ʻOku Ngāue ʻa e ʻOtuá ʻi ha Ngaahi Founga “Bikobiko”?
“DEUS ESCREVE CERTO POR LINHAS TORTAS” (“ʻOKU TOHI TOTONU ʻa e ʻOtuá ʻo ngāueʻaki ʻa e ngaahi laine pikopiko”) ko ha lea ia ʻoku taka ʻi Pelēsila. ʻOku pehē ai ʻoku fai maʻu pē ʻe he ʻOtuá ʻa e meʻa totonú ka ʻi he taimi ʻe niʻihi ʻi ha founga ʻoku hā ngali pikopiko ki he tangatá. Hangē ko ení, ʻi he taimi ʻoku mate ai ha taha ʻi he tuʻunga fatutangatá, ʻoku pehē ʻe he tokolahi, ‘ʻOku ui ia ʻe he ʻOtuá ki hēvani.’ Kapau ʻoku faingataʻaʻia ha taha mei ha taʻemalava fakaesino pe fehangahangai mo ha mamahi, ʻoku fakamatala ʻa e niʻihi, ‘Ko e finangalo ia ʻo e ʻOtuá.’ Koeʻuhi ko e maté, ngaahi palopalema fakaesinó, mo e ngaahi tupuʻanga kehe ʻo e faingataʻá ʻoku tukuakiʻi ia ki he ʻOtuá, ko e ngaahi kupuʻi lea peheé ʻoku fakahuʻunga ai ko e ʻOtuá ʻoku ‘tohi pikopiko,’ ʻa ia, ʻokú ne fai ʻa e ngaahi meʻá ʻi ha founga ʻoku ʻikai lava ke mahino ki he tangatá.
Ko e hā ʻoku tui ai ʻa e kakai lotu tokolahi ko e ʻOtuá ʻoku tupu mei ai ʻa e maté mo e ngaahi faingataʻá? ʻOku faʻa makatuʻunga ʻa e ngaahi tuí ni ʻi he taʻemahino ʻa e ngaahi konga Tohitapu mavahe ʻe niʻihi. Tau kiʻi sio ki ha niʻihi siʻi ʻo kinautolu.
● “Ko hai naʻa ne ngaohi ʻa e noa, pe ko e tuli, pe ko e ʻā, pe ko e kui? ʻikai ko au, Sihova?”—Ekisoto 4:11.
ʻOku ʻuhinga ení ʻe tukuakiʻi ʻa e ʻOtuá ki he faʻahinga kotoa ko ia ʻoku faingataʻaʻia ʻi he ngaahi taʻemalava kehekehé? ʻIkai. ʻE ʻikai fehoanaki eni ia mo e ʻulungaanga ʻo e ʻOtuá. ʻOku tala mai ʻe he Tohitapú kiate kitautolu: “ʻIlonga ha meʻa kuo ngaohi ʻe [he] ʻOtua ʻoku lelei ia.” (1 Timote 4:4) Heʻikai ke tukuakiʻi ia kapau ʻoku fanauʻi kui, noa, pe tuli ha taha. ʻOkú ne fiemaʻu ʻa e meʻa pē ʻoku leleí ki heʻene meʻa fakatupú, he ko iá ko e Matavai ia ʻo e “foaki lelei, pea . . . meʻaʻofa haohaoa.”—Semisi 1:17.
Ko ʻetau ʻuluaki ongo mātuʻá, ʻa ʻĀtama mo ʻIvi, ʻa ia ʻi heʻena fili pē ʻanauá naʻá na angatuʻu ki he ʻOtuá pea mole ai ʻa hona tuʻunga haohaoá ʻo mole ai ʻa ʻena malava ke fakatupu ha fānau haohaoá. (Senesi 3:1-6, 16, 19; Siope 14:4) ʻI he mali ʻa hona hakó pea maʻu fānaú, naʻe lahi ange ai ʻa e taʻehaohaoá, ʻo kau ai ʻa e ngaahi mele fakaesinó, naʻe kamata ke hā ia ʻi he lotolotonga ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá. Lolotonga naʻe ʻikai fakatupunga eni ʻe Sihova ko e ʻOtuá, kuó ne fakaʻatā ia ke hoko. Ko ia ai, ʻoku lava ke ne lea fekauʻaki mo Ia tonu ʻokú ne ‘ngaohi’ ʻa e noá, ko e tulí, pea mo e kuí.
●“Koe mea bikobiko oku ikai faa fakatotonu.”—Koheleti (Tagata Malaga) 1:15, PM.
Ko e ʻOtuá naʻá ne ʻai ʻa e ngaahi meʻá ke pikopikó? ʻOku hā mahino ʻoku ʻikai. ʻOku pehē ʻe he Koheleti 7:29: “Naʻe ngaohi ʻa e tangata ʻe Elohimi ko e tonusika; ka kuo feingaʻi ʻe he faʻahinga ko ia ha faliunga lahi.” Ko hono toe fakalea ʻe he Contemporary English Version ʻa e vēsí ni: “Naʻa tau faitotonu kakato ʻi he taimi naʻe fakatupu ai kitautolu ʻe he ʻOtuá, ka ʻi he taimi ní ʻoku tau maʻu ʻa e ngaahi fakakaukau mioʻi.” ʻI he ʻikai nōfoʻi ʻi he ngaahi tuʻunga māʻoniʻoni ʻa e ʻOtuá, ʻi he konga lahi tahá, kuo fili loto-lelei ʻe he tangatá mo e fefiné ke muimui ki he ngaahi palani, ngaahi faʻufaʻu, ngaahi filioʻi, pe ngaahi founga pē ʻanautolu—ʻo iku ki heʻenau mamahi.—1 Timote 2:14.
Pehē foki, hangē ko ia naʻe fakamatalaʻi ʻe he ʻapositolo ko Paulá, koeʻuhi ko e angahala ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá, “naʻe fakamoʻulaloa ʻa Natula ki he muna.” (Loma 8:20) Pea ko e tuʻungá ni “oku ikai faa fakatotonu” ʻe he ngaahi feinga ʻa e tangatá. Ko e kau mai pē ʻa e ʻOtuá te ne toki toʻo atu ʻa e pikopiko mo e muna kotoa ʻi he ngaahi meʻa fakaemāmaní.
●“Tokaga ki he gaue ae Otua: he kohai oku faa fakatotonu aia kuo ne gaohi ke bikobiko?”—Koheleti (Tagata Malaga) 7:13, PM.
ʻI hono toe fakalea ʻe tahá, ʻoku ʻeke ʻe Tuʻi Solomone: ‘Ko hai ʻi he lotolotonga ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá ʻe lava ke ne fakatonutonu ʻa e ngaahi mele mo e ngaahi taʻehaohaoa ʻoku fakaʻatā ʻe he ʻOtuá?’ Hala ha taha, he ʻoku ʻi ai ha ʻuhinga ki hono fakangofua ʻe Sihova ko e ʻOtuá ʻa e ngaahi meʻá ni ke hokó.
Ko ia ai, ʻoku fakahinohino mai ʻe Solomone: “ʻI ha ʻaho lelei ke ke lelei, pea ʻi ha ʻaho kovi, sio lelei ki ai: kuo ngaohi foki ʻe Elohimi ke fakatoukatea ʻa é mo é, koeʻuhia ke ʻoua naʻa kitea ʻe ha tangata ha meʻa hili ʻene pekia.” (Koheleti 7:14) ʻOku totonu ki ha tokotaha ke ne fakahoungaʻi ha ʻaho ʻi he taimi ʻoku lelei ai ʻa e ngaahi meʻá pea fakahaaʻi ʻa ʻene houngaʻiá ʻaki ʻa e tapua atu mei ai ʻa e lelei. ʻOku totonu ke ne vakai ki ha ʻaho lelei ko ha meʻaʻofa ia mei he ʻOtuá. Kae fēfē kapau ʻoku ʻomi ʻe he ʻahó ia ha kovi? ʻOku lelei ki he tokotahá ke “sio,” ʻa ia, ke ne fakatokangaʻi, kuo fakaʻatā ʻe he ʻOtuá ʻa e koví ke hoko. Ko e hā kuó ne fai pehē aí? ʻOku pehē ʻe Solomone: “Koeʻuhia ke ʻoua naʻa kitea ʻe ha tangata ha meʻa hili ʻene pekia.” Ko e hā ʻa e ʻuhinga ʻo e meʻá ni?
Ko e moʻoniʻi meʻa ko ia ʻoku fakaʻatā kitautolu ʻe he ʻOtuá ke fehangahangai fakatouʻosi mo e fiefiá pea mo e ngaahi faingataʻá ʻoku fakamanatu mai ai kiate kitautolu ʻoku ʻikai lava ke tau tala pe ko e hā ʻe hoko mai ʻi he kahaʻú. ʻE lava ke tō ʻa e koví fakatouʻosi ki he māʻoniʻoní pea mo e fulikivanú. ʻOku ʻikai ha hao mei ai. ʻOku totonu ke ʻai ʻe he meʻá ni kitautolu ke tau fakatokangaʻi ʻa e mahuʻinga ʻo e fakafalala, ʻo ʻikai kiate kitautolu, ka ki he ʻOtuá, ʻo manatuʻi ko e “ʻOtua ko e ʻofa.” (1 Sione 4:8) Lolotonga ʻoku ʻikai nai ke mahino kiate kitautolu ʻa e ngaahi meʻa pau he taimí ni, ʻoku lava ke tau fakapapauʻi ko e hili hono fakahoko kakato ʻa e meʻa kotoa pē, ko e meʻa ko ia kuo fakaʻatā ʻe he ʻOtuá kuó ne ʻosi fakahoko ha taumuʻa ʻaonga ki he faʻahinga kotoa ʻoku kau ki aí.
Ko e hā pē kuó ne fakaʻataá ʻe ʻikai ʻaupito iku ia ki ha maumau taʻengata ki he faʻahinga loto-totonú. Naʻe fakamahino ʻa e meʻá ni ʻe he ʻapositolo ko Pitá ʻi heʻene fakamatala ki he faingataʻa naʻe hoko ki he kaungātui ʻi hono taimí: “Ko e ʻOtua ʻa ia ʻoku aʻana ʻa e kelesi kotoa pe, ʻa ʻEne ʻAfio kuo ne ui ange kimoutolu ʻia Kalaisi Sīsū ki he langilangi taʻengata oʻona, ʻo ka hili hoʻomou kataki mamahi ʻo fuonounou te ne fakakakato kimoutolu ʻe he ʻEne ʻAfio, te ne poupou, te ne fakakaukaua.”—1 Pita 5:10.
Taimi ke Fakatonutonu ʻa e Ngaahi Meʻá
ʻOku ʻomai kiate kitautolu ʻe Sihova ʻa e mālohi ke kātakiʻi hotau ngaahi ʻahiʻahi lolotongá. ʻOkú ne toe talaʻofa ke ne “fakafoʻou ʻa e meʻa kotoa pe.” (Fakahā 21:5) ʻIo, ko ʻene taumuʻá ia ke vavé ni hono hanga ʻe hono Puleʻanga fakahēvaní ʻo toe fakafoki mai ʻa e moʻui leleí ki he faʻahinga ko ia ʻoku faingataʻaʻia ʻi he ngaahi taʻemalavá pea ke sio ki he toetuʻu ʻa e maté. Ko e founga-pule ko iá te ne toe toʻo atu ʻa e tokotaha ko ia ʻoku pikopiko moʻoni ʻa ʻene ngaahi foungá—ʻa Sētane ko e Tēvoló. (Sione 5:28, 29; Loma 16:20; 1 Kolinito 15:26; 2 Pita 3:13) Ko ha tāpuaki moʻoni ia ʻe hoko ki he kakai manavahē ʻOtua ʻi he kotoa ʻo e māmaní ʻi he taimi ʻe hoko mai ai ʻa e taimi ʻa e ʻOtuá ke fakatonutonu ʻa e ngaahi meʻá!
[Maʻuʻanga ʻo e Tā ʻi he peesi 28]
Job Hearing of His Ruin/The Doré Bible Illustrations/Dover Publications