Fehuʻi mei he Kau Lau Tohí
ʻOku anga-fēfē ʻa hono ngāueʻaki ki he “fanga sipi kehe” ʻi he lolotonga ní ʻa e ʻaonga ʻo e ngaahi ngāue fakataulaʻeiki lahi ʻa Sīsū Kalaisí ʻoku hā ʻi he Hepelū 4:15, 16?
Neongo ko e ngafa ʻo Sīsū ʻi hono tuʻunga ko e Taulaʻeiki Lahí ʻoku mahuʻinga tefito pē ia kiate kinautolu te nau ʻi ai mo ia ʻi hēvaní, naʻa mo e lolotongá ni ko e kau Kalisitiane ʻoku ʻi ai ʻenau ʻamanaki ki he māmaní ʻoku nau maʻu ʻa e ʻaonga mei he ngaahi ngāue fakataulaʻeiki ʻa Sīsuú.
Kuo fakamafasiaʻi ʻa e tangatá ʻaki ʻa e angahalá, talu pē meia ʻĀtama. ʻOku tau faingataʻaʻia mei he tukufakaholo ʻo e taʻehaohaoá, ʻo hangē pē ko ia naʻe ʻi ai ʻa e kau ʻIsilelí. Naʻa nau hanga ki he fakaholoholo ʻa e kau taulaʻeiki lahí mo e kau taulaʻeiki tokoni, ʻa ia naʻa nau fai ʻa e ngaahi feilaulau ki heʻenau ngaahi angahalá pea pehē foki maʻá e ngaahi angahala ʻa e kakaí. ʻI he faai mai ʻa e taimí, naʻe pani ʻa Sīsū ke hoko ko ha taulaʻeiki “ʻi he ʻalunga ʻo Melikiseteke.” ʻI he hili ʻa ʻene toetuʻú, naʻe hā ʻa Sīsū ʻi he ʻao ʻo Sihová ke foaki ʻa e mahuʻinga ʻo ʻene feilaulau haohaoa fakaetangatá.—Sāme 110:1, 4.
Ko e hā ʻa e ʻuhinga ʻo e meʻá ni kiate kitautolu ʻi he ʻaho ní? ʻI heʻene tohi ki he kau Hepeluú, naʻe lave ai ʻa Paula ki he ngāue ʻa Sīsū ʻi hono tuʻunga ko e Taulaʻeiki Lahí. ʻI he Hepelū 5:1, ʻoku tau lau: “He ʻilonga ha taulaʻeiki-lahi, ko e meʻa ʻi hono toʻo mei he kakai, ko ia ʻoku fakanofo ia maʻa e kakai, ke tokanga ki heʻenau meʻa mo e ʻOtua; ke ne ʻatu koeʻuhi ko e angahala ʻa e ngaahi meʻaʻofa mo e ngaahi feilaulau.” Hili iá, naʻe fakahaaʻi ʻe Paula ʻi he Hep 5 veesi 5 mo e 6 ko Sīsuú kuó ne hoko ko ha taulaʻeiki lahi, ʻa ia ʻe lava ke iku ia ki he ngaahi lelei maʻatautolu.
ʻO anga fēfē? Naʻe tohi ʻe Paula: “ʻIo, neongo ko e ʻAlo ia, ka naʻa ne lavaʻi ʻene talangofua, ko e ako ʻe heʻene ngaahi mamahi. Pea kuo fakahaohaoa leva, naʻa ne hoko maʻa nautolu fuape ʻoku talangofua kiate ia, ko e tupuʻanga ʻo ha fakamoʻui ʻoku laui itaniti.” (Hepelū 5:8, 9) ʻI he ʻuluaki taimí, ʻe ʻai nai ʻe he veesi ko iá kitautolu ke fakakaukau pe ʻe anga-fēfē ʻa e malava ke tau maʻu ʻa e ʻaonga ʻi he māmani foʻoú, ʻi he taimi ʻe toʻo atu ai ʻa e tuʻunga angahalaʻia ʻo kinautolu ʻoku mateaki ki he ʻOtuá mo Sīsū pea maʻu ʻa e moʻui taʻengatá. Ko e ʻamanaki lelei ia, ʻo makatuʻunga ʻi he mahuʻinga ʻo e feilaulau huhuʻi ʻa Sīsuú pea mo ʻene ngāue ʻi hono tuʻunga ko e Taulaʻeiki Lahí.
Neongo ia, ko hono moʻoní, ʻoku tau maʻu nai ha ʻaonga ʻi he taimí ni mei hono ngafá pe ngāue ʻi hono tuʻunga ko e Taulaʻeiki Lahí. Fakatokangaʻi ʻi he Hepelū 4:15, 16 (PM): “He oku ikai ke tau maʻu ae fugani taulaeiki oku taemanavaofa ki he e tau gaahi vaivai; ka nae ahiahiʻi tatau be ia i he mea kotoabe, ka nae ikai haane agahala. Koia ke tau haʻu malohi ai ki he afioaga oe aloofa, koeuhi ke tau maʻu ae aloofa, bea ilo moe foaki ofa, ke tokoni mai i he aho e aoga ai.” ʻE hoko mai ʻafē ʻa e “aho e aoga ai”? ʻI he taimi ʻoku fiemaʻu ai kiate kitautolu ʻa e meesi mo e ʻofa maʻataʻataá. Koeʻuhi ko ʻetau taʻehaohaoá, ko kitautolu hono kotoa, ʻoku totonu ke tau ongoʻi ʻa e fiemaʻu ko iá ʻi he taimí ni.
ʻOku ʻomai ʻi he Hepelū 4:15, 16 ʻa e poini ko Sīsuú—ʻoku lolotonga taulaʻeiki ia ʻi hēvani—kuó ne ʻosi toe hoko foki ko ha tangata, ko ia ai ʻoku malava ke ne hoko ʻo ongongofua. Kia hai? Kiate kitautolu. ʻI he taimi fē? ʻI he taimí ni. ʻI he taimi naʻá ne hoko ai ko e tangatá, naʻe hoko kia Sīsū ʻa e ngaahi mafasia mo e ngaahi fakafeʻātungia ʻoku anga ki ai ʻa e tangatá. Naʻe ʻi ai ʻa e taimi, naʻe fiekaia ai mo fieinua ʻa Sīsū. Neongo ʻene haohaoá, naʻá ne helaʻia. ʻOku totonu ke fakafiemālieʻi ʻe he meʻá ni kitautolu. Ko e hā hono ʻuhingá? Koeʻuhi ʻi he hokosia ʻe Sīsū ʻa e fakanatula ʻo e tuʻunga ongosiá, ʻokú ne lāuʻilo ai ki he anga ʻo ʻetau ngaahi ongoʻí. Manatuʻi, ko Sīsū foki, naʻe pau ke ne fekuki mo e fakakikihi ʻi he meheka he lotolotonga ʻo ʻene kau ʻaposetoló. (Maʻake 9:33-37; Luke 22:24) ʻIo, naʻe ʻi ai ʻene ngaahi loto-mamahi. ʻIkai ʻoku totonu ke tau maʻu ai ʻa e tuipau ʻokú ne mahinoʻi ʻa e taimi ʻoku tau hoko ai ʻo loto-mamahí, mo lotosiʻí? ʻIo.
ʻI he taimi ʻokú ke lotosiʻi aí, ko e hā ʻoku lava ke ke faí? Naʻe pehē ʻe Paulá ke ke nofo pē ʻo tatali kaeʻoua ke aʻu ki he māmani foʻoú ʻa ia ko ho Taulaʻeiki Lahí, ʻa Sīsū, te ne tokoniʻi ai koe ke hoko ʻo haohaoa ʻi he ʻatamai mo e sino? ʻIkai. Naʻe pehē ʻe Paula: “Koeuhi ke tau maʻu ae aloofa, bea ilo moe foaki ofa, ke tokoni mai i he aho e aoga ai,” pea ko ia ʻoku kau ki ai ʻa e lolotongá ni. ʻIkai ngata aí, ʻi he taimi naʻe hoko ai ʻa Sīsū ko e tangatá, naʻá ne aʻusia ʻa e mamahi mo e ngaahi faingataʻaʻia, ʻi hono “ahiahiʻi tatau be ia i he mea kotoabe.” Ko ia ʻi he taimi ʻoku tau fehangahangai ai mo e ngaahi meʻa peheé, ʻokú ne mateuteu ke tokoniʻi kitautolu, ʻo makatuʻunga ʻi heʻene mahinoʻi ʻa e meʻa ʻoku tau aʻusiá. ʻIkai ʻoku tohoaki koe ʻe he meʻá ni kiate ia?
ʻI he taimí ni fakatokangaʻi ange ʻa e Hep 4 veesi 16. Naʻe pehē ai ʻe Paula ko kitautolú—ʻoku kau fakatouʻosi ʻi heni ʻa e kau paní mo kinautolu ʻo e fanga sipi kehé—ʻe lava ke ʻunuʻunu ki he ʻOtuá fakataha mo e tauʻatāina ke lea. (Sione 10:16) Naʻe ʻikai ke ʻuhinga ʻa e ʻaposetoló ia ʻe malava ʻi heʻetau lotú ke tau leaʻaki pē ha faʻahinga meʻa pē ʻoku tau loto ki ai, naʻa mo e lea ʻitá, pe ko e leaʻaki ha ngaahi meʻa taʻefakaʻapaʻapa. Kae kehe, makatuʻunga ʻi he feilaulau ʻa Sīsuú mo hono ngafa ko e Taulaʻeiki Lahí, ʻoku lava ai ke tau ʻunuʻunu ki he ʻOtuá neongo ʻetau hoko ko e kau angahalá.
Ko e toe founga ʻe taha ʻe lava ke tau maʻu ai ʻa e ʻaonga naʻa mo e taimí ni mei he ngaahi ngāue ʻa hotau Taulaʻeiki Lahí, ʻa Sīsū Kalaisi, ʻoku fekauʻaki mo ʻetau ngaahi angahalá pe ngaahi fehālaakí. Ko e moʻoni ʻoku ʻikai ke tau ʻamanekina ʻe ngāueʻaki ʻe Sīsū kiate kitautolu ʻa hono lelei kakato ʻo ʻene feilaulaú ʻi he tuʻu lolotonga ko ʻení. Neongo kapau naʻá ne fai ʻeni, ʻe ʻikai pē ke tau maʻu ʻe kitautolu ʻa e moʻui taʻengatá. Manatuʻi ʻa e meʻa naʻe hiki ʻi he Luke 5:18-26, ʻo kau ki he tangata mamatea ʻa ia naʻe tukutukuhifo hono mohengá ʻi he ava he ʻató? Naʻe talaange ʻe Sīsū ki ai: “Kuo fakamolemole hoʻo ngaahi angahala.” Naʻe ʻikai ʻuhinga ʻeni ia naʻe fakatupunga ʻa e mamateá ʻi ha ngaahi angahala pau. Kuo pau pē naʻe ʻuhingá ki he fakalūkufua ʻo e ngaahi angahala ʻa e tangatá, pea ʻi he ngaahi tuʻunga ʻoku lava ke kau ki ai ʻa ʻene taʻehaohaoa ʻi he tukufakaholó, ʻa ia ʻokú ne fakatupunga ʻa e ngaahi faingataʻaʻiá.
Makatuʻunga ʻi he feialulau ko ia naʻá ne faí, ʻoku lava ai ʻe Sīsū ke ne ʻave mamaʻo ʻa e ngaahi angahala ʻa e tangatá, hangē pē ko e kosi maʻa ʻAsaseli ʻa ia naʻá ne ʻave ai ʻa e ngaahi angahala ʻa ʻIsilelí ʻi he ʻAho ʻo e Fakaleleí. (Livitikō 16:7-10) Ka neongo ia, naʻe kei ʻi he tuʻunga pē ko e tangata ʻa e tangata mamateá ia. Naʻá ne toe angahala pē, pea ʻi he faai mai ʻa e taimí naʻá ne mate, hangē pē ko ia kuo pau ke hoko ki he kau angahalá. (Loma 5:12; 6:23) Ko e meʻa naʻe leaʻaki ʻe Sīsuú naʻe ʻikai ke ʻuhinga ia naʻe maʻu ai pē ʻe he tangatá ia ʻa e moʻui taʻengatá ʻi he taimi ko iá. Ka naʻe tāpuakiʻi ʻa e tangatá ʻaki ʻa e tuʻunga ʻo e fakamolemole ʻi he taimi ko iá.
Fakakaukau ki hotau tuʻungá he taimí ni. ʻI heʻetau kei taʻehaohaoá, ʻoku tau tōnounou fakaʻaho. (Sēmisi 3:2) Ko e hā ʻe lava ke tau fai fekauʻaki mo iá? ʻOku tau maʻu ʻi hēvani ha Taulaʻeiki Lahi mohu meesi ʻa ia ʻoku lava ke tau fakafou ai ʻa ʻetau ʻunuʻunu atu ʻi he lotu kia Sihová. ʻIo, hangē pē ko ia naʻe tohi ʻe Paulá, ʻoku malava kiate kitautolu kotoa “ke tau haʻu malohi ai ki he afioaga oe aloofa [ʻa e ʻOtuá], koeuhi ke tau maʻu ae aloofa, bea ilo moe foaki ofa, ke tokoni mai ihe aho e aoga ai.” Ko e ikuʻangá, ko kinautolu kotoa ʻi he ʻahó ni ko e fanga sipi kehé ʻoku nau maʻu moʻoni ʻa e ngaahi ʻaonga fakaofo, ʻo kau ai ʻa e konisēnisi ʻataʻatā, mei he ngaahi ngāue fakataulaʻeiki lahi ʻa Kalaisí.
Ko e kau Kalisitiane kotoa ʻoku nau ʻamanaki ki he māmaní ʻoku lava ke nau hanga ki he kahaʻú ki he ngaahi ʻaonga lahi ange ʻi he māmani foʻou ʻoku ofi maí ni. ʻE toki ngāueʻaki kakato leva ai ʻe hotau Taulaʻeiki Lahi fakahēvaní ʻa e lelei ʻo ʻene feilaulaú, ʻa ia ʻoku iku ki he fakamolemole kakato ʻo e angahalá. Te ne toe fakalahi mai ʻa e ngaahi ʻaonga lahi ange ʻaki ʻene tokanga ki he moʻui fakasino mo fakalaumālie ʻa e kakaí. ʻE fakalahi ʻe Sīsū ʻo lahi ʻaupito ʻa e ako ʻa e kakai ʻa e ʻOtuá ʻi he māmaní, koeʻuhi ko e akoʻi ʻo e Laó ko e fatongia lahi ia naʻe ʻi he kau taulaʻeiki ʻi ʻIsilelí. (Livitikō 10:8-11; Teutalōnome 24:8; 33:8, 10) Ko ia ai, lolotonga ʻoku tau maʻu ʻa e ʻaonga mei he ngaahi ngāue fakataulaʻeiki ʻa Sīsuú he taimi ní, ʻoku tatali mai kiate kitautolu ʻa e meʻa lahi ange!