Fakahaofi, ʻIkai ʻi he Ngāué Pē, ka ʻi he ʻOfa Maʻataʻatā
“Kuo mou moʻui . . . ko e meʻa ʻi hoʻomou tui . . . Naʻe ʻikai tupu mei ha ngaahi ngaue, koeʻuhi ke ʻoua naʻa ai ha taha ʻe faʻa polepole.”—EFESO 2:8, 9.
1. ʻOku anga-fēfē ʻa e kehe ʻa e kau Kalisitiané mei he kakaí fakalūkufua ʻi he fekauʻaki mo e ngaahi lavameʻa fakafoʻituituí, pea ko e hā hono ʻuhingá?
KO E kakai he ʻaho ní ʻoku nau hīkisia lahi ʻi heʻenau ngaahi lavameʻa fakafoʻituituí pea ʻoku nau faʻa vave ke lea pōlepole fekauʻaki mo ia. ʻOku kehe ʻa e kau Kalisitiané ia. ʻOku nau fakaʻehiʻehi mei hono fakamamafaʻi tōtuʻa ʻenau ngaahi lavameʻá tonu, naʻa mo e ngaahi meʻa ko ia ʻoku fekauʻaki mo e lotu moʻoní. Lolotonga ʻoku nau fiefia ʻi he meʻa ʻoku lavaʻi ʻe he kakai ʻa Sihová ʻi he tuʻunga fakalūkufuá, ʻoku nau fakaʻakiʻakimui pē fekauʻaki mo ʻenau kaunga fakafoʻituitui ki aí. ʻOku nau ʻiloʻi ʻoku mahuʻinga ange ʻi he ngāue ʻa Sihová ʻa e ngaahi fakaueʻiloto totonú ʻi he ngaahi lavameʻa fakafoʻituituí. Ko ha taha pē ʻe iku ʻo foaki kiate ia ʻa e meʻaʻofa ko e moʻui taʻengatá te ne maʻu iá, ʻo ʻikai ʻi he ngaahi lavameʻa fakafoʻituituí, ka ʻi he tui pea ʻi he ʻofa maʻataʻatā ʻa e ʻOtuá.—Luke 17:10; Sione 3:16.
2, 3. Ko e hā naʻe pōlepole ai ʻa Paulá, pea ko e hā hono ʻuhingá?
2 Naʻe ʻilo lelei ʻa e ʻapositolo ko Paulá fekauʻaki mo e moʻoniʻi meʻa ko ení. Hili ʻene lotu tuʻo tolu ki ha fakafiemālie mei ha “tolounua i he kakano,” naʻá ne maʻu ʻa e tali ʻa Sihová: “Ko eku tokoni [“ʻofa maʻataʻataá,” NW] e lahi maau: he kuo fakakakato eku malohi i hoo vaivai.” ʻI hono tali anga-fakatōkilalo ʻa e fili ʻa Sihová, naʻe pehē ʻe Paula: “Koia teu fiefia lahi mo bolebole ai muʻa i he eku gaahi vaivai, koeuhi ke nofoia au e he malohi o Kalaisi.” Ko e fakakaukau fakatōkilalo ʻa Paulá ʻa e meʻa ʻoku totonu ke tau loto ke faʻifaʻitaki ki aí.—2 Kolinito 12:7-9, PM.
3 Neongo naʻe tuʻu-ki-muʻa ʻa Paula ʻi hono fakahoko ʻa e ngaahi ngāue faka-Kalisitiané, naʻá ne ʻiloʻi ko ʻene ngaahi lavameʻá naʻe ʻikai tupu ia mei ha ngaahi malava tefito pē ʻaʻana. ʻI he anga-fakanānaá, naʻá ne fakahaaʻi: “Koe jii hifo taha be au i he kaiga maonioni kotoabe oku jii, ka kuo foaki ae ofa [maʻataʻataá] ni kiate au, koeuhi keu malaga aki ki he gaahi Jenitaile ae koloa tae faa hakule a Kalaisi.” (Efeso 3:8, PM) ʻOku ʻikai ha fakakaukau pōlepole heni pe ko ha hīkisia ʻi ha māʻoniʻoni-fakaekita. “ʻOku talitekeʻi ʻe he ʻOtuá ʻa e faʻahinga hīkisiá, ka ʻokú ne foaki ʻofa maʻataʻatā ki he faʻahinga anga-fakatōkilaló.” (Semisi 4:6; 1 Pita 5:5, NW) ʻOku tau muimui ʻi he faʻifaʻitakiʻanga ʻa Paulá, ʻo fakakaukau fakatōkilalo kia kitautolu ʻoku tau siʻi hifo ʻi he siʻi taha ʻi hotau fanga tokouá?
“Lau ʻOku Lelei Hake ʻa e Niʻihi Kehé”
4. Ko e hā te tau ʻiloʻi nai ai ʻi he taimi ʻe niʻihi ʻoku faingataʻa ke lau ʻoku lelei ange ʻa e niʻihi kehé ʻia kitautolú?
4 Naʻe akonaki ʻa e ʻapositolo ko Paulá ki he kau Kalisitiané: “ʻOua ʻe fai ha meʻa ʻe taha ʻi he fakakikihi pe ʻi he loto-mahikihiki, ka ʻi he loto anga-vaivai ʻo lau ʻoku lelei hake ʻa e niʻihi kehé ʻiate koe.” (Filipai 2:3, NW) ʻE faingataʻa nai eni, tautefito kapau ʻoku tau ʻi ha tuʻunga fua fatongia. Mahalo pē ʻoku malanga hake ʻa e tuʻunga faingataʻá koeʻuhi kuo tākiekina kitautolu, ki ha faʻahinga tuʻunga, ʻe he laumālie ʻo e feʻauʻauhí ʻa ia ʻoku failahia ʻi he māmaní he ʻaho ní. Mahalo pē, ʻi heʻetau kei īkí naʻe akoʻi kitautolu ke tau feʻauhi, mo hotau fanga tokoua ʻi ʻapí pe ko hotau kaungāako ʻi he ʻapiakó. Naʻe uki maʻu pē nai kitautolu ke kakapa atu ki he lāngilangi ʻo e hoko ko e sitā sipoti ʻo e ʻapiakó pe ko ʻene tokotaha ako lelei tahá. Ko e moʻoni, ko ʻetau foaki ʻetau lelei tahá ʻi ha faʻahinga ngāue totonu pē ʻoku fakaongoongoleleiʻi ia. Kae kehe, ʻoku fai pehē ʻa e kau Kalisitiané, ʻo ʻikai ke maʻu ai ha tokanga taʻetotonu kia kinautolu, ka ke maʻu ʻaonga kakato mei he ngāué pea ke maʻu ʻaonga nai ai foki mo e niʻihi kehé. Kae kehe, ko e feinga maʻu pē ke fakahīkihikiʻi ko e fika ʻuluakí ʻe lava ke hoko ia ʻo fakatuʻutāmaki. ʻO anga-fēfē?
5. Kapau ʻe tuku taʻetokangaʻi, ko e hā ʻe lava ke iku ki ai ha laumālie feʻauʻauhi?
5 Kapau ʻe tuku taʻetokangaʻi, ʻe lava ke fakatupunga ʻe ha laumālie feʻauʻauhi pe fieongoongoa ha tokotaha ke ne hoko ai ʻo taʻefakaʻapaʻapa mo ʻulu-pupula. Te ne hoko nai ai ʻo meheka ʻi he ngaahi malava mo e ngaahi monū ʻo e niʻihi kehé. ʻOku pehē ʻe he Palovepi 28:22 (PM): “Oku iate ia oku fai fakatootoo ke ne koloaia ae mata oku kovi [pe meheká], bea oku ikai te ne tokagaʻi e hoko mai ae majiva kiate ia.” ʻE aʻu nai ʻo ne kakapa atu ʻi he ʻafungi ki he ngaahi tuʻunga ʻa ia ʻoku ʻikai haʻane totonu ki ai. Ke fakatonuhiaʻi ʻene ngaahi tōʻongá, te ne kamata nai ke muhumuhu pea hoko ʻo fakaangaʻi ʻa e niʻihi kehé—ko e ngaahi hehema ʻa ia ʻoku totonu ke fakaʻehiʻehi mei ai ʻa e kau Kalisitiané. (Semisi 3:14-16) Ka ko hono moʻoní, ʻokú ne ʻi he tuʻunga fakatuʻutāmaki ʻo hono fakatupu ha fakakaukau siokita.
6. ʻOku anga-fēfē ʻa e fakatokanga ʻa e Tohi Tapú fekauʻaki mo ha laumālie feʻauʻauhí?
6 Ko ia ai, ʻoku ekinaki mai ʻa e Tohi Tapú ki he kau Kalisitiané: “ʻOua naʻa tau hiki ki he fieongoongo, ʻo fepolepolei [pe feʻauʻauhi] mo femehekaʻaki.” (Kaletia 5:26) Naʻe lau ʻa e ʻapositolo ko Sioné ʻo fekauʻaki mo ha kaungā Kalisitiane ʻa ia ʻoku hā mahino naʻá ne tō ʻo maʻukovia ʻe he faʻahinga laumālie ko ení. “Neu tohi ki he jiaji,” ko e lea ia ʻa Sioné, “ka ko Taiotifi oku manako ke lahi hake iate kinautolu, oku ikai te ne tali aki[m]autolu. Koia, kabau teu alu atu, teu manatu ki he ene gaahi gaue oku ne fai, a ene balau kiate ki[m]autolu i he gaahi lea kovi.” Ko ha tuʻunga fakamamahi moʻoni ē ke tō ki ai ha Kalisitiane!—3 Sione 9, 10, PM.
7. Ko e hā ʻe loto ha Kalisitiane ke fakaʻehiʻehi mei ai ʻi he ngāueʻanga feʻauʻauhi ʻo e ʻaho ní?
7 Ko e moʻoni, ʻoku taʻetotonu ke fakakaukau ʻe lava ke fakaʻehiʻehi fakaʻaufuli ha Kalisitiane mei he ngaahi ngāue feʻauʻauhí kotoa. Ko e fakatātaá, ko ʻene ngāue fakamāmaní ʻe kau nai ki ai ha feʻauʻauhi fakaʻekonōmika mo e faʻahinga tāutaha kehé pe ngaahi pisinisi ʻoku nau ngaohi ha ngaahi koloa meimei tatau pe tuʻuaki ha ngaahi ngāue meimei tatau. Kae kehe, naʻa mo e ʻi he ngaahi tuʻunga peheé, ʻe loto ha Kalisitiane ke ne fakahoko ʻa ʻene pisinisí ʻi ha laumālie ʻo e tokaʻi, ʻofa pea mo e fakaʻatuʻi. Te ne siʻaki ha ngaahi tōʻongafai taʻefakalao pe taʻefakakalisitiane pea fakaʻehiʻehi mei he hoko ʻo ʻiloa tefito ko ha tokotaha fakakaukau feʻauʻauhi mo fakavahavahaʻa. ʻE ʻikai te ne ongoʻi ko e hoko ʻo fika ʻuluakí—ʻi ha faʻahinga ngāue pē—ʻa e meʻa mahuʻinga taha ʻi he moʻuí. Kapau ʻoku moʻoni eni ʻi he ngaahi ngāue fakamāmaní, huanoa ange ʻa hono fiemaʻu ʻi he tafaʻaki ʻo e lotú!
“ʻIkai Fakahoa ki he Tokotaha Kehé”
8, 9. (a) Ko e hā ʻoku ʻikai ai ha ʻuhinga ke feʻauʻauhi ʻa e kau mātuʻa Kalisitiané? (e) Ko e hā ʻoku kaunga ai ʻa e 1 Pita 4:10 ki he kau sevāniti kotoa ʻa e ʻOtuá?
8 Ko e fakakaukau ʻoku totonu ke maʻu ʻe he kau Kalisitiané ʻi heʻenau lotú ʻoku fakamatalaʻi ia ʻi he ngaahi lea fakamānavaʻi ko ení: “Tuku ke taki taha sivi pe ʻoku fēfē ʻene ngāue ʻaʻaná, pea ʻe toki fakatupunga mei ai ʻa ʻene fiefia lahi ʻi he fekauʻaki mo iá pē, ʻo ʻikai fakahoa ki he tokotaha kehé.” (Kaletia 6:4, NW) Ko e kau mātuʻa ʻi he fakatahaʻangá, ʻi heʻenau ʻiloʻi ʻoku ʻikai te nau feʻauʻauhí, ʻoku nau fāitaha mo ngāue vāofi ai ko ha kulupu. ʻOku nau fiefia ʻi he tokoni ʻoku lava ke fai ʻe he tokotaha taki taha ki he lelei fakalūkufua ʻa e fakatahaʻangá. Ko ia ʻoku nau fakaʻehiʻehi ai mei he feʻauʻauhi fakatupu moveuveú pea fokotuʻu ha faʻifaʻitakiʻanga lelei ʻi he fāʻūtahá ki he toenga ʻo e fakatahaʻangá.
9 Koeʻuhi ko e taʻumotuʻá, taukeí, pe ngaahi malava fakanatulá, ʻoku ola lelei ange nai ai ʻa e kau mātuʻa ʻe niʻihi ʻi he niʻihi kehé, pe ʻoku nau maʻu nai ha vavanga lahi ange. Ko hono olá, ʻoku maʻu ai ʻe he kau mātuʻá ʻa e ngaahi fatongia kehekehe ʻi he kautaha ʻa Sihová. ʻI he ʻikai fai ha ngaahi fakahoá, ʻoku nau manatuʻi ʻa e akonaki: “Ke mou fetauhiʻaki kimoutolu ʻaki ʻa e mafai fakalaumalie ne mou taki taha maʻu, ʻi he ʻalunga o ʻene maʻu, ʻo tāu mo ha kau setuata lelei ʻo e kelesi faifio [pe ʻofa maʻataʻatā] ʻa e ʻOtua.” (1 Pita 4:10) Ko hono moʻoní, ʻoku kaunga ʻa e konga tohi ko ení ki he kau sevāniti kotoa ʻa Sihová, he ʻoku nau maʻu kotoa ʻi ha tuʻunga ʻa e meʻaʻofa ʻo e ʻilo totonú pea ʻoku nau maʻu kotoa ʻa e monū ʻo e kau ki he ngāue fakafaifekau faka-Kalisitiané.
10. Ko fē pē ʻa e founga ʻe ala tali ai ʻe Sihova ʻetau ngāue toputapú?
10 Ko ʻetau ngāue toputapú ʻoku fakahōifua kia Sihova ʻi he taimi pē ʻoku fakahoko ai ʻi he ʻofa mo e līʻoá, ʻo ʻikai koeʻuhi ke fakamāʻolungaʻi ai kitautolu ʻi he niʻihi kehé. Ko ia ʻoku mātuʻaki mahuʻinga ke maʻu ha vakai mafamafatatau fekauʻaki mo ʻetau ngāue ʻi he poupou ki he lotu moʻoní. Neongo ʻoku ʻikai ha taha ʻe lava ke ne fakamāuʻi totonu ʻa e ngaahi fakaueʻiloto ʻa ha taha, ko Sihová “ʻoku ne fua ʻa e ngaahi loto.” (Palovepi 24:12; 1 Samiuela 16:7) Ko ia ai, ʻoku lelei ke tau ʻeke hifo kia kitautolu ʻi he taimi ki he taimi, ‘Ko e hā ʻeku fakaueʻiloto ki hono fakahoko ʻa e ngaahi ngāue ʻo e tuí?’—Sāme 24:3, 4; Mātiu 5:8.
Vakai Totonu Fekauʻaki mo ʻEtau Ngāué
11. Ko e hā ʻa e ongo fehuʻi fekauʻaki mo ʻetau ngāue ʻi he ngāue fakafaifekaú ʻe lava ke tau vakai ʻuhinga lelei ki aí?
11 Kapau ʻoku mahuʻinga ʻaupito ʻa e fakaueʻilotó ki hono maʻu ʻa e hōifua ʻa Sihová, ko e hā leva hono lahi ʻo e totonu ke tau tokanga fekauʻaki mo ʻetau ngaahi ngāue ʻo e tuí? Lolotonga ʻoku tau fakahoko ʻetau ngāue fakafaifekaú ʻaki ʻa e fakaueʻiloto totonú, ʻoku fiemaʻu moʻoni ke tau tauhi ha lēkooti ʻo e meʻa ʻoku tau faí pe ko e hā hono lahí? Ko e ongo fehuʻi ʻuhinga lelei eni, koeʻuhi ʻoku ʻikai te tau loto ke ʻai ha ngaahi mataʻi fika ke muʻomuʻa ia ʻi he ngaahi ngāue ʻo e tuí pe ʻai ʻa hono maʻu ha līpooti leleí ke hoko ko ha meʻa tefito ia ʻi he fekauʻaki mo ʻetau ngāue faka-Kalisitiané.
12, 13. (a) Ko e hā ʻa e ngaahi ʻuhinga ʻoku tau tauhi ai ha lēkooti ʻo ʻetau malaʻe ngāué? (e) Ko e hā ʻa e ngaahi ʻuhinga ʻoku tau maʻu ke fiefia ai ʻi he vakai atu ki he līpooti fakalūkufua ʻo ʻetau ngāue fakamalangá?
12 Fakatokangaʻi ʻa e meʻa ʻoku leaʻaki ʻe he tohi Organized to Do Jehovah’s Will: “Ko e muʻaki kau muimui ʻo Sīsū Kalaisí naʻa nau mahuʻingaʻia ʻi he ngaahi līpooti ʻo e fakalakalaka ʻi he ngāue fakamalangá. (Maake 6:30) Ko e tohi Tohi Tapu ʻa Ngāué ʻoku tala mai ai naʻe ʻi ai ʻa e faʻahinga ʻe toko 120 nai ʻi he taimi naʻe huaʻi mai ai ʻa e laumālie māʻoniʻoní ki he kau ākongá ʻi he Penitekosí. Naʻe vave ʻa e tupu ʻa e tokolahi ʻo e kau ākongá ki he toko 3,000 pea hoko atu ai ki he toko 5,000. . . . (Ngāue 1:15; 2:5-11, 41, 47; 4:4; 6:7) He fakalototoʻa lelei ē ko e ongoongo ʻo e tupu ko ení kuo pau naʻe hoko ki he kau ākongá!” ʻI he ʻuhinga tatau, ʻoku feinga ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihova he ʻaho ní ke tauhi ha ngaahi lēkooti totonu ʻo e meʻa ʻoku fakahoko ʻi māmani lahí ʻi hono fakahoko ʻo e ngaahi lea ʻa Sīsuú: “ʻE ʻoua ke fanongonongo ki mamani katoa ʻa e ongoongolelei ko eni ʻo e puleʻanga, ke ai ha fakamatala ki he ngāhi kakai kotoa pe, pea toki hoko ʻa e ngataʻanga.” (Mātiu 24:14) Ko e ngaahi līpooti peheé ʻoku fakahaaʻi ai ha fakatātā moʻoni ʻo e meʻa ʻoku fai ʻi māmaní. ʻOku nau fakahaaʻi ʻa e feituʻu ʻoku fiemaʻu ki ai ʻa e tokoní pea mo e faʻahinga tohi pea mo hono lahi ʻoku fiemaʻu ke ʻai ke laka ai ki muʻa ʻa e ngāue fakamalangá.
13 Ko ia ai, ko hono līpooti ʻetau ngāue fakamalangá ʻokú ne ʻai ke tau malava ʻo fakahoko ʻetau ngāue ke malangaʻi ʻa e ongoongo lelei ʻo e Puleʻangá ke toe ola lelei ange. Tuku kehe ia, ʻikai ʻoku tau loto-toʻa ʻi he taimi ʻoku tau fanongo ai fekauʻaki mo e ngāue ʻoku fai ʻe hotau fanga tokoua ʻi he ngaahi tapa kehe ʻo e māmaní? Ko e ongoongo ʻo e tupu mo e mafola lahi ʻi māmani lahí ʻokú ne fakafonu kitautolu ʻaki ʻa e fiefia, ueʻi kitautolu ki he ngāue lahi ange pea fakapapauʻi mai kia kitautolu ʻa e tāpuaki ʻa Sihová. Pea he fakafiemālie ē ke ʻiloʻi ko ʻetau līpooti fakafoʻituituí ʻoku kau ia ʻi he līpooti ko ia ʻi māmani lahí! Ko ʻetau līpōtí ʻoku siʻi ʻi hono fakahoa atu ki he līpooti fakalūkufuá, ka ʻoku ʻikai ke taʻefakatokangaʻi ia ʻe Sihova. (Maake 12:42, 43) Manatuʻi, ka ne ʻikai hoʻo līpōtí, ʻe taʻekakato ʻa e līpooti fakalūkufuá.
14. Tuku kehe ʻa e malangá mo e faiakó, ko e hā ʻoku kau ʻi heʻetau lotu kia Sihová?
14 Ko e moʻoni, ko e lahi ʻo e meʻa ʻoku fai ʻe he tokotaha Fakamoʻoni kotoa ʻi hono fakahoko hono fatongia ʻi he tuʻunga ko ha sevāniti fakatapui ʻa Sihová ʻoku ʻikai ke hā ia ʻi heʻene līpōtí. Hangē ko ení, ʻoku ʻikai fakakau ʻi he līpōtí ʻa e ako Tohi Tapu tuʻumaʻu fakafoʻituituí, maʻu mo kau ki he ngaahi fakataha faka-Kalisitiané, ngaahi fatongia fakaefakatahaʻangá, tokoni ki he ngaahi kaungātuí fakatatau ki he fiemaʻú, tokoni fakaepaʻanga ki he ngāue fakamalanga ʻi māmani lahí pea mo e hā fua. Ko ia ai, lolotonga ʻoku fakahoko ʻe heʻetau līpooti malaʻe ngāué ʻene tafaʻakí, ʻo tokoniʻi kitautolu ke tauhi maʻu ʻetau faivelenga ʻi he malangá pea ke fakaʻehiʻehi ai mei he hoko ʻo vaivaí, kuo pau ke tau tauhi ia ʻi hono tuʻunga totonú. ʻOku ʻikai fiemaʻu ke vakai ki ai ko ha ngofua pe paasipooti fakalaumālie ia, ʻokú ne fakapapauʻi ʻetau ala taau ki he moʻui taʻengatá.
“Fai Velega ae Gaahi Gaue Lelei”
15. Neongo heʻikai lava ʻe he ngāué ʻataʻatā pē ke fakahaofi kitautolu, ko e hā ʻoku fiemaʻu ai iá?
15 ʻOku hā mahino, neongo heʻikai lava ʻe he ngaahi ngāué ʻataʻatā pē ke ne fakahaofi kitautolu, ʻoku fiemaʻu ia. Ko e ʻuhinga ia ʻoku ui ai ʻa e kau Kalisitiané ko e “kakai lelei lahi maana, oku fai velega ae gaahi gaue lelei,” pea ko e ʻuhinga ia ʻoku fakalototoʻaʻi ai kinautolu ke ‘fefakaʻaiʻaiʻaki ʻa kinautolu ki he feʻofaʻaki mo e ngaue leleí.’ (Taitusi 2:14, PM; Hepelu 10:24) Ke toe fakamamafaʻi ʻa e poiní, ko ha toe tokotaha-tohi Tohi Tapu ʻe taha ko Sēmisi, ʻokú ne pehē pē: “Hangeā ʻoku mate ʻa e sino ʻo ka mavahe mei he laumalie, pehe foki ʻoku mate ʻa e tui ʻo ka mavahe mo e ngaue.”—Semisi 2:26.
16. Ko e hā ʻoku toe mahuʻinga ange ʻi he ngaahi ngāué, ka ko e hā ʻoku totonu ai ke tau tokanga ki aí?
16 Neongo nai ʻa e mahuʻinga ʻa e ngaahi ngāue leleí, ko e ngaahi fakaueʻiloto ki hono fai iá ʻoku toe mahuʻinga ange ia. Ko ia ʻoku fakapotopoto ai kia kitautolu ke siviʻi ʻetau ngaahi fakaueʻilotó ʻi he taimi ki he taimi. Kae kehe, koeʻuhi ʻoku ʻikai ha tangata ʻe lava moʻoni ke ne ʻiloʻi ʻa e ngaahi fakaueʻiloto ʻa e niʻihi kehé, kuo pau ke tau tokanga fekauʻaki mo hono fakamāuʻi ʻo e niʻihi kehé. “Kohai koe, oku ke fakamāuʻi ae tamaioeiki ae tagata kehe?” ko e ʻeke ia kia kitautolú, fakataha mo e tali mahino: “Oku i he ene eiki be aana a ene tuu be higa.” (Loma 14:4, PM) Ko Sihova ʻa e ʻEiki ʻo e tokotaha kotoa, pea ko ʻene Fakamaau kuo fakanofó, ʻa Kalaisi Sīsū, te ne fakamāuʻi kitautolú, ʻo ʻikai makatuʻunga ʻi heʻetau ngaahi ngāué ʻataʻatā pē kae toe makatuʻunga foki ʻi heʻetau ngaahi fakaueʻilotó, hotau ngaahi faingamālié, ʻetau ʻofá mo ʻetau līʻoá. Ko Sihova pē mo Kalaisi Sīsū ʻe lava ke na fakamāuʻi totonu pe kuo tau fai ʻa e meʻa naʻe ekinaki ki he kau Kalisitiané ke nau faí, ʻi he ngaahi lea ʻa e ʻapositolo ko Paulá: “Fai hoʻo lelei tahá ke ʻai koe ke ke fakahōifua ki he ʻOtuá, ko ha tangata ngāue ʻoku ʻikai ha meʻa ke mā ai, ʻi hono tofa totonu ʻa e folofola ʻo e moʻoní.”—2 Timote 2:15, NW; 2 Pita 1:10; 3:14.
17. Lolotonga ʻa e feinga ke fai ʻetau lelei tahá, ko e hā ʻoku totonu ai ke tau manatuʻi ʻa e Semisi 3:17?
17 ʻOku fakaʻatuʻi ʻa Sihova ʻi he meʻa ʻokú ne ʻamanekina meia kitautolú. Fakatatau ki he Semisi 3:17, “ko e poto ʻoku mei ʻolunga,” tuku kehe ʻa e ngaahi meʻa kehé, ʻoku “fakaʻatūʻi.” ʻIkai ko e ʻalunga ia ʻo e potó, pehē foki ko ha lavameʻa moʻoni, kia kitautolu ke faʻifaʻitaki kia Sihova ʻi he fekauʻaki mo e meʻá ni? Ko ia ai, ʻoku ʻikai totonu ke tau feinga ke fokotuʻu ha ngaahi ʻamanaki taʻefakaʻatuʻi mo taʻealaaʻusia kia kitautolu pe ki hotau fanga tokouá.
18. Ko e hā ʻe lava ke tau fakatuʻotuʻa ki ai ʻi he taimi ʻoku tau maʻu ai ha vakai mafamafatatau ki heʻetau ngaahi ngāué mo e ʻofa maʻataʻatā ʻa Sihová?
18 Kapau te tau tauhi maʻu ha vakai mafamafatatau ki heʻetau ngaahi ngāue ʻo e tuí mo e ʻofa maʻataʻatā ʻa Sihová, te tau tauhi maʻu ai ʻa e fiefia ʻa ia ko ha fakaʻilonga makehe ia ʻo e kau sevāniti moʻoni ʻa Sihová. (Aisea 65:13, 14) ʻE lava ke tau fiefia ʻi he ngaahi tāpuaki ʻoku huaʻi mai ʻe Sihova ki heʻene kakaí fakalūkufua, ʻo tatau ai pē pe ko e hā hono lahi ʻo e meʻa ʻoku tau malava nai ke fai fakafoʻituituí. ʻI he hokohoko atu ʻi he “lotu mo e hufia, pea fai mo e fakafetaʻi,” te tau kōlenga ai ki he ʻOtuá ke ne tokoniʻi kitautolu ke fai ʻetau lelei tahá. ʻE ʻikai leva ai ha veiveiua, “ko e nonga ʻa e ʻOtua, ʻa ia ʻoku mamaʻo ʻi he tatae ʻa e ʻatamai kotoa pe, te ne maluʻi homou loto mo hoʻomou ngaahi fakakaukau ʻia Kalaisi Sisu.” (Filipai 4:4-7) ʻIo, ʻe lava ke tau maʻu ʻa e fiemālie mo e loto-toʻa mei hono ʻiloʻi ʻe lava ke tau hao, ʻo ʻikai ʻi he ngāué ʻataʻatā pē, ka ʻi he ʻofa maʻataʻatā ʻa Sihová!
ʻE Lava Ke Ke Fakamatalaʻi ʻa e ʻUhinga ʻOku Hoko Ai ʻa e Kau Kalisitiané ʻo
• fakaʻehiʻehi mei he lea pōlepole fekauʻaki mo e ngaahi lavameʻa fakafoʻituituí
• fakaʻehiʻehi mei hono fakahāhā ha laumālie feʻauʻauhí?
• līpooti ʻenau ngāue faka-Kalisitiane ʻi he malaʻe ngāue fakafaifekaú?
• fakaʻehiʻehi mei hono fakamāuʻi ʻa e kaungā Kalisitiané?
[Fakatātā ʻi he peesi 15]
“Ko ʻeku ʻofa maʻataʻataá ʻe lahi maʻau”
[Fakatātā ʻi he peesi 16, 17]
ʻOku fiefia ʻa e kau mātuʻá ʻi he tokoni ʻoku fai ʻe he tokotaha taki taha ki he lelei ʻa e fakatahaʻangá
[Fakatātā ʻi he peesi 18, 19]
Ka ne ʻikai hoʻo līpōtí, ʻe taʻekakato ʻa e līpooti fakalūkufuá