LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • w19 ʻOkatopa p. 8-13
  • Hanganaki Femoʻuekina ʻi he “Fakaʻosiʻosi ʻo e Ngaahi ʻAhó”

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Hanganaki Femoʻuekina ʻi he “Fakaʻosiʻosi ʻo e Ngaahi ʻAhó”
  • Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Ako)—2019
  • Kaveinga Tokoni
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • KO E HĀ ʻE HOKO ʻI HE NGATAʻANGA ʻO E “NGAAHI ʻAHO FAKAʻOSÍ”?
  • HANGANAKI FEMOʻUEKINA HE MALANGÁ
  • HANGANAKI FEINGA KE NGAOHI ĀKONGA
  • FAKAʻEHIʻEHI MEI HE LOTU LOI KOTOA PĒ
  • KO E HĀ KUO TAU AKÓ?
  • Nofoʻaki Faitōnunga Lolotonga ʻa e “Fuʻu Mamahi Lahi”
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Ako)—2019
  • Tauhi Maʻu ʻi he ʻAtamaí ʻa e ʻAho ʻo Sihová
    Lotu ki he ʻOtua Moʻoni Pē Tahá
  • Tauhi Maʻu ʻi he Fakakaukaú ʻa e ʻAho ʻo Sihová
    Fāʻūtaha ʻi he Lotu ki he ʻOtua Moʻoni Pē Taha
  • ʻE Lava Fēfē ke Tau Tauhi Maʻu “ha Fakakaukau Faʻa Tatali”?
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2013
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Ako)—2019
w19 ʻOkatopa p. 8-13

KUPU AKO 40

Hanganaki Femoʻuekina ʻi he “Fakaʻosiʻosi ʻo e Ngaahi ʻAhó”

“Mou tuʻu maʻu, taʻengaue, ʻo mou femoʻuekina ai pē ʻi he ngāue ʻa e ʻEikí.”—1 KOL. 15:58.

HIVA 47 Tala ʻa e Ongoongo Leleí

ʻI HE KUPÚ NIa

1. Ko e hā ʻoku tau tuipau ai ʻoku tau moʻui ʻi he “ngaahi ʻaho fakaʻosí”?

NAʻE fanauʻi koe ʻi he hili ʻa e taʻu 1914? Kapau ko ia, kuó ke moʻui mai ʻi he lolotonga ʻa e ‘ngaahi ʻaho fakaʻosi’ ʻo e fokotuʻutuʻu lolotongá. (2 Tīm. 3:1) Ko kitautolu kotoa kuo tau fanongo fekauʻaki mo e ngaahi meʻa naʻe tomuʻa tala ʻe Sīsū ʻe hoko ʻi he taimi ní. ʻOku kau ki heni ʻa e tau, ngaahi nounou fakameʻatokoni, ngaahi mofuike, ngaahi mahaki fakaʻauha, fakautuutu ʻa e maumau-laó, pea mo hono fakatangaʻi ʻo e kakai ʻa Sihová. (Māt. 24:3, 7-9, 12; Luke 21:10-12) Kuo tau toe sio foki ki he kakai ʻoku nau tōʻonga hangē ko ia naʻe tomuʻa tala ʻe he ʻapositolo ko Paulá. (Sio ki he puha “Tōʻonga ʻa e Kakai he ʻAho Ní.”) ʻI he tuʻunga ko e kau lotu ʻa Sihová, ʻoku tau tuipau ʻoku tau moʻui ʻi he lolotonga ʻo e “fakaʻosiʻosi ʻo e ngaahi ʻahó.”—Mai. 4:1.

Tōʻonga ʻa e Kakai he ʻAho Ní

“Ko e kau ʻofa kiate kinautolu pē, ko e kau ʻofa ki he paʻangá, loto-mahikihiki, hīkisia, kau lea taʻetokaʻi, talangataʻa ki he mātuʻá, kau taʻehoungaʻia, taʻemateaki, ʻikai maʻu ʻa e ʻofa fakanatulá, lotolotokehe, kau laukovi loi, ʻikai maʻu ʻa e mapuleʻi-kitá, anga-kakaha, ʻikai ʻofa ki he leleí, kau lavaki, taʻefieauna, fakafuofuolahi ʻi he hīkisia, kau ʻofa ki he mālié kae ʻikai ʻofa ki he ʻOtuá, hā fakangalingali atu ʻoku nau maʻu ʻa e anga-fakaʻotuá ka ʻoku ʻikai ke hā moʻoni ʻa hono mālohí ʻiate kinautolu.”—2 Tīm. 3:1-5.

2. Ko e hā ʻa e ongo fehuʻi ʻoku fiemaʻu ke talí?

2 Koeʻuhi ko e hili atu eni ʻa e taimi lahi talu mei he 1914, kuo pau pē ʻoku tau moʻui he taimí ni ʻi he “fakaʻosiʻosi ʻo e ngaahi ʻahó.” Koeʻuhi ʻoku ofi ʻaupito ʻa e ngataʻangá, ʻoku fiemaʻu ke tau ʻilo ʻa e tali ki ha ongo fehuʻi mahuʻinga: Ko e hā ʻa e ngaahi meʻa ʻe hoko ʻi he ngataʻanga ʻo e “ngaahi ʻaho fakaʻosí”? Pea ko e hā ʻoku ʻamanekina mai ʻe Sihova ke tau fai lolotonga ʻetau tatali ke hoko ʻa e ngaahi meʻa ko iá?

KO E HĀ ʻE HOKO ʻI HE NGATAʻANGA ʻO E “NGAAHI ʻAHO FAKAʻOSÍ”?

3. Fakatatau ki he kikite ʻi he 1 Tesalonaika 5:1-3, ko e hā ʻa e fanongonongo ʻe fai ʻe he ngaahi puleʻangá?

3 Lau ʻa e 1 Tesalonaika 5:1-3. ʻOku lave ʻa Paula ki he “ʻaho ʻo Sihová.” Hangē ko ia ʻoku ngāueʻaki ʻi he potutohi ko ení, ʻoku ʻuhinga eni ki he vahaʻa taimi ʻa ia ʻe kamataʻaki ʻa e ʻohofi ʻo “Pāpilone ko e Lahi,” ʻa e ʻemipaea ʻo e lotu loi ʻi he māmaní, pea ʻe ngata ʻi ʻĀmaketone. (Fkh. 16:14, 16; 17:5) Ki muʻa pē ke kamata ʻa e “ʻaho” ko iá, ko e ngaahi puleʻangá te nau fanongonongo ʻa e “Melino mo malu!” ʻI he taimi ʻe niʻihi ko e kau taki fakaemāmaní ʻoku nau ngāueʻaki ʻa e ngaahi kupuʻi lea meimei tatau ʻi heʻenau talanoa ki hono fakaleleiʻi ʻa e vā ʻo e ngaahi puleʻangá.b Kae kehe, ko e fanongonongo ʻo e “melino mo malu” ʻoku akoʻi ʻi he Tohi Tapú ʻe kehe ia. Ko e hā hono ʻuhingá? ʻI he hoko ení, ʻe fakakaukau nai ʻa e kakaí kuo lavameʻa ʻa e kau taki fakaemāmaní ʻi hono ʻai ʻa e māmaní ke hoko ko ha feituʻu malu ange. Ka ko hono moʻoní, ʻe “hoko fakafokifā mai leva ʻa e fakaʻauhá” ʻi he hili pē ʻa e kamata ʻa e ‘fuʻu mamahi lahí.’—Māt. 24:21.

Kau kasitomā ʻi ha fale kofi ʻoku nau ʻohovale ʻi hono fanongonongo mai he ongoongó ʻa e “melino mo malu,” ka ʻoku ʻikai kākaaʻi ai ha ongo meʻa Fakamoʻoni

ʻOua ʻe kākaaʻi koe ʻe he fanongonongo loi ʻa e ngaahi puleʻangá ʻo e “melino mo malu” (Sio ki he palakalafi 3-6)h

4. (a) Ko e hā ʻoku teʻeki ke tau ʻilo ʻo fekauʻaki mo e fanongonongo ʻo e “melino mo malu”? (e) Ko e hā ʻoku tau ʻosi ʻilo fekauʻaki mo iá?

4 ʻOku tau ʻilo ʻa e ngaahi meʻa ʻe niʻihi fekauʻaki mo e fanongonongo ʻo e “melino mo malu.” Kae kehe, ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi meʻa kehe ʻoku ʻikai ke tau ʻilo. ʻOku ʻikai ke tau ʻilo ʻa e meʻa ʻe hoko ʻo taki atu ai ki aí pe ʻe anga-fēfē hono fakahoko ʻa e fanongonongo ko ení. Pea ʻoku ʻikai ke tau ʻilo pe ko e fanongonongo pē ʻe taha pe ko ha fanongonongo hokohoko eni. Tatau ai pē pe ko e hā ʻe hokó, ʻoku tau ʻilo eni: ʻOku totonu ke ʻoua te tau tui ʻe lava moʻoni ʻe he kau taki fakaemāmaní ʻo ʻomai ʻa e melino ki he māmaní. ʻI hono kehé, ko e fanongonongo ia kuo tala mai ke tau tokanga ki aí. Ko e fakaʻilonga ia ʻo e teu ke kamata ʻa e “ʻaho ʻo Sihová”!

5. ʻOku anga-fēfē hono tokoniʻi kitautolu ʻe he 1 Tesalonaika 5:4-6 ke mateuteu ki he “ʻaho ʻo Sihová”?

5 Lau ʻa e 1 Tesalonaika 5:4-6. Ko e enginaki ʻa Paulá ʻoku tala mai ai kiate kitautolu ʻa e founga ʻe lava ke tau fakapapauʻi ai ʻoku tau mateuteu ki he “ʻaho ʻo Sihová.” ʻOku totonu ke “ʻoua te tau kei mohe ai pē ʻo hangē ko e niʻihi ko ē.” Kuo pau ke tau “nofoʻaki ʻāʻā” mo hanganaki tokanga. Ko e fakatātaá, ʻoku fiemaʻu ke tau tokanga ki he fakatuʻutāmaki ʻo hono fakangaloku ʻetau tuʻu-ʻataá ʻaki ʻetau kau ki he ngaahi meʻa fakapolitikale ʻa e māmaní. Kapau te tau kau ki ai, ʻe lava ke tau hoko ai ‘ko ha konga ʻo e māmaní.’ (Sione 15:19) ʻOku tau ʻilo ko e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻa e ʻamanaki pē taha ki he melino ʻa e māmaní.

6. Ko e hā ʻoku tau loto ke fai ʻe he niʻihi kehé, pea ko e hā hono ʻuhingá?

6 ʻI he ʻikai ke tau nofoʻaki ʻāʻā pē, ʻoku tau loto foki ke tokoniʻi ʻa e niʻihi kehé ke nau ʻā hake ʻo vakai ki he meʻa naʻe tomuʻa tala ʻe he Tohi Tapú ʻe hoko ʻi he māmaní. Tau manatuʻi ko e kamata pē ʻa e fuʻu mamahi lahí, ʻe tōmui ʻaupito ki he kakaí ke nau hanga kia Sihova. Ko e ʻuhinga ia ʻoku fuʻu fakavavevave ai ʻetau ngāue fakamalangá!c

HANGANAKI FEMOʻUEKINA HE MALANGÁ

Tali ʻe ha tangata ha tohi mei ha ongo meʻa ʻi he papá

ʻI heʻetau malanga he ʻaho ní, ʻoku tau fakahāhā ai ko e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá pē ʻe lava ke ne ʻai ʻa e māmaní ko ha feituʻu malu moʻoni (Sio ki he palakalafi 7-9)

7. Ko e hā ʻoku ʻamanekina mai ʻe Sihova ke tau fai he taimi ní?

7 ʻI he taimi nounou ko eni ʻoku toe ki muʻa ke kamata hono “ʻaho,” ʻoku ʻamanekina mai ʻe Sihova ke tau hanganaki femoʻuekina ʻi he ngāue fakamalangá. ʻOku fiemaʻu ke tau fakapapauʻi ʻoku tau “femoʻuekina ai pē ʻi he ngāue ʻa e ʻEikí.” (1 Kol. 15:58) Naʻe tomuʻa tala ʻe Sīsū ʻa e meʻa te tau faí. ʻI heʻene lea fekauʻaki mo e ngaahi meʻa mahuʻinga kotoa ʻe hoko ʻi he lolotonga ʻa e ngaahi ʻaho fakaʻosí, naʻá ne pehē: “Pehē foki, ʻi he kotoa ʻo e ngaahi puleʻangá, kuo pau ke tomuʻa malangaʻi ai ʻa e ongoongo leleí.” (Mk. 13:4, 8, 10; Māt. 24:14) Fakakaukau angé: Ko e taimi kotoa ʻokú ke ʻalu ai ʻi he ngāue fakafaifekaú, ʻokú ke kau ai ʻi hono fakahoko ʻa e kikite Fakatohitapu ko iá!

8. ʻOku anga-fēfē ʻa e hokohoko atu ke fakalakalaka ʻa e ngāue malangaʻi ʻo e Puleʻangá?

8 Ko e hā ʻe lava ke tau leaʻaki fekauʻaki mo e fakalakalaka ʻa e ngāue malangaʻi ʻo e Puleʻangá? ʻI he taʻu ki he taʻu, ʻoku ngaʻunu ki muʻa ʻa e ngāué ni. Ko e fakatātaá, fakakaukau atu ki he tupulaki ʻi he tokolahi ʻo e kau malanga ʻo e Puleʻangá ʻi māmani lahi lolotonga ʻa e ngaahi ʻaho fakaʻosí. ʻI he 1914, naʻe toko 5,155 ʻa e kau malangá ʻi he fonua ʻe 43. ʻI he ʻahó ni, ʻoku ʻi ai ʻa e kau malanga ʻe toko 8.5 miliona nai ʻi he fonua ʻe 240! Neongo ia, ko ʻetau ngāué ʻoku teʻeki ke ʻosi. Kuo pau ke tau hanganaki fanongonongo ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻa ia ko e fakaleleiʻanga pē ia ʻe taha ki he ngaahi palopalema kotoa ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá.—Saame 145:11-13.

9. Ko e hā kuo pau ai ke tau hanganaki malangaʻi ʻa e pōpoaki ʻo e Puleʻangá?

9 Ko ʻetau ngāue malangaʻi ʻo e Puleʻangá heʻikai ʻosi kae ʻoua kuo pehē ʻe Sihova kuo feʻunga. Ko e hā ʻa e lahi ʻo e taimi ʻoku toe ke hoko ai ʻa e kakaí ʻo ʻiloʻi ʻa Sihova ko e ʻOtuá mo Sīsū Kalaisí? (Sione 17:3) ʻOku ʻikai ke tau ʻilo. ʻOku tau ʻilo ko ha faʻahinga pē ʻoku “hehema totonu ki he moʻui taʻengatá” ʻe lava ke nau tali ʻa e ongoongo lelei he taimí ni ki muʻa ke kamata ʻa e fuʻu mamahi lahí. (Ngā. 13:48) ʻE lava fēfē ke tau tokoni ki he kakai ko ení ki muʻa ke fuʻu tōmuí?

10. Ko e hā ʻa e tokoni ʻoku ʻomai ʻe Sihova ke tau akoʻiʻaki ʻa e moʻoní ki he kakaí?

10 Fakafou ʻi he kautaha ʻa Sihová, ʻokú ne ʻomai ai ʻa e meʻa kotoa ʻoku fiemaʻu ke akoʻiʻaki ʻa e moʻoní ki he kakaí. Ko e fakatātaá, ʻoku tau maʻu ʻa e ako ʻi he uike taki taha ʻi he fakataha lolotonga e uiké. ʻOku tokoniʻi kitautolu he fakataha ko ení ke ʻilo ʻa e meʻa ke leaʻaki ʻi he ʻuluaki ʻaʻahí mo e ngaahi toe ʻaʻahí. Pea ʻoku akoʻi mai ai ʻa e founga ke tau fakahoko ʻa e ngaahi ako Tohi Tapú. Kuo toe tokonaki mai ʻe he kautaha ʻa Sihová ʻa e ngaahi naunau ʻi heʻetau Puha Meʻangāue Fakafaiakó. ʻOku tokoni ʻa e ngaahi naunau ko ení ke tau . . .

  • kamataʻi ʻa e ngaahi fetalanoaʻaki,

  • langaʻi ʻa e mahuʻingaʻiá,

  • ueʻi ʻa e kakaí ke nau loto ke ako lahi ange,

  • akoʻi ʻa e moʻoní ʻi he ako Tohi Tapú,

  • pea fakaafeʻi ʻa e faʻahinga mahuʻingaʻiá ke ʻaʻahi ki heʻetau uepisaití mo hotau Fale Fakatahaʻangá.

Ko e moʻoni, ʻoku ʻikai feʻunga pē ke maʻu ʻa e ngaahi meʻangāue ko ení. Kuo pau ke tau ngāueʻaki ia.d Ko e fakatātaá, ʻi he hili ha fetalanoaʻaki fakalotomāfana mo ha tokotaha mahuʻingaʻia, ʻokú ke tuku ange ha tuleki pe ko ha makasini, te ne malava ke lau lahi ange ai kae ʻoua ke ke toe foki kiate ia. Ko hotau fatongia fakafoʻituitui ia ke hanganaki femoʻuekina ʻi he māhina taki taha ʻi he ngāue malangaʻi ʻo e Puleʻangá.

11. Ko e hā naʻe faʻu ai ʻa e Ngaahi Lēsoni Fakatohitapu he ʻInitanetí?

11 Ko e fakatātā ʻe taha ʻo e founga hono tokoniʻi ʻe Sihova ʻa e kakaí ke ako ʻa e moʻoní, fakakaukau ki he Ngaahi Lēsoni Fakatohitapu he ʻInitanetí ʻi he jw.org®. Ko e hā naʻe faʻu ai ení? ʻI he māhina taki taha, ko e kakai ʻe laui mano ʻi he māmaní ʻoku nau fekumi he ʻInitanetí ki ha ngaahi lēsoni Fakatohitapu. Ko e ngaahi lēsoni ʻi heʻetau uepisaití ʻe lava ke fakafeʻiloaki ai ʻa e kakaí ki he moʻoni mei he Folofola ʻa e ʻOtuá. Ko e niʻihi ʻo e kakai ʻokú ke talanoa ki aí ʻoku nau toumoua nai ke tali ha ako Tohi Tapu. Kapau ko ia, fakahaaʻi ange ʻa e tafaʻaki ko eni ʻi heʻetau uepisaití pe ʻave kiate kinautolu ʻa e link ki he ngaahi lēsoní.e

12. Ko e hā ʻe lava ke ako ʻe ha taha mei he Ngaahi Lēsoni Fakatohitapu he ʻInitanetí?

12 Ko ʻetau Ngaahi Lēsoni Fakatohitapu he ʻInitanetí ʻoku lāulea ai ki he ngaahi kaveinga ko ení: “Ko e Tohi Tapú mo Hono Faʻutohí,” “Kakai Tefito ʻi he Tohi Tapú” mo e “Pōpoaki ʻo e ʻAmanaki ʻi he Tohi Tapú.” ʻI he ngaahi kaveinga ko iá, ʻoku akoʻi mai ai:

  • Founga ʻe lava ke tokoniʻi ai ʻe he Tohi Tapú ha tokotaha

  • Ko hai ʻa Sihova, Sīsū mo e kau ʻāngeló

  • ʻUhinga naʻe fakatupu ai ʻe he ʻOtuá ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá

  • ʻUhinga ʻo e hoko ʻa e faingataʻá mo e fulikivanú

ʻOku toe lāulea ʻa e ngaahi lēsoní ki he founga ʻe . . .

  • fakangata ai ʻa e faingataʻá mo e maté,

  • toe fokotuʻu mai ai ʻa e kau maté,

  • pea fetongi ʻa e ngaahi puleʻanga fakaetangata taʻelavameʻá ʻe he Puleʻanga ʻo e ʻOtuá.

13. ʻOku fetongi ʻe he ngaahi lēsoni he ʻinitanetí ʻa e fokotuʻutuʻu ki he ako Tohi Tapú? Fakamatalaʻi.

13 Ko e ngaahi lēsoni he ʻinitanetí ʻoku ʻikai ke nau fetongi ʻa e fokotuʻutuʻu ki he ako Tohi Tapú. Kuo ʻomai ʻe Sīsū kiate kitautolu ʻa e monū ke ngaohi ākonga. ʻOku tau ʻamanaki ʻe lau ʻe he faʻahinga mahuʻingaʻiá ʻa e ngaahi lēsoni he ʻinitanetí, houngaʻia ʻi he meʻa ʻoku nau akó, pea loto ke toe ako lahi ange. Kapau ko ia, mahalo te nau tali ha ako Tohi Tapu. ʻI he ngataʻanga ʻo e lēsoni taki taha, ʻoku fakaafeʻi ʻa e tokotaha-lautohí ke ne kole ki ha tokotaha faiako ke ako ʻa e Tohi Tapú mo ia. Fakafou ʻi heʻetau uepisaití, ko e fakaʻavalisi ʻi māmani lahí, ʻoku tau maʻu ha kole ki ha ako Tohi Tapu ʻe 230 tupu he ʻaho taki taha! Ko e ako ko ia mo ha tokotaha-faiakó ʻoku mātuʻaki mahuʻinga!

HANGANAKI FEINGA KE NGAOHI ĀKONGA

14. Fakatatau ki he fakahinohino ʻa Sīsū ʻi he Mātiu 28:19, 20, ko e hā ʻoku tau feingaʻaki hotau lelei tahá ke faí, pea ko e hā hono ʻuhingá?

14 Lau ʻa e Mātiu 28:19, 20. ʻI heʻetau fai ʻa e ngaahi ako Tohi Tapú, kuo pau ke tau fai hotau lelei tahá ke ‘ngaohi ākonga pea akoʻi kinautolu ke nau tauhi ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē kuo fekauʻi mai ʻe Sīsuú.’ ʻOku fiemaʻu ke tau tokoniʻi ʻa e kakaí ke nau mahinoʻi ʻa e mahuʻinga ʻenau tuʻu maʻa Sihova mo hono Puleʻangá. ʻOku ʻuhinga ení ko e feinga ke ueʻi ʻa e kakaí ke nau ʻai ʻa e moʻoní ko ʻenau meʻa ʻaki hono ngāueʻaki ʻa e meʻa ʻoku nau akó, fakatapui ʻenau moʻuí kia Sihova, pea hoko ʻo papitaiso. Ko ʻenau toki lava ia ke hao atu ʻi he ʻaho ʻo Sihová.—1 Pita 3:21.

15. Ko e hā ʻoku ʻikai lava ke tau faí, pea ko e hā hono ʻuhingá?

15 Hangē ko ia naʻe lave ki ai ki muʻá, ʻoku toe siʻi ʻaupito ʻa e taimí pea hoko mai ʻa e ngataʻanga ʻo e fokotuʻutuʻu ko ení. ʻI he ʻuhinga ko ení, ʻoku ʻikai lava ke tau hokohoko atu ke ako Tohi Tapu mo e kakai ʻoku hā mahino ʻoku ʻikai ke ʻi ai haʻanau taumuʻa ke hoko ko ha ākonga ʻa Kalaisi. (1 Kol. 9:26) Ko ʻetau ngāué ʻoku fakavavevave! ʻOku tokolahi ʻa e kakai ʻoku kei fiemaʻu ke nau fanongo ki he pōpoaki ʻo e Puleʻangá ki muʻa ke fuʻu tōmuí.

FAKAʻEHIʻEHI MEI HE LOTU LOI KOTOA PĒ

16. Fakatatau ki he Fakahā 18:2, 4, 5, 8, ko e hā kuo pau ke tau faí? (Sio foki ki he fakamatala ʻi lalo.)

16 Lau ʻa e Fakahā 18:2, 4, 5, 8. ʻOku fakahaaʻi ʻi he ngaahi veesi ko ení ʻoku ʻi ai ʻa e toe meʻa ʻoku ʻamanekina ʻe Sihova mei heʻene kau lotú. Ko e kau Kalisitiane moʻoní kotoa kuo pau ke nau fakapapauʻi ʻoku nau mavahe fakaʻaufuli mei Pāpilone ko e Lahi. Ki muʻa ke ako ʻa e moʻoní, ko ha tokotaha ako Tohi Tapu naʻá ne hoko nai ko ha mēmipa ʻo ha lotu loi. Naʻá ne maʻu nai ʻenau ngaahi houa lotú mo kau ʻi heʻenau ngaahi ngāué. Pe naʻá ne foaki nai ha paʻanga ki ha kautaha pehē. Ki muʻa ke tali ke hoko ha ako Tohi Tapu ko ha tokotaha malanga teʻeki papitaisó, kuo pau ke ne tuʻusi ʻosi ʻa e pīkinga kotoa ki he lotu loí. ʻOku totonu ke ne ʻave ha tohi fakafisi pe fakafoki kakato ʻene mēmipa ʻi hono siasi ki muʻá pea mo ha toe kautaha pē ʻoku pīkinga ki Pāpilone ko e Lahi.f

17. Ko e hā ʻa e ngāue fakamāmani kuo pau ke fakaʻehiʻehi mei ai ha Kalisitiane, pea ko e hā hono ʻuhingá?

17 Ko ha Kalisitiane moʻoni kuo pau ke ne fakapapauʻi ko ʻene ngāue fakamāmaní ʻoku ʻikai haʻane kaunga ki Pāpilone ko e Lahi. (2 Kol. 6:14-17) Ko e fakatātaá, heʻikai ke ne ngāue ki ha siasi. Pehē foki, ko ha Kalisitiane ʻoku ngāue ki ha pisinisi kehe heʻikai nai te ne loto ke fai ha ngāue lahi ʻi ha fale ʻoku ngāueʻaki ki he lotu loí. Pea kapau ʻoku ʻi ai haʻane pisinisi, heʻikai te ne tala mahuʻinga ki ha ngāue pe fai ha konituleki ngāue ki ha konga pē ʻo Pāpilone ko e Lahi. Ko e hā ʻoku tau tuʻu mālohi pehē aí? Koeʻuhi ʻoku ʻikai ke tau loto ke kau ʻi he ngaahi ngāue mo e angahala ʻa e ngaahi kautaha fakalotu ʻoku taʻemaʻa ʻi he vakai mai ʻa e ʻOtuá.—ʻAi. 52:11.g

18. Naʻe anga-fēfē pipiki ha tokoua ʻe taha ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni Fakatohitapú ʻi he fekauʻaki mo ʻene ngāue fakamāmaní?

18 ʻI he ngaahi taʻu kuo maliu atú, naʻe kole ange ʻe ha tangata ki ha mātuʻa, ʻa ia naʻe ʻi ai ʻene pisinisi ke ne fai ha kiʻi ngāue fakatufunga ʻi ha fale lotu ʻi he kolo naʻe nofo ai ʻa e tokouá. Naʻe ʻilo ʻe he tangatá naʻe tala ange maʻu pē ʻe he tokouá heʻikai ke ne fai ha ngāue ʻi ha fale lotu. Ka ʻi he taimi ko ení naʻe fiu kumi ʻe he tangatá ha taha ke ne fai ʻa e ngāué. Neongo ia, naʻe pipiki ʻa e tokouá ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni Fakatohitapú pea ʻikai tali ʻa e ngāué. ʻI he uike hono hokó, naʻe ʻasi ʻi he nusipepa fakalotofonuá ha tā ʻo ha tangata tufunga ʻe taha ʻokú ne fakapipiki ha kolosi ki he fale lotú. Kapau naʻe fakangaloku ʻa hotau tokouá, ko hono laʻitaá naʻe mei ʻasi mai ʻi he nusipepá. Fakakaukau atu ki he maumau naʻe mei hoko ki hono ongoongó ʻi he lotolotonga hono kaungā-Kalisitiané! Fakakaukau atu foki pe naʻe mei fēfē ʻa e ongoʻi ʻa Sihová.

KO E HĀ KUO TAU AKÓ?

19-20. (a) Ko e hā kuo tau ako mai fekauʻaki mo iá? (e) Ko e hā mo ha toe meʻa ʻoku fiemaʻu ke tau ako?

19 Fakatatau ki he kikite ʻi he Tohi Tapú, ko e meʻa mahuʻinga kuo vavé ni ke hoko ʻi he māmaní ko hono fanongonongo ʻe he ngaahi puleʻangá ʻa e “melino mo malu.” ʻOku tau fakamālō ʻi he ngaahi meʻa kuo akoʻi mai ʻe Sihová, ʻoku tau ʻilo ko e ngaahi puleʻangá heʻikai ke nau ʻomai ʻa e melino moʻoni mo tuʻuloá. Ko e hā kuo pau ke tau fai ki muʻa ke hoko mai ia mo e fakaʻauha ʻe hoko atu aí? ʻOku ʻamanekina mai ʻe Sihova ke tau hanganaki femoʻuekina ʻi hono malangaʻi ʻa e pōpoaki ʻo e Puleʻangá pea feinga ke ngaohi ʻa e kau ākonga tokolahi ange. ʻI he taimi tatau, ʻoku fiemaʻu ke tau hanganaki mavahe mei he lotu loí kotoa. ʻOku kau heni ʻa e ʻikai toe hoko ko ha mēmipa ʻo Pāpilone ko e Lahi pea fakaʻehiʻehi mei he ngāue ʻoku fekauʻaki mo iá.

20 ʻOku ʻi ai ʻa e ngaahi meʻa kehe ʻe hoko mai lolotonga ʻa e “fakaʻosiʻosi ʻo e ngaahi ʻahó.” ʻOku ʻi ai mo e ngaahi meʻa kehe ʻoku ʻamanekina mai ʻe Sihova ke tau fai. Ko e hā ʻa e ngaahi meʻa ko ení, pea ʻe lava fēfē ke tau teuʻi kitautolu ki he meʻa kotoa ʻoku tuʻunuku mai ʻi he kahaʻu ofi maí? Te tau vakai ki ai ʻi he kupu hono hokó.

KO E HĀ KUÓ KE AKO FEKAUʻAKI MO E . . .

  • fanongonongo ʻo e “melino mo malu”?

  • fakavavevave ʻo e ngāue malangaʻi ʻo e Puleʻangá mo e ngaohi ākongá?

  • founga ke nofoʻaki ʻatā ai mei he ngaahi kautaha fakalotu loí?

HIVA 17 Laka ki Muʻa, Kimoutolu Kau Fakamoʻoní!

a ʻOku vavé ni ke tau fanongo ki he taukaveʻi ʻe he ngaahi puleʻangá kuo nau hokosia ʻa e “melino mo malu!” ʻE hoko ia ko e fakaʻilonga ʻo e teu ke kamata ʻa e fuʻu mamahi lahí. Ko e hā ʻoku ʻamanekina mai ʻe Sihova ke tau fai he taimí ni ʻo aʻu ki he taimi ko iá? ʻE tokoniʻi kitautolu ʻe he kupu ko ení ke maʻu ʻa e talí.

b Ko e fakatātaá, ʻi he uepisaiti ʻa e Ngaahi Puleʻanga Fakatahatahá ʻoku nau taukaveʻi ai ʻa hono “tauhi maʻu ʻa e melino mo e malu fakavahaʻapuleʻangá.”

c Sio ki he kupu ʻi he ʻīsiu ko ení ko e “Fakamaau ʻa e ʻOtuá—ʻOkú Ne ʻOmai Maʻu Pē ha Fakatokanga Feʻunga?”

d Ki ha fakaikiiki ki he founga hono ngāueʻaki ʻa e ngaahi naunau ʻi he Puha Meʻangāue Fakafaiakó, sio ki he kupu “Akoʻi ʻa e Moʻoní” ʻi he ʻīsiu ʻo e Taua Leʻo ʻo ʻOkatopa 2018.

e Ko e ngaahi lēsoní ʻoku ala maʻu he taimí ni ʻi he lea faka-Pilitāniá mo e faka-Potukalí, mo e ngaahi lea kehe ʻamui ange.

f ʻOku fiemaʻu foki ke tau fakaʻehiʻehi mei he ngaahi kautaha hangē ko e kemi ʻa e toʻutupú pe feituʻu fakafiefia ʻoku kaunga ki he lotu loí, hangē ko e YMCA (Feohiʻanga ʻa e Kau Talavou Kalisitiané) mo e YWCA (Feohiʻanga ʻa e Kau Finemui Kalisitiané). Neongo ʻoku taukaveʻi nai ʻe he ngaahi feohiʻanga ko ení ʻoku ʻikai kaunga ʻenau ngaahi ngāué ki ha meʻa fakalotu, ko hono moʻoní, ko e ngaahi kautaha eni ʻoku nau poupouʻi ʻa e ngaahi fakakaukau mo e ngaahi taumuʻa fakalotu.

g Ki ha fakamatala fakaikiiki lahi ange fekauʻaki mo e vakai Fakatohitapu ki he ngāue ʻoku kaunga ki he ngaahi kautaha fakalotú, sio ki he “Ngaahi Fehuʻi mei he Kau Lautohí” ʻi he ʻīsiu ʻo e Taua Leʻo ʻo ʻEpeleli 15, 1999.

h FAKAMATALA ʻO E FAKATĀTĀ: Ko ha faʻahinga ʻi ha fale kofi ʻoku nau vakai ki he “ʻUluʻi Ongoongo” ʻi he televīsoné ki hono fanongonongo ʻo e “melino mo malu.” Ko ha ongo meʻa Fakamoʻoni, ʻokú na mālōlō mei he ngāue fakafaifekaú, ʻoku ʻikai kākaaʻi kinaua ʻe he ongoongó.

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share