʻa ʻoku ʻi he lotó, ʻokú ne ʻafioʻi ʻo kapau ʻoku tau fiefia fakapulipuli ʻi he tō ha mala ki ha taha pea ko e moʻoni ʻoku ʻikai te ne hōifua ki ha tōʻonga pehē. (Pal. 17:5) ʻE fai mai nai ʻe he ʻOtuá ʻa e ngāue kia kitautolu ʻo fakatatau ki ai, he ʻokú ne pehē: “ʻOku aʻaku ʻa e sauni, mo e ʻatu hono tuha.”—Teu. 32:35.

16. Tatau ai pē pe ʻoku ʻikai ke tau koloaʻia, ʻe lava fēfē ke tau hoko ʻo fakaafe ʻāunofo?

16 Naʻe fakaafe ʻāunofo ʻa Siope. (Siope 31:31, 32) Neongo ʻoku ʻikai nai ke tau koloaʻia, ʻe lava ke tau “nofo ki he fakaafe ʻāunofo.” (Loma 12:13) ʻE lava ke tau fevahevaheʻaki ha kai maʻamaʻa mo e niʻihi kehé, ʻo manatuʻi “ʻoku lelei ha ʻumu lu ʻoku kiki ʻaki ʻa e ʻofa, ʻi ha pulu fafanga ʻoku ʻomi mo e fehiʻa.” (Pal. 15:17) Ko e kai mo ha kaungā tauhi anga-tonu ʻi ha ʻātakai ʻofá te ne ʻai naʻa mo ha kai maʻamaʻa ke fakafiefia pea te ne ʻai moʻoni ke tau maʻu ʻaonga fakalaumālie.

17. Ko e hā ʻoku totonu ai ke ʻoua te tau feinga ke fufū ʻa e angahala mamafá?

17 ʻOku pau naʻe fakatupu langa hake fakalaumālie ʻa hono maʻu ʻa e fakaafe ʻāunofo ʻa Siopé, he naʻe ʻikai ko ha tokotaha mālualoi ia. Naʻe ʻikai te ne hangē ko e kau tangata fakaʻotuamate naʻa nau moulu mai ki he fakatahaʻanga ʻi he ʻuluaki senitulí pea naʻa nau “filifilimanako ko e sio meʻa.” (Siu. 3, 4, 16) Pea naʻe ʻikai ke fūfuuʻi ʻe Siope ʻa ʻene angahalá pe ‘fufu ʻene koví ʻi hono fatafatá,’ ʻi he ilifia naʻa lumaʻi ʻo ka ʻilo ʻe he niʻihi kehé. Naʻá ne loto-lelei ke sivi ia ʻe he ʻOtuá, ʻa ia te ne fai ki ai ha vetehia pē ʻe fiemaʻu. (Siope 31:33-37) Kapau te tau faiangahala mamafa, ʻoua te tau feinga ke fufū ʻa e faihala peheé ke maluʻi hotau ongoongó. ʻE lava fēfē ke tau fakahaaʻi ʻoku tau feinga ke tauhi maʻu ʻa e anga-tonú? ʻI hono fakahaaʻi ʻetau halá, fakatomala, kumi ki ha tokoni fakalaumālie, pea ʻi hono fai ʻa e meʻa kotoa te tau malavá ke fakaleleiʻi.—Pal. 28:13; Sem. 5:13-15.

Ko ha Tokotaha Tauhi Anga-Tonu ʻOku Hopoʻi

18, 19. (a) Ko e hā ʻoku lava ai ke pehē naʻe ʻikai ʻaupito ke ngaohikoviʻi ʻe Siope ha taha? (e) Ko e hā naʻe loto-lelei ʻa Siope ke faí kapau naʻá ne halaia?

18 Ko Siopé naʻe faitotonu mo taʻefilifilimānako. Ko ia ai, naʻe lava ke ne pehē: “Kapau kuo tangi hoku kelekele koeʻuhi ko au, pea fetangihi hono ngaahi kauefu; kapau kuo u kai hono malohi taʻetotongi, pe fakakaʻanga ʻa e moʻui ʻa e kakai ʻoku oʻona: Pea ke tupuā ʻa e talatala ko e fetongi ʻo e uite! Mo e tea ko e fetongi ʻo e paale.” (Siope 31:38-40) Naʻe ʻikai ʻaupito faʻao ʻe Siope ʻa e kelekele ʻo e niʻihi kehé, pea naʻe ʻikai te ne ngaohikoviʻi ʻa e kau ngāué. ʻI he hangē ko iá, ʻoku fiemaʻu ke tau tauhi maʻu ʻa e anga-tonu kia Sihová ʻi he ngaahi meʻa lalahi mo e iiki.

19 ʻI he ʻao ʻo hono kaungāmeʻa ʻe toko tolú pea pehē ki he kiʻi talavou ko ʻIlaiuú, naʻe lea ʻa Siope fekauʻaki mo e anga ʻo ʻene moʻuí. Fekauʻaki mo hono lēkooti ʻi he kotoa ʻo ʻene moʻuí ʻoku hā ai ʻene “loto” pe fakamoʻoni hingoá, naʻe fakaafeʻi ʻe Siope ha taha naʻe fakafepaki fakalao kiate ia ke ne faile ha hopo. Kapau naʻe fakamoʻoniʻi naʻe halaia ʻa Siope, te ne loto-lelei ke fua ʻa e tauteá. Ko ia naʻá ne tuku atu ʻa ʻene hopó pea tatali ki he fakamaau ʻa e fakamaauʻanga fakaʻotuá. Ko ia, naʻe ‘gata ai ae fakamatala a Jobé.’—Siope 31:35, 40, PM.

ʻE Lava Ke Ke Tauhi Maʻu ʻa e Anga-Tonú

20, 21. (a) Ko e hā ne malava ai ʻa Siope ke tauhi maʻu ʻene anga-tonú? (e) ʻE lava fēfē ke tau fakatupulekina ʻa e ʻofa ki he ʻOtuá?

20 Naʻe malava ʻa Siope ke tauhi maʻu ʻene anga-tonú koeʻuhí naʻá ne ʻofa ki he ʻOtuá, pea naʻe ʻofaʻi mo tokoniʻi ia ʻe Sihova. Naʻe pehē ʻe Siope: “Ko hoʻo ngaue maʻaku [Sihova] ko e moʻui mo e ʻofa [“mateaki,” NW], pea ko hoʻo aʻahi tuʻu mai ʻoku matauhi ai ʻeku mánava.” (Siope 10:12) ʻIkai ngata ai, naʻe fakahāhā ʻe Siope ʻa e ʻofa ki he niʻihi kehé, ʻi hono ʻiloʻi ko ha taha pē ʻokú ne taʻofi ʻa e ʻofa mateaki ki he kaungā faʻahinga ʻo e tangatá te ne liʻaki ʻa e manavahē anga-ʻapasia ki he Māfimafi-Aoniú. (Siope 6:14) Ko e kau tauhi anga-tonú ʻoku nau ʻofa ki he ʻOtuá mo e kaungāʻapí.—Mt. 22:37-40.

21 ʻE lava ke tau fakatupulekina ʻa e ʻofa ki he ʻOtuá ʻaki hono lau fakaʻaho ʻa ʻene Folofolá mo fakalaulauloto ki he meʻa ʻoku fakaeʻa ai fekauʻaki mo iá. ʻI he lotu ongoʻi lolotó, ʻe lava ke tau fakahīkihikiʻi ʻa Sihova pea fakamālō kiate ia ʻi heʻene anga-lelei kia kitautolú. (Fili. 4:6, 7) ʻE lava ke tau hiva kia Sihova pea maʻu ʻaonga mei he feohi tuʻumaʻu mo hono kakaí. (Hep. 10:23-25) Pehē foki, ko ʻetau ʻofa ki he ʻOtuá ʻe tupulaki ia ʻi heʻetau kau ʻi he ngāue fakafaifekaú pea talaki ʻa e “ongoongo ʻene fakamoʻui.” (Sāme 96:1-3) ʻI he ngaahi founga peheé, ʻe lava ke tau tauhi maʻu ai ʻa e anga-tonú, ʻo hangē ko e tokotaha-tohi-sāmé ʻa ia naʻá ne hiva: “ʻOku lelei kiate au ke fakaofiofi ki he ʻOtua: Kuo tuʻu ʻeku hufanga ʻia Atonai Sihova.”—Sāme 73:28.

22, 23. ʻI he tuʻunga ko e kau pouaki ʻo e tuʻunga-hau ʻo Sihová, ʻoku anga-fēfē fakahoa ʻetau ngaahi ngāué ki he ngāue ko ia ʻa e kau tauhi anga-tonu ki muʻá?

22 ʻI he faai mai ʻa e ngaahi senitulí, kuo foaki ai ʻe Sihova ki he kau tauhi anga-tonú ʻa e ngaahi vāhenga-ngāue lahi kehekehe. Naʻe langa ʻe Noa ha ʻaʻake pea “naʻa ne malangaʻaki ʻa e maʻoniʻoni.” (2 Pita 2:5) Naʻe taki ʻe Siosiua ʻa e kau ʻIsilelí ki he Fonua ʻo e Talaʻofá, ka naʻá ne lavameʻá pē koeʻuhi naʻá ne lau ʻa e “tohi lao . . . ʻi he ʻaho mo e po” pea ngāue ʻo fehoanaki mo ia. (Sios. 1:7, 8) Ko e kau Kalisitiane he ʻuluaki senitulí naʻa nau ngaohi ākonga pea fakataha maʻu pē ke ako ʻa e Tohi Tapú.—Mt. 28:19, 20.

23 ʻOku tau pouaki ʻa e tuʻunga-hau ʻo Sihová pea tauhi maʻu ʻetau anga-tonú ʻaki hono malangaʻi ʻa e māʻoniʻoní, ngaohi ākonga, ngāueʻaki ʻa e akonaki Fakatohitapú, pea fakatahataha mo e kaungātuí ʻi he ngaahi fakatahá, ngaahi ʻasemipilií mo e ngaahi fakataha-lahí. Ko e ngaahi ngāue peheé ʻoku tokoniʻi ai kitautolu ke tau loto-toʻa, mālohi fakalaumālie, pea lavameʻa ʻi hono fai ʻa e finangalo ʻo e ʻOtuá. ʻOku ʻikai fuʻu faingataʻa eni kia kitautolu koeʻuhi ʻoku tau maʻu ʻa e poupou ʻa ʻetau Tamai fakahēvaní mo hono ʻAló. (Teu. 30:11-14; 1 Tuʻi 8:57) ʻIkai ngata aí, ʻoku tau maʻu ʻa e poupou ʻa e “kaiga lotu,” ʻa ia ʻoku nau ʻaʻeva foki ʻi he anga-tonu pea fakalāngilangiʻi ʻa Sihova ko honau ʻEiki Hau.—1 Pita 2:17, PM.

ʻE Fēfē Haʻo Tali?

• ʻOku totonu ke fēfē ʻetau vakai ki he ngaahi tuʻunga fakaeʻulungaanga ʻa Sihová?

• Ko e hā e ngaahi ʻulungaanga ʻo Siope ʻoku tautefito ʻene fakamānako kiate koé?

• Hangē ko ia ʻoku fakahaaʻi ʻi he Siope 31:29-37, naʻe anga-fēfē ʻa e tōʻonga ʻa Siopé?

• Ko e hā ʻoku malava ai kia kitautolu ke tauhi maʻu ʻetau anga-tonu ki he ʻOtuá?

[Fakatātā ʻi he peesi 29]

Naʻe tauhi maʻu ʻe Siope ʻa ʻene anga-tonu kia Sihová. ʻE lava ke tau pehē pē mo kitautolu!

[Fakatātā ʻi he peesi 32]

ʻE lava ke tau tauhi maʻu ʻetau anga-tonú!

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share