LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • wp19 Fika 1 p. 4-5
  • Ko Hai ʻa e Huafa ʻo e ʻOtuá?

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Ko Hai ʻa e Huafa ʻo e ʻOtuá?
  • Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Maʻá e Kakai)—2019
  • Kaveinga Tokoni
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • ʻUHINGA ʻOKU MAHUʻINGA AI ʻA E HUAFA ʻO E ʻOTUÁ
  • MEʻA ʻOKU FAKAHAAʻI ʻE HE HINGOÁ
  • Fakalāngilangiʻi ʻa e Huafa Lahi ʻo Sihová
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2013
  • Ko e Huafa Fakaʻotuá—Ko Hono Ngāueʻakí mo Hono ʻUhingá
    Ko e Hā ʻOku Akoʻi Moʻoni ʻe he Tohi Tapú?
  • ʻOku ʻi Ai ha Huafa ʻo e ʻOtuá?
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2009
  • Ko Hai ʻa e ʻOtuá?
    Fiefia ʻi he Moʻuí ʻo Taʻengata!—Ako Tohi Tapu Fetalanoaʻaki
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Maʻá e Kakai)—2019
wp19 Fika 1 p. 4-5

Ko Hai ʻa e Huafa ʻo e ʻOtuá?

ʻI he feinga ke ʻiloʻi ha tokotaha, ko e ʻuluaki meʻa ʻe ngalingali te ke ʻeké, “Ko hai ho hingoá?” Kapau te ke ʻeke ki he ʻOtuá ʻa e fehuʻi ko iá, ko e hā te ne leaʻakí?

“Ko au Sihova. Ko hoku hingoá ia.”​—ʻAisea 42:8.

ʻOku foʻou ʻa e hingoa ko ení kiate koe? Mahalo pē ʻoku pehē, koeʻuhi ko e kau liliu-lea Tohi Tapu tokolahi ʻoku tātātaha ʻenau ngāueʻaki ʻa e huafa ʻo e ʻOtuá pe ʻikai ʻaupito ʻasi ia. ʻOku nau faʻa fetongi ia ʻaki ʻa e hingoa fakalakanga ko e “ʻEIKI.” Kae kehe, ko e huafa tonu ʻo e ʻOtuá ʻoku hā tuʻo 7,000 nai ʻi he potutohi ʻi he muʻaki lea ʻo e Tohi Tapú. Ko e huafa ko iá ʻoku ʻi ai ha konisinānite faka-Hepelū ʻe fā ai, ʻoku fehoanaki ki he YHWH pe JHVH, pea kuo fakahisitōlia hono liliu ki he “Sihova” ʻi he lea faka-Tongá.

Hā ʻa e huafa ʻo e ʻOtuá ʻi he potutohi faka-Hepeluú mo e Takainga Tohi Tahi Maté

Takainga Tohi Tahi Mate ʻo e Tohi Sāmé ʻUluaki senituli T.S., HEPELŪ

Hā ʻa e huafa ʻo e ʻOtuá ʻi he faka-Pilitāniá ʻi he liliu Tohi Tapu ʻa Tinitalé

Liliu ʻa Tinitalé 1530, FAKA-PILITĀNIA

Hā ʻa e huafa ʻo e ʻOtuá ʻi he faka-Sipeiní ʻi he Tatau Tohi Tapu Reina-Valera

Tatau Reina-Valera 1602, FAKA-SIPEINI

Hā ʻa e huafa ʻo e ʻOtuá ʻi he faka-Siainá ʻi he Tatau Tohi Tapu Union Version

Union Version 1919, FAKA-SIAINA

Hā ʻa e huafa ʻo e ʻOtuá ʻi he potutohi faka-Hepeluú pea ʻoku maʻu ʻi he ngaahi liliu lahi

ʻUHINGA ʻOKU MAHUʻINGA AI ʻA E HUAFA ʻO E ʻOTUÁ

ʻOku mahuʻinga ʻa e hingoa fakafoʻituitui ʻo e ʻOtuá kiate ia tonu. Naʻe ʻikai ke fakahingoa ʻe ha taha ʻa e ʻOtuá; naʻá ne fili pē ʻe ia. Naʻe fanongonongo ʻe Sihova: “Ko hoku huafá eni ʻo taʻengata, pea ko eni ʻe manatua ʻaki au mei he toʻutangata ki he toʻutangata.” (ʻEkisoto 3:15) ʻI he Tohi Tapú, ʻoku tuʻo lahi ange ʻa e hā ʻa e huafa ʻo e ʻOtuá ʻi hono hingoa fakalakanga, hangē ko e Māfimafi-Aoniu, Tamai, ʻEiki, pe ʻOtua, pea tuʻo lahi ange ia ʻi ha toe hingoa fakafoʻituitui, ʻo hangē ko ʻĒpalahame, Mōsese, Tēvita, pe Sīsū. Ko e meʻa ʻoku toe mahulu hake aí, ko e finangalo ʻo Sihová ke ʻai ke ʻiloa hono huafá. ʻOku pehē ʻe he Tohi Tapú: “ʻOfa ke ʻilo ʻe he kakaí ko koe, ʻa ia ko ho huafá ko Sihova, ko koe pē toko taha ʻa e Fungani Māʻolunga ʻi he māmaní kotoa.”​—Saame 83:18.

ʻOku mahuʻinga ʻa e hingoá kia Sīsū. ʻI he Lotu ʻa e ʻEikí pe ʻoku faʻa ui Ko ʻEmau Tamaí, naʻe akoʻi ai ʻe Sīsū hono kau muimuí ke nau kole ki he ʻOtuá ʻi he ngaahi leá ni: “Ke fakamāʻoniʻoniʻi ho huafá.” (Mātiu 6:9) Ko Sīsū tonu naʻá ne lotu ki he ʻOtuá: “Tamai, fakalāngilangiʻi ho huafá.” (Sione 12:28) Naʻe fakamuʻomuʻa ʻe Sīsū ʻi heʻene moʻuí ʻa hono fakalāngilangiʻi ʻa e huafa ʻo e ʻOtuá pea ʻi he ʻuhinga ko iá naʻá ne lava ai ke pehē ʻi heʻene lotú: “Kuó u ʻai ke nau ʻilo ho huafá pea te u ʻai ia ke ʻiloa.”​—Sione 17:26.

ʻOku mahuʻinga ʻa e hingoá ki he faʻahinga ʻoku nau ʻiloʻi ʻa e ʻOtuá. Ko e kakai ʻa e ʻOtuá ʻi he kuohilí naʻa nau mahinoʻi ko honau maluʻí mo ʻenau fakamoʻuí ʻoku fehokotaki ia mo e huafa makehe ʻo e ʻOtuá. “Ko e huafa ʻo Sihová ko ha taua mālohi. ʻOku lele ki ai ʻa e tokotaha māʻoniʻoní ʻo ne malu ai.” (Palōveepi 18:10) “Ko e tokotaha kotoa pē ʻoku ui ki he huafa ʻo Sihová ʻe fakahaofi.” (Sioeli 2:32) ʻOku fakahaaʻi ʻe he Tohi Tapú ko e huafa ʻo e ʻOtuá te ne fakafaikehekeheʻi ai ʻa e faʻahinga ʻoku nau tauhi kiate iá. “He ko e ngaahi kakai kotoa pē te nau ʻaʻeva ʻi he huafa ʻo honau ʻotuá, ka te tau ʻaʻeva kitautolu ʻi he huafa ʻo Sihova ko hotau ʻOtuá ʻo taʻengata pea taʻengata.”​—Maika 4:5; Ngāue 15:14.

MEʻA ʻOKU FAKAHAAʻI ʻE HE HINGOÁ

ʻOku makehe hono fakaeʻa ʻe he hingoá ʻa e ʻOtuá. ʻOku fakaʻosiʻaki ʻe he kau mataotao tokolahi ko e huafa Sihová ʻoku ʻuhingá “ʻOkú Ne Fakatupunga ke Hoko.” Ko Sihova ko e ʻOtuá kuó ne ʻomai ʻa e fakamaama ki he ʻuhinga hono huafá ʻi heʻene lave kiate ia tonu ʻi he ngaahi lea naʻá ne leaʻaki kia Mōsesé: “Te U Hoko ko e Meʻa ʻOku Ou Fili ke Hoko ki Aí.” (ʻEkisoto 3:14) Ko e huafa ʻo e ʻOtuá ʻoku ʻuhinga lahi ange ia ʻi hono ngafa ko e Tokotaha-Fakatupú ʻokú ne fakatupunga ʻa e meʻa kotoa pē ke ʻi ai. Ko hono huafá ʻokú ne fakahaaʻi ʻene malava ke fakatupunga ʻa ia tonu pea pehē ki heʻene ngaahi meʻa fakatupú ke hoko ki he meʻa pē ʻokú ne loto ki ai ke fakahoko ʻene taumuʻá. ʻOku fakamatalaʻi nai ʻe he ngaahi hingoa fakalakanga ʻa e ʻOtuá ʻa hono tuʻungá, mafaí, pe mālohí, ka ko hono huafá pē, ʻa e Sihová, ʻokú ne fakafofongaʻi kotoa ʻa ia tonu pea ʻokú ne fakatupunga ke hoko.

ʻOku fakaeʻa ʻe he hingoá ko e ʻOtuá ʻokú ne mahuʻingaʻia ʻiate kitautolu. Ko e ʻuhinga ʻo e huafa ʻo e ʻOtuá ʻokú ne fakahuʻunga ʻa ʻene ʻofa hokohoko ki heʻene ngaahi meʻa fakatupú, ʻa ia ʻoku kau ai kitautolu. ʻIkai ngata aí, ko e moʻoniʻi meʻa ko ia kuo hanga ʻe he ʻOtuá ʻo ʻai ke ʻiloa hono huafá ʻoku fakahaaʻi ai ʻokú ne loto ke tau ʻiloʻi ia. He ko ē, naʻá ne tamuʻomuʻa ʻi hono tala mai kiate kitautolu hono huafá ki muʻa ke tau ʻeke iá. ʻOku hā mahino, ʻoku loto ʻa e ʻOtuá ke tau vakai kiate ia, ʻo ʻikai ko ha ʻotua ia ʻoku mamaʻo mo taʻetaʻepau, ka ko e Tokotaha moʻoni ia ʻe lava ke tau ʻunuʻunu ofi kiate ia.​—Saame 73:28.

Ngāueʻaki ʻa e hingoa ʻo e ʻOtuá ʻoku fakahaaʻi ai ʻetau mahuʻingaʻia ʻiate iá. Ke fakatātaaʻi, te ke tala ange nai ki ha tokotaha ʻokú ke fakaʻamu ke kaumeʻa mo ia ke ne ui koe ʻaki ho hingoá. ʻE fēfē hoʻo ongoʻí kapau ʻe talitekeʻi fakaʻaufuli ʻe he tokotaha ko iá ke ngāueʻaki ho hingoá? ʻE aʻu ki ha taimi te ke fifili nai pe ʻoku loto-moʻoni ʻa e tokotaha ko iá ke ofi kiate koe. ʻOku tatau pē ia mo e ʻOtuá. Kuo tala ʻe Sihova ki he faʻahinga ʻo e tangatá hono huafá, pea ʻokú ne fakaʻaiʻai kitautolu ke ngāueʻaki ia. ʻI he taimi ʻoku tau ngāueʻaki ai iá, ʻoku tau fakahaaʻi ai kia Sihova ʻoku tau loto ke ofi kiate ia. Ko e ʻuhinga ia ʻokú ne fakatokangaʻi ai ʻa e “faʻahinga ʻoku nau fakalaulauloto [pe, “koloaʻaki,” fakamatala ʻi lalo] . . . hono huafá.”​—Malakai 3:16.

Ko e ako ki he huafa ʻo e ʻOtuá ʻa e ʻuluaki sitepu mahuʻinga taha ki hono ʻiloʻi iá. Ka ʻoku ʻikai ke tau ngata ʻi ai. ʻOku fiemaʻu ke tau ʻiloʻi ʻa e Tokotaha tonu ʻoku ʻaʻana ʻa e hingoá. ʻOku fiemaʻu ke tau ako ke ʻilo pe ko e tokotaha fēfē ia.

KO HAI ʻA E HUAFA ʻO E ʻOTUÁ? Ko e huafa ʻo e ʻOtuá ko Sihova. ʻOku makehe hono fakaeʻa ʻe he huafa ʻo e ʻOtuá ko ha Tokotaha ʻokú ne fakahoko ʻene taumuʻá

NAʻE TUPU ʻA E ʻOTUÁ MEI FĒ?

Ko e fehuʻi ia ʻoku faʻa fifili ki ai ʻa e tokolahi. Mahalo pē ʻokú ke pehē mo koe. ʻE lava ke tau fakalea ia ʻo pehē: Kapau ʻoku ʻi ai ha ʻuniveesi pea ko e meʻa kotoa pē ʻoku ʻi aí ʻoku pau naʻe fakatupu pe ʻi ai hano tokotaha-fakatupu, naʻe tupu ʻa e ʻOtuá mei fē?

ʻOku loto-tatau ʻa e kau faisaienisí ko e ʻuniveesi fakamatelié naʻe ʻi ai hono kamataʻanga. ʻI he fehoanaki mo e tefitoʻi fakakaukau ko ení, ko e ʻuluaki veesi ʻi he Tohi Tapú ʻoku pehē ai: “ʻI he kamataʻangá naʻe fakatupu ʻe he ʻOtuá ʻa e langí mo e māmaní.”​—Sēnesi 1:1.

Ko e ʻunivēsí heʻikai lava ke ne fakatupu ʻe ia ia; heʻikai lava ke hokonoa mai pē ia. Heʻikai lava ke tupu ha meʻa mei he halaʻataá. Kapau naʻe ʻikai ke ʻi ai ha meʻa ia ki muʻa ʻi he kamataʻanga ʻo e ʻunivēsí, heʻikai ke ʻi ai ha ʻuniveesi ʻi he ʻahó ni. Kuo pau naʻe ʻi ai maʻu pē ʻa e meʻa ia ki muʻa ʻa ia naʻá ne fakatupunga ke ʻi ai ʻa e ʻunivēsí. Ko Sihova ko e ʻOtuá, ko hono mālohi taʻengatá mo ʻene hoko ko e meʻamoʻui laumālie potó, ʻa e ʻUluaki Tokotaha naʻá ne Fakatupunga iá.​—Sione 4:24.

ʻOku pehē ʻe he Tohi Tapú ʻo fekauʻaki mo e ʻOtuá: “Ki muʻa ke fanauʻi ʻa e ngaahi moʻungá pe ʻi hoʻo ʻomai ʻa e māmaní mo e fonua mahú, mei he taʻengata ki he taʻengata, ko koe ʻa e ʻOtuá.” (Saame 90:2) Ko ia ai, ko e ʻOtuá tonu kuó ne ʻi ai maʻu pē. Ko ia, “ʻi he kamataʻangá” naʻá ne fakatupu ʻa e ʻuniveesi fakamatelié.​—Fakahā 4:11.

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share