ʻOua ʻe Fakaleluʻi ʻa e Tauhi kia Sihová
1 “Monuʻiaā ka ko e kakai ʻoku ʻotua ʻaki ʻa Sihova!” (Sāme 144:15) ʻOku kei moʻoni pē ʻa e ngaahi lea ko ʻeni ʻa e Tuʻi ko Tēvitá, naʻa mo e lolotonga ʻo e ngaahi ʻaho fulikivanú ni? (ʻEf. 5:16) ʻIo! ʻOku kei maʻu ʻe he kau Kalisitiané ʻa e fiefia ʻi heʻenau tauhi ʻa Sihová. ʻOku ʻikai ke faingofua maʻu ai pē ʻa e ngaahi tuʻunga ʻoku tau ʻi aí. ʻOku fakatupunga ʻe Sētane ʻa e ngaahi faingataʻa kiate kitautolu ʻi he lolotonga ʻo e “ngaahi taimi faingataʻa” ko ʻení, ka ʻoku ʻikai te tau loto-mafasia ai. (2 Tīm. 3:1, 2) Ko e fakaʻau ke kovi ange ʻa e ngaahi tuʻungá ko e toe fakamoʻoni ia kuo ofi ʻa e taimi ke fakamaʻa atu ai ʻe he Puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻa e māmani ko ʻeni ʻoku fakaʻau ke kovi angé pea fetongiʻaki ia ha māmani foʻou mo maʻa. (2 Pita 3:13) Ko e poʻuli ʻo e māmani ko ʻení ʻoku ʻikai te ne fakanenefuʻi pe tāmateʻi ʻetau ʻamanaki fiefiá; ka ʻi hono kehe ʻaupitó, ko ʻetau ʻamanaki ki he Puleʻangá ʻoku toe mālohi lahi ange ia. ʻIkai ʻokú ke fiefia ke tauhi kia Sihova ko e maamaʻanga ʻi he māmani poʻuli ko ʻení?—Fili. 2:15.
2 ʻI hotau tuʻunga tāutahá, kuo pau ke tau toutou vakai pe ʻoku fēfē ʻetau tauhi kia Sihová. Ko e hā hono ʻuhingá? Koeʻuhí he ko Sētane ʻa e Toko Taha Fakaleluʻi lahí. ʻOku fakaʻuhingaʻi ʻe ha tikisinale ʻe taha ʻa e “fakaleluʻí” ko e “tafoki ki he tafaʻakí,” “ke tohoaki pe fakahanga (hangē ko ʻete tokangá) ki ha meʻa kehe pe ki ha ngaahi tafaʻaki kehe ʻi he taimi tatau pē,” pea “ke langaʻi pe fakapuputuʻu ʻaki ʻa e ngaahi ongoʻi ʻo e lotó mo e ngaahi taumuʻa ʻoku fepaki.” Talu mei hono lī hifo ki he māmaní, kuo lavameʻa ʻa Sētane ʻi hono “kākāʻi” ʻa e kakaí. ʻOkú ne ngāueʻaki ʻa e ngaahi founga lahi ke ʻoua ʻe fakahanga ʻa e tokanga ʻa e tangatá ki he ngaahi meʻa mahuʻinga moʻoni ʻo hotau taimí. (Fkh. 12:9) Neongo kuo ngāue tōtōivi ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻi hono malangaʻi ʻa e Puleʻangá ʻi he taʻu ʻe teau kuo maliu atú, ka ko e kakai ʻe toko fiha nai ʻoku nau houngaʻia ʻi he ongo meʻa mahuʻinga lahi taha ko hono fakamāʻoniʻoniʻi ʻa e huafa ʻo e ʻOtuá pea mo hono fakatonuhiaʻi ʻa hono tuʻunga-haú ʻo fakafou mai ʻi he Puleʻanga ʻo e ʻOtuá? ʻOku kei tokosiʻi pē. (1 Sione 5:19) Kapau ʻoku malava ʻe Sētane ke ne fakaleluʻi ʻa e kakai ʻe laui piliona ʻi he māmani ko ʻení, ʻoku kei ʻi ai pē ʻa e tuʻunga fakatuʻutāmaki ko ia te ne malava ke fakaleluʻi kitautolu pe tohoaki ʻa ʻetau tokangá ke tau liʻaki ʻa e ngāue ʻa Sihová. Ko e meʻa pango ia, he ko e niʻihi ʻo hotau ngaahi tokouá kuo fakapuputuʻuʻi kinautolu ʻe he ngaahi fakaleluʻi ʻa Sētané. Kuo nau fakaʻatā ʻa honau ʻatamaí ke tohoaki ki he ngaahi tafaʻaki kehekehe. ʻOku lahi ʻa e ngaahi faʻahinga meʻa fakatupu fakaleluʻi ʻi he ʻahó ni. Tau lave ki ha niʻihi pē ʻo kinautolu.
3 Ngaahi Palōpalema Fakaʻikonōmiká mo e ʻOfa ki he Ngaahi Meʻa Fakamatelié: ʻI he ngaahi fonua lahi ʻi he māmaní, ʻoku fakatupunga ʻe he taʻe maʻu ha ngāué mo e mamafa ʻo e fakamole ʻo e nofó ʻa e loto-moʻuá. Ko e moʻoni, kuo pau ke tau tokonaki ha meʻakai, vala, mo ha nofoʻanga kiate kitautolu mo hotau fāmilí. Ka ʻo kapau te tau fakaʻatā kitautolu ke tau hoko ʻo loto-moʻua ʻo fuʻu tōtuʻa ʻi he fekauʻaki mo e ngaahi meʻa tefito ki he moʻuí, ʻe faʻa taki ai pē ʻe he loto-moʻua ko ʻení ʻa ʻetau fakakaukaú. ʻE hoko nai ʻa ʻetau moʻui fakamatelié ko e meʻa mahuʻinga lahi taha ia ʻi he moʻuí kae ʻikai ko ʻetau poupouʻi ʻa e meʻa fekauʻaki mo e Puleʻangá. Naʻe fai ʻe he ʻaposetolo ko Paulá ʻa e enginaki ʻo fekauʻaki mo e meʻa ko ʻení ʻi he Hepelū 13:5, 6. ʻOku fakapapauʻi mai ʻe Sīsū Kalaisi kiate kitautolu ʻoku ʻikai fie maʻu ke loto-moʻua ʻa e faʻahinga ʻoku nau fuofua kumi ki he Puleʻangá; ko Sihova ʻokú ne tokonaki mai ʻa e meʻa ʻoku fie maʻu moʻoni kiate kitautolú. (Mt. 6:25-34) ʻOku malava ʻe he kau tāimuʻa mo e kau sevāniti kehe ʻoku ngāue fakamalanga taimi-kakato ʻi māmani lahí ke fakapapauʻi ʻoku moʻoni ʻeni.
4 ʻOku poupouʻi ʻe he māmani ʻo Sētané ʻa e ʻofa ki he ngaahi meʻa fakamatelié. Ko e maʻu mai ʻo ha koloa lahi ange pe maluʻi ʻa e ngaahi koloa ko iá ko e meʻa mālohi ia ʻokú ne taki ʻa e moʻui ʻa e toko laui miliona. Naʻe ʻi ai ʻa e ngaahi meʻa fakatupu fakaleluʻi meimei tatau pē ʻi he taimi ʻo Sīsuú. Naʻe ʻeke ʻe ha pule ko ha tangata kei talavou mo koloaʻia kia Sīsū pe ko e hā ʻoku fie maʻu ke ne fai ka ne maʻu ʻa e moʻui taʻe ngatá. Naʻe tali ange ʻe Sīsū: “Kapau ko ho loto ke ke haohaoa [pe kakato], mole pe ʻo fakatau atu hoʻo ngaʻotoʻota, pea foaki hono paʻanga ki he masiva, pea ʻe ai ha koloa ʻe faʻoaki maʻau ʻi Hevani: pea ke haʻu ʻo kau ʻi hoku lahi.” (Mt. 19:16-23) ʻOku ngalingali naʻe fakaleluʻi ʻa e talavou ko ʻení ʻe heʻene koloaʻia fakamatelié mei he tauhi ʻaufuatō ki he ʻOtuá. Naʻe hanga ʻa hono lotó ki heʻene koloa kuo maʻú. Naʻe ʻilo ʻe Sīsū ʻe ʻaonga ki he tangata talavoú ni kapau te ne fakamaʻamaʻa meiate ia ʻa e ngaahi meʻa fakatupu fakaleluʻi ko ʻení. Naʻa nau taʻofi ia mei heʻene līʻoa kakato ki he ʻOtuá. Fēfē koe? ʻOku lahi ange ʻa ho taimi ʻoku fakamoleki ki he ngāue fakamāmaní koeʻuhi pē ke tauhi maʻu ʻa e founga moʻui kuó ke anga ki aí? Kuo uesia ʻe he meʻa ko ʻení ʻa hoʻo tauhi kia Sihová? ʻOku toʻo atu ʻe hoʻo ngaahi koloa fakamatelié ʻa e konga lahi ho taimí mo ho iví ʻo ʻikai ke kei toe ha meʻa ke fai ʻaki ʻa e ngaahi meʻa mahuʻinga fekauʻaki mo e Puleʻangá? (Mt. 6:24) Te ke lava ʻo ʻai ke faingofua ange ʻa hoʻo founga moʻuí kae lava ke foaki ʻa e taimi lahi ange ki he ngaahi meʻa mahuʻinga fakalaumālié?
5 Ngaahi Meʻa ʻOku Tau Maheni ki ai ʻi he Moʻui Fakaʻahó: Kapau ʻe ʻikai te tau tokanga, te tau hoko nai ʻo fuʻu femoʻuekina ʻi he ngaahi meʻa ʻoku tau maheni ki ai ʻi he moʻuí ʻo tau kamata ke fakalīlīʻaki ʻa e ngaahi ngāue fakalaumālié. Manatuʻi ʻa e kakai ʻi he ʻaho ʻo Noá. Naʻa nau fuʻu femoʻuekina ʻi he ngaahi meʻa fakafiefia, ko e kai mo e inu, mali mo tuku atu ʻa ʻenau fānaú ke mali, pea naʻe ʻikai te nau tokanga ai ki he pōpoaki fakatokanga ʻa Noá ʻo fekauʻaki mo e tuʻunuku mai ʻa e fuʻu Lōmakí. Fakafokifā pē, naʻe tō mai ʻa e fuʻu Lōmakí ʻo nau mate kotoa ai. Naʻe hoko ʻa e ngaahi meʻa fakatupu fakaleluʻí ko e fakaʻauha ʻo kinautolu. Naʻe pehē ʻe Sīsū: “ʻE pehe foki ʻa e hoko mai ʻa e Fanautama ʻa Tangata.” (Mt. 24:37-39) Ko e moʻoni, ko e kakai tokolahi taha ʻi he ʻaho ní ʻoku nau fuʻu femoʻuekina ʻi heʻenau moʻuí ʻo ʻikai te nau tokanga ki he pōpoaki fakatokanga ʻoku tau ʻoatu kiate kinautolú. ʻOku lahi fakaʻulia ʻa ʻenau taʻe tokanga ki he ngaahi meʻa fakalaumālié.
6 Kuo hoko ʻa hoʻo moʻuí ʻo fuʻu femoʻuekina ʻi he ngaahi meʻa fakafiefiá pea ʻoku fakaʻau ke siʻi ange ʻa e tokanga ki he ngaahi meʻa fakalaumālié? ʻI he taimi ʻe taha, naʻe fakaafeʻi ai ʻa Sīsū ki he ʻapi ʻo Māʻata mo Melé. Naʻe nōfoʻi ʻa Mele ʻo fanongo ki he ngaahi lea ʻa Sīsuú. ʻI he tafaʻaki ʻe tahá, naʻe “fehākaaki ʻa Maʻata, ʻi he fai ʻo ha fuʻu teuteu.” Naʻe fuʻu tōtuʻa ʻa e tokanga ʻa Māʻata ʻo fekauʻaki mo ʻene hoko ko ha fefine talitali lelei ʻo e kau ʻaʻahí. Naʻe ʻikai mahino kiate ia ʻa e fie maʻu ke fakafanongo kia Sīsuú. Naʻá ne fakahā anga-ʻofa kia Māʻata naʻe ʻikai fie maʻu ʻa e ngaahi meʻakai ʻo fuʻu hulú; naʻe totonu ke tokanga lahi ange ki he ngaahi meʻa fakalaumālié. ʻOku fie maʻu kiate koe ke ke ngāueʻaki ʻa e enginaki ko iá? (Luke 10:38-42) Naʻe fakatokanga mai foki ʻe Sīsū kuo pau ke tau tokanga ke ʻoua te tau kai mo inu ʻo fuʻu hulu, ʻo fakanenefu ai hotau lotó mo e fakakaukaú. ʻI he taimi tauhaʻa ko ʻeni ʻi he hisitōlia ʻo e tangatá, ʻoku fie maʻu ke tau mātuʻaki tokanga ʻaupito.—Luke 21:34-36.
7 Tulitāupau ki he Ngaahi Fakafiefiá: Ko e taha ʻo e ngaahi meʻa fakatupu fakaleluʻi lahi taha ʻoku ngāueʻaki ʻe he Tēvoló ke tohoaki ʻaki ʻa e tokanga ki he meʻa fekauʻaki mo e Puleʻangá ko e tulitāupau ki he fakafiefiá. Ko e toko laui miliona ʻoku kau ki he Puleʻanga-Haʻa-Kalisitiané kuo nau fetongi ʻa e ʻOtuá ʻaki ʻa e fakafiefiá. ʻOku nau saiʻia ange ʻi he meʻa fakafiefia ʻokú ne maʻu ʻenau tokangá, ʻi he tokanga fakamātoato ki he Folofola ʻa e ʻOtuá. (2 Tīm. 3:4) Ko e moʻoni, ko e ngaahi meʻa fakafiefia mo e vaʻinga totonú ʻoku ʻikai ke kovi ia. Ka ko e fakamoleki ʻa e taimi ʻo fuʻu hulu ʻi he uike taki taha ʻi he ngaahi meʻa ʻo hangē ko e televīsoné, ngaahi heleʻuhilá, ngaahi vitioó, ngaahi sipotí, lau ʻa e ngaahi tohi fakamāmaní, pe ngaahi ngāue ʻokú ke manako aí te ne fakaʻatā nai ke tupu ha loto kākā pea mo tohoaki mamaʻo ai kitautolu meia Sihova. (Sel. 17:9; Hep. 3:12) ʻOku malava fēfē ke hoko ʻa e meʻa ko iá? ʻI he lolotonga ʻa e ngaahi fakataha faka-Kalisitiané, te ke fakatokangaʻi nai ʻoku hē hoʻo fakakaukaú; pea aʻu ʻo ke fakaʻamu ke fai mo tuku ʻa e fakatahá koeʻuhi ka ke toe foki ki he tulitāupau ki he ngaahi meʻa fakafiefiá. ʻIkai fuoloa mei ai, te ke fakatokangaʻi nai ʻokú ke kumi ha ngaahi ʻuhinga ke ke nofo ai pē koe ia ʻi ʻapi kae ʻikai te ke ʻalu ki he ngaahi fakatahá pe kau ki he ngāue fakamalangá. Ko e taimi ʻeni ke fakapapauʻi fakapatonu ai pe kuo hoko ʻa e ngaahi meʻa ko ʻení ko e ngaahi meʻa ʻokú ne fakaleluʻi ʻa hoʻo moʻuí. (Luke 8:14) ʻIkai ʻoku lelei ange ke ngāueʻaki ki he fakalakalaka fakalaumālié ʻa e ngaahi houa mahuʻinga ʻa ia kuo fakamoleki ki he fakafiefiá?
8 Fakamole Taimi ʻi he Ngaahi Meʻa ʻOku ʻIkai Loko Mahuʻinga: Ko e niʻihi kuo nau kau ʻi he ngaahi feinga ke fakaleleiʻi ʻa e ngaahi palōpalema anga maheni ʻo e nofo ʻa e kakaí ʻi onopooní. ʻOku fie maʻu ki he kau Kalisitiané ke nau fakaʻehiʻehi ʻo ʻoua te nau kau ki he ngaahi fakakikihi tuʻuloa ʻa e māmaní ʻo kau ki he ngaahi meʻa fekauʻaki mo e nofo ʻa e kakaí pe ko ʻene ngaahi feinga kulanoa ke fakatonutonu ʻa e ngaahi meʻa taʻe totonú. (Sione 17:16) Ko e ngaahi meʻa ko ʻení hono kotoa ko e konga ia ʻo e filioʻi ʻa Sētane ke leʻei ʻa e tokangá mei he enginaki ʻa e Tohi Tapú pea mo e moʻoniʻi meʻa tefito ko ia ʻoku ʻi ai ʻa e fakaleleiʻanga tuʻuloa pe ʻe taha—ko e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá. Kapau kuo fakalotomamahiʻi kitautolu pe hoko mai ha meʻa taʻe totonu, kuo pau ke tau fakaʻehiʻehi mei he hoko ʻo anga-sauni pe meimei vale ʻi loto-mamahí ʻo ngalo ai ʻa hotau tuʻunga—ko e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihova. Sinoemeʻa, ko Sihova ia kuo fai ki ai ʻa e meʻa taʻe totonu ko iá, pea kuo pau ke tau fakamāʻoniʻoniʻi hono huafá.—ʻAi. 43:10-12; Mt. 6:9.
9 Neongo ʻoku loto ʻa e toko taha kotoa pē ke ne maʻu ha moʻui lelei fakasino, ka ko e fuʻu hulu ʻa e tokanga ki he ngaahi lau fakafuofua mo e ngaahi faitoʻo lahi fau ʻoku tuʻuaki maí, ʻe ʻai ai kita ke te fuʻu nōfoʻi pē ʻi he ngaahi meʻa ʻo fekauʻaki mo e moʻui lelei fakasinó. ʻOku tokolahi ʻa e kakai ʻoku nau fokotuʻu mai ʻa e faʻahinga lahi kehekehe ʻo e ngaahi founga ke fakaholo ai ʻa e sinó, ngaahi faitoʻó, mo e ngaahi faitoʻo ki he ngaahi palōpalema fakaesino mo e fakaeongó, pea ko e konga lahi ʻo e meʻá ni ʻoku nau fepakipaki. Ko ha meʻa ʻoku fai ʻe ha toko taha ʻo fekauʻaki mo e moʻui lelei fakasinó ko ha fili fakafoʻituitui pē ia, ʻo kapau ʻoku ʻikai te ne maumauʻi ai ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni mei he Tohi Tapú. ʻAi ke tau tauhi maʻu ai pē ʻa ʻetau falala fakaʻaufuli ki he Puleʻanga ʻo e ʻOtuá ko e fakaleleiʻanga moʻoni pē ia ki he faingataʻaʻia ʻo e kakaí.—ʻAi. 33:24; Fkh. 21:3, 4.
10 Hoko ʻo Tuʻu Maʻu, Taʻe Maueʻi: ʻI he fakaofi mai ʻa e ngataʻangá, ʻe fakalahi ange ʻe Sētane ʻa ʻene ngaahi feinga ke fakaleluʻi koe mei he tauhi kia Sihová. “ʻA ia ke mou talitekeʻi [ʻa Sētane], he tuʻu maʻumaʻuluta he tui.” (1 Pita 5:9) ʻO anga-fēfē? Kuo pau ke ke fafangaʻaki koe ʻa e ngaahi fakakaukau ʻa e ʻOtuá. (Mt. 4:4) ʻOua te ke tuku ʻa e ngaahi meʻa fakatupu fakaleluʻi ʻa e māmaní ke ne toʻo meiate koe mo ho fāmilí ʻa e taimi ʻoku fie maʻu ai ke mou fakalaulauloto mo fakakaukau ki he Folofola ʻa e ʻOtuá. ʻI he taimi kai ʻa e fāmilí, fetalanoaʻaki fakataha ki he ngaahi meʻa naʻe hokosia ʻoku fakatupu langa hake mo e ngaahi meʻa fakalaumālie kehe pē. Tauhi maʻu ai pē ʻa e taimi kuo vaheʻi ki he ako fakafoʻituituí mo e teuteu ki he ngaahi fakatahá.
11 ʻI he ʻai ʻe he loto-hohaʻá ke taʻe manonga ai ʻa hoʻo fakakaukaú, lī atu ʻa hoʻo kavengá kia Sihova ʻo fakafou ʻi he lotu. ʻAi ke ke tui pau ʻokú ne tokanga mai kiate koe. (1 Pita 5:7) Tuku ʻa e melino ʻa e ʻOtuá ke ne maluʻi ho lotó mo ho mafai fakaefakakaukaú. (Fili. 4:6, 7) ʻOua te ke tuku ʻa e ngaahi meʻa fakatupu fakaleluʻí ke ne fakanenefuʻi ʻa hoʻo sio fakalaumālié. ʻAi maʻu ai pē ʻa Sihova ke ʻi muʻa ʻiate koe, ʻo hangē ko ia naʻe fai ʻe Sīsuú. (Ng. 2:25) ʻAi hoʻo sió ke fakahangatonu pē ki muʻa ki hoʻo koló, ʻo hangē ko ia ʻoku fakalototoʻaʻi mai kiate kitautolu ʻi he Palōvepi 4:25-27: “Ko e meʻa ki ho mata, ke sio fakahangatonu muʻa, pea fakamamaʻu ho laumata ki he meʻa ʻoku ke hanga ki ai. Fakatokalelei ʻa e hala ʻoku ʻalu ai ho vaʻe, pea fakatotonu ho ngaahi ʻalunga kotoa pe. ʻOua ʻe afe ki he toʻomatau pe ko e toʻohema.”
12 Loto-ʻalovili ke maʻu maʻu pē ʻa e ngaahi fakataha kotoa pē, pea ke akoʻi pē ʻe koe ʻa koe ke ke fanongo tokanga ki he fakahinohino mei he Folofola ʻa e ʻOtuá. (Hep. 2:1; 10:24, 25) ʻI he lelei ange ke ʻoua ʻe kumi ki he ngaahi fakafiefia kuo tuʻuaki mai ʻe he māmani olalalo ko ʻení, ʻai ko hoʻo kolo ke tauhi maʻu hoʻo ngāue fakamalangá ke ola lelei. Ko e meʻa ʻeni ʻoku maʻu mei ai ʻa e fiefia mo e fiemālie ʻoku tuʻuloá. (1 Tes. 2:19, 20) Ko e fakaʻosí, ʻoua te ke tuku ha meʻa pe ko ha toko taha ke ne fakaleluʻi koe mei hoʻo ngāue toputapú. “Ke mou tuʻu maʻu, taʻe ngaūe, ʻo mou tupulekina maʻu ai pe ʻi he ngaue ʻa e ʻEiki: ʻi hoʻomou ʻilo ni, ko e meʻa ki he ʻEiki, ko hoʻomou fakaongosia ʻoku ʻikai ko e laufanō ia.”—1 Kol. 15:58.