Alisa
Naʻa Nau Foaki Loto-Lelei Atu Kinautolu—ʻI Toake
NAʻE fai ʻe he kau Kalisitiane ʻi he ʻuluaki senitulí ha feinga lahi ke aʻu ki he kakai tokolahi taha ʻe ala lavá mo e ‘ongoongo lelei ʻo e Puleʻangá.’ (Māt. 24:14) Naʻe aʻu ʻo fononga ʻa e niʻihi ki he ngaahi fonua muli. Ko e fakatātaá, naʻe ʻalu ʻa e ʻapositolo ko Paulá ki he feituʻu ʻa ia ʻoku tuʻu ai ʻa Toake ʻi onopōní ʻo fai ai ha malanga lahi lolotonga ʻene ngaahi fononga fakamisinalé.a ʻI he taʻu nai ʻe 2,000 ki mui ai, ʻi he 2014, naʻe toe fakahangataha ai ki Toake ha feingangāue fakamalanga makehe. Ko e hā naʻe fokotuʻutuʻu ai ʻa e feingangāue? Ko hai naʻe kau ki aí?
“KO E HĀ E MEʻA ʻOKU HOKÓ?”
ʻOku ʻi ai ʻa e kau malanga ʻe toko 2,800 tupu ʻi Toake, ka ko e tokolahi ʻo e kakai ʻo e fonuá ʻoku ʻi he toko 79 milioná. ʻOku ʻuhinga ení ko e ʻavalisi ʻo e tokotaha malanga ʻe toko taha ki he tokolahi ʻo e kakai ʻi Toaké ʻoku meimei ko e toko 1 ki he toko 28,000. Hangē ko ia ʻoku lava ke ke sioloto atu ki aí, kuo malava ʻa e kau malangá ke fetuʻutaki ki ha tokosiʻi pē ʻo e faʻahinga ʻoku nofo ʻi he fonua ko ení. Ko e taumuʻa ʻo e feingangāue fakamalanga makehé ke aʻu ki he tokolahi taha ʻo e kakai ʻe ala lavá ʻi ha taimi nounou. Ko e fanga tokoua mo e fanga tuofāfine lea faka-Toake ʻe toko 550 nai mei he ngaahi fonua kehé naʻa nau fononga ki Toake ʻo malanga fakataha mo e kau malanga ʻi he feituʻú lolotonga ʻa e feingangāué. Ko e hā ʻa e meʻa naʻe lavaʻí?
Naʻe fai ha fuʻu fakamoʻoni. Naʻe tohi ʻa e fakatahaʻanga ʻe taha ʻi ʻIsitenipulu: “ʻI he sio mai kiate kimautolu ʻa e kakaí, naʻa nau ʻeke: ‘ʻOku fai ʻi heni ha fakataha-lahi makehe? ʻOku mau sio ʻi he feituʻu kotoa pē ki he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová!’” Naʻe tohi ha fakatahaʻanga ʻi he kolo ko Izmir: “Naʻe fakaofiofi mai ha tangata ʻoku ngāue ʻi ha tauʻanga tekisī ki he taha ʻo e kau mātuʻa ʻi he feituʻú ʻo ʻeke ange, ‘Ko e hā e meʻa ʻoku hokó? Kuo mou fakalahi ʻa hoʻomou ngāué?’” ʻIo, naʻe fakatokangaʻi ʻa e feingangāué.
Steffen
Ko e kau muli naʻe kau ki aí naʻa nau mātuʻaki fiefia ʻi he ngāue fakamalangá. Ko Steffen, ʻa ia ko ʻene haʻú mei Tenimaʻake, naʻá ne pehē: “ʻI he ʻaho kotoa pē, ʻoku ou malava ai ke malanga ki he kakai kuo teʻeki ai ʻaupito ke nau fanongo ʻia Sihova. Naʻá ku ongoʻi naʻá ku ʻai moʻoni ke ʻiloa ʻa e huafa ʻo Sihová.” Ko Jean-David mei Falanisē naʻá ne tohi: “Naʻa mau malanga ʻi ha foʻi hala pē ʻe taha ʻi ha ngaahi houa. Naʻe fakalata moʻoni! Ko e tokolahi taha ʻo e kakaí naʻe ʻikai te nau ʻiloʻi ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová. ʻI he meimei matapā kotoa pē, naʻa mau malava ke kamata ai ha fetalanoaʻaki, huluʻi ha taha ʻo ʻemau ngaahi vitioó, pea tuku ha tohi ʻi he tokotaha-ʻapí.”
Jean-David (ʻi loto-mālie)
Ko e toko 550 naʻe kau ki aí naʻa nau tufa ha tohi nai ʻe 60,000 ʻi he uike pē ʻe ua! Ko e ola ʻo e feingangāué naʻe hoko moʻoni ai ha fuʻu fakamoʻoni lahi.
Tupulekina ʻa e faivelenga ʻi he ngāue fakafaifekaú. Ko e ngāue makehé naʻe ʻi ai hono ola fakaueʻiloto ki he fanga tokoua ʻi he feituʻú. Naʻe kamata ke fakakaukau ʻa e tokolahi ʻo fekauʻaki mo e ngāue taimi kakató. Ko hono moʻoní, naʻe tupu ʻa e tokolahi ʻo e kau tāimuʻa tuʻumaʻu ʻi Toaké ʻaki ʻa e pēseti ʻe 24 lolotonga ʻa e māhina ʻe 12 hili ʻa e feingangāué.
Şirin
Ko e faʻahinga mei muli naʻe kau ki aí naʻa nau fakahāhā ʻa e anga ʻo e kaunga ʻo e feingangāué ki heʻenau ngāue fakamalangá naʻa mo e hili ʻenau foki ki honau ngaahi fonua tupuʻangá. Ko Şirin, ko ha tuofefine mei Siamane, naʻá ne tohi: “Naʻe faifakamoʻoni ʻikai ʻi he founga anga-mahení ʻa e fanga tokoua ʻi Toaké fakataha mo e fiefia lahi. ʻOku ou mā ʻaupito ʻi he malanga ʻikai ʻi he founga anga-mahení. Kae mālō mo e feingangāue makehé, mo e faʻifaʻitakiʻanga ʻa e fanga tokoua ʻi he feituʻú pea mo e ngaahi lotu lahi naʻe faí, naʻá ku malava ai ke fai ʻa e meʻa naʻe ʻikai te u lava ʻo fai ki muʻá. Naʻe aʻu ʻo u malanga pea tuku ha ngaahi tuleki ʻi he tauʻanga lēlue ʻi lalofonuá! ʻI he taimi ní ʻoku ʻikai te u kei mā ʻo hangē ko ia ki muʻá.”
Johannes
“Naʻá ku ako ha ngaahi lēsoni ke ngāueʻaki ʻi heʻeku ngāue fakafaifekaú tonu,” ko e lau ia Johannes mei Siamane. “Naʻe loto moʻoni ʻa e fanga tokoua ʻi Toaké ke vahevahe atu ʻa e moʻoní ki he kakai tokolahi taha ʻe ala lavá. Naʻa nau fai ha fakamoʻoni ʻi he faingamālie kotoa pē. Naʻá ku fakapapauʻi ke fai ʻa e meʻa tatau ʻi heʻeku foki ki Siamané. Pea ʻi he taimi ní ʻoku ou malanga ai ki he kakai tokolahi ange ʻi ha toe taimi ki muʻa.”
Zeynep
“Naʻe ueʻi lahi ʻe he feingangāue ko ení ʻa ʻeku ngāue fakafaifekau fakafoʻituituí. Naʻá ne tokoniʻi au ke u hoko ʻo loto-toʻa ange pea falala lahi ange kia Sihova,” ko e lau ia ʻa Zeynep mei Falanisē.
Tohoakiʻi ʻa e kau malangá ke nau vāofi ange. Ko e ʻofa mo e fāʻūtaha ʻi he lotolotonga ʻo e fanga tokoua mei he ngaahi fonua kehekehé naʻe maongo fuoloa. “Naʻa mau ‘hokosia’ ʻa e anga-talitali kakai ʻa e fanga tokouá,” ko e lau ia ʻa Jean-David, naʻe lave ki ai ki muʻá. Naʻá ne toe pehē: “Naʻa nau tali kimautolu ko honau ngaahi kaumeʻa pea hoko ko e konga ʻo honau fāmilí. Naʻa nau fakaʻatā mai honau ngaahi ʻapí kiate kimautolu. Naʻá ku ʻiloʻi ko kimautolú ko ha fetokouaʻaki fakavahaʻapuleʻanga; naʻá ku lau tā tuʻo lahi ia ʻi heʻetau ʻū tohí. Ka ʻi he taimi ko ení naʻá ku hokosia tonu ia. Naʻá ku ongoʻi ʻoku ou toe laukau ange ʻi he hoko ko e taha ʻo e kakai ʻa Sihová, pea ʻoku ou fakamālō kiate ia ʻi he monū fisifisimuʻa ko ení.”
Claire (ʻi loto-mālie)
“Pe ko ʻemau haʻu mei Tenimaʻake, Falanisē, Siamane, pe Toake, naʻa mau hoko kotoa ko e fāmili pē ʻe taha. Naʻe hangē ia naʻe lapaʻi ʻe he ʻOtuá ʻaki ha foʻi lapa ʻa e kauʻāfonua kotoa pē,” ko e lau ia ʻa Claire mei Falanisē.
Stéphanie (ʻi loto-mālie)
Ko Stéphanie mei Falanisē naʻá ne toe pehē: “Naʻe akoʻi kiate kimautolu ʻe he feingangāue makehé ko e meʻa ʻokú ne fakafāʻūtahaʻi kimautolú ʻoku ʻikai ko e anga fakafonuá pe ko e leá ka ko e ʻofa kia Sihová ʻa ē ʻoku mau tatau aí.”
NGAAHI ʻAONGA ʻI HE TAIMI LŌLOA
Ko e tokolahi ʻo e faʻahinga naʻe kau ki ai ʻi he fonua mulí naʻe kamata ke nau fakakaukau ke hiki ki Toake ke tokoni ʻi he ngāue lahi ʻoku kei toe ke fai ʻi aí. Kuo ʻosi hiki ki ai ha niʻihi. ʻOku fakahoungaʻi lahi ʻa e kau ngāue pole ko ení.
Ko e fakatātaá, naʻe ʻi ai ha kiʻi kulupu mavahe ʻo e kau malanga ʻe toko 25 ʻi he feituʻu ʻe taha. ʻI he ngaahi taʻu lahi, naʻe ʻi ai ha mātuʻa pē ʻe toko taha. Sioloto atu ki he fiefia ʻa e kau malangá ʻi he hiki atu ki ai ha kau ngāue pole mei Siamane mo Netaleni ke tokoniʻi kinautolu ʻi he 2015!
NGĀUE ʻI HE ʻOTU MUʻÁ
Ko e hā ʻoku leaʻaki ʻe he kau ngāue pole kuo nau ʻi Toake ʻi ha taimi ʻo fekauʻaki mo ʻenau moʻui ʻi aí? Ko e moʻoni, ʻi he taimi ʻe niʻihi ʻoku faingataʻa, ka ko e moʻui ʻi he tuʻunga ko ha tokotaha ngāue polé ʻoku mātuʻaki fakafiemālie. Fakakaukau angé ki he meʻa kuo leaʻaki ʻe he niʻihi:
Federico
“ʻI he ʻikai maʻu ha koloa fakamatelie lahi ke pipiki ki aí ʻoku tokoni ia kiate au ke u ongoʻi tauʻatāina, pea ʻoku fakaʻatā ai au ke u tokangataha ki he ngaahi meʻa ʻoku mahuʻinga tahá,” ko e lau ia ʻa Federico, ko ha tokoua ʻosi mali ʻi hono taʻu 40 tupu siʻí ʻa ia naʻe hiki mai mei Sipeini. Te ne fakaongoongoleleiʻi ʻa e faʻahinga ngāue ko ení? “ʻIo, ʻaupito,” ko ʻene laú ia. “ʻI hoʻo hiki ki muli fakataha mo e taumuʻa ke tokoniʻi ʻa e kakaí ke nau ʻiloʻi ʻa Sihová, ko hono moʻoní ʻokú ke tuku atu ai koe ki hono ʻaofinimá. ʻOkú ke ongoʻi moʻoni ʻa e tokanga ʻa Sihová ʻo laka ange ia ʻi ha toe taimi ki muʻa.”
Rudy
“ʻOku ʻomai kiate kimautolu ʻa e fiefia lahi ʻi he ngāue ʻi he ʻotu muʻá, hangē ko e laú, pea ke vahevahe atu ʻa e moʻoní ki he fuʻu kakai tokolahi ʻa ia kuo ʻikai ʻaupito ke nau fanongo ai ki muʻa,” ko e lau ia ʻa Rudy, ko ha tokoua ʻosi mali ʻi hono taʻu 50 tupu lahí mei Netaleni. “Ko e sio ki he fiefia ʻa e kakaí ʻi heʻenau tali ʻa e moʻoní ʻokú ne fakatupunga ʻa e fiefia lahi.”
Sascha
Ko Sascha, ko ha tokoua ʻosi mali ʻi hono taʻu 40 tupu siʻí ʻa ia naʻe hiki mai mei Siamane, ʻokú ne pehē: “Ko e taimi kotoa pē ʻoku ou ʻi he ngāue fakafaifekaú aí, ʻoku ou fetaulaki ai mo e kakai ko ʻenau ʻuluaki fanongo ia ʻi he moʻoní. Ko hono ʻoange ki he faʻahinga ko iá ʻa e faingamālie ke ʻiloʻi ʻa Sihová ʻokú ne ʻomai kiate au ʻa e fiemālie lahi.”
Atsuko
Ko Atsuko, ko ha tuofefine ʻosi mali ʻi hono taʻu 30 tupú mei Siapani, ʻokú ne fakamatala: “ʻI he kuohilí, naʻá ku loto maʻu pē ke fai mo hoko mai ʻa ʻĀmaketone. Ka ʻi he hili ʻeku hiki ki Toaké, naʻá ku fakamālō kia Sihova ʻi heʻene kei fakahāhā ʻa e kātakí. Ko e lahi ange ʻeku sio ki he anga hono tataki ʻe Sihova ʻa e ngaahi meʻá, ko e lahi ange ia ʻeku holi ke ʻunuʻunu ofi ange kiate iá.”
Ko Alisa, ko ha tuofefine ʻi hono taʻu 30 tupu siʻí mei Lūsia, ʻokú ne fakamatala: “Ko e tauhi kia Sihova ʻi he faʻahinga ngāue fakafaifekau ko ení kuó ne tokoniʻi au ke u ʻahiʻahiʻi ʻa ʻene leleí kotoa.” (Saame 34:8) ʻOkú ne toe pehē: “Ko Sihová ʻoku ʻikai ko ʻeku Tamai pē ia ka ko hoku Kaumeʻa ofi foki, ʻa ia ʻoku ou hoko ʻo ʻiloʻi lelei ange ʻi he tuʻunga kehekehe. ʻOku fonu ʻa ʻeku moʻuí ʻi he ngaahi mōmeniti fakafiefia, hokosia fakalotomāfana, mo e tāpuaki lahi!”
“VAKAI ATU KI HE NGAAHI NGOUÉ”
Fakafou ʻi he feingangāue fakamalanga makehe ʻi Toaké, naʻe aʻu ai ʻa e ongoongo leleí ki he kakai tokolahi ange. Neongo ia, ʻoku kei ʻi ai ha fuʻu fetuʻu ngāue ʻoku teʻeki ke ngāueʻi. ʻI he ʻaho kotoa pē, ko e kau ngāue pole naʻa nau hiki ki Toaké ʻoku nau fetaulaki mo e kakai kuo teʻeki ai ʻaupito ke nau fanongo ʻia Sihova. Te ke saiʻia ke ngāue ʻi ha feituʻu ngāue pehē? Kapau ko ia, ʻoku mau fakalototoʻaʻi atu koe: “Hanga hake homou matá ʻo vakai atu ki he ngaahi ngoué, ʻoku nau hina ki he utu-taʻú.” (Sione 4:35) ʻE lava ke ke tokoni ʻi ha feituʻu ʻo e māmaní ʻa ia ʻoku ‘hina ai ki he utu-taʻú’ ʻa e ngaahi ngoué? Kapau ko ia, kamata fou he taimí ni ʻi ha ngaahi sitepu ʻaonga ke aʻusia ʻa e taumuʻa ko iá. Ko e meʻa ʻe taha ʻoku papaú: Ko e kau lahi ange ʻi hono fakamafola ʻa e ongoongo leleí “ki he feituʻu taupotu taha ʻo e māmaní” te ne ʻoatu kiate koe ʻa e ngaahi tāpuaki lahi ʻoku taʻealafakatataua!—Ngā. 1:8.
a Sio ki he polosiua “See the Good Land,” p. 32-33.