Founga ʻE Lava Ke Ke Maʻu Ai ʻa e ʻOfa Moʻoní
Ko e hā ʻe lava ke ke fai ke maʻu ai ʻa e ʻofá pea ke hoko ʻo ʻofaʻi lahi ange, ʻo ʻikai ʻi ha ʻuhinga fakaemanako pē? Ko e hoko ʻo koloaʻiá? Fakaleleiʻi ho fōtunga hāmaí?
FAKATOUʻOSI pē kakai tangata mo e kakai fefine, ʻa ia kuo fakataueleʻi ʻe he tuʻuakí mo e tākiekina ʻa e mītiá, ʻoku nau faʻa hanga ki he ngaahi taumuʻa peheé ko e fakaleleiʻangá ia. Ko e moʻoni, ʻoku fakanatula pē mo totonu ke tokanga ʻo fekauʻaki mo e anga hotau fōtungá, ka ko e fakaʻofoʻofá—ʻa ia ʻi heʻene lelei tahá ʻoku fakataimi pē—ʻoku ʻikai ko e fakamaʻunga ia ʻo e ngaahi haʻi tuʻuloá. ʻOku ʻikai pehē mo e koloaʻiá. Ko e meʻa ʻoku hoko ko e tokoní ko hono fakahāhā ʻo e ʻofa taʻesiokita ki he niʻihi kehé. “Foaki, bea e foaki ia kiate kimoutolu.” (Luke 6:38, PM) Ko hono ʻai mahinó, kapau ʻokú ke fiemaʻu ke ʻofaʻi koe, fakahāhā ʻa e ʻofá.
ʻE lava fēfē ke tau fai ia? ʻI heʻene tohi he malumalu ʻo e tataki ʻa e laumālie māʻoniʻoni ʻo e ʻOtuá, naʻe tali ʻe he ʻapositolo ko Paulá ʻa e foʻi fehuʻi ko iá. Naʻá ne fakahaaʻi ko e ʻofá ʻoku longomoʻui, ʻoku fakamatalaʻi ia, ʻo ʻikai ʻaki ʻa e ngaahi ongoʻí, ka ko e meʻa tefito ʻokú ne fai ki he niʻihi kehé pea mo e meʻa ʻoku fakaʻehiʻehi mei hono faí. Fakatokangaʻi ange ʻa e ngaahi lea ʻa Paulá: “Ko ʻOfa ʻoku ne angamokomoko, mo angalelei. Ko ʻOfa ʻoku ʻikai, te ne meheka, ʻoku ʻikai te ne fai pe ke ongoongoa, ʻoku ʻikai te ne fakafuofuolahi, ʻoku ʻikai te ne fai taʻetāu, ʻoku ʻikai te ne kumi ʻene lelei aʻana, ʻoku ʻikai te ne fakaʻita, ʻoku ʻikai te ne lau ʻa e kovi, ʻoku ʻikai te ne fiefia ʻi he taʻetotonu, ka ʻoku ne kaungā-fiefia mo e Moʻoni. ʻOku ne ʻukuma ʻi he meʻa kotoa pe, ʻoku ne tui ʻi he meʻa kotoa pe, ʻoku ne ʻamanaki ʻi he meʻa kotoa pe, ʻoku ne kataki ʻi he meʻa kotoa pe.”—1 Kolinito 13:4-7.
ʻOku fēfē hoʻo ongoʻí ʻi he taimi ʻoku anga-lelei atu ai ha taha kia koe pe ʻi he taimi ʻokú ne tali ai koe neongo ʻa e fanga kiʻi meʻa fakatupu-ʻita ʻokú ke leaʻaki nai pe faí? ʻIkai ʻoku tohoakiʻi koe ki ha tokotaha ʻa ia ʻoku tokanga loto-moʻoni fekauʻaki mo koe, ʻa ia ʻoku ʻikai ke ʻitangofua, pea ʻoku faʻa fakamolemole mo moʻoni naʻa mo e taimi ʻoku ʻikai faingofua ai ke fakamolemole mo faitotonú?
Ko ia, fai pehē ki he niʻihi kehé. Naʻe pehē ʻe Sīsū: “Ko ia ʻilonga ha meʻa ʻoku mou loto ke fai ʻe he kakai kiate kimoutolu, fai pehe foki kiate kinautolu.” (Mātiu 7:12) ʻOku ʻikai faingofua maʻu pē ke fakahāhā ʻa e ʻofá, neongo ʻoku tuha ia mo e feinga. Ko e meʻa ʻe taha, ʻe ʻofaʻi lahi ange koe ʻe ho fāmilí, ngaahi kaumeʻá, hoa malí, pe hoa mali ʻoku ʻamanekiná. Pehē foki, te ke hokosia ʻa e fiefia ʻi hono fai ʻa e meʻa totonú, ʻi hono foaki atu koe ki he niʻihi kehé. ʻIo, “ʻOku te monuʻia lahi ʻi he fai ha foaki atu, ʻi heʻete maʻu ha foaki mai.”—Ngāue 20:35.
Ako ʻa e ʻOfá mei he Mafai Māʻolunga Tahá
Ko Sihová ko e ʻOtua ʻo e ʻofa, ko e mafai māʻolunga taha ia ʻi he tuʻunga-leá. (1 Sione 4:8) Ko ʻene ʻofá ʻoku ueʻi ai ia ke ne akoʻi ʻa e ʻulungāangá ni ki he faʻahinga kotoa ʻoku nau loto-lelei ke akó. Fakakaukau angé ki ha ngaahi fakatātā siʻi ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni Fakatohitapu ʻa ia ʻoku tokoniʻi ai kitautolu ke ʻofa pea ke hoko ʻo ʻofaʻí.
“Ke vave he fanongo, kae fakatotoka ki he lea.” (Semisi 1:19) Ko ha savea ʻo e ngaahi hoa mali laka hake ʻi he 20,000 naʻe fakahaaʻi ai ko e kakai fiefia tahá ʻa e faʻahinga ko ia ko honau ngaahi hoá ko e kau fanongo leleí. Ko e fetuʻutaki leleí ʻoku mātuʻaki mahuʻinga ia ʻi ha vahaʻangatae. Ko ha palōfesa ʻo e saienisi sōsialé naʻá ne tohi: “Kapau ʻokú ke fiemaʻu ke ongoʻi tuēnoa ʻi ha vahaʻangatae, feohi mo ha taha ʻoku ʻikai haʻane teitei ʻilo ki he meʻa ʻokú ke fuesiá. Pe ko e toe kovi angé, ha taha ʻokú ne ʻilo pē kae ʻikai lava ke ne mahinoʻi pe ko e hā ko ha fuʻu meʻa lahi ai ʻa hoʻo mamahí.” ʻOkú ne tānaki mai neongo kapau ko e ongo meʻá ʻokú na kehekehe ʻi he ngaahi founga kehekehe, “kapau ʻoku ongongofua ha hoa ki he anga ʻo hoʻo vakai ki he māmaní mo e meʻa ʻokú ke hokosia ʻi he moʻuí, ʻoku taʻemahuʻinga leva ʻa e ngaahi faikehekehe ia ko iá.”
“Ko hoʻomou ʻefiʻefi na . . . ʻi he mănava [pe ʻofa] ʻomoutolu pe. . . . mou fano.” (2 Kolinito 6:12, 13) ʻOku tau maʻu ʻaonga ʻi heʻetau fano atu ʻi he ʻofa ki he niʻihi kehé. Ko ha tohi mei he Akoʻanga Fakafaitoʻo Harvard ʻoku fakamatala ai: “Ko e ngaahi ako lahi kuo fakahaaʻi ai ko e kakai ʻoku nau maʻu ʻa e poupou fakasōsialé—ʻa ia, ko e ngaahi vahaʻangatae fakafiemālie mo e fāmilí, ngaahi kaumeʻá, mo honau koló—ʻoku nau fiefia ange, siʻi ange ʻa e ngaahi palopalema ʻi he moʻui leleí, pea moʻui fuoloa ange.”
“Ke tau fetokangaʻaki, ke fefakaʻaiʻaiʻaki ʻa kitautolu ki he feʻofaʻaki mo e ngaue lelei.” (Hepelu 10:24, 25) ʻOku tākiekina kitautolu ʻe hotau ngaahi kaungāmeʻá. ʻI hono fakamoleki ʻa e taimi mo e faʻahinga ʻoku nau fakahaaʻi ʻa e ʻofa faka-Kalisitiane moʻoní, te ke hokosia tonu ai ʻa e ʻulungāangá ni pea ako ki he founga ʻe lava ke ke fakahāhā ai ia ʻi hoʻo moʻuí. ʻOku feinga ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ke fakahāhā ʻa e feʻofaʻaki pehē ʻia kinautolu, ʻi hono ʻiloʻi ko ha fakaʻilonga ia ʻo e kau ākonga moʻoni ʻa Sīsuú. (Sione 13:35) ʻOku talitali lelei ʻaupito koe ke ke maʻu ʻenau ngaahi fakataha faka-Kalisitiané.
Kapau ʻokú ke ongoʻi ʻoku ʻikai ʻofaʻi koe, ʻoua ʻe loto-siʻi pea fakamāuʻi fefeka koe. Manatuʻi ʻoku ʻafioʻi ʻe Sihova ʻa ho tuʻungá. Ko e fakatātaá, ʻoku lau ʻa e Tohi Tapú fekauʻaki mo Lia ʻa ia naʻá ne ʻilo naʻe fakamaliʻi ia ʻi ha founga kākā ki ha tangata ʻa ia naʻá ne fuofua ʻofa ki hono tehiná, ʻa ia naʻá ne toe mali foki mo ia. He loto-mamahi ē kuo pau naʻe ongoʻi ʻe Lia ʻi heʻene sio ki he lahi ange ʻa e ʻofa naʻe fai ki hono tehiná. Kae kehe, naʻe ʻafioʻi ʻe Sihova ʻa hono tuʻungá, pea naʻá ne hoko ai ko e faʻē ʻa e foha ʻe toko ono mo e ʻofefine ʻe toko taha—ko ha tāpuaki lahi ia ʻi ha kuonga ʻa ia naʻe vakai ai ki he fānaú ko ha koloa mahuʻinga ʻaupito! ʻIkai ko ia pē, ko e ngaahi foha kotoa ʻo Liá naʻa nau hoko ko e ngaahi kui ʻa e ngaahi matakali ʻi ʻIsilelí. (Senesi 29:30-35; 30:16-21) He fakafiemālie moʻoni ē kuo pau naʻe hoko ʻi he tokanga ʻofa ʻa e ʻOtuá kia Liá!
ʻI he māmani foʻou kuo talaʻofa ʻi he Tohi Tapú, ʻe ʻikai ai ha taha te ne ongoʻi ʻoku ʻikai ʻofaʻi. ʻI hono kehé, ʻe hūhū ʻa e ʻofa moʻoní ʻi he sōsaieti ʻo e tangatá. (Aisea 11:9; 1 Sione 4:7-12) Ko ia tau fakahāhā he taimí ni ʻoku tau loto ke ʻi ai ʻaki ʻetau fakatupulekina ʻa e ʻofa ʻa ia ʻoku akoʻi ʻi he Tohi Tapú pea kuo fakahāhā ʻe hono Faʻu-Tohí. ʻIo, ko e fiefia moʻoní ʻoku ʻikai hoko pē ia ʻi hono ʻofaʻí ka ʻi hono fakahāhā ʻa e ʻofa taʻesiokita ki he niʻihi kehé.—Mātiu 5:46-48; 1 Pita 1:22.
[Fakamatala ʻi he peesi 26]
“ʻOku te monuʻia lahi ʻi he fai ha foaki atu, ʻi heʻete maʻu ha foaki mai.”—Ngāue 20:35
[Fakatātā ʻi he peesi 26]
Kapau ʻokú ke fiemaʻu ʻa e ʻofá, fakahāhā ʻa e ʻofá