LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • w24 Siulai p. 26-29
  • Ikuʻi ʻa e Pole ʻo e Feʻunuʻaki ki ha Fakatahaʻanga Foʻoú

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Ikuʻi ʻa e Pole ʻo e Feʻunuʻaki ki ha Fakatahaʻanga Foʻoú
  • Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Ako)—2024
  • Kaveinga Tokoni
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • TEFITOʻI MOʻONI ʻE FĀ KE TOKONI KE KE IKUʻI ʻA E POLÉ
  • “MOU FETALITALILELEIʻAKI”
  • KO HA FAINGAMĀLIE KE TUPULEKINA
  • ʻOkú Ke Teu Hiki?
    Ko ʻEtau Ngāue Fakafaifekau ʻo e Puleʻanga—1999
  • ʻE Lava Fēfē Ke Ke Feʻunuʻaki ki Hoʻo Fakatahaʻanga Foʻoú?
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Ako)—2017
  • Ke Langa Hake ʻa e Fakatahaʻangá
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2007
  • ʻOku ʻi Ai Ho Ngafa ʻi he Fakatahaʻanga ʻa Sihová!
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Ako)—2020
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Ako)—2024
w24 Siulai p. 26-29

Ikuʻi ʻa e Pole ʻo e Feʻunuʻaki ki ha Fakatahaʻanga Foʻoú

KUÓ KE ʻosi hiki ki ha fakatahaʻanga foʻou? Kapau ko ia, mahalo ʻokú ke loto-tatau mo Jean-Charles, ʻokú ne pehē: “Ko ha pole ia ke feʻunuʻaki ki ha fakatahaʻanga foʻou pea kei tauhi maʻu ʻa e mafamafatatau fakalaumālie ʻa e tokotaha kotoa ʻi he fāmilí.” Tānaki atu ki hono kumi ha ngāue, nofoʻanga, pea mahalo mo ha ʻapiako foʻou, ko e faʻahinga ʻoku nau hikí ʻoku nau fehangahangai nai mo e liliu ʻa e anga ʻo e ʻeá, ko ha anga fakafonua kehe, pea mo ha feituʻu ngāue fakamalanga foʻou.

Ko Nicolas mo Céline naʻá na fehangahangai mo ha pole kehe. Naʻá na tali ha vāhenga-ngāue mei he vaʻa Falaniseé ke hiki ki ha fakatahaʻanga foʻou. ʻOkú na pehē: “Naʻá ma fiefia ʻi he kamatá ka ʻi he hili iá naʻe faingataʻa he naʻá ma ongoʻi ʻa e mavahe mei homa ngaahi kaumeʻá. Naʻe teʻeki ai ke mālohi feʻunga homa vahaʻangatae mo e fanga tokoua ʻi heʻema fakatahaʻanga foʻoú.”a ʻI he vakai ki he ngaahi polé, ʻe lava fēfē ke ke ʻai ke lavameʻa ʻa e hiki ki ha fakatahaʻanga foʻoú? Ko e hā ʻe lava ke fai ʻe he niʻihi kehé ke tokoní? Pea ko e hā ʻa e ngaahi tāpuaki fakalaumālie te ke maʻu mo ʻoatu nai ki hoʻo fakatahaʻanga foʻoú?

TEFITOʻI MOʻONI ʻE FĀ KE TOKONI KE KE IKUʻI ʻA E POLÉ

ʻOku kiʻi mālōlō ha tuofefine mei hono ʻaʻau ʻa e ngaahi puhá ke lau ʻa e Tohi Tapú.

Falala kia Sihova

1. Falala kia Sihova. (Saame 37:5) Ko Kazumi, ʻi Siapani, naʻá ne mavahe mei he fakatahaʻanga naʻá ne kau ki ai ʻi he taʻu ʻe 20 koeʻuhi ko e fehikitaki fakangāue hono husepānití. Naʻe anga-fēfē ʻene “tuku atu [hono] halá kia Sihova”? ʻOkú ne pehē: “Naʻá ku huaʻi atu hoku lotó kia Sihova fekauʻaki mo e kotoa ʻo e hohaʻa, taʻelata mo e loto-moʻua naʻá ku ongoʻí. ʻI he taimi taki taha naʻá ku fai pehē aí, naʻá ne ʻomai ʻa e mālohi naʻá ku fiemaʻú.”

ʻE lava fēfē ke ke fakalahi hoʻo falala kia Sihová? Hangē pē ko e fiemaʻu ʻe ha fuʻu ʻakau ʻa e vai mo e ivi mei he kelekelé ke tupú, ʻoku pehē pē mo e fiemaʻu ke fafangaʻi ʻetau tuí kae lava ke tupulaki. Ko Nicolas, naʻe lave ki ai ki muʻá, naʻá ne ʻiloʻi ko e fakalaulauloto ki he faʻifaʻitakiʻanga ʻa ʻĒpalahame, Sīsū, mo Paulá—ʻa e kau tangata naʻa nau fai ʻa e ngaahi feilaulau lahi ke fakahoko ʻa e finangalo ʻo e ʻOtuá—naʻe fakaivimālohiʻi ai ʻene falala pau ki he poupou ʻa Sihová. Ko ha taimi-tēpile tuʻumaʻu ʻo e ako Tohi Tapu fakafoʻituituí ʻe ʻikai ngata pē ʻi hono tokoniʻi ai koe ke fekuki mo ha faʻahinga liliu pē ʻi he moʻuí ka ʻe toe fakateungaʻaki koe ʻa e ngaahi meʻaʻofa fakalaumālie ʻe lava ke ke vahevahe ki he niʻihi kehe ʻi hoʻo fakatahaʻanga foʻoú.

Ko ha mātuʻa ʻokú ne fanongo ki ha ongo tokoua kei siʻi ʻokú na fakamatalaʻi ʻa e founga ʻokú na ngāueʻaki ai ʻa e naunau fakaleʻolahi mo e vitiō ʻi he Fale Fakatahaʻangá.

Fakaʻehiʻehi mei hono fai ha fakahoa

2. Fakaʻehiʻehi mei hono fai ha fakahoa. (Tml. 7:10) Naʻe fehangahangai ʻa Jules mo ha faikehekehe lahi ʻo e anga fakafonuá ʻi heʻene hiki mei Penini ki ʻAmeliká. “Naʻá ku ongoʻi naʻe pau ke u talanoa ʻeku moʻuí ki he tokotaha foʻou kotoa pē naʻá ku fetaulaki mo ia,” ko ʻene fakamatalá ia. Koeʻuhí naʻe kehe eni mei he meʻa naʻá ne anga ki aí, naʻe kamata ke ne fakamavaheʻi ia mei he fakatahaʻangá. Kae kehe, ʻi he hili ʻene maheni lelei ange mo e fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné, naʻá ne liliu ʻa e anga ʻene vakaí. ʻOkú ne pehē: “ʻOku ou tui ko fē pē ha feituʻu ʻoku tau ʻi ai ʻi he māmaní, ʻoku tatau pē ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá. Ko e kehekehé pē ko ʻenau leá mo e tōʻongá. ʻOku mahuʻinga ke tali ʻa e tuʻunga moʻoni ʻo e kakaí.” Ko ia fakaʻehiʻehi mei hono fai ha fakahoa ki hoʻo fakatahaʻanga ki muʻá. Hangē ko e lea ʻa ha tuofefine tāimuʻa ko Anne-Lise: “Naʻe ʻikai ko ʻeku hikí ke maʻu ʻa e meʻa tatau naʻá ku tuku angé. Naʻá ku hikí ke hokosia ʻa e ngaahi meʻa foʻou.”

Ko e kau mātuʻá foki ʻoku fiemaʻu ke nau fakaʻehiʻehi mei he fai ha fakahoa ki heʻenau fakatahaʻanga ki muʻá. Ko e kehekehe ʻa e ngaahi founga ngāué ʻoku ʻikai ʻuhinga iá ʻoku hala. ʻOku fakapotopoto ke feinga ke ʻiloʻi ʻa e ngaahi tuʻunga fakalotofonuá ki muʻa ke ʻoatu ha ngaahi fokotuʻu. (Tml. 3:​1, 7e) ʻOku lelei ange ke takimuʻa ʻaki ʻa e faʻifaʻitakiʻangá kae ʻikai ko hono fakamālohiʻi ʻete fakakaukau fakafoʻituituí ki ha fakatahaʻanga.—2 Kol. 1:24.

Ko ha ongo tokoua ʻokú na fufulu ha sioʻata ʻi he Fale Fakatahaʻangá.

Kau longomoʻui ki ai

3. Kau longomoʻui ki ai. (Fil. 1:27) ʻOku fiemaʻu ki he hikí ʻa e taimi mo e ivi lahi, ka ʻoku mātuʻaki mahuʻinga ke maʻu ʻa e ngaahi fakataha ʻa e fakatahaʻangá—mata ki he mata ʻo ka malava—mei he kamatá pē. He ko ē, kapau ko e faʻahinga ʻi hoʻo fakatahaʻanga foʻoú ʻoku tātātaha pe ʻikai ʻaupito ke nau fetaulaki mo koe, ʻe lava fēfē ke nau poupouʻi koe? Ko Lucinda, naʻá ne hiki mo ʻene ongo tamaiki fefiné ki ha kolo lahi ʻi ʻAfilika Tonga, ʻokú ne manatu: “Naʻe faleʻi mai ke u tokangataha ke kau longomoʻui ʻi he fakatahaʻangá, ngāue fakataha mo e niʻihi kehé ʻi he ngāue fakafaifekaú, pea kau ki he ngaahi fakatahá. Naʻa mau toe fakaʻatā homau ʻapí ke ngāueʻaki ki he ngaahi fakataha malangá.”

Ko e “feinga uouongataha” ʻi he ngaahi ngāue fakateokalatí fakataha mo e fanga tokoua mo e fanga tuofāfine ʻi hoʻo fakatahaʻanga foʻoú ko ha founga lelei ia ke pouaki ʻa e “tui makatuʻunga ʻi he ongoongo leleí.” Ko Anne-Lise, naʻe lave ki ai ki muʻá, naʻe fakalototoʻaʻi ia ʻe heʻene kau mātuʻá ke ne feinga ke malanga fakataha mo e niʻihi kehé. Ko e olá? “Naʻá ku ʻiloʻi vave ko e kī eni ki heʻete ongoʻi ko ha konga kita ʻo e fakatahaʻangá,” ko ʻene leá ia. Pehē foki, ko e pole ki he ngaahi ngāue hangē ko e fakamaʻa mo tokangaʻi ʻa e Fale Fakatahaʻangá ʻe fakahaaʻi ai ʻokú ke lau ko hoʻo fakatahaʻangá ʻeni. Ko e lahi ange hoʻo kau longomoʻui ki aí, ko e vave ange ia hono tali koé peá ke ongoʻi ko ha konga koe ʻo hoʻo fāmili fakalaumālie foʻoú.

Ko ha ongo hoa mali ʻe ua ʻoku nau fiefia fakataha ʻi ha houa kai.

Fakatupulekina ha ngaahi kaumeʻa foʻou

4. Fakatupulekina ha ngaahi kaumeʻa foʻou. (2 Kol. 6:​11-13) Ko hono fakahāhā ʻa e mahuʻingaʻia fakafoʻituituí ko e founga lelei taha ia ke fakatupulekina ʻa e ngaahi kaumeʻá, ko ia fakaʻatā ha taimi feʻunga ʻi he ki muʻa pea mo e tuku ʻa e ngaahi fakatahá ke fakaofiofi ki he niʻihi kehé pea fakamaheni kiate kinautolu. Feinga loto-moʻoni ke ʻiloʻi honau hingoá. Ko hono manatuʻi ʻa e hingoa ʻo e kakaí pea hoko ʻo loto-māfana mo fotungofuá ʻe tohoakiʻi mai ai ʻa e niʻihi kehé kiate koe pea ʻoku ʻikai ha veiveiua ʻe fakatupulekina ai ha ngaahi kaumeʻa foʻou ʻofeina.

ʻI he ʻikai hohaʻa pe ʻe tali koé, fakaʻatā ho fanga tokoua mo e fanga tuofāfine foʻoú ke nau ʻiloʻi pe ko e tokotaha fēfē koe. Ako meia Lucinda ʻa ia ʻokú ne pehē, “ʻOku mau maʻu ʻa e ngaahi kaumeʻa ofi he taimí ni koeʻuhi ko ʻemau tamuʻomuʻa ke fakaafeʻi mai ʻa e niʻihi kehé ki homau ʻapí.”

“MOU FETALITALILELEIʻAKI”

ʻE fakatupu lōmekina nai ʻa e hū atu ki ha Fale Fakatahaʻanga ʻoku fonu ʻi he faʻahinga ʻoku ʻikai ke te ʻiloʻi. Ko ia ʻe lava fēfē ke ke ʻai ia ke faingofua ki he faʻahinga toki haʻu foʻoú? “Mou fetalitalileleiʻaki,” ko e fakalototoʻa ia ʻa e ʻapositolo ko Paulá, “hangē tofu pē ko hono talitali lelei foki kimoutolu ʻe he Kalaisí.” (Loma 15:7) ʻI he faʻifaʻitaki kia Kalaisí, ko e kau mātuʻá ʻe lava ke nau tokoniʻi ʻa e faʻahinga foʻoú ke nau ongoʻi ʻoku talitali lelei kinautolu. (Sio ki he puha “Meʻa ʻOku Tokoni ki he Lavameʻa ha Hiki.”) Kae kehe, ʻoku maʻu ʻe he tokotaha kotoa ʻi he fakatahaʻangá ha ngafa ke fakahoko, kau ai ʻa e fānaú, ʻi hono fakatupulekina ha ngaahi kaungāmeʻa foʻou.

Meʻa ʻOku Tokoni ki he Lavameʻa ha Hiki

Meʻa ʻoku totonu ke ke faí: Fetuʻutaki tokamuʻa ki he kau mātuʻa ʻi he ongo fakatahaʻangá fakatouʻosi ki muʻa ke ke hikí, ʻo ʻoange ʻa e ʻaho ʻokú ke palani ke hiki aí pea mo hoʻo tuʻasila foʻoú mo e fakamatala fetuʻutakí. Fakapapauʻi ʻokú ke ʻiloʻi ʻa e feituʻu ʻoku tuʻu ai ʻa e Fale Fakatahaʻangá pea mo e ngaahi taimi fakatahá. ʻI hoʻo fuofua maʻu fakatahá, fakafeʻiloaki koe ki he kau mātuʻá mo e niʻihi kehé.

Meʻa ʻoku totonu ke fai ʻe he kau mātuʻá: Ko e sekelitali ʻa e fakatahaʻanga ki muʻá ʻoku totonu ke ne ʻave leva ha tohi fakafeʻiloaki mo e kaati Lēkooti ʻa e Fakatahaʻangá ʻo e Tokotaha Malangá ki he fakatahaʻanga foʻoú. Ko e Kōmiti Ngāue ʻa e Fakatahaʻanga ʻo e fakatahaʻanga foʻoú ʻoku totonu ke nau vaheʻi leva ʻa e tokotaha foʻoú ki ha kulupu ngāue fakamalanga. Ko ha ʻaʻahi fakalototoʻa ʻa e ʻovasia kulupú ʻoku ʻikai ha veiveiua ʻe fakahoungaʻi lahi.

Ko hono talitali lelei ʻa e niʻihi kehé ʻoku kau ki ai hono fakahāhā ʻa e anga-talitali kakaí ka ʻe toe kau nai ki ai hono fai ha tokoni ʻaonga. Ko e fakatātaá, ko ha tuofefine ʻe taha naʻá ne fakamoleki hono taimí ke fakaʻeveʻevaʻi holo ʻi he koló ha tokotaha haʻu foʻou pea fakamatalaʻi ange ʻa e founga ke ngāueʻaki ai ʻa e ngaahi meʻalele uta pāsesé. Ko e tōʻonga ʻa e tuofefiné naʻe maongo moʻoni ia ki he tokotaha foʻoú pea tokoniʻi ia ke ne feʻunuʻaki.

KO HA FAINGAMĀLIE KE TUPULEKINA

ʻI he tupu ha kiʻi heʻe ʻo matuʻotuʻa, ʻoku tuʻo lahi ʻene unu hono kilí ki muʻa pea toki malava ʻa hono ongo kapakaú ʻo puna. ʻI he tuʻunga meimei tatau, ʻi he hiki ki ha fakatahaʻanga foʻoú, ʻoku fiemaʻu ke ke huʻi atu ha faʻahinga hohaʻa pē ʻokú ne taʻofi koe mei he mafola atu ho kapakaú ʻi he ngāue ʻa Sihová. “Ko e hikí ko ha ako lelei ʻaupito ia,” ko e fakapapau ia ʻa Nicolas mo Céline. “Ko e feʻunuʻaki ki he kakai foʻoú mo e ʻātakai kehé naʻe fakalototoʻaʻi ai kimaua ke fakatupulekina ʻa e ngaahi ʻulungaanga foʻou.” Ko Jean-Charles, naʻe lave ki ai ʻi he kamatá, ʻokú ne fakamatala ki he founga naʻe maʻu ʻaonga ai hono fāmilí: “Ko e liliú naʻá ne fakaʻatā ʻema fānaú ke na talamuka ʻi he fakatahaʻanga foʻoú. Hili pē ha ngaahi māhina siʻi, naʻe fakahoko ʻe homa ʻofefiné ʻa e ngaahi konga ʻi he fakataha lolotonga e uiké pea naʻe kamata malanga teʻeki papitaiso homa fohá.”

Fēfē kapau ko ho tuʻungá ʻokú ne taʻofi koe mei he hiki, ko e fakatātaá, ki ha feituʻu ʻoku lahi ange ai ʻa e fiemaʻú? Ko e hā ʻoku ʻikai ke ke kamata foʻou leva ai ʻi he feituʻu ʻokú ke ʻi aí pea feinga ke ngāueʻaki ha niʻihi ʻo e ngaahi fokotuʻu ʻi ʻolungá? Lolotonga hoʻo falala kia Sihová, kau kakato ki he ngaahi ngāue ʻi he fakatahaʻangá ʻaki ʻa e fokotuʻutuʻu ke ngāue fakataha mo e niʻihi kehé ʻi he ngāue fakafaifekaú pea fakatupulekina ʻa e ngaahi kaumeʻa foʻou pe fakaivimālohiʻi ʻa e ngaahi kaumeʻa lolotongá. ʻE lava ke ke kakapa atu ki he faʻahinga foʻoú pe fiemaʻu tokoní, ʻo tokonaki ha faʻahinga tokoni ʻaonga pē? Koeʻuhi ko e ʻofá ʻoku ʻiloʻiʻaki ʻa e kau Kalisitiane moʻoní, ko e fai peheé ʻoku ʻikai ha veiveiua ʻe tokoni ki hoʻo tupu fakalaumālié. (Sione 13:35) ʻE lava ke ke fakapapauʻi “ʻoku hōifua ʻa e ʻOtuá ʻi he ngaahi feilaulau peheé.”—Hep. 13:16.

Neongo ʻa e ngaahi polé, ko e kau Kalisitiane tokolahi kuo nau lavameʻa ʻi he hiki ki ha fakatahaʻanga foʻou—pea te ke lava foki mo koe! “Ko e hiki ki ha fakatahaʻanga kehé naʻá ne tokoniʻi au ke u fano atu,” ko e lea ia ʻa Anne-Lise. ʻOku tuipau ʻa Kazumi he taimí ni ko e hikí “ʻoku lava ke ke hokosia ai ʻa e poupou ʻa Sihová ʻi he ngaahi founga naʻe teʻeki ke ke hokosia ki muʻa.” Pea fēfē ʻa Jules? ʻOkú ne pehē: “Ko e ngaahi kaungāmeʻa kuó u fakatupulekiná ʻoku tokoni ia ke ʻoua te u ongoʻi taʻelata. ʻOku ou ongoʻi lahi he taimí ni ʻoku ou hoko ko ha konga ʻo ʻeku fakatahaʻanga foʻoú ʻa ia ʻe faingataʻa ke u mavahe mei ai.”

a Ki ha faleʻi fekauʻaki mo e “Fekuki mo e Taʻelata ʻi he Ngāue ki he ʻOtuá,” sio ki he kupu mo e kaveinga ko iá ʻi he ʻīsiu ʻo e Watchtower ʻo Mē 15, 1994.

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share