LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • km 1/02 p. 3-6
  • Ngaahi Tuʻuaki Malaʻe Ngāue ʻOku Fokotuʻu Mai

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Ngaahi Tuʻuaki Malaʻe Ngāue ʻOku Fokotuʻu Mai
  • Ko ʻEtau Ngāue Fakafaifekau ʻo e Puleʻanga—2002
  • Kaveinga Tokoni
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • Kamata ʻo e Fetalanoaʻaki
  • Ngaahi Fokotuʻu ki Hono Tuʻuaki ʻo e Polosiua Fiemaʻu
  • Ngaahi Fokotuʻu ki Hono Tuʻuaki ʻo e Tohi ʻIlo
  • Ngaahi Tohi Kehe
  • Ko e Fakaofiofi Fakahangatonú
  • Founga ke Ngāueʻaki ʻa e Ongoongo Lelei mei he ʻOtuá!
    Ko ʻEtau Ngāue Fakafaifekau—2013
  • Falala kia Sihova ke Ne Fakatupu ʻa e Ngaahi Meʻá
    Ko ʻEtau Ngāue Fakafaifekau ʻo e Puleʻanga—1997
  • Faʻifaʻitaki kia Sihova ʻAki ʻa e Tokanga Moʻoni ki he Niʻihi Kehé
    Ko ʻEtau Ngāue Fakafaifekau ʻo e Puleʻanga—1996
  • Fanongonongo ʻa e Ongoongo Lelei ʻo e Puleʻangá ʻAki ʻa e Ngaahi Polosiuá
    Ko ʻEtau Ngāue Fakafaifekau ʻo e Puleʻanga—1996
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Ko ʻEtau Ngāue Fakafaifekau ʻo e Puleʻanga—2002
km 1/02 p. 3-6

Tauhi

Ngaahi Tuʻuaki Malaʻe Ngāue ʻOku Fokotuʻu Mai

Founga ke Ngāueʻaki Ai ʻa e Fakalahi ko ʻEní

Ko e lahi taha ʻo e ngaahi tuʻuaki ko ʻení naʻe hā ia ʻi he ngaahi ʻīsiu ki muʻa ʻo ʻEtau Ngāue Fakafaifekau ʻo e Puleʻanga. ʻAhiʻahiʻi ʻa e lahi taha ʻokú ke loto ki aí ʻi hoʻo ngāue fakaefakamoʻoní, pea sio ki he ola te ke maʻu mei aí. Tauhi ʻa e fakalahi ko ʻení, pea vakai ki ai ʻi he teuteu ki he ngāue fakafaifekaú.

Te ke langaʻi hake nai ʻa e mahuʻingaʻia ʻa ha taha ʻi he Folofola ʻa e ʻOtuá kapau te ke aʻu ki he poiní. ʻOhake ha fehuʻi pau, pea lau leva ʻa e tali Fakatohitapu nounoú. Te ke ʻahiʻahiʻi nai ʻa e ngaahi fokotuʻu ko ʻení:

“ʻI hoʻo fakakaukauloto ki he kahaʻú, ʻokú ke ongoʻi fakatuʻamelie pe veiveiua? [Tuku ke ne tali.] Naʻe kikiteʻi ʻe he Tohitapú ʻa e ngaahi meʻa taʻemanonga ʻoku tau sio ki ai he ʻaho ní pea pehē ki honau ikuʻangá.”​—2 Tim. 3:​1, 2, 5; Pal. 2:​21, 22.

“ʻOku ʻi ai ʻa e hohaʻa lahi ʻi he ʻahó ni fekauʻaki mo e tokanga ki he moʻui leleí. Naʻá ke ʻiloʻi ʻoku talaʻofa ʻe he ʻOtuá te ne solova fakaʻaufuli ʻa e ngaahi palopalema fakaemoʻuilelei kotoa pē?”​—Ai. 33:24; Fkh. 21:​3, 4.

“Naʻá ke ʻiloʻi naʻe tala ki muʻa ʻe he Tohitapú ʻe ʻi ai ʻa e founga-pule pē ʻe taha ki he māmaní kotoa?”​—Tan. 2:44; Mt. 6:​9, 10.

“ʻOkú ke fakakaukau ʻe fēfē ʻa e ngaahi tuʻungá kapau ʻe pule mai ʻa Sīsū Kalaisi ki he foʻi māmaní?”​—Sāme 72:​7, 8.

“ʻOku fuesia ʻe he kakai tokolahi hono fakafaikehekeheʻi kinautolu koeʻuhi ko ʻenau tangata pe fefiné, lotú pe matakalí. ʻOku fēfē hoʻo fakakaukau ki he ongoʻi ʻa e ʻOtuá ki he tomuʻa fehiʻa peheé?”​—Ng. 10:​34, 35.

“ʻOku tau ʻilo naʻe fakahoko ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e ngaahi mana lahi ʻi hono ʻahó. Kapau ʻe lava ke ke kole ange kiate ia ke ne fakahoko ha toe mana ʻe taha, ko e hā nai ia?”​—Sāme 72:​12-14, 16.

“Ko e tokolahi taha ʻo e kakaí ʻoku nau kina ʻi he fanongo ki he ngaahi palopalemá. ʻOku nau fiemaʻu ke fanongo ki ha ngaahi fakaleleiʻanga. Ka ʻe malava ke tau maʻu mei fē ʻa e fakaleleiʻanga moʻoni ki heʻetau ngaahi palopalemá?”​—2 Tim. 3:​16, 17.

“ʻOku lava ke ke fakapapauʻi ʻa e Puleʻanga ʻokú ke lotu ki ai ʻi he Lotu ʻa e ʻEikí (pe, ko ʻEmau Tamaí)?”​—Fkh. 11:15.

Kamata ʻo e Fetalanoaʻaki

Ko e lisi ʻo e ngaahi fehuʻi ʻi laló, ko e toʻo ia mei he ngaahi tuʻunga-lea ʻi he tohi Reasoning, ʻo hā ai ʻa e fika ʻo e peesi ʻi he tohí ʻa ia ʻoku maʻu ai ʻa e tali taki taha:

Ko e hā ʻoku tau tupu ai ʻo motuʻa pea maté? (98)

Ko e hā ʻa e tuʻunga ʻo e kau maté? (100)

ʻOku ʻi ai ha ngaahi ʻuhinga lelei ki he tui ki he ʻOtuá? (145)

ʻOku tokanga moʻoni mai ʻa e ʻOtuá ki he meʻa ʻoku hoko kiate kitautolu faʻahinga ʻo e tangatá? (147)

Ko ha tokotaha moʻoni ʻa e ʻOtuá? (147)

ʻOku ʻalu ʻa e kakai lelei kotoa pē ki hēvani? (162)

Kuo pau ke ʻalu ha taha ki hēvani ke maʻu ai ha kahaʻu fiefia moʻoni? (163)

Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke ʻilo pea ngāueʻaki ʻa e huafa fakafoʻituitui ʻo e ʻOtuá? (196)

Ko e moʻoni ko e ʻOtuá ʻa Sīsū Kalaisi? (212)

Ko e hā ʻe fakahoko ʻe he Puleʻanga ʻo e ʻOtuá? (227)

Ko e hā ʻa e taumuʻa ʻo e moʻui fakaetangatá? (243)

Ko e hā ʻe lava ke tokoni ke fakaleleiʻi ai ha nofo mali? (253)

ʻOku fakahōifua ki he ʻOtuá ʻa e lotu kotoa pē? (322)

ʻE lava fēfē ke ʻilo ʻe ha taha ʻa e lotu ʻoku tonú? (328)

ʻOku mālohi fēfē ʻa e tākiekina ʻa Sētane ʻi he māmani ʻo e ʻaho ní? (364)

Ko e hā ʻoku fakangofua ai ʻe he ʻOtuá ʻa e faingataʻá? (393)

Ko e hā ʻoku lahi pehē fau ai ʻa e fulikivanú? (427)

Ko hai ʻokú ne puleʻi ʻa e māmani ko ʻení​—ko e ʻOtuá pe ko Sētane? (436)

Ngaahi Fokotuʻu ki Hono Tuʻuaki ʻo e Polosiua Fiemaʻu

“ʻOku ʻikai ha veiveiua te ke loto-tatau ʻoku tui ʻa e kakai tokolahi ki he ʻOtuá. Ko e faʻahinga kotoa ʻoku tui kiate iá ʻoku nau loto-tatau ʻoku fiemaʻu ʻe he ʻOtuá ha meʻa meiate kitautolu. Ko e meʻa ʻoku ʻikai ke loto-tatau ki ai ʻa e kakaí, Ko e hā ʻa e meʻa ʻoku fiemaʻu ʻe he ʻOtuá meiate kitautolú?” Tuʻuaki leva ʻa e polosiua Fiemaʻu, huke ki he lēsoni 1, pea fakamatalaʻi ia.

“Koeʻuhi ko e lahi fau ʻa e ngaahi palopalema ʻi he moʻui fakafāmilí he ʻaho ní, kuó ke fifili pe ko e hā ʻa e fakapulipuli ki hono maʻu ha fāmili fiefiá?” Hili ha tali, fakamatalaʻi ʻo pehē, ʻi he Tohitapú ʻoku fakahā mai ai ʻe he ʻOtuá ʻa e fakapulipuli moʻoni ki he fāmili fiefiá. Lau ʻa e Aisea 48:17. Huke leva ki he lēsoni 8 ʻi he polosiua Fiemaʻu, pea lave ki ha niʻihi ʻo e ngaahi veesi Tohitapu ai ʻokú ne ʻomai ʻa e tataki alafalalaʻanga ki he mēmipa taki taha ʻo e fāmilí. Lau ʻa e ngaahi fehuʻi ʻoku fakahokohoko ʻi he kamataʻanga ʻo e lēsoní. ʻEke pe ʻe saiʻia ʻa e tokotahá ke ne lau ʻa e ngaahi talí.

“ʻOku ʻi he polosiua ko ʻení ha founga ako kakato ʻokú ne kāpui ʻa e ngaahi tefitoʻi akonaki ʻa e Tohitapú. ʻI he peesi taki taha, te ke maʻu ai ʻa e tali ki he ngaahi fehuʻi kuó ne fakahohaʻasi ʻa e kakaí ʻi he laui senituli. Ko e fakatātaá, Ko e hā ʻa e taumuʻa ʻa e ʻOtuá ki he māmaní?” Huke ki he lēsoni 5, pea lau ʻa e ngaahi fehuʻi ʻi he kamataʻanga ʻo e lēsoní. ʻEke ange ki he tokotaha-ʻapí pe ko fē ʻa e fehuʻi ʻoku mahuʻingaʻia taha aí, pea lau leva ʻa e (ngaahi) palakalafi ʻoku fehoanaki mo iá, ʻo sio ki he ngaahi konga Tohitapu ʻoku feʻungamālié. Fakamatalaʻi ko e tali fakafiemālie ki he ngaahi fehuʻi kehé ʻe lava ke faingofua pehē pē hono maʻu iá ʻo hangē ko e taha ko ʻení. Fokotuʻu ange te ke toe foki atu ke mo fetalanoaʻaki ki ha fehuʻi ʻe taha.

“Ko e hā ʻokú ke fakakaukau ko e ʻuhinga ia ki he lahi ʻo e fakamālohi ʻi he ngaahi ʻapiako fakapuleʻangá? Ko ha ola ia mei he siʻi ʻo e akoʻi fakaemātuʻá? Pe ʻoku hoko mai ia mei ha meʻa kehe, ʻo hangē ko e tākiekina ʻa e Tēvoló?” Tuku ke ne tali. Kapau ʻoku pehē ʻe he tokotahá ʻoku hoko iá koeʻuhi ko e tākiekina ʻa e Tēvoló, lau ʻa e Fakahā 12:​9, 12. Lave ki he ngafa ʻo e Tēvoló ʻi hono poupouʻi ʻa e maveuveu ʻi he māmaní. Fakaava leva ʻa e polosiua Fiemaʻu ki he lēsoni 4, pea ʻeke ange ki he tokotahá pe kuo ʻi ai ha taimi kuó ne fifili ai pe ko e haʻu ʻa e Tēvoló mei fē. Hoko atu ke lau mo fetalanoaʻaki ʻi he ʻuluaki ongo palakalafí. Kapau ʻoku fili ʻe he tokotahá ʻa e “siʻi ʻo e akoʻi fakaemātuʻá” ko e ʻuhinga ia ki he fakamālohi ʻi he ngaahi ʻapiakó, lau ʻa e 2 Timote 3:​1-3 pea ʻohake ʻa e ngaahi fasi-ʻa-anga ʻoku fakamoʻoniʻi ʻa hono kaunga ki he palopalema ko ʻení. Fakaava leva ʻa e polosiua Fiemaʻu ki he lēsoni 8, lau ʻa e palakalafi 5, pea hoko atu ʻa e fetalanoaʻakí.

“ʻOkú ke fakakaukau ʻoku ʻuhinga lelei ke ʻamanekina ʻe ʻomai ʻe he Tokotaha-Fakatupú kiate kitautolu ʻa e ʻilo ʻoku tau fiemaʻu ke langa hake ʻaki ha moʻui fakafāmili lavameʻá?” Hili ha tali, fakaʻaliʻali ʻa e polosiua Fiemaʻu. Huke ki he lēsoni 8, pea fakamatalaʻi ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni mei he Tohitapú ki he mēmipa kotoa pē ʻo e fāmilí. Tuʻuaki ange ke fakahāhā ʻa e founga ʻo hono ngāueʻaki ʻa e polosiuá fakataha mo e Tohitapú ke maʻu ai ʻa e ʻaonga lahi tahá.

“ʻI he kotoa ʻo e ngaahi faingataʻa ʻoku tau fehangahangai mo ia ʻi he moʻui ʻi onopōní, ʻokú ke tui ʻe lava ʻa e lotú ke hoko ko e tokoni moʻoni kiate kitautolu? [Tuku ke ne tali.] ʻOku pehē ʻe he tokolahi ʻoku ʻoange ʻe he lotú kiate kinautolu ha mālohi ʻi loto. [Lau ʻa e Filipai 4:​6, 7.] Kae kehe, ʻe ongoʻi nai ʻe ha taha ia ko ʻene ngaahi lotú ʻoku ʻikai tali. [Fakaava ʻa e polosiua Fiemaʻu ki he lēsoni 7.] ʻOku fakamatalaʻi ʻe he polosiua ko ʻení ʻa e founga ʻe lava ai ke hoko ʻa e lotú ʻo ʻaonga lahi taha kiate kitautolú.”

“Kuo mau talanoa ki homau ngaahi kaungāʻapí ʻo fekauʻaki mo e ʻuhinga ʻoku lahi fau ai ʻa e ngaahi lotu kehekehé ʻi he māmaní. Ka, ʻoku taha pē ʻa e Tohitapú. ʻI hoʻo fakakaukaú, ko e hā ʻoku hoko ai ʻa e puputuʻu ko ení ʻi he ngaahi lotú? [Tuku ke ne tali. Fakaava ʻa e polosiua Fiemaʻu ki he lēsoni 13, pea lau ʻa e ʻuluaki ngaahi fehuʻí.] Te ke maʻu ʻa e tali fakafiemālie ki he ngaahi fehuʻi ko iá ʻaki hoʻo lau ʻa e lēsoni ko ʻení.”

Hili hono tuku ki ha taha ʻa e makasini Taua Leʻo mo e ʻĀ Hake!, kole ange pe ʻe lava nai ke ke lau ange kiate ia ha palakalafi nounou ʻe taha. Kapau ʻokú ne fakaʻatā ke ke fai pehē, fakaava ʻa e polosiua Fiemaʻu ki he lēsoni 5. Fakahā ange ʻa e ngaahi fehuʻi ʻoku fakahokohoko ʻi he kamataʻanga ʻo e lēsoní, pea kole kiate ia ke ne fanongo ki he tali ki he fehuʻi ʻuluakí ʻi hoʻo lau ʻa e palakalafi ʻuluakí. Hili ʻa hono lau ʻo e palakalafí, ʻeke ʻa e fehuʻí pea tuku ke ne tali. Tuʻuaki ʻa e polosiuá, pea kapau ʻokú ne tali ia, fokotuʻutuʻu ke toe foki atu ke maʻu ʻa ʻene tali ki he ongo fehuʻi ʻe ua hono hoko ʻi he fakahokohokó.

Ngaahi Fokotuʻu ki Hono Tuʻuaki ʻo e Tohi ʻIlo

ʻI hono toʻotoʻo ʻa e Tohitapú, kamataʻaki hoʻo pehē: “ʻOku mau vahevahe ha konga Tohitapu ʻe taha mo e tokotaha kotoa pē ʻi homou kauhalá he ʻahó ni. ʻOku pehē ai . . . ” Lau ʻa e Sione 17:​3, pea ʻeke ange leva: “Naʻá ke fakatokangaʻi ʻa e meʻa ʻoku talaʻofaʻaki kapau te tau maʻu ʻa e faʻahinga ʻilo totonú? [Tuku ke ne tali.] ʻE maʻu mei fē ʻe ha taha ʻa e ʻilo ko iá?” Hili ha tali, fakahā ange ʻa e tohi ʻIlo, pea pehē: “ʻOku lave ʻa e tohi ko ʻení ki he ʻilo ʻa ia ʻoku taki atu ki he moʻui taʻengatá. ʻOkú ne ʻomai ʻa e tali ki he ngaahi fehuʻi ʻoku lahi taha hono ʻekea ʻe he kakaí fekauʻaki mo e Tohitapú.” Fakahā ange ʻa e fakahokohoko ʻo e meʻa ʻi lotó, pea ʻeke ki he tokotahá pe kuó ne fifili ʻi ha taimi fekauʻaki mo ha taha ʻo e ngaahi kaveinga ko iá.

“Kuó ke fifili ʻi ha taimi pe ʻoku tokanga moʻoni mai ʻa e ʻOtuá ʻo fekauʻaki mo e fakamaau taʻetotonú pea mo e faingataʻaʻia ʻa ia ʻoku tau sio takai ki ai ʻi hotau ʻātakaí pea naʻa mo ʻene hoko tonu mai kiate kitautolú? [Tuku ke ne tali.] ʻOku fakapapauʻi mai ʻe he Tohitapú kiate kitautolu ʻoku ʻofaʻi ʻe he ʻOtuá ʻa kitautolu pea te ne tokoniʻi kitautolu ʻi he ngaahi taimi faingataʻá.” Lau ha konga ʻo e Sāme 72:​12-17. Fakaava ʻa e tohi ʻIlo ki he vahe 8, pea fakahaaʻi ʻoku ʻomai ai ha tali fakafiemālie ki ha fehuʻi kuo ʻekea ʻe he laui miliona, Ko e hā ʻoku fakangofua ai ʻe he ʻOtuá ʻa e faingataʻá? Kapau ʻe malava, fetalanoaʻaki ki ha niʻihi ʻo e ngaahi fakakaukau Fakatohitapu ʻi he palakalafi 3 ki he 5, pe fai ia ʻi he toe ʻaʻahí.

“Ko e tokolahi taha ʻo kitautolu kuo mole atu ha niʻihi naʻa tau ʻofa ai ʻi he maté. Kuó ke fifili ʻi ha taimi pe te tau toe sio kiate kinautolu? [Tuku ke ne tali.] Naʻe fakamoʻoniʻi ʻe Sīsū ʻe lava ke haofaki hotau ngaahi ʻofaʻangá mei he maté. [Lau ʻa e Sione 11:​11, 25, 44.] Neongo naʻe hoko ʻeni ʻi he laui senituli ki muʻa, ʻokú ne fakahāhaaʻi ʻa e meʻa kuo talaʻofaʻaki ʻe he ʻOtuá te ne fai maʻatautolú.” Fakaava ʻa e tohi ʻIlo ki he fakatātā ʻi he peesi 85, pea lau ʻa e fakamatala ʻo e fakatātaá. Fakahā ange leva ʻa e fakatātā ʻi he peesi 86, pea fakamatalaʻi. Fokotuʻu ʻa e makatuʻunga ki he toe ʻaʻahi hokó ʻaki hoʻo ʻeke: “Te ke saiʻia ke ʻiloʻi ʻa e ʻuhinga ʻoku tupu ai ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá ʻo motuʻa pea maté?” Toe foki ke fakamatalaʻi ʻa e vahe 6.

“Kuó ke fakakaukau ʻi ha taimi ki he ʻuhinga ʻoku fakaʻānaua ai ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá ki ha moʻui fuoloa angé?” Hili ha tali, fakaava ʻa e tohi ʻIlo ki he vahe 6, pea lau ʻa e palakalafi 3. Fakaʻuhinga ʻi he ngaahi konga Tohitapu ʻoku ʻasi aí. ʻI he lave ki he ongo fehuʻi ʻe ua ʻi he ngataʻanga ʻo e palakalafí, ʻeke ange ki he tokotahá pe te ne saiʻia ke ʻilo ki he talí. Kapau ʻokú ne loto ki ai, lāulea ki he ngaahi palakalafi hoko maí.

“ʻOku mau ʻeke ki he kakaí pe ʻoku nau tui ki he meʻa ko ení . . .” Lau ʻa e Senesi 1:​1, pea ʻeke ange leva: “ʻOkú ke loto-tatau mo e fakamatala ko iá?” Kapau ʻoku loto ki ai ʻa e tokotahá, tala ange leva: “ʻOku pehē pē mo au. Kae kehe, ʻokú ke fakakaukau kapau ko e ʻOtuá naʻá ne fakatupu ʻa e meʻa kotoa pē, ʻokú ne toe kaunga ki he tuʻunga fulikivanú?” Hili ʻa hono fakamālōʻiaʻi ʻa e tali ʻa e tokotahá, lau ʻa e Koheleti 7:29. Fakaava ʻa e tohi ʻIlo ki he vahe 8, pea lau ʻa e palakalafi 2. Kapau ʻoku ʻikai te ne loto-tatau mo e Senesi 1:​1, fakaʻaiʻai ia ke sivisiviʻi ʻa e fakamoʻoni ʻoku ʻi ai ʻa e Tokotaha-Fakatupu.​—Sio ki he tohi Reasoning, peesi 84-86.

“ʻOkú ke loto-tatau koeʻuhi ko e liliu vave ʻaupito ʻa e ngaahi tuʻunga mahuʻinga fakaeʻulungaanga he ʻaho ní, ʻoku tau fiemaʻu ai ha tataki alafalalaʻanga ʻi he moʻuí? [Tuku ke ne tali.] Neongo ko e motuʻa taha ia ʻi he ngaahi tohí, ʻoku ʻomai ʻe he Tohitapú ʻa e akonaki ʻaonga ki he moʻui ʻi onopōní pea mo ha moʻui fakafāmili fiefia.” Huke leva ki he vahe 2 ʻi he tohi ʻIlo, pea lau ʻa e palakalafi 10 pea mo e ʻuluaki sētesi ʻo e palakalafi 11, kau ai ʻa e 2 Timote 3:​16, 17.

“Te ke saiʻia ke ʻilo ki he meʻa ʻoku tuku tauhi mai ʻe he kahaʻú maʻa kitautolu pea mo e foʻi māmaní? [Tuku ke ne tali.] ʻOku fakatahaʻi ʻe he Tohitapú ʻa e kahaʻú ʻi he foʻi lea pē ʻe taha​​—Palataisi! Ko e feituʻu ia naʻe tuku ai ʻe he ʻOtuá ʻa e ʻuluaki ongo meʻa fakaetangatá ʻi he taimi naʻá ne fakatupu ai kinauá. Fakatokangaʻi ʻa e fakamatala ko ʻeni ki he tuʻunga kuo pau naʻe ʻi aí.” Fakaava ʻa e tohi ʻIlo ki he peesi 8, pea lau ʻa e palakalafi 9, ʻi he kaveinga tokoni ko e “Moʻui ʻi he Palataisí.” Lāulea leva ki he ngaahi poini ʻi he palakalafi 10, pea lau ʻa e konga Tohitapu ʻoku ʻasi aí, Aisea 55:​10, 11. Fokotuʻu ange ke hoko atu ʻa e lāuleá ki he anga ʻo e faʻahinga moʻui ʻe ʻi he Palataisi ʻe fakafoki maí, ʻo kāpui ai ʻa e palakalafi 11-16.

ʻI hono fai ha ngaahi toe ʻaʻahi ki he faʻahinga naʻá ke tuku ai ʻa e makasini Taua Leʻo mo e ʻĀ Hake!, te ke leaʻaki nai ʻeni:

“ʻI he taimi fakamuimui naʻá ku ʻaʻahi mai aí, naʻá ku fiefia ke tuku kiate koe ha tatau ʻo e makasini Taua Leʻo. Mahalo naʻá ke fakatokangaʻi ko e ʻuluʻi kaveinga kakato ʻo e makasiní ʻoku pehē ai, Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová. ʻI he ʻahó ni, te u saiʻia ke fakamatalaʻi ʻa e Puleʻanga ko ʻení pea mo ʻene ʻuhinga kiate koe mo ho fāmilí.” Fakaava leva ʻa e polosiua Fiemaʻu ki he lēsoni 6, pea lau mo fakamatalaʻi ki he lahi taha ʻo e taimi ʻoku tuku mai ʻe he tokotahá.

“Naʻá ku toki ʻaʻahi mai kiate koe pea tuku atu ai ha tatau ʻo e makasini Taua Leʻo mo e ʻĀ Hake! Ko e ongo makasini ko ʻení ʻokú na langa hake ʻa e ʻapasia ki he Tohitapú pea mo ʻene tataki fakaeʻulungāngá. Koeʻuhi ʻoku ou ongoʻi ʻoku fiemaʻu ki he tokotaha kotoa pē ke ne mahinoʻi ʻa e Folofola ʻa e ʻOtuá, ʻoku ou toe foki mai ke fakahā atu kiate koe ha meʻa te ne tokoniʻi koe ke ke maʻu ai iá.” Fakahā ange ʻa e polosiua Fiemaʻu pe ko e tohi ʻIlo, pea tuʻuaki ha ako Tohitapu.

ʻI hano fakaʻaliʻali ha taha ʻo e ngaahi tohi motuʻa peesi ʻe 192, te ke ʻahiʻahiʻi nai ʻa e tuʻuaki ko ʻení:

“Kuo fai ha fakamamafa lahi ki he fiemaʻu ʻo ha ako leleí. ʻI hoʻo fakakaukaú, ko e hā ʻa e faʻahinga ako ʻoku totonu ke tuli ki ai ha taha ke fakapapauʻi ai ʻa e fiefia mo e lavameʻa lahi taha ʻi he moʻuí? [Tuku ke ne tali. Lau leva ʻa e Palovepi 9:​10, 11.] Ko e tohí ni [fakahā ange ʻa e kaveinga ʻo e tohi ʻokú ke tuʻuakí] ʻoku makatuʻunga ia ʻi he Tohitapú. ʻOku lave ai ki he matavai pē ʻe taha ʻo e ʻilo ʻa ia ʻoku malava ke taki atu ki he moʻui taʻengatá.” Fakahā ange ha fakatātā mahino ʻi he tohí, pea fakaʻaiʻai ʻa e tokotahá ke ne lau ia.

Ngaahi Tohi Kehe

Ko e ngaahi tuʻuaki kuo ʻosi fokotuʻu mai ki ha toe ngaahi tohi mo ha ngaahi polosiua ʻe lava ke maʻu ia ʻi he Watch Tower Publications Index ʻi he:

Presentations

List by Publication

Ko e Fakaofiofi Fakahangatonú

Ke kamata ha ako Tohitapu, feinga ke ngāueʻaki ha taha ʻo e ngaahi fakaofiofi fakahangatonu ko ʻení:

“Naʻá ke ʻilo ʻi ha ngaahi miniti siʻi pē, te ke lava ai ʻo maʻu ʻa e tali ki ha fehuʻi faka-Tohitapu mahuʻinga? Ko e fakatātaá, . . .” ʻOhake leva ha fehuʻi ʻoku hā ʻi he kamataʻanga ʻo ha taha ʻi he ngaahi lēsoni ʻi he polosiua Fiemaʻu pea ʻokú ke fakakaukau ʻe fakamānako ki he tokotahá.

“Naʻá ku afe maí ke fakahā atu kia koe ʻemau polokalama ako Tohitapu taʻetotongí. ʻOku feʻunga pē nai mo e miniti ʻe nima ke fakahāhaaʻi ai. ʻOkú ke maʻu nai ha miniti ʻe nima?” Kapau ko e talí ʻoku ʻio, ngāueʻaki ʻa e lēsoni 1 ʻi he polosiua Fiemaʻu ke fakahāhaaʻi ʻa e akó, ʻo lau pē ha konga Tohitapu ʻosi filifili ʻe taha pe ua. Hili iá, ʻeke ange: “Ko ʻafē te ke maʻu nai ai ha miniti ʻe 15 ke ta ako ai ʻa e lēsoni hokó?”

“Ko e kakai tokolahi ʻoku ʻi ai ʻenau Tohitapu, ka ʻoku ʻikai te nau ʻiloʻi ʻoku maʻu ai ʻa e tali ki he ngaahi fehuʻi mahuʻinga ʻoku tau maʻu kotoa fekauʻaki mo hotau kahaʻú. ʻI hono ngāueʻaki ʻa e tokoni fakaeako ko ení [ʻa e polosiua Fiemaʻu pe ko e tohi ʻIlo] ʻi ha houa ʻe taha pe ofi ki ai ʻi he uiké, ʻe lava ke ke maʻu ai ha mahino tefito ki he Tohitapú ʻi ha ngaahi māhina siʻi pē. Te u fiefia ke fakahā atu kiate koe ʻa e founga ʻoku ngāueʻaki ai ʻa e polokalamá.”

“Ko ʻeku ʻaʻahi maí ke tuʻuaki atu kia koe ha ako Tohitapu taʻetotongi ʻi ʻapi. Kapau ʻe malava, te u saiʻia ke fakamoleki ha ngaahi miniti siʻi pē ke fakahāhaaʻi ʻa e founga ʻoku fetalanoaʻaki ai ʻi he ngaahi fonua ʻe 200 nai ʻa e kakaí ʻi he Tohitapú ʻi ʻapi ʻi ha tuʻunga ko ha ngaahi kulupu fakafāmilí. ʻE lava ke ta ngāueʻaki ha taha pē ʻo e ngaahi tuʻunga-lea ko ʻení ko ha makatuʻunga ki ha fetalanoaʻaki. [Fakahā ange ʻa e fakahokohoko ʻo e meʻa ʻi loto ʻi he tohi ʻIlo.] Ko fē ʻa e taha ʻoku mahuʻinga tefito kiate koé?” Tatali ke fai ʻa e fili ʻa e tokotahá. Huke ki he vahe ko ia naʻá ne filí, pea kamata ʻa e akó ʻi he ʻuluaki palakalafí.

“ʻOku ou akoʻi ha ngaahi lēsoni faka-Tohitapu taʻetotongi pea ʻoku ʻatā ʻeku taimi-tēpilé ki ha toe kau ako ʻe niʻihi. ʻOku mau ngāueʻaki ʻa e tokoni fakaeako Tohitapu ko ʻení. [Fakahā ange ʻa e tohi ʻIlo.] Ko e akó ʻoku feʻunga pē mo ha ngaahi māhina siʻi pea ʻoku tokonaki mai ai ʻa e tali ki he ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení: Ko e hā ʻoku fakangofua ai ʻe he ʻOtuá ʻa e faingataʻá? Ko e hā ʻoku tau tupu ai ʻo motuʻa pea maté? Ko e hā ʻoku hoko ki hotau ngaahi ʻofaʻanga kuo maté? Pea ʻe lava fēfē ke tau ʻunuʻunu ofi ki he ʻOtuá? ʻE lava ke u fakahāhaaʻi atu ha ako ʻe taha?”

Kapau kuó ke ʻilo ha tuʻuaki lelei ʻoku maʻu ai ha ngaahi ola lelei ʻi hono fakatupulekina ʻa e mahuʻingaʻiá, hokohoko atu hono ngāueʻaki iá! Ko hoʻo liliu pē ia ki he tohi ʻoku lolotonga tuʻuaki ʻi he māhina ko iá.

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share